ÖZETLER VE ANAHTAR KELİMELER Seçkinler Rekabeti Ve Otoriter Kurumsallaşma Arasında Kazakistan da Siyasal Sistem Yazar: Haluk ALKAN Özet: Kazakistan gösterdiği ekonomik büyüme ve diplomatik ilişkilerinin çok yönlülüğü ile Orta Asya nın lider ülkesi olarak gösterilmektedir. Bu ülke aynı zamanda, ekonomik gelişmenin doğurduğu kapsamlı bir sosyal değişim ve geleneksel sorunları bir arada yaşamaktadır. Gerek ekonomik gelişme, gerekse sosyal değişim siyasal sisteme değişik yansımalarda bulunmaktadır. Çalışma buradan hareketle, Kazakistan da siyasal sistemin kurumsallaşmasını yukarıdaki arka plan ışığında incelemeyi amaçlamaktadır. Öncelikle siyasal sisteme yönelik üç muhalefet dalgasının özellikleri ele alınmakta, daha sonra her bir dalgaya yönelik olarak geliştirilen siyasal ve kurumsal tepkiler incelenmektedir. Çalışmanın sonunda ülkedeki siyasal rejimin kurumsallaşma problemleri ve yaşadığı zayıflıklar belirlenmeye çalışılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Kazakistan da Siyasal Sistem, Orta Asya da Siyasal Hayat, Nazarbayev, Karşılaştırmalı Siyaset, Siyasal Değişme Etnisite, Devlet Yapılanması ve Dış Politika: Özbekistan ve Ülke Dışındaki Özbekler Yazar: Matteo FUMAGALLI Özet: Sovyetler Birliği nin dağılmasının ardından milyonlarca vatandaş, kendilerini azınlık olarak damgalandıkları bir durum içerisinde bulmuştur. Birçok yazar sınırların ötesindeki etnik bağların, ev sahibi ve akraba ülkelerdeki devlet yapılanması ve dış politika üzerindeki yansımaları üzerinde durmuştur. Özbekistan ın dış politikası hakkındaki bu çalışma, millet tanımlamasında ve ülkenin dış politikasında başat unsurun, hangi temellerden hareket edilerek belirlendiğini ortaya koyarak, varolan tartışmalara yeni bir boyut eklemektedir. Özbekistan dış politikasında etnisite ihmal edilebilir bir rol oynamıştır. Özbek liderliği, Sovyet milliyetler politikalarından ve 243
Özetler ve Anahtar Kelimeler güvenlik kaygılarından esinlenen, toprağa dayalı bir millet anlayışını benimsemiştir. Özbek liderliğinin temel dış politika anlayışı, ülke dışında yaşayan Özbek etnik kökeninden gelen kişilerle bağları kuvvetlendirmekten ziyade (bir kale olarak yorumlanan) devletin temellerinin güçlendirilmesi olmuştur. Anahtar Kelimeler: Özbekistan, Etnisite, Dış Politika, Orta Asya, Ulus Küresel Zirve Petrolü nün Eşiğinde/Arefesinde Kazakistan ın Jeo- Stratejik Boyutları Yazar: Emre İŞERİ Özet: Kısaca, ham petrol üretim zirvesi ucuz petrol veya kolay petrolün tükenmesi anlamına gelmektedir. Petrol üretiminin ilk günlerinden beri, petrol şirketleri yeryüzüne yakın az maliyetle erişebilecekleri petrol rezervlerini tercih etmektedir. Diğer bir ifadeyle, şirketler bizim halen kısaca petrol dediğimiz ucuz petrolü çıkarmaktadır. Dünya ekonomik sistemi petrolün hep ucuz bir şekilde temin edileceği varsayımı üzerine kurulmuştur. Fakat, petrol endüstrisi tahminleri yüksek petrol fiyatları ile ilintili olarak küresel ekonomik krizin yakın olduğunu işaret etmektedir. Buna ek olarak, kademeli olarak artacak olan petrol fiyatları ileride yapısal bir sorun olarak ortaya çıkacaktır. Küresel zirve petrolünün tam olarak ne zaman meydana geleceği üzerinde durmaksızın, bu çalışma küresel zirve petrolünün bir gün meydana geleceğini varsaymaktadır. Bu bağlamda, küresel zirve petrolü konusunun henüz üretimi yapılmamış petrol kaynaklarına ek jeo-stratejik önem kazandırmaktadır. Bu bağlamda, zengin geliştirilmemiş petrol rezervlerine ek olarak düşük iç tüketimi ve artmakta olan ihraç kapasitesiyle Kazakistan; Amerika, Rusya ve Çin in stratejik rekabetinin odak noktası olmuştur. Açık bir şekilde, Kazakistan ın Orta Asya nın kalbinde açık denizlere kapalı konumu bu rekabeti arttırmaktadır. Yukarıda argümanların ışığında, bu çalışma küresel zirve petrolünün yaklaşmakta olduğu günümüzde Kazakistan ve bu ülkenin sahip olduğu zengin üretilmemiş petrol yartaklarının jeostratejik önemini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışma ilk kısımda, küresel zirve petrolünün anlamına açıklık getirecek, akabinde ise Amerika ya optimum fayda sağlamakta olan küresel ekonomik sisteme olan muhtemel etkileri üzerinde durulacaktır. İkinci kısımda; 244
Özetler ve Anahtar Kelimeler küresel zirve petrolüne yaklaştığımız günümüzde, Kazakistan ve bu ülkenin sahip olduğu zengin petrol rezervlernin önemini Amerika, Rusya ve Çin rekabeti bağlamında incelenecektir. Çalışma, Amerika nın dikte etmekte olduğu petrol bağımlı küresel enerji altyapısının sürmesi durumunda, küresel zirve petrolünün yaklaşmakta olduğu gününmüze hala geliştirlmemiş geniş petrol yataklarına sahip Kazakistan üzerindeki rekabetin gitttikçe artacağını iddia edip, trajik günlerin yakın olduğu iddiası ile son bulmaktadır. Anahtar Kelimeler: Küresel Zirve Petrolü, Kazakistan, Amerika, Rusya, Çin Avrupa Birliği nin Komşuluk Politikası Çerçevesinde Transkafkasya Ülkeleri İle İlişkileri Yazar: Sinem KOCAMAZ Özet: Avrupa Birliği, sınırlarında istikrarı güvence altına almak, önemli sorunlarından biri olan enerji ihtiyacını gidermek, sınırlarının etrafında olası çatışmaları önlemek, dolayısıyla genişleyen sınırları çevresinde bir istikrar alanı yaratmak istemektedir. Ancak derinleşme ile ilgili sorunların genişleme sürecini yavaşlatması, Birliğin istikrar ve ticaret alanını genişletirken yeni bir araç yaratmasını gerektirmiştir. Üyelik vaat etmeyen ancak sıkı bir işbirliği formülü olan Komşuluk Politikasını bu açıdan değerlendirmek mümkündür. Birlik, Komşuluk Politikası içerisinde yer verdiği Transkafkasya ülkeleri ile olan ilişkilerini de bu çerçevede yeniden düzenlemiştir. Önceleri İşbirliği ve Ortaklık Antlaşmalarına dayanan ilişkilerin Komşuluk Politikası ile daha somut bir kimlik kazandığını söylemek yanlış olmayacaktır. Bununla birlikte Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan AB ile ilişkilerini kendi öncelikleri açısından değerlendirmekte, Birliğe karşı tutumlarını ise çözülmesi gereken sorunları çerçevesinde belirlemektedirler. Gürcistan için Komşuluk Politikası, üyeliğe giden bir ön adım olarak değerlendirilip üyelik önemli bir hedef olarak benimsenmekteyken, AB üyeliği Ermenistan ve Azerbaycan için aynı derecede can alıcı bir unsur olarak düşünülmemektedir. Her ülkenin farklı perspektifleri bir yana üç ülkenin AB ile olan diyaloğunun en önemli belirleyicileri ise şüphesiz bölgedeki diğer iki önemli aktör olan ABD ve Rusya dır. Çalışma özet olarak sözü edilen ilişkiler yumağını değerlendirmeye çalışmakta ve tarafların değişen dinamikler 245
Özetler ve Anahtar Kelimeler çerçevesinde birbirlerine olan bakışlarını analiz ederek ilişkilerin geleceğine yönelik çıkarımlarda bulunmayı amaçlamaktadır. Anahtar Kelimeler: Avrupa Birliği, Transkafkasya, Güney Kafkasya, Komşuluk Politikası, Eylem Planı Diaspora Kimliğinin Korunmasında Anavatanın Rolü: Türkiye ve Kore nin Orta Asya daki Kore ve Ahıskalı Türk Disporası İle İlişkileri Yazar: Chong Jin OH Özet: Bu çalışma, Orta Asya'da Stalin in sürgününe maruz kalmış iki diyaspora grubu olan Koreliler ve Ahıska Türkleri nin, ulus devlet oluşturulma sürecinde karşılaştıkları zorlukların analizini yapmaktadır. Çalışmanın amacı, bu grupların hayatta kalma mekanizmalarını ve uluslaşan Orta Asya devletlerinde diyaspora milliyetçiliğini incelemektir. Bu çalışmada özel olarak anavatanın etnik kimliği korumada üstlendiği işlev konu alınmıştır. Makale böylece diyaspora ortamında etnik-milliyetçi duyguların nasıl anavatanlarından güç, fikir, maddi destek aldığını ya da kısaca milliyetçi duygular ile beslendiğini göstermektedir. Çalışma, bu grupların anavatanları ile bulundukları ülke arasındaki ilişkiyi analiz edecektir. Anahtar Kelimeler: Ahıska Türkleri, Koreliler, Etnik Azınlık, Orta Asya, Türkiye Kalkınma Yardımında Öncelikler Ve Türkiye-Türk Cumhuriyetleri Örneği Yazar: Güner ÖZKAN Özet: Kalkınma yardımları sağlamanın temel amacı yoksulluktan kaynaklanan pek çok sorunu azaltmak veya ortadan kaldırmak, böylece bölgesel ve global barışa, güvenliğe ve istikrara katkı sağlamaktır. Bu genel ve evrensel amacın yanında, bir çok ülke sagladıkları kalkınma yardımlarının kendi ekonomik, askeri ve jeopolitik çıkarlarına hizmet etmesini de öngörmektedir. Türkiye kalkınma yardımları kavramına bu yardımları uzun süredir alan bir ülke olarak yabancı değildir. Türkiye için kalkınma yardımları konusunda yeni olan, Türkiye nin bunları artık onlarca ülkeye önemli sayılabilecek bir oranda sağlaması ve buna bağlı olarak da yardımları belli sosyo-ekonomik, siyasi ve jeopolitik hedefler doğrultusunda sürekli kullanmaya başlamasıdır. Çalışma, Türkiye nin kalkınma yar- 246
Özetler ve Anahtar Kelimeler dımları verirken Türk Cumhuriyetleri ni öncelikli bölge olarak ele aldığını, bu anlamda bölgeye yönelik kalkınma yardımı miktarında çeşitli dönemlerde azalma eğilimi olsa da aynı bölgenin Türkiye bakımından önceliğinin değişmediğini, bunun da Türkiye nin bölgeye yönelik sunduğu Türk modeli nin uzun vadede başarısı ve aynı bölgenin devam eden jeopolitik önemi ile sıkı sıkıya bağlı olduğunu ortaya koymaktadır. Anahtar Kelimeler: Kalkınma Yardımı, Yoksulluğun Azaltılması, Türk Modeli, Türkiye, Türk Cumhuriyetleri Yeni Piyasa Ekonomilerinde İşsizlik Sorunu ve Genç İşsizliğinin Kaynakları ve Çözümleri: Orta Asya Örneği Yazarlar: Ken ROBERTS, Lyazat KOZHAMKULOVA, Aikanysh ABULGAZİEVA, Kurbanov FIRDAVSİY, Jochen THOLEN Özet: Bu makale 2006 yılında Almata (Kazakistan), Bişkek (Kırgızistan) ve Semerkand (Özbekistan) da eski ve yeni iş sektörlerinden oluşan 61 iş yeri ve burada çalışan 1402 işçi üzerinde yapılan bir araştırmanın bulgularını incelemektedir. Araştırmanın bulguları, BDT (ve Doğu-Orta ve Batı Avrupa da dahil) ülkelerinde gençler arasındaki işsizlik ve eksik istihdam sorunları konusunda getirilen üç muhtemel açıklamayı sorgulamak için kullanılmaktadır. Bu açıklamalar şu şekilde özetlenebilir: i. Arzla karşılaştırıldığında düşük emek talebi, ii. Alınan eğitimle kazanılan bilgi ve becerilerin, gelişen sektörlerdeki firmaların talep ettiği niteliklerle uyuşmaması, iii. Kısmi Amerikanlaşma genel/akademik eğitim ve yüksek öğretimin yaygınlaşmasına rağmen firmaların gençlere iş sağlama konusundaki tutumlarının, ya da gençlerin kariyer beklentilerinin kapsamlı bir şekilde değişmemesi. Bu makalede, araştırma bulgularına dayanarak ikinci hipotezin reddedilebileceğini, diğerlerinin ise değiştirilebileceğini iddia ediyoruz. Kısmi Amerikanlaşma olgusuyla açıklanan sorunlar genel itibariyle geçici görünmektedir, çünkü yaratılan koşullar hem yeni iş olanaklarını arttırmakta hem de genç çalışanların kararlarında düzeltmelere gitmelerini sağlamaktadır. Düşük emek talebi yönündeki hipotezimiz, talepteki düşmenin genç insanları kaçınılmaz olarak işsiz bıraktığı gerçeği nedeniyle desteklenmektedir. Bunun yanında, yerel ortamda gelişerek ortaya çıkan karlı iş olanaklarının firmaların işgücüne yatırım yapmalarını sağlayan olumlu 247
Özetler ve Anahtar Kelimeler bir hava oluşturduğu ve gençlerin ise istihdam edilme şanslarını arttırmak için daha fazla yatırım yaptıkları gerçeği de bu hipotezi desteklemektedir. Anahtar Kelimeler: Orta Asya, Eğitim, İstihdam, İşsizlik, Gençlik 18Ağustos 2007 Kazakistan Parlamento Seçimleri ve Nazarbayev i Anlamak Yazar: Nurçin YILDIZ Özet: Bu yazı, Kazakistan da 18 Ağustos 2007 tarihinde yapılan Parlamento seçimlerinden yola çıkarak ülkede şekillenmekte olan siyasal sistemi anlamaya yönelik bir çabanın ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Bu da Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev in sürecin şekillenmesinde oynadığı belirleyici ve yönlendirici rolün anlaşılmasını gerekli kılmıştır. Bu noktada Nazarbayev in öncelikle ülkesini konsolide etmeye çalışan bir teknokrat olarak anlaşılmasına ihtiyaç duyulmuştur. Kısacası Kazakistan da yaşanan süreç ve niyetler sorgulanırken Cumhurbaşkanı Nazarbayev i anlamak kritik bir önem taşımaktadır. Nazarbayev in demokrasiye yaklaşımı da, onun devletin kurumsallaştırılması öncelikli hedefi çerçevesinde anlam kazanmakta ve/veya anlam kaymalarına uğramaktadır. Bu açıdan, son yasal düzenlemeler ve seçim süreci dahil bir bütün olarak ülkenin yaşadığı siyasal dönüşüm bu kapsamda anlaşılmaya çalışılacaktır. Kazakistan da seçimler, kendi kendine işleyen ya da akıp giden bir süreç olmaktan ziyade Cumhurbaşkanı Nazarbayev in kafasındaki ajandanın gerçekleşmesi yolunda çok dikkatli bir şekilde yönetilen bir enstrüman olarak karşımıza çıkmaktadır. 18 Ağustos Parlamento seçimleri sırasında bir gözlemci ordusuyla ülkede konuşlanan AGİT misyonu için de aynı değerlendirmede bulunmak yanlış olmayacaktır. Zira, demokrasi alanında yaşanan bütün anlam kaymalarına rağmen Kazakistan ın 2010 yılı için AGİT dönem başkanlığına adaylığının kabul edilmesi, seçimlerin aynı zamanda bir dünya devleti olma yolunda da çok iyi bir şekilde yönetildiğini göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Kazakistan, Nursultan Nazarbayev, Seçimler, Yasal Düzenlemeler, AGİT 248