KATALOGLAMA VE SINIFLAMA Prof. Dr. Doğan Atılgan Ankara Üniversitesi atilgan@ankara.edu.tr
GİRİŞ Kataloglama Giriş Tarihçe Niteleme Başlık seçimi Sınıflama Dewey Onlu Sınıflama Sistemi Numara ekleme(standart tablolar) KOHA
GİRİŞ: Kataloglama Kataloglama: Bir eserin fiziksel özellikleri ve içerdiği konuların belirli kurallara göre tanımlanma ve kayıt altına alma işlemidir. Kataloglama niteleyici kataloglama ve konu kataloglaması olarak ikiye ayrılır Niteleyici kataloglama eserin fiziksel özellikleri ile, Konu kataloglaması da eserin içeriği ile ilgili işlemleri kapsar.
GİRİŞ: Tarihsel Gelişim Anglo Amerikan Kataloglama Kuralları Dünya daki Gelişmeler AACR1 AACR2 RDA Türkiye deki Gelişmeler AAKK1 AACR2 RDA Türkiye
AACR2 Standart Niteleme alanları 1. Eseradı ve Sorumluluk Bildirimi Alanı 2. Basım Bildirim Alanı 3. Materyal Türü Özel Ayrıntılar Alanı 4. Yayın Dağıtım vb. Alanı 5. Fiziksel Niteleme Alanı 6. Dizi Bildirim Alanı 7. Notlar 8. Standart Numara ve Sağlanabilirlik Alanı
Anlam Yüklenmiş Noktalama İşaretleri Sorumluluk İşareti / Köşeli Parantez [ ] Üç Nokta... = : ;
Bilginin Ana Kaynağı Materyal Türü Basılı eserler Bilginin ana kaynağı İçkapak Elektronik kaynaklar Kaynağın kendisi Kitapdışı materyaller Eserin bütünü Mikro formlar Eseradı etiketi
Bilginin Ana Kaynağı Niteleme Alanı Eseradı ve Sorumluluk Bildirimi Alanı Basım Bildirimi Alanı Materyal Türü Özel Ayrıntılar Alanı Yayın Dağıtım vb Alanı Fiziksel Niteleme Alanı Dizi Bildirim Alanı Notlar Standart Numara ve Sağlanabilirlik Alanı Bilginin ana kaynağı İçkapak İç kapak önceki sayfalar ve sonluk Eserin bütünü İç kapak önceki sayfalar ve sonluk Eserin bütünü İç kapak önceki sayfalar ve sonluk Herhangi bir kaynak Eserin bütünü
NİTELEME: Eseradı ve Sorumluluk Bildirimi Alanı Bu alanda: Öz eseradı [] Genel Materyal Belirteci = Paralel eseradı : Başka eseradı bilgisi / Sorumluluk Bildirimi bilgileri yer alır.
Eseradı ve Sorumluluk Bildirim A. : Öz eseradı Öz eseradı bilginin ana kaynağında görüldüğü gibi aynen alınır. Ancak büyük harf ve noktalama işaretlerinde bu kural uygulanmaz. XIX. YÜZYILDA TÜRKİYE DE KAĞIT XIX. Yüzyılda Türkiye de kağıt Halk Kütüphaneleri Üzerine Bir Araştırma Halk kütüphaneleri üzerine bir araştırma
Eseradı ve Sorumluluk Bildirim A. : Öz eseradı Bir yayıncı yada yazarın adı öz eser adının bir parçası durumunda ise aynen yazılır. Yazar adı sorumluk bildiriminde tekrar edilmez. Atatürk ün Söylev ve Demeçleri Atatürk ün söylev ve demeçleri. Redhouse sözlüğü -- Redhouse sözlüğü.--
Eseradı ve Sorumluluk Bildirim A. : Öz eseradı Özeseradı, altenatif bir eseradı taşıyorsa aradaki bağlaçtan önce ve sonra virgül kullanılır. Vatan, yahut, Silistre Emil, yada, Terbiyeye dair
Eseradı ve Sorumluluk Bildirim A. : Genel Materyal Belirteci[GMB] Öz eser adından eserin niteliği belli değilse katalog kullanıcısına eser hakkında uyarıcı bir bilgi verilmek istenirse öz eseradından sonra [] köşeli parantez içinde uygun bir ibare eklenir Kırmızı başlıklı kız[resim]
GMB örnekleri elektronik kaynak harita küre yazma maket ses kaydı mikro form oyuncak teknik çizim resim video kaydı sinema filmi nota
Eseradı ve Sorumluluk Bildirim Alanı: Paralel eseradı Paralel eseradı, öz eseradının başka dildeki adıdır. Parelel eser adının oluşturulabilmesi için eserde paralel dilde metin bulunması gerekir. Paralel eseradı öz eser adından sonra = eşit işareti ile kayıt edilir. Kataloglama kuralları = Cataloging rules Türkiye de kütüphanecilik eğitimi = Librarianship education in Turkey
Eseradı ve Sorumluluk Bildirim Alanı: Başka eseradı Bilginin ana kaynağında bulunan başka eseradı bilgisi (alt eseradı, vb.) varsa paralel eser adı, yoksa öz eseradından sonra : (iki nokta üstüste) işareti ile kayıt edilir. Mustafa Kemal Atatürk : Hayatı ve mücadelesi Halk kütüphaneleri üzerine bir araştırma : Cumhuriyet dönemi Bilginin ana kaynağında birden çok başka eseradı varsa, onlar bulundukları sırada kaydedilir. Osmanlı tarihi: Kuruluş dönemi : Askeri mücadeleler
Eseradı ve Sorumluluk Bildirim Alanı: Sorumluluk bidirimi Bilginin ana kaynağında yer alan yazar, yayıncı, hazırlayan, çeviren vb. adı sorumluluk bildirim alanında normal söyleniş sırasında kayıt edilir. Kütüphaneciliğimizin sorunları / Osman Ersoy Nutuk : 1919-1923 / Mustafa Kemal Atatürk ; Bugünkü dille yayıma hazırlayan Zeynep Korkmaz Yazar adı eser adının bir parçası ise sorumluluk bildirimi oluşturulmaz. Ömer Seyfettinden seçmeler. Eserin sorumluluğunu paylaşmış farklı kişiler varsa ; ile kayıt edilir. Goriot baba / Yazan Honore de Balzac ; çeviren Cemal Süreyya
Eseradı ve Sorumluluk Bildirim Alanı Sorumluluk bidirimi Bir eserden üçten çok gerçek veya tüzel kişi yazar ve yaya sorumlu ise, Sorumluluk bildirimi alanında ilkinden sonrakiler kaydedilmez. Yapılan çıkarma, «...» ile gösterilir ve buna, köşeli parantezler içinde, Türkçe eserler için [ve başkaları], yabancı dillerdeki eserler için [et al.] kısaltması eklenir. Kütüphaneciliğimizin tarihi gelişimi/ Osman Ersoy... [ve başkaları] Anglo-American cataloguing rules / prepared by the American Library Association... [et al.]
Eseradı ve Sorumluluk Bildirim Alanı Sorumluluk bidirimi Eserde Sorumlunun adı ile birlikte bulunan sanlar, akademik ünvanlar kayıt edilmez. Ancak bu takı adın tanınması için gerekli kayıt edilir. Prof. Dr. Osman Ersoy -- Osman Ersoy Avukat Ramazan Arslan -- Ramazan Arslan Ercişli Emrah Ercişli Emrah
Ortak eseradı bulunmayan eserler Ortak eseradı bulunmayan eserlerde adlardan birine üstünlük verilmiş ise bu ad öz eseradı olarak kaydedilir. Bilginin ana kaynağındaki diğer adlar içindekiler notu ile gösterilir. Bu adlara yazar eseradı ek girişi yapılır. Adlardan birine üstünlük verilmemiş ise hepsi eseradı ve sorumluluk alanında yazılır. Falaka BOMBA Pembe İncili Kaftan eseradı alanı: Bomba içindekiler: Falaka; Pembe incili Kaftan Sarnıç Semaver eseradı alanı: Sarnıç; Semaver
NİTELEME: Basım Bildirimi Bilginin ana kaynağında yer alan basıma ilişkin bilgiler basım bildirim alanında kayıt edilir. Kelimeler yerine standart kısaltmalar, yazı ile belirtilmiş rakamlar yerine sıralama sayıları kullanılır. Yedinci Basım 7. bs Genişletilmiş üçüncü basım gnşl. 3. bs. Basıma bağlı sorumlu belirtilmiş ise basım bildirimi alanında kayıt edilir. Basım bilgisi yok ise basıma bağlı sorumlu eseradı ve sorumluluk bildirimi alanında verilir. 2. bs. / basıma hazırlayan Ahmet Küflü.Yazan Ahmet Ay; Basıma hazırlayan Ali Veli
NİTELEME: Materyal Türü Özel Ayrıntılar alanı Süreli Yayınlar: Süreli yayınlara ilişkin ilk sayı belirtecinin kayıt edildiği alandır. Bilginin ana kaynağında yer alan bilgiler kelimeler yerine standart kısaltmalar ve uygun rakamlar kayıt edilir. Varlık dergisi.-- 1.c. 1.s.(Ocak 1952)-.-- Eğer yayın hayatı sona ermiş ise başlangıç ve bitiş tarihleri kayıt altına alınır. Türk Kütüphaneciler Derneği bülteni. 1.c. (1952)-35.c.(1986)
NİTELEME: Yayın Dağıtım vb. alanı Bu alan da yayın yeri, Yayınlayan ve yayın tarihi ne ilişkin bilgiler yer alır. Bilginin ana kaynağında yer alan ilk yer adı yayın yeri olarak kaydedilir. Yayın yeri yoksa Türkçe eserler için [y.y.], latin alfabesindeki diğer diller için [ s.l.] kısaltması kullanılır. Birden çok yayın yeri bulunan eserlerde, ilk yer mutlaka alınır. Üstünlük verilmiş başka yer var ise o da alınır. Diğer yer adlarından biri Kataloglanan ülkeden bir yer ise o da kayıt edilir. Tokyo London Paris -----------------Tokyo London Paris OSLO ------------------London; Oslo NewYork London İstanbul----------NewYork ; İstanbul
NİTELEME: Yayın Dağıtım vb. alanı Yayınlayan eserin yayın sorumluluğunu üstlenmiş kişi yada tüzel kişidir. Yayıncının bulunmadığı durumda Türkçe eserler için [yayl.y.], Latin alfabesindeki diğer dillerde [s.n.] kısaltması kullanılır. Yayıncı yok ancak dağıtımcı bulunuyorsa, Dağıtımcının adı yayın bildirim alanında kayıt edilir. Bateş dağıtım Yayıncı tanındığı kısa biçimde kayıt edilir. Adın tanınması için gerekli olmayan Ltd.Şti, A.Ort. ve Yayınları gibi ibareler kayıt edilmez. Meteksan Ltd. Şti.-------------Meteksan Varlık Yayınları------------------Varlık Verso Yayınları------------------Verso yayınları
NİTELEME: Yayın Dağıtım vb. alanı Yayın tarihi eserin üretildiği tarihtir. Eserde yayın tarihi yoksa Copyright tarihi kayıt edilir. O da bulunmuyorsa [] içinde yaklaşık bir tarih yazılır. T.y. Kısaltması kesinlikle kullanılmaz. 1998, c2005, [200-?], [19--] Birden çok yılda yayınlanmış eserlerde başlangıç ve bitiş tarihi kayıt edilir. 2005-2008
NİTELEME: Fiziksel niteleme Alanı Bu alanda Eserin uzunluğu, Resimleme ögeleri, Boyut ve Birlikteki materyal bilgileri yer alır. Sayfa ya da cilt sayısı eserin uzunluğunu oluşturur. 235 s. veya 343 y. 3 c. Eserde farklı numara sistemi ile numaralanmış sayfalar varsa eserdeki sırada kayıt edilir. VII, 445 s. 765, XV s.
NİTELEME: Fiziksel niteleme Alanı Resimleme ögeleri eserde tam sayfa ya da metnin anlaşılırlığı için gerekli ise standart kısaltma olarak : işareti ile kayıt edilir. 344 s. : res. 322 y. : rnk res. 5 c. : tbl., grf. Boyut eserin sırt uzunluğunun santimetre olarak kayıt edilmesidir. VII, 235 s. ; 20 cm. Eserle birlikte yer alan ve eserden ayrı olarak sunulan materyaller boyut bilgisinden sonra + işareti ile kayıt edilir. 250 s : res.; 24 cm + 1 CD
NİTELEME: Dizi bildirim alanı Eser belirli bir dizi için yayınlanıyor ve bu da eserde yer alıyorsa kayıt edilir. (Varlık yayınları; no 342) (Kütüphanecilik Dizisi) Öz dizi adı bir alt dizi de içeriyorsa aynı parantez içinde. İşareti ile kayıt edilir. (Bilgi kitabevi yayınları; no. 523. Hikaye dizisi; 56)
NİTELEME: Dizi bildirim alanı Eserin yayınlandığı dizi belirli bir kişi ve tüzel kişinin sorumluluğunda yayınlanmış ise bu kişinin adı dizi bildirim alanında kayıt edilir. Atatürk Konferanslar dizisi / dizi koordinatörü Utkan Kocatürk
NİTELEME: Notlar Nitelemenin önceki bölümlerinde verilmeyen ancak, kullanıcıyı önceden bilgilendirilmesi gerektiren ögeler notlar alanında kayıt edilir. Genel not (Herhangi bir açıklama) Tez notu (Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi) Bibliyografya notu (Bibliyografya 234-238 ss.) Dil notu (Eser Farsçadır) İçindekiler notu (1. c. 1919-1920 2. c. 1921-1923 3. c. Belgeler) Eseradı kaynağı notu (Eseradı dış kapaktan alınmıştır) Sağlanabilir başka biçimler (eserin elektronik formatı da vardır) Uyarlama Notu (Eser Kemal Tahir in aynı adlı eserinden uyarlamadır)
NİTELEME: Standart numara ve Sağlanabilirlik alanı Uluslararası standart kitap ya da süreli yayın numarası eserde yer alıyorsa bu alana kayıt edilir. ISBN: 9789751712132 Eserde Standart numara ile birlikte fiyat da yer alıyorsa o da kayıt edilir. ISBN: 9789751723421 : 50 Tl Eserde standart numara yok sadece Fiyat bilgisi varsa FİYATI iberesi ile kayıt edilir. Fiyatı: 35 Tl
Ek giriş Konu başlığı Yazar, emeği geçen ek girişleri Yazar-eseradı ek girişi Eser adı/adları
Başlık Seçimi
Fişin Başlığı: Yazar Adı Girişi Temel giriş ögesi olarak da bilinen başlık genellikle yazar adından oluşur. Yazar: Eserin oluşturulma sorumluluğunu üstlenmiş gerçek veya tüzel kişidir. (Ressam, Uyarlayan, Senaryo Yazarı vb) Hazırlayan, derleyen gibi ikinci dereceden sorumlular yazar kabul edilmezler. Bir eserin yazarı biliniyorsa, eserde bulunup bulunmadığına bakılmadan Başlık yazar adından oluşturulur. Sait Faik----Abasıyanık, Sait Faik
Fişin Başlığı: Yazar Adı Girişi Yazar adı birlikte bulunan takılar başlığa alınmaz. Gazi Mustafa Kemal---Atatürk, Mustafa Kemal Mareşal Fevzi Çakmak---- Çakmak, Fevzi Yazarlar fişin başlığına en tanındıkları adları ile kaydedilirler. Halikarnas Balıkçısı Orhan Kemal (Cevat Şakir Kabaağaçlı) (Mehmet Raşit Öğütçü)
Fişin Başlığı: Yazar Adı Girişi Soyadı bulunan yazarlar, fişin başlığına "soyadı" altında kaydedilir. Ersoy, Mehmet Akif Verne, Julles Atatürk, Mustafa Kemal La Fontaine, Jean de Adlarında soyadı bulunmayan veya soyadı kullanmayan yazarlar ise söyleniş sırasına göre kaydedilir: Ömer Seyfettin Aziz Nesin Yaşar Kemal Ziya Gökalp
Fişin Başlığı: Çok yazarlı eserler a) Yazar sayısı iki veya üç kişiden oluşuyorsa, adı eserin iç kapağında ilk önce verilen yazarın adı başlık olarak alınır. b) Yazar sayısı üçten çok olan, veya yazarı bilinmeyen eserlerde temel girişi eser adından yapılır.
Fişin Başlığı: Karma sorumlu eserler Değişik katkılarla oluşturulmuş eserler ise, başlığa alınacak kişiyi belirlemek için daha farklı yöntemler uygulanır. Bir edebi türden bir başkasına uyarlanmış eserler, uyarlayanın adı temel girişi oluşturur. Reşat Nuri Güntekin DEĞİRMEN Turgut Özakman SARIPINAR 1915 Başlık: Özakman, Turgut Notlar: Güntekin Reşat Nuri
Fişin Başlığı: Karma sorumlu eserler Bir kişinin yazdığı bir başkasının resimlediği eserlerde metni yazanın adı altında temel giriş yapılır. Yazan Gülten Dayıoğlu Resimleyen Abidin Dino Başlık: Dayıoğlu, Gülten Ek giriş: Dino, Abidin Çeviri bir eser, asıl eserin yazarının adı altında fişe alınmalıdır.
Fişin Başlığı: Tüzel Kişi Girişi Bir eserin temel girişinin Tüzel Kişi Olabilmesi için: Tüzel kişin kendisi ile ilgili eserler (yıllık çalışma raporları, vb) politikaları, işlemleri ile ilgili eserler (çalışma programı, yönergesi, tüzüğü, vb.), Çalışanları, üyeleri ile ilgili eserler (albümler) kaynakları ve malları ile ilgili eserler (katalog, üyeler kılavuzu) yasal olarak görevi gereği oluşturulmuş eserler(kalkınma planı, istatistikler vb)
Fişin Başlığı: Tüzel Kişi Girişi Tüzel kişi adına gerekli olduğu durumlarda yer adı ya da bağlı olduğu üst kuruluş eklenir. Gazeteciler Cemiyeti. Ankara Ankara Üniversitesi. Hukuk Fakültesi Tüzel kişi kendi başına bilinen bir kuruluş ise bağlı olduğu üst birim eklenmez. Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Kütüphane Başkanlığı T.C. Milli Kütüphane Başkanlığı TC. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı T.C. Devlet Planlama Teşkilatı Türkiye İstatistik Kurumu
Fişin Başlığı: Kongre Konferans Girişi Bir eserin temel girişinin kongre-konferans girişi olabilmesi için: Konferansın süreklilik gösteriyor olması (üçüncü tarih kongresi) Bilginin ana kaynağında kongre konferansın adıyla birlikte ayrı bir öz eseradının bulunması gerekir. (BİLDİRİLER vb.)
Fişin Başlığı: Kongre Konferans Girişi Kongre konferans adında yer alan sayı belirtecine ilişkin ibareler başlığa alınmaz. III. Türk Tarih Kongresi, 2-3 Mart 2006 Antalya Sayı tarih ve yer bilgileri başlıkta parantez içinde sonda verilir. Türk Tarih Kongresi (3.: 2006 : Antalya)
Fişin Başlığı: Yasa Metni girişi Kanun veya kanun dermesi ve anayasa metinleri, yönetmelik veya antlaşmalar, ilgili ülke adında temel girişe alınır. Türkiye Cumhuriyeti, İsviçre, Kanada Temel girişten sonra [] içinde tek biçim eseradı eklenir Eser tek bir yasaya ait ise yasa adı, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu [Personel yasası] eserde birden çok yasa metni varsa genel addan tekbiçim eseradı oluşturulur. BORÇLAR KANUNU VE MEDENİ KANUN [Yasalar, vb]
Fişin Başlığı: Tekbiçim Eseradı Giriş Farklı öz eser adları ile yayımlanmış Kutsal kitaplar, Destanlar ve Anonim eserleri tekbiçim başlık altında toplamak için kullanılan addır. Dede Korkut hikâyeleri Boğaç Han Destanı...Deli Dumrul Keloğlan masalları Keloğlan ile kırk haramiler...keloğlanın rüyası Nasreddin Hoca Fıkraları Nasreddin hoca göle maya çalıyor...kazan doğurdu
Fişin Başlığı: Tekbiçim Eseradı Giriş Kutsal kitaplar ve Kutsal kitap bölümleri de tek biçim başlık altında toplanır. Kur an Kur an-ı Kerim... Türkçe Kur an-ı Kerim İncil The Bible... Tevrat Kutsal ahit
Sınıflama: giriş Bir eserin sınıflaması iki kısımdan oluşur: Birincisi konu başlığının seçimi, İkincisi ise sınıflama numarasının verilmesidir. Konu başlığı eserin içeriğini belirleyen bir ad, bir kelime veya cümleden oluşur. Konu başlığının belirlenmesi eserin konusunun saptanması ile ilişkilidir.
SINIFLAMA: Eserin Konusunun Saptanması 1. Eserin başlığı: 2. İçindekiler sayfası: 3. Eserde içindekiler sayfası yoksa bölüm başlıkları 4. Yazarın görüşünü anlayabilmek için eserin önsözünü okumak veya kitap kapağında yazılı bilgileri gözden geçirmek uygun olur.. 5. Yukarıda belirtilen bütün kaynaklar eserin konusunun saptanmasında yeterli değilse kitabın içeriğine bakılmalıdır. Bibliyografyalar, kataloglar, Ansiklopediler eleştiri ve tanıtıcı yazılardan yararlanılır. 6. Tüm bu işlemler yetersiz kaldığında esere geçici bir numara verilerek konu uzmanlarından yardım alınmalıdır.
SINIFLAMA: Konu Başlıkları Birden çok konu içeren eserler için her konu için ayrı başlık oluşturulmalıdır. Konusuz sanat eserleri yazar ve eser adından aranacağı için, Kullanıcıların az arayacağı ilgi çekmeyen eserler, önemsiz gelişigüzel çıkarılmış eserler, makaleler için konu başlığı oluşturulmaz
SINIFLAMA: Konu Başlıkları Konu başlığı için seçilen kelimeler kullanıcının eğitim ve kültür seviyesine uygun, kelimelerden oluşmalıdır. Her konu için ayrı bir başlık seçilmeli seçilen bu başlıklar başka bir konu ile karıştırılmayacak niteliğe sahip olmalıdır. Konu başlığı için seçilen kelime ve kelimeler konuyu tam olarak yansıtmalıdır. Konunun kapsamından ne çok ne de az olmalıdır. Konu başlıkları yaygın olarak kullanılan herkesin hatırlayabileceği kelimelerden seçilmelidir.
SINIFLAMA: Konu Başlıklarının Türleri 1.Yalın konu başlıkları. (Coğrafya Kültür vb.) 2. Tamamlama niteliğindeki başlıklar. (Halk Kütüphaneleri Kütüphane Yönetimi) 3. İbare şeklindeki başlıklar (Mustafa Kemal Atatürk) 4. Birleşik konu başlıklar (Sosyoloji ve Toplum)
SINIFLAMA: Konu Başlıkları Konunun işlenişine göre de alt başlıklar oluşturulur. Biçim alt başlıkları (Yetişkinlerin Eğitimi-Araştırma) Zaman alt başlıkları (Mustafa Kemal Atatürk- 1881-1938) Yer alt başlıkları (Dağlar- Türkiye) Konu alt başlıkları (Mevlana- hayatı)
Dewey Onlu Sınıflama Sistemi Dewey Onlu Sınıflama Sistemi 1876 yılında Melvil Dewey tarafından geliştirilmiştir. İlk kez 15. basımı Türkçeye çevrilmiştir 20. basımı 1993 yılında Millî Kütüphane tarafından Türkçeye uyarlanarak çevirilmiştir. Dewey Onlu Sınıflama Sistemi, bilimleri 10 ana bölüme ayırmış, bu alanlardan her biri kendi içinde onarlı alt bölümlere ayrılmıştır.
Dewey Onlu Sınıflama Sistemi Dewey Onlu Sınıflama Sisteminin temel konuları şu şekilde sıralanır. 000 Genel Konulu Eserler (ansiklopedi, kütüphanecilik vb.) 100 Felsefe ve Psikoloji 200 Din bilimleri 300 Sosyal Bilimler 400 Dil Bilimi 500 Kuramsal Bilimler (matematik, fizik, kimya vb.) 600 Uygulamalı Bilimler (tıp, mühendislik vb.) 700 Güzel Sanatlar, Spor ve Eğlence 800 Edebiyat 900 Tarih, Coğrafya, Biyografi
Dewey Onlu Sınıflama Sistemi Her sayı yeniden 10 ana bölüme ayrılarak ve bir konunun alt dallarını gösterme olanağı bulur. Örneğin; 300 Sosyal Bilimler 310 İstatistik 320 Siyasî Bilimler 330 Ekonomi 340 Hukuk 350 Kamu Yönetimi ve Askerlik Bilimi 360 Toplumsal Sorunlar ve Hizmetler 370 Eğitim 380 Ticaret 390 Gelenekler, Görgü Kuralları, Halk Bilimi
Dewey Onlu Sınıflama Sistemi Eğer daha ayrıntılı bir bölümlemeye gitmek istenirse ilk üç sayıdan sonra bir nokta kullanarak daha detaylı bölümlemeler yapılabilmektedir. 373 Orta öğretim 373.1 Orta öğretim organizasyonu Dewey Onlu Sınıflama Sistemi nin, ana konuları gösteren sınıflama listeleri yanında yardımcı tabloları da vardır. Bu tablolardan yararlanarak konuların biçimlerine(1. tablo), coğrafya yerlerine(tablo 2), edebiyat(tablo 3) ve iki dildeki sözlüklere(tablo 4-tablo 6) ilişkin numaralar üretilir.
Dewey Onlu Sınıflama Sistemi: Yardımcı Tablolar Standart Alt Bölümler Tablosu(1. tablo) Coğrafik Alan Tablosu(2. tablo) Edebiyat Alt Bölüm Tablosu(3.tablo) Dil Alt Bölüm Tablosu(4. tablo) Diller Tablosu(6. tablo)
Yardımcı tablolardan numara ekleme Cetvellerden bulunan temel numaralara Eserin sunuluş biçimine göre 1. tablodan ekleme yapılır. 027.4 Halk kütüphaneleri 1.Tabloda standartlar -0218 Halk kütüphaneleri ile ilgili bir standardın konu numarası: 027.10218 Tablolardan temel numaraya yapılan eklemelerde sağdaki sıfırlar atılır. 700 Güzel sanatlar 1. tablo: 03 ansiklopedi ve sözlükler Sanat Ansiklopedisi konu numarası 703
Yardımcı tablolardan numara ekleme Eserin konusunun coğrafik alt bölümüne göre 2. tablodan ekleme yapılır. 378 yüksek öğretim 2.Tabloda Türkiye -561 Türkiye de yüksek öğretim ile ilgili eserin konu numarası: 378.561 Bu eklemenin yapılabilmesi için cetvellerdeki konu numarasında temel numaraya 2. tablodan ekleyeniz yönlendirmesinin bulunması gerekir. Yönlendirme yoksa 09 ile 2. tablodan ekleme yapılır. İhracat 380.1 (Tablo ikiden ekleyiniz yönlendirmesi yok) Türkiye de ihracat 380.109561
Yardımcı tablolardan numara ekleme Edebiyat Tablosu(3. Tablo) sadece 800 edebiyatlar tablosunda kullanılır ve tablonun içeriği temel edebiyat konularında cetvellerde verilmiştir. 811 Türkçe şiir 833 Almanca Roman Cetvellerde bu tür ayrıntının verilmediği edebiyatlarda tablo üçteki bölümlemeden yararlanılır. -1 şiir Farsça şiir 891.51-2 Dram -3 Roman-hikaye Rusça Roman 891.73
Yardımcı tablolardan numara ekleme Diller Tablosu(4. Tablo) sadece 400 Diller tablosunda kullanılır ve tablonun içeri temel dil konularında cetvellerde verilmiştir. 415 Türkçe gramer 433 Almanca sözlük Cetvellerde bu tür ayrıntının verilmediği dillerde tablo dörtteki bölümlemeden yararlanılır. -1 fonoloji Rusça gramer 491.75-2 Etimoloji Farsça sözlük 491.53-3 sözlükler -5 Gramer
Yardımcı tablolardan numara ekleme 6. Tablo tek tek Diller Tablosudur ve iki dilli sözlüklerde ikinci dilin numarası bu tablodan eklenir. Önce DOSS sisteminde önce verilen dil numarası ardından 4. tablodan sözlük numarası ve 6. tablodan bulunan 2. dil numarası eklenir. İngilizce Almanca Sözlük 423.31 İngilizce 420 Sözlük -3 (4. tablo) Almanca -31(6. tablo) Türkçe (413) ve Osmanlıca (419.3) kelimeleri ile başlayan sözlüklerin belirtilen numaralarda verilmesi talimatı vardır.
Yer numarası Yer numarası: Eserin raftaki yerini gösteren simgedir. İki ögeden oluşur Konu numarası -------027.4 Yazar Numarası-------E67
KOHA UYGULAMASI
Halk kütüphanelerinde yeni kataloglama yapılmamaktadır. Merkezi kataloglama biriminde yapılan kayıtlar sistemden indirilerek yerelleştirme yapılmaktadır. Kataloglanacak eserin sistemde var olup olmadığının tespiti için; ana sayfada bulunan kataloglama butonu tıklanıp, açılan alandan Eser adı, ISBN veya yazar seçeneklerinden biri yazılarak arama yapılır.
Tarama sonucu işlemler Tarama sonucunda kataloglanacak eser sistemde varsa Öge Ekle/düzelt tıklanarak, yerel yer bilgileri doldurularak kayıt kütüphaneye maledilir. Sistemde var olan eser kataloglanacak eserle birebir aynı değilse kopyala tıklanarak istenen değişiklikler yapılır ve kaydedilir. Eser sistemde yoksa yeni kayıt ekle tıklanarak özgün kayıt yapılır. (Özgün kayıt sadece Kataloglama Merkezi tarafından yapılmaktadır.)
Özgün katalog kaydı oluşturma Açılan MARC sayfasındaki tüm MARC alanları sırasıyla açılarak esere ait bilgiler yazılır Bibliyografik kaydı ekle ve ögelere git tıklanarak MARC kaydı tamamlanır. Açılan "Yeni Bilgi Ekle" sayfasında 000 ve 008 alanlarının üzeri tıklanarak geçilir. (Bu alanlar "sistem numarası" ve "kayıt tarihi" bilgilerinin otomatik oluşması için boş olarak mutlaka tıklanmalıdır.) "Materyal türü" kataloglama yapılırken işaretlenmiş olduğundan otomatik gelecektir. Eserin nereden sağlandığı, kütüphanedeki yeri, KBS sicil numarası kaydedilir.
000 MARC Alanları Elimizdeki esere ait bilgileri, ilgili alanlara AACR2 ye göre giriniz. Derleme alan kütüphaneler, derleme numarasını 017 alanına yandaki gibi yazılır. Tasnif verilirken, islami eserler için Milli kütüphane tarafından hazırlanan özel sınıflama cetveli kullanılır. 090 alanı sistem tarafından otomatik olarak oluşturulur.
100-110-111 ve 130 alanları 100 ve 110 alanlarına veri ekleme için otorite dizinini kullanılmalıdır. Bunun için alanlarının yanında bulunan noktalara tıklanır.
Otoriteyi Marc alanına aktarma Sorgulama sonucunda kayıt var ise play tuşuna basarak veri giriş ekranına aktarımını sağlanır. *Rakama tıklayarak daha önce hangi eserlere bağlantı kurulduğunu görülebilir.
Yazar Otorite Ekleme Kaydedeceğimiz eserin yazarı daha önce otorite dizinine eklenmemişse Yetke Ekle butonuna tıklayarak gelen ekran yardımıyla yazar otorite dizinine eklenir.
Otorite Ekleme Kaydedeceğimiz eserin yazarı, AACR2 ye göre ilgili alanlar doldurularak, Yetki Ekle butonuna tıklanır. ** Bu işlemler 110 alanı içinde aynı şekilde yapılır.
200 MARC Alanları *Yazar dışında olan diğer sorumluların, sorumluluk bilgisi açık şekilde yazılır. Burada kısaltma kullanılmaz. çeviren, yayına hazırlayan, editör gibi.. *Materyalin türü 245h alanında seçilir. * Basım ve baskı bilgileri alınır ve bs. kısaltması ile verilir.
300 MARC Alanları
400 MARC Alanları Dizi bildirimi 490 alanına yandaki yazılır. Birden çok dizi ve alt diziler varsa + butonu ile yeni satır açılabilir.
500 MARC Alanları 500 alanları, o eser ait bilgilerin verileceği bir alan olup, ilgili alanlara AACR2 ye yazılır. Eserin hangi okuyucu türünü hitap ettiğini yani hedef kitlesini 521 alanında seçeriz.
600 MARC Alanları 600,610,650 ve 651 alanlarına veri ekleme için otorite dizinini kullanılmalıdır. Bunun için alanlarının yanında bulunan noktalara tıklanarak otorite başlıklara erişilebilir. *Bundan sonraki 600 ve 610 konu girişi için yapacağınız işlerler 100 ve 110 daki işlemler gibidir.
Konu Otorite Ekleme Kaydedeceğimiz eserin konusunu sorgularsınız. *Tüm kelimeler ile özel karakter olmadan seçeneği ile yapılan taramalarda yazılı tüm verilere ulaşabilirsiniz.
700 MARC Alanları Esere yazar dışında katkı sağlamış sorumlular, 700 yazar ekgiriş alanına 100 ve 600 alanlarındaki gibi otorite dizininden çekilir. Bunun için öncekilerde olduğu gibi otorite dizininden sorgulama yapılmalıdır.
Özgün katalog kaydı oluşturma Yer numarası sistem tarafından oluşturulacaktır. Barkod numarası sistem tarafından otomatik verileceğinden alanın üzeri tıklanarak geçilir. Eserin fiyatı, sadece sayısal bir değer (15.00) olarak kaydedilir. (kuruş hanesi (15,00) şeklinde virgül (,) ile ayrılır.) Eserin ödünç verilip verilemeyeceği işaretlenir. Eser bağışsa ve bağışlayan biliniyorsa bağışlayan kişi veya kurum adı yazılır.