H F S A HUKUK FELSEFES VE SOSYOLOJ S ARK V 22. K TAP Haz rlayanlar Hayrettin ÖKÇES Z / Gülriz UYGUR Yard mc lar Saim ÜYE / Eylem ÜM T / Zeynep spir TOPRAK Emine rem AKI STANBUL BAROSU YAYINLARI stanbul 2010
Genel Yay n S ra No: 167 2010/9 ISBN: 978-605-5614-38-6 HFSA - Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi Hayrettin Ökçesiz Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Kampus, Antalya Telefon: (0242) 227 69 75-76 Faks: (0242) 227 69 77 E-posta: hayret@akdeniz.edu.tr stanbul Barosu Yay nlar stiklal Cad. Orhan A. Apayd n Sk. Baro Han Beyo lu- ST Tel: (0212) 251 63 25 Belgeç (Fax): (0212) 293 89 60 www.istanbulbarosu.org.tr dergi@istanbulbarosu.org.tr Kapak Karikatürü: Honoré Daumier Elektronik ortamda iletilen imla ve dizgi hatalar yazar n/çevirmenin sorumlulu undad r. Tasar m /Uygulama Referans Ajans Tel: +90.212.347.32.47 / e-mail: info@referansajans.com Bask Sanat Matbac l k Medya ve Reklam Hizm. San. Tic. Ltd. fiti. Hattat Halim Sokak No:13 Balmumcu-Befliktafl / stanbul Tel: +90.212.267.04.23 / e-mail: as@sanatmatbaacilik.com
SUNUfi 18. Kitapta duyurdu umuz ve 25-28 A ustos 2008 tarihinde gerçeklefltirdi imiz geleneksel Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bak fllar adl sempozyumumuzun dördüncüsünün bildirilerini bu kitaplarda (19-22) soyad s ras na göre sunuyoruz. 22. Kitapta ayr ca bu sempozyumda yer almayan yaz lardan oluflan bir Ek Dosya da bulunmaktad r. HFSA her yay m f rsat n okurlar na daha çok yaz sunmak düflüncesiyle de erlendirmektedir. Gelecek kitab m zda Eskiflehir Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Anabilim Dal n n 30 Nisan 02 May s 2009 tarihinde gerçeklefltirdi i Yarg : Kurallar, Kurumlar, Kararlar Kolokyumu nda sunulan bildiriler yay mlanacakt r. Bunlar program ak fl na göre flöyledir: Ülker Yükselbaba, Dworkin in Kurallar Modelini De erlendirme: Kurallar ve lkelerin Yarg lamada kullan lmas ; Nazime Beysan, Hohfeld in Hak Kavram Analizinin Hukuki Muhakemede Kullan lmas ; Gökçe Çataloluk, Luhmann n Sistem Teorisinde Mahkemelerin Rolü; Halit Uyan k, Kurumsallaflm fl Bir Normatif Sistem Olarak Hukuk ve kincil Eylem Sebepleri; Abdullah Dinçkol, Karar Verme Süreci çinde Hükmün Oluflmas ve Hâkimin Fonksiyonu; Yasemin Ifl ktaç, Hukukta Boflluk ve Takdir Yetkisi; Zeynep Üskül Engin,Yarg c n Özgürlük Alan : Yorum; Eylem Ümit, Hâkimler Hakkaniyetten Ne Anl yorlar?; Sercan Gürler, Ça dafl Hukuk Felsefesinde Formalist Yaklafl mlar ve Ernest Weinreb; Vahap Coflkun, Anayasan n De iflmez lkeleri ile Demokrasi Aras ndaki Gerilim; Serkan Gölbafl, Bentham n Düflüncesi Ba lam nda Cezaland rman n ve Ceza Yarg lamas n n Rasyonalleflmesi; Aydan Ömür Surlu, H.L.A. Hart ta Yarg c n Takdir Hakk ; Ceren Akçabay, Yarg ve nsan Haklar n n Liberal Yorumu; Vecdi Aral, Yarg Ba ms zl ; Mustafa Tören Yücel, Türkiye de Yarg n n Yap sal Analizi; Ali fiafak Bal, Yarg laman n fllevselli i; A. Ulvi Türkba, Bir Karar Örne inde Postmodern Yarg laman n Olanakl l Sorunu; fiule fiahin Ceylan,Uyuflmazl k Çözümünde Yarg Alternatifleri; Sevtap Metin, Avrupa nsan Haklar Mahkemesi Kararlar nda Bio-Etik Sorunlar; Zeynep spir, Bir Etik liflki Olarak Yarg çl k ve Hüküm Verme - Edebiyatta Hukuk Arac l yla Bir De erlendirme; Emine rem Ak, Bir Edebiyat Eseri Olarak Reis Bey Örne i Üzerinden Endüktif Muhakeme Yönteminin ncelenmesi; Harun Bodur, Adalet Tanr ças Themis 2010 y l iki y lda bir gerçeklefltirdi imiz sempozyumumuzun beflincisini yapaca m z y ld r. stanbul Barosu nun her defas nda Adli Y l aç l fl etkinli i olarak da program na ald bu sempozyuma okurlar m z kat lmaya ça r yoruz. De erli meslektafllar m z Say n Saim Üye, Eylem Ümit, Zeynep spir Toprak ve Emine rem Ak ya bu kitaplar n haz rlanmas nda gösterdikleri üstün gayret için içten teflekkürlerimizi sunuyoruz. Kendilerini HFSA n n künyesinde Editör Yard mc lar olarak anmaktan onur duyuyoruz. stanbul Barosu Yay n ve Yönetim Kurullar n n de erli üyelerine, Baro Baflkan Say n Muammer Ayd n a gösterdikleri bu uzun soluklu iflbirli inden dolay HFSA Çevresi ad na teflekkür ediyoruz. Sempozyuma kat larak, bildiri sunarak bu kitaplar n oluflmas na imkan vermifl yazarlar m za flükran borcumuz daima en önde gelmektedir. Nihayet bu kitaplar n somut birer nesne olarak elimizin alt na gelmesini sa layan Sanat Matbaac l k çal flanlar na ve bu sorumlulu u kendi ad na üstlenen Say n Serdar Savafl a teflekkür ediyoruz. Hayrettin Ökçesiz / Gülriz Uygur HFSA 22 3
Ç NDEK LER Kat lan n Perspektifi Bak m ndan Hukuk ve Etik liflkisi - Gülriz Uygur... 6 Hukuksal Usavurmada Dedüksiyonun Yersizli i Üzerine - Ertu rul Uzun... 11 Ceza Hukuku Felsefesi Aç s ndan nsan Onuru ve Mevzuat m z Yener Ünver... 26 de, Kavram, Olgu Ba lam nda Hukuk Kavram - Ogün Ürek... 62 Yarg n n Tarafs zl Sorunu - Baflar Yalt... 68 Halk n radesi Ba lam nda Halkoylamalar : Bir Hukuk Sosyolojisi Denemesi - Mehtap Yeflilorman... 74 Suç Ma durlar n n Haklar ve Psikososyal Profilleri - Mustafa Tören Yücel... 96 Türk Hukukunun Seküler Kaynaklar : mparatorluk tan Cumhuriyet e Mehmet Yüksel... 112 Kant n Ahlak Felsefesinden Habermas n Söylem Eti ine Geçifl Ülker Yükselbaba... 142 Devlet-Toplum Aras nda Hukukun Ruhu - Abdülkadir Zorlu... 167 EK DOSYA... 177 nsan Haklar n n Uluslararas Alanda Korunmas - 21.YY Gerçekli inde Temel Sorunlar ve Öneriler - Neval O an Balk z... 178 Bir Pozitif Hukuk Kayna Olarak Avrupa Birli i Hukuk Sistemi Abdullah Dinçkol... 189 Bentham ve Kodifiyeciler - Charles Noble Gregory... 215 Freirechtsschule - Hayrettin Ökçesiz... 227 Hukuka Felsefe Düflünmek - Hayrettin Ökçesiz... 233 Toprak, Toplum ve Devlet (1900) - Friedrich Ratzel... 241 Felsefe, Kant ve Karar Alma Sistemi - Victor Shreiber... 249 4 HFSA 22
Nesnel Gerekçe Anlay fl ve Bu Anlay fl Tasfiyeye E ilimli Yarg sal Deneyimler - Hilmi fieker... 260 Ceza Hukuku Perspektifinde nternetin Temel Problemleri - lker Tepe... 294 HFSA 22 5