TÜRK YE DE A LE Ç fi DDET Ülke Çap nda Kriminolojik-Viktimolojik Alan Araflt rmas ve De erlendirmeler

Transkript

1 1 TÜRK YE DE A LE Ç fi DDET Ülke Çap nda Kriminolojik-Viktimolojik Alan Araflt rmas ve De erlendirmeler stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Hukuku ve Kriminoloji Araflt rma ve Uygulama Merkezi 2003

2 2 Yay n No : 1436 E itim Dizisi : Bas - Nisan STANBUL ISBN Copyright Bu kitab n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Yasaya göre kapakta orijinal parlak hologram bulunmas zorunludur, bulunmayan kitaplar sahtedir. Dizgi Bask - Cilt Kapak Tasar m : Beta Bas m A.fi. : Beta Bas m A.fi. Vize/KIRKLAREL : Gülgonca Çarp k Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212) betakitap@betakitap.com

3 3 Ç NDEK LER SUNUfi (Prof. Dr. Kay han ÇEL)... 5 KR M NOLOJ VE V KT MOLOJ BA LAMINDA A LE Ç fi DDETE GENEL B R BAKIfi (Prof. Dr. Füsun SOKULLU-AKINCI)... 7 TÜRK YE DE A LE Ç fi DDET N BOYUTLARI, NEDENLER VE ÇÖZÜM ÖNER LER (Doç. Dr. Yener ÜNVER) A LE Ç fi DDETE L fik N CEZA MUHAKEMES VE NFAZ HUKUKU SORUNLARI (Dr. Ali Kemal YILDIZ) A LEN N KORUNMASINA DA R KANUN UN TÜRK HUKUKUNA ETK S (Ar. Gör. Bar fl ERMAN) TÜRK TOPLUMUNUN A LE Ç fi DDETE BAKIfi AÇISI (Ar. Gör. Zeynel T. KANGAL) EKLER (Anket Sorular ve Anket Cevaplar n n Rakamsal Sonuçlar ) EK 1: ANKET SORULARI EK 2: ANKET CEVAPLARININ RAKAMSAL SONUÇLARI I. Ankete Kat lanlar Hakk nda Bilgiler II. Aile çi fiiddetin Yayg nl A. Genel Da l m B. Çeflitli Ay r mlar Cinsiyete göre Yafl grubuna göre Ö renim durumuna göre Mesle e göre Ailenin maddi durumuna göre Yerleflim alan na göre Ma durun medeni haline göre Evlenme yöntemine göre Ma durun 18 yafl na kadar yaflad bölgeye göre Ailede kaç kifli oldu una göre Ailede hayvan beslenip beslenmedi ine göre III. Ma dura Uygulanan fiiddetin Türü ve fiekli A. fiiddetin Türü Ankete kat lan n hem ma dur hem tan k oldu u durumlarda

4 4 2. Ankete kat lan n salt ma dur oldu u durumlarda Ankete kat lan n salt tan k oldu u durumlarda B. Aile çi fiiddetin fiekli fiiddetin s kl Evlilik içinde fliddetin uygulanmaya bafllanma zaman ve psikolojik etkileri fiiddetin gerekçesi IV. Uygulanan Aile çi fiiddeti Mercilere fiikayet Etme E ilimi A. fiikayet Etme Oran Genel istatistik Çeflitli ay r mlar a) Yafl gruplar na göre b) Ma durun cinsiyetine göre c) Ma durun ö renim durumuna göre d) Ma durun do du u bölgeye göre e) Ma durun 18 yafl na kadar yaflad bölgeye göre f) Ma durun ikamet bölgesine göre g) Yerleflim alan na göre h) Ailenin maddi durumuna göre i) Evlenme yöntemine göre B. fiikayet Edilen Durumlarda, fiikayetin Adli Sonuçlar C. fiikayet Edilmeyen Durumlarda, Bu Davran fl n Nedeni Genel istatistikler Çeflitli ay r mlara göre flikayet etmemenin nedenleri a) Ma durun cinsiyetine göre b) Ma durun yafl grubuna göre c) Ma durun ö renim durumuna göre d) Ma durun do du u bölgeye göre e) Ma durun 18 yafl na kadar yaflad bölgeye göre f) Ma durun ikamet bölgesine göre g) Yerleflim alan na göre h) Ailenin maddi durumuna göre i) Evlenme yöntemine göre V. Fail Profili VI. Genel E ilim Yoklamas A. Genel E ilimler B. Çeflitli Ay r mlar Kat lan n cinsiyetine göre Ö renim durumuna göre Yafl grubuna göre Ailenin maddi durumuna göre Medeni duruma ve cinsiyete göre Yerleflim alan na göre Aile içi fliddet ma duru olup olmamaya göre

5 5 SUNUfi Bir suç ve ceza politikas na dayanmayan, derleme, kamuoyunun veya çeflitli bask lar n etkisiyle haz rlanan panik mevzuat toplumun gereksinimlerini karfl layamaz ve ça n gereklerine uygun düflmez (Dönmezer, S.: Suç Siyaseti, ÜHFM, C: LII, s: 1-4). Bu nedenle, modern bir ülkede ceza yasalar n n o ülkenin sahip bulunmas gereken suç politikas çerçevesinde düzenlenmesi esast r. Suç politikas, ceza hukukunun toplumu koruma görevini en iyi biçimde yürütebilmesi için izlenmesi gereken yolun, ulafl lmas düflünülen hedeflerin ve bu amaçla kullan lacak araçlar n neler olabilece i sorunu ile ilgilenir. Bu sorunu çözümlemek amac ile, suç politikas suçun nedenleri üstünde durur, ceza hukukunda uygulanan yapt r mlar n etkinliklerini araflt r r, hukuku ihlal eden davran fllar n etkili biçimde önlenmesi için kanun koyucunun ceza hukukunun kapsam n nereye kadar geniflletebilece ini düflünür ve suç olay n en iyi belirleyecek yasal unsurlar n neler olabilece ini inceler. Devletin suç politikas n belirleyebilmek için yap lacak çal flmalarda, her bilimsel araflt rmada oldu u gibi, özgür davran labilir ve sadece gerçe e ba ml kal n rsa, yasal sistemin gerçekleflebilmesi için belirgin s n rlar ortaya ç kar. Özellikle gizlilik oran n n yüksek oldu u çevrelerde suça karfl mücadelede hedefleri belirlemek, mücadele araçlar n saptamak ve bunlar n ne flekilde kullan lacaklar n göstermek, özetle suçla mücadele stratejisi ni oluflturmak için mutlaka kriminolojik araflt rmalara gereksinim vard r. Gizlilik oran yüksek çevrelerin bafl nda ise aile gelir. Ceza hukukunun aile toplulu una müdahale etmesinin s n rlar n saptamak için bilimsel araflt rmalara olan gereksinim çok büyüktür. Cinsel suçlar (ensest fücur) baflta olmak üzere aile içindeki ortamda gizlenebilecek olumsuz davran fllara karfl ceza hukuku yapt r mlar ile mücadele mutlaka önceden ciddi bilimsel araflt rmalarla bu konudaki s n rlar n çizilmesini gerektirir. stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Hukuku ve Kriminoloji Araflt rma ve Uygulama Merkezi ülkemizin suç politikas n n düzenlenmesine katk da bulunabilmek amac yla Aile çi fiiddet konusunda

6 6 bir alan araflt rmas gerçeklefltirmifl ve bu araflt rman n sonuçlar n A ustos 2003 tarihlerinde Brezilya n n Rio de Janeiro kentinde toplanan XIII. Dünya Kriminoloji Kongresi (XIII. WORLD CONGRESS OF CRIMINOLOGY) ne yaz l bildirilerle sunmufltur. Yapt m z ankete, Marmara Bölgesi nden 420, Ege Bölgesi nden 85, Karadeniz Bölgesi nden 159, ç Anadolu dan 114, Do u Anadolu dan 218 ve Güneydo u Anadolu dan 28 kifli olmak üzere ülke genelinde 1133 kifli kat lm flt r. Bu kiflilerin 427 si büyük flehirlerde, 626 s flehir ve ilçe merkezlerinde, 55 i köy merkezlerinde, 17 si gecekonduda, 6 s ise k rsal alanda yaflamaktad r. Anketimize kat lanlardan üniversite ö rencilerinin de bulundu u lise mezunlar n n say s 575 tir. Bunun d fl nda 315 üniversite mezunu, 43 lisansüstü e itimli, 57 ortaokul mezunu, 99 ilkokul mezunu, 23 ü okuma yazma bilen 38 e itimsiz kifli ankete kat lm fllard r. Anketle çok çeflitli meslek gruplar na ulafl lm flt r. fiöyle ki, kat lanlar n 244 ü memur, 165 i iflsiz veya ev han m, 79 u serbest meslek sahibi, 50 si esnaf, 41 i ö retim üyesi, 12 si çiftçi, 3 ü tüccar, 510 u ise di er meslek sahipleri ile ö rencidir. Ankette cinsiyet aç s ndan da dengeli bir da l m söz konusudur. Kat lanlar n 520 si erkek, 612 si ise kad nd r. Yafl grubu da- l m ise flu flekildedir: 488 i yafl grubunda, 280 i yafl grubunda, 84 ü yafl grubunda, 37 si 56 ve üstü yafl grubundad r. 18 yafl ve alt kat l mc lar n say s ise 58 olup, bunlar n 53 ü yafl aral ndad r. Anket sonuçlar n n bilgisayar ortam nda oluflturulmas aflamas nda çok yak n ilgi ve desteklerini gördü ümüz Prof. Dr. Fatih Yavuz ve Araflt rma Görevlisi Belma Gölge ye Merkezimiz ad na en içten teflekkürlerimi sunuyorum. Bu araflt rmam z n yorucu anket çal flmalar ülkemizin çeflitli Hukuk Fakülteleri ö rencilerinin yo un kat l mlar ve yard mlar ile gerçeklefltirilmifltir. Kat l m nda bulunan tüm ö rencilere teflekkür ediyor, baflar lar diliyorum. Anketin gerçeklefltirilmesinde aktif görev alan ve sonuçlar n yaz l bildirilere ba lanarak XIII. DÜNYA KR M NOLOJ KONGRES NE sunulmas n sa layan ekipteki tüm arkadafllar m kutluyorum. Prof. Dr. KAYIHAN ÇEL.Ü. Hukuk Fakültesi Ceza Hukuku ve Kriminoloji Merkezi Müdürü