OECD Ticaretin Kolaylaştırılması Göstergeleri - Türkiye OECD, hükümetlerin sınır (gümrük dahil) prosedürlerini geliştirmeleri, ticaret maliyetlerini azaltmaları, ticareti artırmaları ve böylece uluslar arası ticaretten daha fazla kazanç sağlamalarına yardımcı olmak amacıyla ticaretin kolaylaştırılması göstergeleri geliştirmiştir. Göstergeler, gelişmekte olan ülkeler hükümetleri açısından, ticaretin kolaylaştırılmasında öncelik verilmesi gereken alanlar ile kapasite geliştirme ile teknik yardım çabalarının yoğunlaştırılması gereken hususları daha hedef odaklı bir biçimde ortaya koymaktadır. OECD çalışması, ticaretin kolaylaştırılması önlemlerinin, ihracatçı olduğu kadar ithalatçı role sahip ülkelere, üretimde ve uluslar arası ticaret sisteminde daha fazla varlık göstermesi amacıyla daha kolay girdi elde etmesi için fayda sağlamaktadır. OECD Ticaretin Kolaylaştırılması Göstergeleri, 133 ülke için uluslararası ticaretin ve sınır prosedürlerinin önündeki belli başlı engellerin etkilerini tahmin ederken ticaretin kolaylaştırılması çalışmalarında ülkelere yön göstermektedir. OECD Ticaretin Kolaylaştırılması Göstergelerine göre, Dünya Ticaret Örgütü Doha Ticaret Müzakerelerinde tartışılan tüm kriterlerin uygulanması durumunda ticaret maliyetlerinin gelişmiş ülkelerde %10, gelişmekte olan ülkelerde %13-15,5 oranında azalacağı tahmin edilmektedir. Küresel ticaret maliyetlerinin %1 oranında azaltılmasının ise dünya gelirinde 40 milyar dolardan fazla artış sağlayacağı, bu artışın daha ziyade gelişmekte olan ülkelerden kaynaklanacağı belirtilmiştir. OECD çalışmasındaki belli başlı bulgular şunlardır; Afrika ülkelerinin bazılarında, sınır prosedürlerinin etkin olmamasından kaynaklanan gelir kaybının Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın %5 ini aştığı tahmin edilmiştir. Belgelerin basitleştirilmesi ve birbiriyle uyumlaştırılması, ticaret maliyetlerini düşük gelir ülkelerinde %3 oranında, alt orta gelir ülkelerinde ise %2,7 oranında azaltmaktadır.
Uluslararası ticaret işlemlerinin kolaylaştırılması, ticaret maliyetlerini üst orta gelir ülkelerinde %2,8, alt orta gelir ülkelerinde %2,2, gelişmiş ülkelerde %1 oranında azaltmaktadır. İşlemlerin otomatikleştirilmesi tüm ülkelerde ticaret maliyetlerini %2 oranında azaltmaktadır. Mevzuata ilişkin bilgi taleplerinin karşılanması gelişmiş ülkelerde %2, alt orta gelir grubu ülkelerde %1,4; düşük gelir grubu ülkelerde %1,6 oranında maliyetleri düşürmektedir. OECD Ticaretin Kolaylaştırılması Göstergeleri, ticaretin kolaylaştırılmasına yönelik politikaları değerlendirmek amacıyla OECD nin geliştirdiği göstergeler olup göstergeler 11 başlık altında sınıflandırılmaktadır. Bilgiye ulaşım - Mevzuatın internet de dahil olmak üzere yayımlanması, istihbarat noktalarının varlığı Ticaret erbabı ile istişare Mevzuata ilişkin bilgi taleplerinin karşılanması - Ticaret erbabının talebi üzerine ithalat yapılırken belli eşyalara uygulanan sınıflandırma, menşe, kıymet belirleme yöntemlerine ilişkin idare tarafından verilen ön bildirim, bu bildirimlere uygulanan işlemler ve kurallar. Başvuru prosedürü - Sınır idareleri tarafından verilen kararlara karşı temyiz imkanı ve yöntemleri Ücretler ve masraflar - İhracat ve ithalat işlemlerinden alınan ücretler ve masraflar Belgeler- Dış ticaret süreçlerindeki belgelerin basitleştirilmesi, uluslararası standartlara uyumlaştırılması, nüshaların kabul edilmesi
Otomasyon - Verinin elektronik değişimi, otomatik sınır işlemleri, risk tabanlı sistemlerin kullanılması İşlem prosedürleri - Sınır kontrollerinin iyileştirilmesi, tek pencere, yetkilendirilmiş yükümlü, sonradan kontrol denetimleri Sınır teşkilatı işbirliği içsel - Ülkedeki sınır teşkilatında görevli farklı idareler ile işbirliği. Sınır teşkilatı işbirliği dışsal - Komşu ve üçüncü ülkelerle işbirliği. Yönetişim ve tarafsızlık - Gümrüklerin altyapısı ve işlevleri, hesap verebilirliği, etik politikası TÜRKİYE NİN TİCARETİN KOLAYLAŞTIRILMASI PERFORMANSI OECD ticaretin kolaylaştırılması göstergelerine göre, Türkiye başvuru prosedürleri alanında OECD ortalamasının çok üzerinde, ticaret erbabı ile istişare, mevzuata ilişkin bilgi taleplerinin karşılanması, prosedürlerin iyileştirilmesi, yönetişim ve tarafsızlık alanlarında OECD ortalaması ile eşit düzeyde performans göstermektedir. Bilgiye ulaşım, belgelerin basitleştirilmesi ve uyumlaştırılması, otomasyon ve sınır teşkilatları arasında içsel ve dışsal işbirliği alanlarında Türkiye OECD ortalamasının altında performansa sahiptir.
Türkiye nin ticaretin kolaylaştırılması performansı: OECD göstergeleri (En güncel veri, 2=en iyi performans) Yönetişim ve tarafsızlık Sınır teşkilatı işbirliği - dışsal Bilgiye ulaşım 2. Ticaret erbabı ile istişare Mevzuata ilişkin bilgi taleplerinin karşılanması Sınır teşkilatı işbirliği - içsel Başvuru prosedürü İşlem prosedürleri Otomasyon Belgeler Ücretler ve masraflar Türkiye OECD ortalaması OECD ortalaması 25 OECD ülkesinin gösterge değerlerini içermektedir: Bu ülkeler: Avusturalya, Belçika, Kanada, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Fransa, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İtalya, Japonya, Kore, Meksika, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Polonya, Portekiz, Slovakya, İspanya, İsveç, İsviçre, Türkiye, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri. Yukarıdaki çalışma Haziran 2010 da ülkelerden alınan bilgilere dayanarak hazırlanmıştır. Göstergeler ise 2011 yılında tarafımızca yayımlanan Ticaretin Kolaylaştırılması: Ticaret Maliyetlerine Etkisi isimli raporumuzda belirlenmiştir.
TAVSİYE: TİCARETTE ARTIŞ VE MALİYETLERDE AZALIŞ İÇİN TEMEL ALANLAR OECD ilk defa bu çalışmada Türkiye yi gelişmiş ülke kategorisinde değerlendirmiştir. OECD Türkiye yi de kapsayan gelişmiş ülkeler için yaptığı kantitatif analiz, ticaret maliyetlerini ile ticari hareketliliği en çok etkileyen alanların bilgiye ulaşım, mevzuata ilişkin bilgi taleplerinin karşılanması, ücret ve masraflar, otomasyon ve prosedürlerin iyileştirilmesi olduğunu göstermektedir. Kantitatif analizin ortaya koyduğu politika alanlarının, maliyetleri azaltıcı ve ticaret hacmini artırıcı potansiyelleri dikkate alındığında, aşağıdaki alanlarda devamlı bir gelişim göstermesi halinde Türkiye nin daha yüksek ticaret hacmi ve daha düşük ticaret maliyetlerine ulaşması beklenebilir: Bilgiye Ulaşım: Gümrüklerden iş çevrelerine geribildirim için online bilgi aktarım mekanizması Gümrük makamlarına online soru sorma imkanının sağlanması Form ve belgelerin Gümrük Web sitesinden ulaşılabilir olması Gümrük sınıflandırmalarına ilişkin örnek ve kararların Gümrük Web Sitesinden ulaşılabilir olması Mevzuata ilişkin bilgi taleplerinin online olarak karşılanması imkanının sağlanması İthalat ve ihracat süreci ihlalleri için ceza hükümlerin açık ve net şekilde yayınlanması Yargı kararı örneklerinin Gümrük Web sitesinde yayınlanması Kullanıcı klavuzlarının yayınlanması Gümrük web sitesinin daha fazla kullanıcı dostu olması için niteliğinin artırılması Prosedürler: Tam uygulanan bir tek pencere sistemi için daha fazla çaba gösterilmeli.
Tüm gümrük idarelerindeki gümrük kontrolü için işlem sürelerinin tüm şeffaflık ilkelerine uygun olarak kamuoyu ile paylaşılması Gümrük kontrol sürelerinin azaltılması Tüm işlemlerinin süre ve maliyet yönünden basitleştirilmesine devam edilmesi Kaynaklar: http://www.oecd.org/tad/facilitation/oecd_trade_facilitation_indicators_updated-flyer_may_2013.pdf http://www.oecd.org/tad/facilitation/turkey_oecd-trade-facilitation-indicators.pdf