19 ŞUBAT 2014 ǀ 10 TL ÜCRETSİZ ÖZEL EK Elite World Business Hotel Incoming pazarının liderleri belli oldu Yatırımcılar 5 yıldıza doydu, 3 yıldızlı yatırım furyası başladı EMITT ve Anfaş turizm profesyonellerini buluşturdu Kamp turizmi düşüşe geçti Eğlence ve oyun sektörünün belirleyeni çocuklar
10 32 46 87 48 74 acenteler/havayolları 2013 te paket tur pazarında büyümeyi Rusya sürükledi... 10-20 Haber... 22-30 yatırımlar Yatırımcılar 5 yıldıza doydu, 3 yıldızlı otel yatırım furyası başladı... 32-36 Haber... 38-44 Röportaj/Starwood Türkiye Direktörü Murat Yılmaz... 46-47 oteller Kamp turizm düşüşe geçti... 48-56 EMITT, 70 ülkenin ve Türkiye nin tüm renklerini İstabul a taşıdı... 58-68 Otel-Haber... 70-73 tedarikçiler Tatile Karar veren Çocuklar, eğlence-oyun sektörünü geliştiriyor... 74-81 Tedarikçiler Anfaş ce EMITT'te güven tazeledi... 82-86 Röportaj/G2M genel Müdürü Burak Özbaşoğlu... 87-88 Haberler... 90-94 İstatistikler... 95-96 Yetkin Medya Yayıncılık Ticaret Limited Şirketi Adına Sahibi ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Sebahattin Ercan sebahattin.ercan@turizmyatirimdergisi.com.tr Genel Koordinatör Bülent Büyükaras bulent.buyukaras@turizmyatirimdergisi.com.tr Editör Özlem Kasa ozlem.kasa@turizmyatirimdergisi.com.tr Görsel Yönetmen Türkel Hocaoğlu turkel_hocaoglu@hotmail.com Yazı İşleri Ece Yarkataş ece.yarkatas@turizmyatirimdergisi.com.tr Ecem Ercan ecem.ercan@turizmyatirimdergisi.com.tr Yayın Danışmanı Erol Karabulut İletişim Tel: 0 212 278 77 41 pbx Reklam Tel: 0 212 278 77 42 pbx Faks: 0 212 278 77 68 Baskı: Özgün Ofset Tel: 0212 280 00 09 Issn: 2147-2300 Adres: Yetkin Medya Yayıncılık Emniyetevler Mah. Bornova Sok. No: 5/B, 4. Levent / İstanbul Abonelik 12 aylık abonelik bedeli 90 TL dir. Abone olmak isteyenler için hesap numarası: Yetkin Medya Yayıncılık Ltd. Şti. Türkiye İş Bankası 4. Levent-İstanbul Şubesi. IBAN: TR57 0006 4000 0011 1400 7932 49 (Dekont ve adres bilgilerinizi 0212 278 77 68 nolu faksa gönderiniz.) Yayın Türü: Ulusal, süreli, aylık Baskı yeri ve tarihi: İstanbul, Şubat 2014 2 ǀ turizm&yatırım ǀ 02 2014
SUNUŞ Incoming pazarının liderleri değişmedi Yurtiçinde ve yurt dışında birçok fuarı geride bırakan turizmciler, dünyanın en büyük turizm fuarı ITB Berlin e hazırlanıyor. Yoğun bir fuar takviminden sonra ITB Berlin de turizmin nabzını tutacak olan turizmciler, MITT Moskova fuarı ile de Rusya pazarının gidişatını görecek. 2014 te ciddi bir düşüş veya yükseliş beklemeyen turizmciler, fuarların ardından sezonu açacak. Kuşkusuz sezona başlamadan önce 2013 ün analizinin yapılması gerekiyor. Bizde bu sayımızda ilk kez 2013 yılı paket tur pazarını ele aldık. AKTOB Ar-Ge nin araştırmasından yola çıkarak hazırladığımız dosyamızda, tur operatörlerini mercek altına aldık. Hangi tur operatörü, hangi pazardan, kaç kişi getiriyor sorusunun cevabını aradığımız dosyada, tur operatörlerinin görüşlerine başvurarak, 2014 beklentilerini de yer verdik. Verileri geçtiğimiz yıllarla karşılaştırdığımızda incomingin liderlerinin değişmediği görülüyor. Turizm yatırımlarının tüm hızıyla devam ettiği Türkiye de, yatırımcıların, yatırım planlarında yeniden yapılanma yaşanıyor. Ağırlıklı 5 yıldızlı otel yatırımlarına yönelen otelciler, dünyada 3 yıldızlı ekonomik bütçeli otellere talebin artması ile yönünü bu segmente çevirdi. Son 3 yılda alınan turizm teşviklerine bakıldığında alınan 5 yıldızlı yatırım teşvik belgelerinin hızla 3 yıldızlı yatırımlara döndüğünü görüyoruz. İstanbul, İzmir, Ankara gibi büyük şehirler başta olmak üzere Anadolu nun tüm ikincil şehirlerine yayılan 3 yıldızlı otel pazarını sizler için derledik. Bu sayımızda ele aldığımız bir diğer konu ise kıyı otellerinin kış döneminde kurtarıcısı olan kamp turizmi oldu. Ancak edindiğimiz bilgiler çok da iç açıcı olmadı. Ödüllü futbol turnuvalarının sona ermesiyle Türkiye iki yıldır bu pazarda kan kaybediyor. Dünyaca ünlü takımları Dubai gibi ülkelere kaptıran Türkiye de yapılan kamp sayısı giderek düşüyor. Fiyatların da düşmeye başladığı pazarla ilgili, soruları ve çözüm önerilerini turizmcilerden dinledik. Öte yandan tedarikçiler bölümünde rekreasyon konusunu ele aldık. Kısaca eğlence olarak tanımlanan rekreasyon pazarında önemli gelişmeler yaşanıyor. Otellerdeki mini klüplerle başlayan pazar, bugün temalı parklarla kentlerde ve tatil bölgelerinde son tüketicinin ayağına kadar gidiyor. Yurtdışında çok yağın olan eğlence sektörü Türkiye de yeni yeni gelişiyor. Otellerde ise bu sektörün büyümesini, tatilini ve boş vakitlerini eğlenceli yerlerde geçirmek isteyen çocuklar geliştiriyor. Sektöre ilişkin verileri dosyamızda bulabilirsiniz. Ayrıca bu sayımızda EMITT ve Anfaş Fuarlarının değerlendirmelerini de bulabilirsiniz. İstanbul Florya da hizmete giren Elite World Business Hotel eki de 19. Sayı ile elinizde olacak. Keyifle okumanız dileğiyle Turizm ve Yatırım Ekibi 24 26 ǀ turizm&yatırım ǀ 08 2013 02 2014
DOSYA ACENTELER ACENTELER 2013 te paket tur pazarında büyümeyi Rusya sürükledi 2013 de paket tur pazarında ilk 10 sırayı; Tantur/TUI, Diana/Thomas Cook, Pegas Touristik, Tez Tour, OTI Grup, Meeting Point- IQ Travel(MPI), Anex Tour, Corendon Tourstik, MTS Incoming/Der Touristik ve Novum Touristik/Alltours oluşturdu. İlk 10 a giren gruplar, paket tur pazarının yüzde 66,38 ini elinde tuttu. 10 2 ǀ turizm&yatırım ǀ 02 2014
Türkiye 2013 te paket tur pazarında büyümeye devam etti. 2012 de 31,8 milyon kişi ile turist çeken ülkeler sıralamasında altıncı sıraya oturan Türkiye, 2013 yılında ağırladığı 34,6 milyon ziyaretçi ile dünya sıralamasındaki yerini korudu. Büyümenin sürükleyici unsuru ise paket turlar oldu. Paket turlarda Avrupa ve Rusya nın öncülüğü devam etti. Paket turda büyümeyi Avrupa ve Rusya sağladı Turizm ve Yatırım Dergisi nin 19. sayısında ele aldığımız 2013 Incoming dosyasında gelenek bozulmadı. AKTOB Araştırma Birimi tarafından gerçekleştirilen 2013 Türkiye Paket Tur Pazarı Araştırması özet bulgularına göre; 2013 yılında Türkiye ye paket turlarla gelişler büyümeye devam ederken öncülüğü yine Avrupa ve Rusya pazarları yaptı. Ancak 2013 teki büyümede esas pay, özellikle Rusya pazarının lideri tur operatörleri tarafından gerçekleştirildi. Türkiye paket tur pazarı -2013 sıralaması (İlk 20 grup veya partnerlik) GRUPLAR / PARTNERLİKLER Tahmini Pazar Payı, (%) TANTUR / TUI TÜRKİYE 16,6 DIANA / THOMAS COOK 8,3 PEGAS TOURISTIK 7,4 TEZ TOUR 6,8 OTI GROUP 6,8 MEETING POINT- IQ TRAVEL (MPI) 4,5 ANEX TOUR 4,3 CORENDON 4,2 MTS-INCOMING 4,0 NOVUM TOURISTIK /ALLTOURS 3,1 SUMMER TOUR 2,6 TUI ve Thomas Cook un liderliği değişmedi Yurt dışından Türkiye ye turist getiren tur operatörleri arasında birincilik değişmedi. Paket tur pazarında yıllardır liderliği elinde bulunduran TUI/Tantur liderliği devam etti. TUI nin en yakın rakibi GRUPLAR / PARTNERLİKLER Tahmini Pazar Payı, (%) HOLIDAY PLAN 2,5 DER TOURISTIC 2,1 BASTIYALI - ASTRAL 1,7 HST TRAVEL 1,6 AKDEM TRAVEL 1,4 BIBLO GLOBUS TOUR 1,3 NBK TOURISTIC 1,2 PENİNSULA TOURS 1,1 POLARWEST 1,1 DİĞERLERİ 17,4 Kaynak: AKTOB Araştırma (Ar-Ge) Birimi ise Diana Turizm/Thomas Cook partnerliği oldu. Avrupa merkezli bu grupları, hızlı büyüme kaydeden Rusya spesiyalistleri Pegas Touristik, OTI Group, Tez Tour ve Anex Tour izledi. Avrupa pazarları spesiyalistleri Corendon Touristic, Meeting Point IQ Travel, MTS Incoming, Der Touristik, Novum Touristik/Alltours da pazarın önde gelen grupları oldu. Pazarın yüzde 66,38 i ilk 10 grubun elinde 2013 de paket turlarla Türkiye ye turist getiren tur operatörleri içinde ilk 10 sırayı şu gruplar oluşturdu; Tantur /TUI, Diana/Thomas Cook, Pegas Touristik, Tez Tour, OTI Grup, Meeting Point- IQ Travel(MPI), Anex Tour, Corendon Tourstik, MTS Incoming/ Der Touristik ve Novum Touristik /Alltours. Sıralamaya bakıldığında geçen yıllara göre çok değişiklik olmaması dikkat çekti. İlk 10 a giren gruplar paket tur pazarında yüzde 66,38 ini elinde bulunduruyor.» 02 2014 ǀ turizm&yatırım ǀ 11
DOSYA ACENTELER Rusya spesyalistleri yakın takipte Antalya da Alman pazarını geçen Rusya pazarı Türkiye de büyümenin sürükleyici gücü olmaya devam ediyor. Araştırma bulgularına göre Rusya dan paket turla ziyaretçi getiren operatörler içinde ilk 5 grup, Pegas Touristik, OTI Grup, Tez Tour, Anex Tour ve Tantur turizm/tui Rusya olarak sıralandı. Rusya pazarında ilk 5 e giren grupların da sıralaması değişmedi. Uluslararası pazardan en çok turist çeken ülkeler arasında Fransa, ABD, İspanya, Çin ve İtalya dan sonra 6. Sıraya yerleşen Türkiye, incoming pazarındaki iddiasını artırmaya devam ediyor. 2013 te 34,6 milyon ziyaretçi ağırlayan Türkiye, paket tur pazarında Avrupa ve Rusya nın öncülüğünde büyümeye devam ediyor. Alman pazarında değişim GTI den kaynaklandı Türkiye nin en büyük pazarı Almanya da GTI Travel gibi önemli aktörün iflas etmesi pazardaki sıralamayı değiştirdi. Almanya da, paket tur pazarında ilk sıraları; Tantur Turizm/TUI, Diana Travel/ Thomas Cook, Meeting Point IQ Travel, Novum/Alltours, Holiday Plan ve Der Touristik aldılar. 2012 de paket tur pazarında altıncı sırada olan GTI Grubu nun yerini Meeting Point- IQ Travel(MPI) partnerliği aldı. İngiltere, artışa geçti Türkiye nin en önemli 3 pazarı arasında yer alan İngiltere pazarındaki yaşanan düşüş sona erdi. 2012 de yüzde 5 e yakın düşüş yaşayan pazar, 2013 te yüzde 2 nin üzerinde yükseliş kaydetti. İngiltere den paket tur pazarında en çok turist getiren 5 grup da Diana Travel/ Thomas Cook, Tantur Turizm/TUI, Sarpedon Travel, Mina Travel ve Meeting Point IQ Travel oldu. Hollanda da Corendon başı çekiyor Türk spesiyalistlerin iflası nedeniyle inişli çıkışlı bir grafik izleyen Hollanda pazarı, 2007 den itibaren büyüme eğrisini yukarı taşıyor. 2012 de yüzde 4 ün üzerinde 2013 te ise yüzde 3 ün üzerinde büyüme yakalayan Pazar, 2013 te Oad Reisen in iflas etmesine rağmen ciddi bir sıkıntı yaşamadı. Türkiye nin önde gelen pazarlarında Hollanda da paket tur pazarın ilk 5 grubu da, Corendon Touristik, Tantur Turizm/TUI, Diana Travel/ Thomas Cook, Summer Tours ve HST Travel olarak sıralandı. İskandinav pazarı büyümesini sürdürüyor Ülkemizin ana kaynak pazarlarından İskandinavya da paket pazarının liderleri de; Tantur Turizm/TUI, Thomas Cook un partneri Astral Bastıyalı Turizm, Detur Grup, Polarwest ve 2000 Tours oldu. Bu pazarın önemli aktörlerinden Scanway/ T.Experten firması 2013 içinde iflasını açıklamıştı. Diger yandan Kuoni ile işbirliği yapan Polarwest de İskandinav pazarında pazar payını artırdı. İlk 20 pazarın yüzde 82,6 sını oluşturuyor Paket tur pazarında ilk 20 firma pazarın yüzde 82,6 sını oluşturuyor. ikinci 10 a giren firmalar ise şöyle: Summer Tour, Holiday Plan, Der Touristic, Bastıyalı-Astral, HST Travel, Akdem Travel, Biblo Globus, N- BK Touristic, Peninsula Tour ve Polarwest yer aldı. Türkiye dünya liginde 6 ıncı sırayı korudu Turist karşılayan bir ülke olarak Türkiye 2013 te de büyümesini sürdürdü. Gelen yabancı ziyaretçi sayısını 31,8 milyondan 34,6 milyona çıkaran Türkiye, dünyada en çok turist ağırlayan ülkeler arasında ilk 10 daki yerini korudu. AKTOB Araştırma Birimi tarafından derlenen ilk sonuçlara göre; dünyada en çok yabancı ziyaretçi çeken ülkeler sıralamasında, Türkiye 6 ıncı sırada yer aldı. 2013 yılında en fazla ziyaretçi çeken ülkeler arasında ilk sırayı yine Fransa alırken, onu ABD izledi. 2012 de 3 üncü sıraya yükselen ancak 2013 te gerileyen Çin 4 üncülüğe gerilerken, yerini yeniden İspanya ya kaptırdı. Çin in ardından dünya 5 inciliği yine İtalya nın olurken, Türkiye 6 ıncı sıradaki yerini korudu. Türkiye yi; İngiltere ve Almanya takip 12 2 ǀ turizm&yatırım ǀ 02 2014 etti. 2013 te yükselişe geçen Yunanistan ise birkaç basamak yükselerek yeniden ilk 15 ülke içindeki yerini aldı. 2011 de başlayan Arap Baharı olaylarından olumsuz etkilenen, 2012 deki kısmi istikrardan yararlanarak toparlayan Mısır ise 2013 te yaşadığı askeri darbe ve karmaşalarla birlikte ciddi kayba uğrayarak dünya liginde alt sıralara geriledi. Türkiye ye yabancı gelen ziyaretçi sayısı 2010 28,632,204 2011 31,456,076 2012 31,782,832 2013 34,910,098 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı En çok yabancı ziyaretçi çeken ülkeler (Milyon kişi-yaklaşık değerler) Sıra Ülkeler 2012 2013 1 Fransa 83,0 86,3 2 ABD 67,0 68,3 3 İspanya 57,4 60,6 4 Çin 57,4 56,2 5 İtalya 47,4 48,4 6 Türkiye 31,8 34,6 7 İngiltere 31,1 32,6 8 Almanya 30,4 31,3 15 Yunanistan 15,5 17,1 27 Mısır 11,5 9,6 Derleyen: AKTOB Ar-Ge
ACENTELER GÖRÜŞLER Seyfi İmamoğlu / Tez Tour Genel Müdür Yardımcısı 2014 te yakaladığımız büyümeyi korumayı hedefliyoruz 2013 yılı bizim açımızdan iyi geçti. 2012 yılına göre yüzde 14 oranında büyüme sağlayarak hedeflerimize ulaştık. İç pazarda ise planladığımız kişi sayısına ulaşarak istikrarı sağladık. Özellikle Rusya ve Kazakistan da parlak bir yükseliş yaşandı. Kazakistan hükümetinin yerel charter uçak firmalarını destekleme kararı alması nedeniyle bu ülkede çok ciddi bir artış meydana geldi. Belarus ve Baltık ülkeleri de artış kaydeden gruba dahil oldular. Ülkedeki ekonomik kriz nedeni ile Ukrayna ve Romanya pazarlarında geçen yıla göre gerileme yaşandı. Ayrıca Bulgaristan pazarında da gerileme gözlendi. Bu ülke farklı tatil destinasyonlarına sınır komşusu. Bu nedenle ülke halkı kendi özel araçlarıyla seyahate çıkma eğiliminde, paket turlardan ziyade bireysel seyahatlere yönelim gösteriyorlar. Öte yandan 2013 te alternatif pazarlara yöneldik. İran ve Orta Avrupa pazarlarında farklı tur operatörleriyle yaptığımız çalışmalarla 24 bin kişiyi yakaladık. Genel olarak baktığımızda elbette Rusya bizim için en önemli Pazar konumunda... 2014 yılında, 2013 te yakalanan büyümeyi korumayı planlıyoruz. Hedefimiz bu yıl ulaştığımız sayıyı 2014 te de yakalamak. 2014 için genel olarak düşüş beklemiyoruz. Ancak Ukrayna daki siyasi ve ekonomik gelişmeler bu pazarda gerileme olacağı izlenimi veriyor. 14 2 Orhan Sancar / Anex Tour Ortaklarından 2014 te yüzde 10-15 artış bekliyoruz 2013 yılı genel olarak son dönemdeki artışlarla birlikte beklediğimiz gibi geçti. Arap Baharındaki Mısır da yaşanan durumdan dolayı Türkiye ye talep artınca bizim de güney sahillerine olan talep arttı. Rus pazarında yüzde 20 ye yakın artış oldu. Önceki dönem yüzde 10-15 lik bir artış vardı. Genel olarak yılı iyi kapattık. Anex Tour olarak yurtdışında kurulu bir tur operatörü olduğumuz için Tayland daki siyasi istikrarsızlık, Mısır daki güvensiz ortam bizi global olarak etkiledi ama Türkiye ye yaradı. Bu ülkelerdeki istikrarsızlık oradaki potansiyelin kaymasına yol açtı. Ancak bu potansiyeli Türkiye ye kaydırınca o- radaki açığı kapatmış olduk. Rusya dan 2013 te toplam Türkiye dahil 1 milyon 100 bin turist taşıdık. Ana destinasyonumuz Türkiye ye 600 bin kişi getirdik. Sonra Mısır, Tayland, İspanya geldi. Mısır da anayasa belirlendi. Seçim sonuçlarını bekliyoruz. Mart ayında Mısır ın sezonu başlıyor. Mart-Nisan-Mayıs oranın yüksek sezonu... O dönemde de biz de orada ǀ turizm&yatırım ǀ 02 2014 kapasite artırmayı bekliyoruz. 2014 için öngörümüz iş yaptığımız Rusya ve Bağımsız Devletler Topluluğu nda iş yaptığımız bir takım yeni şehirlerin devreye girmesiyle yüzde 10-15 gibi bir artış bekliyoruz. Çünkü bu pazarlarda hala tatile gitmeyen insan sayısı çok fazla olduğu için her yıl yeni bir kesim tatile çıkıyor. Diğer yandan Ukrayna da siyasi anlamda istikrarsız durum olduğu için ciddi anlamda düşüş var. Biz bu pazarın yüzde 25 ini elimizde tutuyoruz. Bu durum 2014 ün genelini de etkileyeceğini düşünüyoruz. Şuanda yüzde 60 a yakın düşüş var. Böyle giderse yaz döneminde yüzde 50 ye yakın bir düşüş olacak. Türkiye Ukrayna dan yılda 500-600 bine yakın turist alıyor. Ciddi bir düşüş olacak ve bu da genel olarak hem bizi hem de Türkiye yi etkileyecek. 2014 te Kuzey Kore ve Vietnam yeni destinasyonlarda güçlenmek istiyoruz. Buraları Ruslar çok merak ediyorlar. Ayrıca bu destinasyonlar Ruslar için iyi fiyat ve iyi hizmet gibi çok güzel imkanlarda sunuyorlar. Tur operatörlerini de katkı payı vererek destekliyorlar. Ondan sonraki hedefimiz ise Küba olacak.
Fahrettin Çiçek / Peninsula Tours Genel Müdürü 2014 te 25 in üzerinde pazarda büyümeye devam edeceğiz Çok iyi bir erken rezervasyon dönemi yaşadık. Satışlar bu trendini Mayıs ayı sonuna kadar devam ettirdi, ancak hepimizin malumu gezi olaylarının uluslararası arenada yarattığı olumsuz etki Haziran ayı boyunca satışlarda duraklamaya neden oldu. Temmuz Ağustos dönemine yönelik rezervasyon alınması gereken bir dönemi maalesef sıkıntılı atlattık. Bir de bunun üzerinde yoğun çalıştığımız bir pazar olan İrlanda da son 50 yılın en sıcak yazı karşımıza çıkınca bu pazarda talep aşırı daraldı ve bizler hem fiyat kırmak zorunda kaldık hem de uçak iptaline gittik. Diğer yandan özellikle İran ve Baltık pazarında yeni bağlantılarımızla tüm bu olumsuzluklara rağmen büyüme kaydetmeyi başardık. 2013 yılında bir süreliğine ayrıldığımız Baltık pazarına tekrar döndük ve yılın ikinci yarısından itibaren operasyonlarımız başladı. Hollanda pazarı açısından güzel bir yıl geçirdik. Hollanda pazarı kaynak pazarlarımız arasında bir numaraya oturdu. Yine Romanya ve Macaristan pazarlarında da 2012 ye oranla çok iyi bir artış yakaladık. Ana kâr merkezlerimizden birisi olan incoming alanında 2012 yılına kıyasla yüzde 20 lik bir büyüme hedeflemiştik, grup olarak bu rakamın üzerinde bir büyüme gerçekleşti. Konaklama sektöründe gruba katılan yeni tesis ile birlikte yatak sayımız yüzde 30 luk bir artışla 4 bin yatağa ulaştık. Grubumuz açısından en önemli gelişme ise Mayıs 2013 te işletmeye açtığımız Palm Wings Kuşadası Beach Resort&S- PA isimli tesisimiz oldu. Yeni açılmış olmasına rağmen hem bu tesisimizde hem de grubumuzun Palm Wings Beach Resort&SPA Didim ve Venosa Beach Resort&SPA Didim gibi diğer tesislerimizde çok iyi bir yıl geçirdik. Outgoing ayağında İstanbul da ikinci şubemizi açtık, Türk turistin beğenisine sunduğumuz destinasyon ve ürün sayısında artışa gittik. İstanbul-Fatih şubemiz aracılığı ile hac ve umre organizasyonlarımız devam ediyor, bu segmentteki konumumuzu güçlendirdik. Grubumuzun diğer seyahat acentaları olan Alba Tur ve Adagio Tur da sezonu artışla kapattı. Kısacası tüm grubumuz, tesislerimizle birlikte başarılı bir sezonu arkada bıraktı. 2014 te faaliyet gösterdiğimiz 25 in üzerindeki pazarda büyümeye devam ediyoruz. Şu ana kadar aldığım erken rezervasyonlara baktığımızda geçen yıla oranla hem pazarların hem de tur operatörlerimizin performansları gayet iyi. İrlanda pazarında Thomas Cook un pazardan çekilmesi ile beraber kapasite artışına gittik. Burada hem kapasite kullanımı açısından hem de karlılık açısından iyi bir yıl bekliyoruz. Bölgemizde ve ülkemizde huzur ve istikrarı olumsuz etkileyecek gelişmeler olmazsa tüm pazarlarda önemli bir artış bekliyoruz. Bu artışı göğüslemek üzere gerekli yatak ve u- çak bağlantılarımızı devamlı güncelliyoruz. Özellikle İran, Hollanda, Baltık, Macaristan, Romanya ve İrlanda gibi pazarlarımız 2014 yılında artış hedeflerimizin tutturulmasında önemli rol oynayacak. Kadir Uğur / Bentour Türkei Reisen CEO su Almanya pazarındaki hızlı gelişme sürpriz oldu Biz Bentour olarak yalnızca Türkiye ye turist gönderiyoruz. 2013 yılı beklediğimizden daha iyi geçti. Almanya pazarında büyük bir gelişme sağladık. Bu büyük gelişme bizim için sürpriz oldu. Ben şahsen 40 yıldır Almanya pazarındayım. GTI ve Öger benden çok sonra bu piyasaya girdiler. 1991 yılında firmam ATT yi Kaufhof Metro grubuna satınca bir ara bu piyasadan çekildim, daha sonra İsviçre de Bentour u kurarak tekrar İsviçre den Almanya ve Avusturya pazarına girdim. Keza İsviçre kapasitemiz beklediğimizin üzerinde gelişti. Ancak Avusturya pazarında beklediğimiz gelişimi yakalayamadık. Çünkü Avusturya pazarında sıkıntı var. Adriyatik sahilindeki ülkeler Türkiye ye ciddi rakip olmaya başladılar. Bu pazarda daha aktif olmamız gerekiyor.2013 yılında 2012 ye göre yüzde 40 bir ivme sağladık. 95 bin kişiyi Türkiye ye gönderdik. Firma o- larak Hollanda pazarına da girmek istiyoruz. 2014 teki hedefimiz 150 bin turisti Türkiye ye götürmek Doğu A- nadolu ya turist götürmek istiyoruz. Dolayısıyla 2014 te tüm pazarlarımızda yükseliş bekliyoruz. 02 2014 ǀ turizm&yatırım ǀ 15
ACENTELER GÖRÜŞLER Yıldıray Karaer / Corendon Airlines Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Corendon Almanya pazarında da büyüyecek Corendon Turizm Grubu olarak 2013 sezonunda hedeflerimizi yakaladık. Çok başarılı bir sezon geçirdik diyebiliriz. Geçen yıl Hollanda pazarından 700 bin kişi tatilini bizim tur operatörümüzle gerçekleştirirken, bunun 500 bini Türkiye yi tercih etti. 2013 yılı itibariyle Hollandalıların en çok tercih ettiği tatil destinasyonu Türkiye oldu. Türkiye yi İspanya, Yunanistan ve Bulgaristan takip etti. İskandinav ülkelerinden getirdiğimiz turist sayısında her yıl önemli bir artış kaydediyoruz. Hem kış aylarında düzenlediğimiz futbol ve alışveriş operasyonları hem de yaz dönemi operasyonlarımızla bu pazarı 12 ay hareketlendiriyoruz. 2014 te İskandinav pazarında haftada 35 uçuş ile koltuk sayısını 200 bine çıkarmayı arzu ediyoruz. Geçen yılı her zamanki gibi Türkiye pazarında birinci sırada; ciromuz ve ürettiğimiz turist sayısı ile dördüncü sırada tamamladık. 2012 yılında 500 milyon dolar olan ciromuzu 650 milyon dolara yükselttik. 2013 te en sıkıntılı pazarımız Kazakistan oldu. Türkiye de geçen yıl bir havayolu şirketinin operasyonlarını durdurması nedeniyle Kazakistan bunu bahane ederek tüm charter havayolu firmalarının ülkeye uçuş faaliyetlerini durdurdu. Kazakistan 250-300 bin turist gelen bir pazar. Dirsek darbesi ile bu pazarın dışına çıkarılmaktan memnun kalmadık tabii ki. Kazakistan dan yılda 40-50 bin koltuk uçan havayoluyuz. Bazı havalimanlarında tarifeli havayollarına tanınan haklardan yararlanmak için 2013 yılı sonunda Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından gerekli denetimlerden geçerek tarifeli havayolu yetkisi aldık. Kazakistan pazarındaki potansiyeli de uygulayacağımız tarifeli uçuşlar ile aşmayı planlıyoruz. Hollanda da yüzde 45 pazar payı ile Türkiye ye en çok turist getiren operatörüz. Hedefimiz Hollanda geneline bakıldığında 4. sıradaki pozisyonumuzu daha yukarı çıkarabilmek. Belçika pazarında ise yüzde 22 olan pazar payımızı arttırmak ve 3. sırada olduğumuz pozisyonu korumak Belçika ve Hollanda pazarlarından aldığımız erken rezervasyonlarla şu anda geçen yıla oranla yüzde 26 büyüme kaydettik diyebiliriz, bu da yıl sonuna yüzde 10 olarak yansıyacak diye hesaplıyoruz. Ancak Kazakistan pazarında düşüş bekliyoruz zira Kazak Havayolları nın mevcut kapasiteyi taşıyamayacaklarını düşünüyoruz. İran ve Rusya önemli bir artış olacağını düşündüğümüz pazarlar arasında yer alıyor. 2014 yılı itibariyle yeni ve en büyük pazarlarımızdan biri Almanya olacak. Bu yıl yüzde 10-15 büyümesi planlanan pazarda yaklaşık 16 havalimanına uçacağız. Nisan itibariyle başlayacağımız direk uçuşlarla Antalya ya 250 bin Alman turist getirmek için sektörün en büyük tur operatörleri ile anlaşmalarımızı tamamladık. 2014 sezonu boyunca Antalya dan Almanya ya haftada 40 uçuş düzenliyor olacağız. Akın Kocatürk / Polarwest Yönetim Kurulu Başkanı 2014 te son dakika satışları artacak 2013 yılı bizim için iyi geçti açıkçası Hedeflerimize ulaştık. Norveç te çok hafif düşüş, Danimarka ve Finlandiya pazarlarında ise artış yaşadık. Ancak İskandinav pazarı kendi içinde dengeledi. Dolayısıyla 2012 nin sayılarını geçtik. Çünkü 2013 yılında Kuoni işbirliğimiz başladı. Kuoni nin İsviçre den getirdiği yeni pazar tamamen bizim artımızı teşkil etti. O anlamda hedeflerimizin üzerine çıktık. Toplam 149 bin müşteri getirdik. 2012 de bu rakam 139 bin 623 pax getirdik. 10 bin pax artış oldu. 2013 te karlılık çok hafif düştü ama yeni pazardan dolayı ciromuz yükseldi. Bizim için 2012 ve 2013 çok benzer yıllardı. Dolayısıyla bizi mutsuz edecek bir sıkıntı yok. 2013 ün ilk yarısı inanılmaz sıkıntılı geçti. Temmuz da Mısır daki o- lay cereyan ettiğinde uçaklar Türkiye ye çevrildikten sonra inanılmaz bir artış yaşandı. Dolayısıyla sezonun ikinci yarısı kurtarıcı oldu. Sezonun ilk yarısında bu yataklar nasıl dolacak derken sezonun ikinci yarısında nasıl yer bulacağımızı düşünmeye başladık. 2014 için erken olmakla birlikte 2014 için 2013 ten çok farklı olmayacak. 2013 teki erken rezervasyonların temposu 2014 te de devam ediyor. 2014 te bol bol son dakika satışı yapacağımız izlenimi ediniyorum. Sezonun gidişatı şuan normal... Partnerlerimizden aldığımız bilgilere göre İspanya ve Yunanistan satışları çok çok iyi gidiyor. Biz de son dakikada çok iyi satacağız. Çünkü bu yataklar bir şekilde dolacak. Sezonun genel kaderini de bana göre Rus pazarı belirleyecek. Rus pazarından Türkiye ye olan ilgi iyi giderse genel olarak Türkiye çok iyi bir sezon geçirecek. 16 2 ǀ turizm&yatırım ǀ 02 2014
ACENTELER GÖRÜŞLER Ediz Ergün / Mina Travel Yönetim Kurulu Başkanı Döviz kurundaki artış ve siyasi durum 2014 yılında belirleyici olacak 2013 oldukça iyi geçti, hedeflerimize ulaştık. Özellikle Çek Cumhuriyeti ve İngiltere gibi bazı pazarlarda beklediğimizin de üzerinde artışlar oldu. 2012 rakamlarımızın yüzde 15 üzerine çıktık. Genel olarak hiçbir pazarda sıkıntı yaşamadık ama Doğu Avrupa da artık pazar potansiyelini iyi belirlemek gerekiyor. Bu pazarlar Türkiye açısından bir doyum noktasına ulaştı. Bundan sonra bu pazarlardaki artış veya eksilmeler tur operatörlerinin birbirlerinin pazar payından alıp vermesi şeklinde oluşacak. 2013 yılının tartışmasız en ilginç olayı Gezi parkı olayları ve bu olayların bizler açısından yurtdışındaki yansımasıydı. Sanırım Gezi parkı olaylarının uzamaması bizler için kurtarıcı oldu, çünkü o süreçte hiçbir iptal olmamasına rağmen yeni rezervasyon alışımız çok yavaşlamıştı. Olaylar bittikten sonra çok hızlı bir şekilde rezervasyonlar geri geldi. Sürpriz yaşadığımız bir pazar olmadı ama bu sezon ilk defa çalışmaya başladığımız Ortadoğu pazarı bizim için önemli hale geldi ve bu pazarın üzerinde durulması gerektiğini düşünüyoruz. Hali hazırda toplam 14 ülkeden turist getiriyoruz ama Doğu Avrupa da her ülkede varız diyebilirim. 2013 de bazı pazarlarda yüzde 15-20 civarı artış yaşarken bazı pazarlarda ise geçen yılki rakamlarımızı koruduk. Genel olarak şu anda erken olmasına rağmen özellikle bir takım pazarlar söz konusu olduğunda 2014 yılının 2013 den de daha iyi geçeceğinin sinyallerini erken rezervasyonlardan görebiliyoruz. Döviz kurlarındaki artış ve Türkiye nin içinde bulunduğu siyasi durum 2014 yılının belirleyici özellikleri olacaktır diye düşünüyorum. 18 2 Ayhan Mavisu / Fibula Turizm Yönetim Kurulu Başkanı Fibula, Balkan pazarında ciddi artış beklemiyor Romanya, Makedonya, Sırbistan, Bosna-Hersek, Kosova gibi Balkan ülkelerinden turist getiriyoruz. Tur operatörü olarak faaliyet gösterdiğimiz pazarların ekonomik krizden en fazla etkilenen bölge ülkeleri olması sebebiyle, toplamda yüzde 1 lik bir düşüşle aşağı yukarı hedefimize ulaştık. En fazla etkilenen ülke de Bosna Hersek oldu. Geçen yılı 2012 ye göre kıyasladığımızda Romanya, Makedonya, Kosova da küçük bir artış, Sırbistan da oransal olarak daha büyük artış ama Bosna da düşüş oldu. Toplamda ise yüzde 1 lik bir düşüş yaşandı. Balkan ülkelerinden daha u- cuz ve yakın destinasyonlardan Bulgaristan, Makedonya, Yunanistan a tatil yapmaya gidenler de oransal olarak artış yaşanıyor. Bu arada Makedonya Ohrid bölgesine incoming yapan ve de 2014 Mayıs ǀ turizm&yatırım ǀ 02 2014 ayında açacağımız 5 yıldızlı bir otel yatırımcısı olarak, Ohrid bölgesine adı geçen ülkelerden tatil için gelenlerin sayısında artış oldu. Türkiye den daha ucuz ve daha yakın olan Bulgaristan ve Makedonya yeni yatırımlarla, ülkemize gelen turistlerden küçük de olsa pay almaya başladı. Bu nedenle de acentamız Makedonya Ohrid bölgesine 5 bir Izgrev Hotel yatırımını yaptı. Mayıs 2014 de hizmet vermeye başlayacak. Ayrıca önümüzdeki dönem Doğu Avrupa, konusunda çalışmalarımız olabilir. 2014 de devam eden ekonomik kriz nedeniyle bölgelerimizden yüksek oranda artış olmayacağını tahmin etmek zor değil Bu bölgelerde yaşanan düşüte yükselişte oransal olarak büyük olmaz. Bu nedenle 2013 sayılarını koruruz diye düşünüyoruz.
ACENTELER GÖRÜŞLER Mustafa Bastıyalı / Bastıyalı Turizm Yönetim Kurulu Üyesi 2014 te Danimarka da artış bekliyoruz Thomas Cook Northern Europe a (İsveç-Norveç-Danimarka ve Finlandiya) hizmet veriyoruz. Thomas Cook ile olan işbirliğimiz 1986 yılından bu yana devam ediyor. Yılda yaklaşık 240 bin İskandinav müşteriye hizmet veriyoruz. 2013 yılı hizmet verdiğimiz İskandinav pazarında biraz sıkıntılı başladı. Mayıs ve Haziran ayının ortasına kadar rezervasyonlar beklentilerin altında gerçekleşti. Ancak daha sonra gelen taleplerle planlanan gecelemeler yakalandı. Genel olarak pazarlarımızda bir sıkıntı yaşamadık. Ancak bizim faaliyet gösterdiğimiz Kuzey Avrupa ülkelerinde faaliyet gösteren Türk tur operatörü Turkiet Experten in iflas etmesi ülkemiz turizmi açısından iyi olmadı. 2012 yaz sezonuna göre yaklaşık yüzde 5 artış oldu. 2014 yaz sezonunda sadece Danimarka pazarında bir artış bekliyoruz. Onun dışında diğer pazarlarımızda bir değişiklik beklemiyoruz. Çağatay Vural / HST Travel Genel Müdür Yardımcısı Polonya pazarı 2013 te gelişemedi 2013 sezonu, özellikle Yunanistan ın yükselişe geçtiği bir yıl olmasına rağmen genel olarak hedeflerimizi tutturduğumuz bir yıl oldu. 2012 yılıyla kıyasladığımızda 2013 te yüzde 30 oranında bir artış yakaladık. Polonya pazarında avro para biriminin kullanılmaması, kurların dalgalanması ve ülkenin yaşadığı ekonomik zorluklar, pazarın gelişmesini zorladı. Belarus ülkeleri ve Çek Cumhuriyeti yeni pazarlarımız oldu. Orta Avrupa pazarları da gelişiyor. Belarus ülkeleri ve İskandinav pazarlarındaki hareketlilik dikkat çekiyor. 2014 te amacımız para kazandıran (kârlı olan) pazarlarda sayılarımızı arttırmak ve toplam 2013 cirosunu geçmek. Ancak genel olarak 2014 e bakacak olursak Hollanda ve Rusya pazarının zorlu geçeceğine i- nanıyorum. Almanya pazarı durumunu koruyabilir. Doğu Avrupa pazarlarının artacağını düşünüyorum. Serdar Demirkan / Akdem Travel Akdeniz Bölge Müdürü 2014 de Akdeniz de yüzde 5-10 arası bir büyüme olur En zor sezonlarımızdan birini yaşadık diyebiliriz. Ağustos başına kadar, rakip ülkelerden özellikle Mısır, Tunus ve Yunanistan ın ciddi fiyat düşüşleri pazarlarımızda satışları, o ülkelere yönlendirdi. Ancak ağustos başlarında Mısır da yaşanan sıkıntılardan dolayı, satışlar ülkemize kaydı. Fakat bu sefer oda bulma sıkıntısı ile karşı karşıya kaldık. Ancak genel anlamda a- ğustostaki artış ile hedeflenen pax sayısına ulaşabildik. 2012 yılına kıyasla 2013 te ortalama yüzde 10 civarında bir artış yakaladık. Özellikle yoğun çalıştığımız Orta Avrupa pazarında satışlarda beklenen artışı yakalayamadık. Operatörlerimiz bunu fiyat artışlarına bağlıyorlar. Ayrıca şu anda Mısır ve Tunus taki durumun netleşmesi bekleniyor. Çünkü herkes biliyor ki Mısır ve Tunus un a- çılması, ciddi fiyat düşüşlerine sebep olacak ve misafirlerin bu ülkelere kaymasına sebep olacak. 2014 için Akdeniz bölgesinde yüzde 5-10 arasında bir artış bekliyoruz. Ege bölgesinde ise yüzde 20 civarında bir düşüş olacağını düşünüyoruz. 20 2 ǀ turizm&yatırım ǀ 02 2014