Akademik Bilişim 11 - XIII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri 2-4 Şubat 2011 İnönü Üniversitesi, Malatya Akademisyenler için Kişisel Web Sitesi Hazırlama Sistemi Mustafa Özcan 1, Zeki Özen 1, Çiğdem Erol 1, Zerrin Ayvaz-Reis 2 1 İstanbul Üniversitesi, Enformatik Bölümü, İstanbul 2 İstanbul Üniversitesi, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi, İstanbul ozcanmustafa@gmail.com, zekiozen@istanbul.edu.tr, cigdems@istanbul.edu.tr, ayvazzer@istanbul.edu.tr Özet: Bu çalışmada, akademisyenler için hazırlanmış kişisel bir web sitesi uygulaması yer almaktadır. Uygulama; web tasarımı, programlama ya da html bilmeyen ancak, web sitesi sahibi olmak isteyen akademisyenlere yardımcı olmak amacıyla geliştirilmiştir. Kişisel web sitesi ile akademik deneyimlerini tüm dünyadaki meslektaşları ve öğrencileri ile paylaşmak isteyen ancak yoğun çalışma temposu yüzünden yeni bir sistemi öğrenmeye zaman ayıramayacak akademisyenler, bu sistem ile kişisel web sitelerini kolayca hazırlayıp güncelleyebilmektedir. Benzerlerinden farklı olarak öğrencilerin ödev sürecinin de yer aldığı sistem sayesinde akademisyenlerin zaman kullanımını olumlu yönde etkilemesi beklenmektedir. Bu sayede güncel web sitesi bulunan akademisyen sayısının artacağı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Web Sitesi, İçerik Yönetim Sistemi, APWS Personal Web Site Preparation System for Academics Abstract: In this study, the application is a personal website designed for academics. Application, web design, programming, or who do not know html, but to help scholars who want to be the owner of the website has been developed. Personal web site with the academic experiences of colleagues and students all over the world who want to share with the intense pace of work but have no time to learn a new system because of academics, personal web sites with easy to prepare and updated this system. Unlike counterparts in academics when students assignments through the process, including the use of the system is expected to positively impact. This will increase the number of academics in the current web site. Keywords: Web Site, Content Management System, APWS. 1. Giriş Bilindiği gibi akademisyenler, eğitim vererek bilgilerini yeni nesillere aktarmanın yanı sıra araştırmalar yaparak ürettikleri yeni bilgileri bilim camiası ile paylaşmaktadırlar. Disiplinler arası işbirliğinin giderek önem kazandığı günümüzde, gerek ulusal, gerekse uluslar arası ortak çalışmalar için akademisyenler Internet teknolojisinden faydalanmaktadır. Kişisel web siteleri, bireyler için bilginin paylaşılabileceği tüm dünyaya açılan bir kapıdır. Özellikle akademisyenler kişisel web siteleri sayesinde meslektaşları ile ortak çalışma imkanları bulabilir, içinde bulundukları toplumu bilgilendirebilir, öğrencilerin eğitim süreçlerine web sitelerindeki çeşitli kullanım olanakları ile bu şekilde destek verebilirler. Kişisel web siteleri, bilgiyi ve bilginin yer aldığı şablonu içerdiği için İçerik Yönetim Sistemi (İYS=Content Management System) olarak ta adlandırılabilir. İçerik Yönetim Sistemleri, eşzamanlı ya da eşzamansız, metin, grafik, animasyon, ses, video gibi içeriğin tamamen işlenmiş, yarı-işlenmiş ya da ham veri şeklinde dijital ortamda verinin 605
Akademisyenler için Kişisel Web Sitesi Hazırlama Sistemi Mustafa Özcan, Zeki Özen, Çiğdem Erol, Zerrin Ayvaz-Reis toplanması, veriye erişilmesi, ya da düzenlenmesini kolaylaştıran sistemler [1] ve veritabanı temelli platform bağımsız çalışabilen yazılım uygulamaları [2] olarak tanımlanabilir. Web tabanlı bir içerik yönetim sistemi de, bir topluluk için verinin toplanması, yapılandırılması ve dağıtılması için kullanılabilecek etkili bir araçtır [3]. Ancak akademisyenlerin çoğu, alanları dışında yeni bir teknolojiyi ya da sistemi öğrenmek için yeterli zamana sahip olmamaktadır. Hosting alanı dahi olsa birçok akademisyen kendi web sitesini zaman yetersizliği nedeni ile oluşturamamaktadır. Yorulmaz ve diğerlerinin [4] altı üniversitede yaptıkları çalışmaya göre akademisyenlerin %74 gibi büyük bir çoğunluğunun üniversiteler tarafından onlara verilen hesaplarında web sitesinin olmadığı anlaşılmıştır. Benzer bir şekilde Tezer ve Bicen Yakın Doğu Üniversitesi nde yaptıkları bir çalışmada kişisel web sayfasına sahip olmayan öğretim elemanlarının oranın %60 oranında olduğunu söylemektedirler [5]. Tüm bu araştırmalar sonucunda; akademisyenler için kolaylıkla hazırlanabilir, güncellenebilir ve öğrenmek için ayrıca çaba ve fazla zaman gerektirmeyen bir sisteme ihtiyaç duyulduğu ortadadır. Bu çalışmada özellikle içerik yönetiminin kolaylıkla ve oldukça hızlı yapılabildiği, kişisel bilgilere ilave olarak, öğrenciler ile etkileşimin mümkün olduğu bir sistem geliştirilmiştir. ve jquery entegre edilen sistem http://www. zerrinayvazreis.com.tr adresinde yayınlanmaktadır. Dünya Çapında Ağ Birliği (World Wide Web Consortium ya da kısaca W3C) standartlarına uygun olarak geliştirilen sistemde yönetim panelinden veri girişinde CKEditör 3.5 kullanılmıştır. Ayrıca sistemin geliştirilmesinde proje yönetimi için Microsoft Project 2010, veritabanı tasarımında MySQL-Workbench 5.2, resim editörü olarak Paint.Net 3.5 kullanılmıştır. Sistemin güvenliği için bütün formlarda güvenlik kodu (captcha) kullanılmış, IP adresine bağlı oturum kontrolü ve dizin listeleme özelliği engellenmiştir. Güvenlik testi Netsparker 1.7.2.13 Community Edition ile yapılmıştır. 2.1 Kullanıcı Arayüzü Kullanıcılar web sitesini ilk ziyaret ettiklerinde Şekil 1 de gösterilen ana sayfa ile karşılaşmaktadırlar. Bu kısımda öğretim üyesinin özgeçmişi, yayınları, duyuruları, resimleri, iletişim bilgileri yer aldığı gibi, ders verdiği öğrencilerinin kullanabileceği bir üyelik sistemi de bulunmaktadır. 2. Uygulama Gerçekleştirilen Akademik Personel Web Sitesi (APWS) uygulaması, kullanıcı, yönetici ve öğrenci olmak üzere üç arayüzden oluşmaktadır. APWS, akademisyenlerin kişisel web sitelerini kolay ve hızlı olarak hazırlamalarını sağlayan bir uygulamadır. Aynı zamanda öğretim üyesi, sistem üzerinden dersini alan öğrencilere ödev verebilmekte ve öğrencileri de ödevlerini sistem üzerinden teslim edebilmektedir. MySQL 5.5.8 veritabanı kullanılarak PHP 5.3.3 programlama dilinde Eclipse 3.7.0 ile yazılan 606 Şekil 1: Kullanıcı ana sayfa. 2.2 Yönetici Arayüzü Sistemde öğretim üyesi yönetici olarak tanımlanmıştır. Yönetici domain adı/ admin adresinden Şekil 2 de görülen arayüz ile kullanıcı adı, şifresi ve güvenlik kodunu girerek sisteme erişebilmektedir. Yönetim paneline erişen öğretim üyesi, tasarım bilgisine ya da sistem kullanımına yönelik bir eğitime ihtiyaç duymadan, kolayca web içeriğini hazırlayabilmekte ve güncelleyebilmektedir.
Akademik Bilişim 11 - XIII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri 2-4 Şubat 2011 İnönü Üniversitesi, Malatya Şekil 2: Yönetici giriş ekranı. Öğretim üyesi sol menüde yer alan duyurular kısmına tıkladığı zaman, Şekil 3 de görülen duyuru ekleme alanı ile karşılaşmakta Yeni Kayıt butonuna basarak yeni kayıt ekleme ekranına erişip sisteme duyuru girebilmektedir. Yönetici ara yüzü yardımıyla öğretim üyesi aşağıdaki işlemleri benzer bir şekilde kolaylıkla gerçekleştirebilmektedir: Sayfalar kısmında; web sitesine yeni sayfalar eklemek, güncellemek, sayfaları yayından kaldırmak ya da yayınlamak mümkün olabilmektedir. Galeri kısmında; sisteme resim eklenebilir ve kategorileşmiş galeriler oluşturulabilir. Öğrenciler bölümünde; öğretim üyesi dersini alan öğrencilerine ait bilgileri ekleyebilmekte ve güncelleyebilmektedir. Sisteme tanımlanan her öğrenci için otomatik şifre üretilmekte ve mail adreslerine gönderilmektedir. Şekil 3: Duyuru ekleme ekranı. 607 Dersler bölümünde; yeni ders eklemek, güncellemek, listelemek ve ders notu eklemek gibi işlemler yapılabilmektedir. Ödevler kısmında; akademisyen tarafından derse bağlı olarak ödev konusu tanımlanabilmekte, öğrenciler seçimlerini yaptıklarında ve ödevler dosyalarını sisteme yüklediklerinde bu menüden görülebilmektedir. Ayarlar kısmında; site başlığı, sitede görünecek unvan bilgileri, iletişim formu için SMTP ayarları gibi genel sistem ayarları düzenlenmektedir. 2.3 Öğrenci Arayüzü Öğrenciler ana sayfada sol alt kısımda yer alan öğrenci bölümünden kullanıcı adı ve şifre ile sisteme giriş yapabilmektedirler. Sistemde mevcut ödev konuları içerisinde daha önce seçim yapılmayan bir konuyu seçebilmekte, ödevlerini tamamladıktan sonra sisteme yükleyerek teslim edebilmektedirler.
Akademisyenler için Kişisel Web Sitesi Hazırlama Sistemi Mustafa Özcan, Zeki Özen, Çiğdem Erol, Zerrin Ayvaz-Reis Sisteme yüklenen ödev dosyaları veritabanında saklanmaktadır. Şekil 4: Öğrenci ekranı. 3. Geliştirme Süreci 3.1 Gereksinim Analizi Giriş bölümünde değinilen araştırmalar ışığında ve bölümümüz Akademisyenleri ile yapılan görüşmeler sonucunda gereksinimler tespit edilmiştir. 3.2 Veritabanı Tasarımı Veritabanı sistemi olarak MySQL 5.5.8 kullanılmıştır. Veritabanı tasarımı için MySQL- Workbench 5.2 uygulaması kullanılmış ve Şekil 5 de görülen EER (Enhanced Entity- Relationship Model) modeli tasarlanmıştır. 3.3 Arayüz Tasarımı Basit anlaşılır ve W3C standartlarına (HTML 5 ve CSS 3) uygun tablo kullanmaksızın (div kullanılarak) bir arayüz geliştirilmiştir. Resim editörü olarak Paint.Net 3.5 kullanılmıştır. 3.4 Gerçekleştirme ve Test Kodlama aşamasında PHP, Javascript, Şekil 5: APWS EER diyagramı. 608 HTML ve CSS için Eclipse 3.7.0 sürümü kullanılmıştır. Site URL yapısı UrlRewrite kullanılarak tasarlanmıştır. Her iki dil için RSS yayını eklenmiştir. Detaylı istatistikler için Google Analytics kodların girilebileceği bir alan ayarlar bölümüne eklenmiştir. Beta ve son sürüm yüklemeleri hem geliştirme ortamında hem de http://www.zerrinayvazreis.com.tr
Akademik Bilişim 11 - XIII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri 2-4 Şubat 2011 İnönü Üniversitesi, Malatya adresinde yayınlanarak testleri yapılmıştır. Güvenlik testi Netsparker 1.7.2.13 Community Edition ile yapılmıştır (Şekil 6). 4. Sonuç ve Öneriler Kişisel web sitesi sahibi olmak için bireyler, hazır sistemleri kullanarak zaman kazanma ve kullanıcı üzerinde iyi bir etki bırakmak amacı ile profesyonel bir uygulama arayışı içindedir. Ancak bu sistemlerin bir kısmı mali açıdan pahalı olduğu gibi bazı ücretsiz sistemler de tüm bireylerin beklentilerine cevap verebilmek adına oldukça fazla fonksiyona sahip karmakarışık bir yapı içermektedir (Joomla, wordpress vb.) Hatta mevcut kişisel web sitesi hazırlama sistemlerinden bazılarının nasıl kullanıldığını öğrenmek, web tasarımı öğrenip bireyin kendi kendine sitesini geliştirmesinden daha fazla emek ve zaman gerektirebilmektedir. Bu çalışmada geliştirilen sistemin basit, etkili ve akademisyenler için ihtiyaca uygun bir içerik yönetim sistemi olduğu düşünülmektedir. APWS mevcut sistemlerden farklı olarak türkçe yönetim paneline ve sade menü sistemine sahiptir. Kolay kullanımının yanı sıra W3C standartlarına uygun olarak hazırlanan sistemde UrlRewrite ve RSS yayını bulunmaktadır. Şekil 6: APWS güvenlik test sonuçları. 609 Türkçe ve ingilizce sayfalar oluşturulmasına imkan veren APWS sisteminde güvenlik kodu kullanılmıştır. Öğrenciler için de kolay kullanıma sahip olan sistemin ödev takip modülünün olması ve ücretsiz kullanılması önemli özelliklerindendir. APWS de öğrencilerin sisteme tek tek kayıt edilmesi gerekmektedir ve ingilizce yönetim arayüzü bulunmamaktadır. APWS nin bir sonraki sürümünde bu özellikler geliştirilebilir. Hazırlanan APWS 2011.1.28 sürümü paketlenerek http://www.zerrinayvazreis.com.tr/sitefiles/apws.php adresinde yayına sunulmuştur. 5. Kaynaklar [1] Robertson, J., So, what is a content management system?, KM Column,, 1-4 (2003). [2] Valentine, A., Content management systems, A primer: What registrars need to know, College and University, 79, (2): 45-47 (2003).
Akademisyenler için Kişisel Web Sitesi Hazırlama Sistemi Mustafa Özcan, Zeki Özen, Çiğdem Erol, Zerrin Ayvaz-Reis [3] Altun, A., Gülbahar Y., Madran, O., Öğretimde İçerik Yönetim Sistemleri: ENİYİSİ Örneği, http://inet-tr.org.tr/inetconf12/bildiri/16. pdf [Ziyaret Tarihi: 13.01.11]. [4] Yorulmaz, M., Yasemin, A., Şimşek, C., AkademiCMS: Akademisyenler için Web İçerik Yönetim Sistemi Akademik Bilişim 09 - XI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, 11-13 Şubat 2009 Harran Üniversitesi, Şanlıurfa (2009). [5] Tezer, M., Bicen, H., Üniversite Öğretim Elemanlarının E-Eğitim Sistemlerine Yönelik Hazır Bulunuşluğu, International Education Technology Conference (IETC2008), Anadolu Üniversitesi Eskişehir (2008). 610