Türk Yapı Malzemeleri Çevresel Performans Veri Tabanı (TurCoMDat)
Yapı işlerinde çevresel etkilerin belirlenmesi ve hesaplanabilmesi ve bu sayede sürdürülebilir yapılara geçişi kolaylaştırmak amacıyla 7 yıllık bir çalışmanın ardından 2010 yılında Avrupa CEN TC 350 standartlar serisi ve bu seri altında Şubat 2012 tarihinde malzeme özelinde EN 15804 normu yayınlanmasının ardından Eylül 2012 tarihinde EPD Turkey kuruldu. Türkiye nin ilk ve tek ISO 14025 EPD belgelendirme sistemi olan EPD Turkey, üye firmaları başta olmak üzere TURKEY sürdürülebilir ve temiz üretim alanında altyapı geliştirmek amacıyla kurulmuş ENVIRONMENTAL PRODUCT DECLARATIONS Sürdürülebilir Üretim ArGe ve Tasarım Merkezi (SÜRATAM) çatısı altında teknik ve insan gücü altyapısını kurarak 2014 yılında EPD belgelendirme çalışmalarına başlamış ve çok kısa sürede Avrupa nın sayılı EPD sistemleri arasına girmiştir. Aynı zamanda EPD Turkey, Türk yapı malzemeleri üreticilerinin ihraç pazarlarında karşılaşabilecekleri EPD belgesiz ürünlerini pazarlayamama gibi oluşmakta olan ticari engelleri de ortadan kaldırmaktadır. Sanayi den aldığı destek ve oluşturduğu bilgi altyapısı ile Türkiye Yaşam Döngüsü Veritabanı (Turkish Life Cycle Inventory Database) gelişiminin de adresi olan SÜRATAM, başta yapı sektörü olmak üzere tekstil, kimya, enerji, ambalaj, gıda, ulaşım gibi birçok farklı sektörde çevresel performans verileri derleyerek Türk sanayisinin çevresel açıdan sürdürülebilir büyümesinin altyapısını oluşturmaktadır. 2
Binaların ömrü boyunca sebep oldukları önemli çevresel etkileri değerlendirmek için bina seviyesinde yaşam döngüsü değerlendirmesi (LCA) yöntemi yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bina boyutunda LCA değerlendirmesi için binada kullanılan malzemelerin çevresel performans verilerine ihtiyaç vardır. Bu veriler Çevresel Ürün Beyanı (EPD) belgeleri ile sunulabilmektedir. EPD Belgelerinin ISO 14025 standardına uygun bir sistem tarafından onaylanıp ve yayınlanabilirken, bu belgelerin özellikle Avrupa pazarı için EN 15804 normuna uyumlu olarak hazırlanması gerekmektedir. Yapı kaynaklı küresel ısınma başta olmak üzere ozon tabakasının delinmesi, fotokimyasal ozon oluşturma, asidifikasyon veya ötrofikasyon potansiyeli gibi çevresel performans verilerini nicel olarak ortaya koyan EPD belgeleri, maalesef bilgisayar tarafından okunabilecek dijital bir formatta değildir. Yeşil bina sertifika sistemlerindeki gelişmeler, bina tasarımında çevresel performansın nicel olarak hesaplanması ve tasarım optimizasyonunun yapılabilmesi ihtiyacı ve malzeme çevresel performans bilgilerinin BIM sistemlerine entegrasyonu malzeme özelinde dijital bilgi ihtiyacını karşılamak amacıyla TurCoMDat veri tabanı geliştirilmiştir. Sadece Türkiye de değil, bütün dünyada uygulanan farklı bina tiplerinde çevresel performans hesaplanmasını sağlayacak olan TurCoMDat, birçoğu uluslararası bağımsız doğrulanmış, ISO 14025, ISO 14040/44 standart ve EN 15804 Avrupa normları uyumlu verileri içermektedir. Kapsam, içerik ve sunduğu şeffaflık açısından dünyanın sayılı veri tabanları arasındadır. TurCoMDat, SÜRATAM tarafından yapılan yoğun çalışmaların bir çıktısı olarak Türkiye de üretimi yapılan yapı malzemelerinin çevresel performansını ortaya koyan, bilimsel çalışmaların sonucunda elde edilmiş, uluslararası seviyede bağımsız doğrulanmış ve uluslararası birçok yazılımda kullanılabilecek formatlara dönüştürülebilen bir veri tabanıdır. TurCoMDat, web arayüzü kanalıyla sorgulanabilecek bir formatta da sunulması çalışmaları devam etmektedir. Diğer yandan TurCoMDat a Avrupa da tek noktadan erişim ve sorgulama için görüşmeler devam etmekte ve bu sayede Türk yapı malzemeleri üreticilerine Avrupa da gelişen yeşil bina pazarına erişim sağlama imkanı sunulması hedeflenmektedir. 3
TurCoMDat, işlevsel birimlerine bağlı olarak (kg, m 2, m 2 K/W, MJ, kwh gibi) ürün bazında 24 adet çevresel performans bilgisini hammadde, üretim, kullanım, bertaraf gibi toplamda 17 ürün yaşam döngüsü aşamasının her biri için ayrı ayrı sunmaktadır. Teknik anlamda bir yapı ürünü için 24x17 matrisinde 408 veri bulunmaktadır. Yeşil binalarda ön plana çıkan çevresel performans göstergeleri: Küresel Isınma Potansiyeli (Global Warming Potential) Ozon İncelmesi Potansiyeli (Ozone Depletion Potential) Fotokimyasal Oksidasyon Oluşma Potansiyeli (Formation potential of tropospheric ozone photochemical oxidants) Asidifikasyon Potansiyeli (Acidification Potential) Ötrofikasyon Potansiyeli (Eutrophication Potential) Fosil Olmayan Kaynak Kullanım Potansiyeli (Abiotic Depletion potential for non-fossil resources) Fosil Kaynak Kullanım Potansiyeli (Abiotic Depletion for fossil resources) TurCoMDat Veri Tabanı aşağıdakilerle sınırlı olmamak kaydıyla gibi birçok farklı amaca hizmet edecektir: Nicel verilerle bina çevresel performansının hesaplanması (Türk Yeşil Bina Sertifikası ÇEDBİK Konut sistemine destek gibi) LEED, BREEAM, DGNB gibi dünyanın önde gelen ve diğer birçok Yeşil Bina sertifika sistemlerinde bina LCA hesaplamalarının yerel verilerle doğru olarak yapılabilmesi ve bu sayede LCA kredilerinden puan kazanma BIM modellerinde çevresel performansın hesaplanmasına olanak sağlama, Yapı sektöründe enerji ve kaynak verimliliği için benchmarking oluşturma, Kaynak ve enerji verimliliği potansiyelinin değerini ortaya çıkarma; ve Türk yapı malzeme ve ürünlerinin dış piyasalarda çevresel performans ve sürdürülebilirlik açısından ön plana çıkmalarını sağlama 4
Yapı malzemeleri üreticilerinin ürünlerinin yaşam döngüsü çevresel performans verilerini elde ederek en kısa sürede EPD yoluyla iletişimlerini yapmaları ve aynı zamanda TurCoMDat veri tabanında yer almaları tavsiye edilmektedir. Örnek EPD Belgeleri TurCoMDat, LCA Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi üzerine dünyanın önde gelen uzman kuruluşlarından Metsims Sustainability Consulting firmasının teknik altyapı ve veri desteği ile geliştirilmektedir. TurCoMDat, Türkiye de ilk defa Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği ÇEDBİK tarafından yeşil bina sertifika sistemlerinde çevresel performans değerlendirmesi yapılabilmesi için uygulamaya alınacaktır. 5
İletişim : Sürdürülebilir Üretim ArGe ve Tasarım Merkezi SÜRATAM Nef 09 B Blok No:7/15 34415 Kağıthane / İstanbul Tel.: +90 212 803 88 58 E-Posta : info@suratam.org info@epdturkey.org www.suratam.org www.epdturkey.org 6