Endüstriyel Simbiyoz Kavramı ve Uygulama Örnekleri

Transkript

1 Endüstriyel Simbiyoz Kavramı ve Uygulama Örnekleri Prof. Dr. Göksel N. Demirer Orta Doğu Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Ġskenderun Körfezi nde Endüstriyel Simbiyoz Projesi Bilgilendirme Toplantı ve ÇalıĢtayı 22 Eylül 2011 Adana Sanayi Odası

2 Tükenmekte olan Ham Petrol Kaynakları ve Artmakta Olan Talep Bulunan Petrol Rezervleri Petrol Talebi Petrol, Doğalgaz ve Kömür Üretim Profilleri

3 21. Yüzyılın Sonuna Kadar Olan Ham Petrol Ġhtiyacı (Günümüzdeki tüketim hızı baz alınmıģtır) Ġhtiyaç her 25 yılda iki katına çıkmaktadır

4 Tükenmekte olan Doğal Kaynaklar

5 Diğer Yandan ÇeĢitli Tür ve Ölçeklerdeki Çevre Sorunları

6

7 Sürdürülebilir Endüstriyel Üretim ya da Büyüme Mümkün mü? Kaynak kullanımının ekonomik büyümeden bağımsızlaģtırılması Ekonomik Etkinlik Doğal Kaynak Kullanımı Çevresel etkinin kaynak kullanımından bağımsızlaģtırılması Çevresel Etki

8 Faktör X: Daha Fazla Refah, Daha Az Doğal Kaynak Kullanımı ve Çevre Kirliliği Ekonomik Etkinlik Doğal Kaynak Kullanımı Faktör 2-4: Kaynak Verimliliğini 2-4 Kez Arttırma Hedefi (Weizsacker, 1995). Somut hedef koyan ülkeler var. Örneğin Almanya arası Faktör 2 yi hedefliyor.

9 Problem: Ekonomik büyüme ve çevresel değerlerin korunmasının paralel olarak sağlanamayacağı düģünülüyor Sanayi/üretim doğal kaynak, su ve enerji tüketip, çeģitli atıklar üretiyor Nakliye ve altyapı eksiklikleri kırsal ve kent merkezlerinden uzak alanlarda endüstriyel geliģimi engelliyor Bu sorunlar ı bütünsel olarak ele alıp çözebilecek bilgi ve uzmanlık yeterli değil ve çok sınırlı olarak kullanılabiliyor.

10 Çözüm: Endüstriyel tesisler sistematik olarak ilintilendirilerek, ham madde, su ve enerji tüketimleri ile atık üretimleri düģürülebilir Endüstriyel atık ve diğer kaynaklar ilintilendirilmiģ firmalar arasında alınabilir/verilebilir Endüstriyel tesisler bu simbiyotik iliģkiyi maksimize edecek biçimde kümelendirilebilir. Böylelikle sadece üretim maliyetlerinden değil, atık yönetim ve diğer altyapı ve lojistik giderlerinden de tasarruf sağlanabilir.

11 SĠMBĠYOZ: Farklı türden canlıların, belirli koģullar altında bir arada yaģaması olarak tanımlanabilir. Bir arada yaģayan bu türler, birbirlerinin varlığından karģılıklı olarak yarar sağlarlar.

12 ENDÜSTRĠYEL SĠMBĠYOZ: Doğadaki bu kavramın endüstriyel işletmelere uyarlanmasıdır Diğer bir deyişle endüstriyel işletmelerin karşılıklı fayda sağlayacakları ortaklıklar kurması olarak tanımlanabilir Sadece atıkların değil, diğer kaynakların da (enerji, lojistik, insan gücü, yatırım, su, vd.) ortak kullanımını içerebilir.

13 ENDÜSTRĠYEL SĠMBĠYOZ YERĠNE KULLANILAN DĠĞER KAVRAMLAR: Eko-endüstriyel gelişme Endüstriyel ekoloji Yan ürün sinerjisi Bölgesel metabolizma Eko-endüstriyel parklar

14 Endüstriyel Simbiyoz (Ekoloji) nedir? Doğal ekosistemlerdeki verimliliğin endüstriyel sistemlere uygulanmasıdır. Bir endüstriyel işletmenin çıktısı diğerinin girdisi olarak kullanılır. Endüstriyel sistemlerde maddesel döngünün kapatılmasıdır. Endüstriyel sistemlerde kaynak (madde, enerji, vd.) kullanımının optimize edilmesidir. Endüstriyel Simbiyozun Avantajları Atık ve yan ürünlerin geri kazanılması Kaynak kullanımında azalma Çevresel emisyonların azalması Madde ve enerjinin verimli kullanılması

15 Sistem yaklaşımı... Temiz Üretim Yaşam Döngüsü Yönetimi Endüstriyel Simbiyoz Cleaner production Life Cycle management Industrial Ecology MİKRO MAKRO

16 Yaşam döngüsü yaklaşımı... Temiz Üretim, Çevre için Tasarım, Geri Dönüşüm için Tasarım ÜRETİM AŞAMASI KULLANIM AŞAMASI Ham madde eldesi Ham madde Rafinasyon/işleme Üretim Tüketim Atık Yönetimi Döngünün Kapatılması Geri Kazanım Yeniden Kullanım ÜRÜNÜN YAŞAM DÖNGÜSÜNÜ TAMAMLAMA AŞAMASI

17 TĠPĠK BĠR ENDÜSTRĠYEL SĠSTEM (TEK YÖNLÜ MADDESEL DÖNGÜ)

18 MADDESEL DÖNGÜNÜN KAPALI OLDUĞU BĠR ENDÜSTRĠYEL EKOSİSTEM ÜRÜN DIġINDAKĠ TÜM ÇIKTILAR TESĠ ĠÇĠ YA DA DIġINDA (DĠĞER TESĠSLERDE) DEĞERLENDĠRĠLĠR

19 Başarı için Önemli Faktörler: Firmalar birbirlerinden farklı ama maddesel girdi-çıktı bazında uyumlu olmalıdırlar. Yapılacak girdi-çıktı değişimleri hammadde ve enerji tüketim ile atık bertaraf maliyetleri bazında katılan her firma için kabul edilebilir ve karlı olmalıdır Varolan simbiyoz olanaklarını belirlemek için yapılacak denetleme/değerlendirme faliyetleri gönüllü ancak, ilgili yasal kurum ile işbirliği içinde gerçekleştirilmelidir. Nakliye masraflarının elde edilecek ekonomik faydanın önüne geçmemesi için firmalar arasındaki mesafe çok uzak olmamalıdır. Uygulamadan önce katılımcılar arasında yeterli farkındalık ve şeffaflık sağlanmalıdır. Yapılacak girdi-çıktı değişimleri için nitel ve nicel olarak güvenilir bir veri tabanı oluşturulmalıdır.

20 Olası en yüksek kaynak verimliliği ve atık azaltımı uygulamaları için Endüstriyel Simbiyoz Ekoverimlilik (Temiz Üretim) olanakları değerlendirildikten sonra uygulanmalıdır. Avusturalya da Kullanılan Yöntem Ġsviçre de Kullanılan Yöntem

21 DÜNYADA ENDÜSTRĠYEL SĠMBĠYOZ

22 ÖRNEKLER...

23 KALUNDBORG ÖRNEĞĠ

24 KALUNDBORG DA SAĞLANAN KAZANIMLARDAN BAZILARI 2008 yılına ait veriler doğrultusunda, bölgede sağlanan bazı çevresel ve ekonomik kazanımlar Ģunlardır: ton/yıl CO2 emisyonunda azaltım - 3 milyon m3/yıl su geri kazanımı - 15 milyon GJ enerji değerinde proses buharı ( evin yıllık elektrik tüketimine denk) - 15 milyon m2/yıl alçı duvarına denk gelen alçı taģı kazanımı ton/yıl biyokütlenin gübreye dönüģtürülerek toplam gübre ihtiyacının %60 ının bu Ģekilde sağlanması milyon USD den fazla toplam kazanç

25 NISP Programı, İngiltere

26 ÇĠN ÖRNEĞĠ (GUIGANG ġehrġ) Atık Melas Alkol Fabrikası Alkol Atığı Gübre Fabrikası Şeker Kamışı Şeker Fabrikası Küspe Kağıt Fabrikası Kağıt Çamuru Çimento Fabrikası

27 CENEVRE (ĠSVĠÇRE) ÖRNEĞĠ

28 Styria, Avusturya

29 Kwinana, Avusturalya

30 Caguas, Puerto Rico

31

32

33 ARAÇLAR...

34 Endüstriyel Simbiyoz Projelerinde Kulanılan Web Bazlı Araçlar

35 CSRP Küresel Sinerji Veritabanı CSRP Global Synergy Database

36 CSRP Küresel Sinerji Veritabanı dünyanın çeģitli bölgelerinde gerçekleģtirilmiģ Endüstriyel Simbiyoz uygulama ve baģarı hikayelerinden derlenmiģ web bazlı bir veri tabanı. Bu veri tabanını belli bir bölge ya da sektör için kullanmak mümkün. ÇeĢitli anahtar kelimeler kullanarak daha detaylı arama yapmak da olası. Her bir örnek uygulama için özet, sektör, bölge, uygulanan teknoloji ve detaylar ile kaynakça ve güncellemelere iliģkin bilgilere ulaģılabiliyor Ayrıca veri tabanına yeni uygulamalar sunmak, varolanlara iliģkin yorum bildirmek, vb. de olası. Web Adresi:

37 TEŞEKKÜRLER Prof.Dr. Göksel N. Demirer ODTÜ Çevre Mühendisligi Bölümü Tel: e.posta: