Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 59, Kasım 2017, s. 402-422 Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date 09.10.2017 30.11.2017 Öğr. Gör. Yelda KÖKSAL Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu, ykoksal@agri.edu.tr Öğr. Gör. Zeynep Sıla ÖZŞEN Ankara Üniversitesi, Turizm Seyahat ve Eğlence Hizmetleri Beypazarı Meslek Yüksekokulu, Zeynep.Sila.Parlak@ankara.edu.tr ANKARA ÜNİVERSİTESİ BEYPAZARI MESLEK YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNİN İLÇE EKONOMİSİNE KATKISI Öz Üniversiteler kuruldukları kentin sosyokültürel, ekonomik ve çevresel faktörleri üzerinde büyük ölçüde etkiye sahiptirler. Özellikle üniversiteler bulundukları kentin ekonomisinin gelişmesinde, sosyoekonomik eşitsizliği gidermede önemli bir görev üstlenmişlerdir. Bu anlamda üniversite öğrencilerinin harcamaları bulundukları kentin ekonomisine canlılık kazandırmaktadır. Bu nedenle çalışmada Beypazarı ilçesinde bulunan Ankara Üniversitesi Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin ilçe ekonomisine olan katkılarını belirlemek amacıyla öğrencilerin yaptıkları harcamaların tespitine yönelik analiz yapılmıştır. Çalışmada 2016-2017 eğitim öğretim yılında Beypazarı Meslek Yüksekokulu nda öğrenim görmekte olan 385 öğrenciye anket uygulanmış ve veriler SPSS 22.0 programında analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda bir öğrencinin aylık ortalama 532,60TL harcama yaptığı ve öğrencilerin toplam olarak ilçe ekonomisine bir yılda yaklaşık 4,316,190TL katkı sağladığı tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: Beypazarı, ekonomik katkı, öğrenci harcamaları.
THE CONTRIBUTION OF THE ANKARA UNIVERSITY BEYPAZARI VOCATIONAL HIGHER EDUCATION STUDENTS TO TOWN ECONOMY Abstract Universities have significant influence on the sociocultural, economic and environmental factors of the city that they are established in. They have been especially adopting the role of an improver for the economic growth of the city and a reducer of socioeconomic inequality. In this respect, the spending of the university students has been contributing to the liveliness of the economy of the city. For this reason, a research analysis on the detection of students consumption has been conducted to monitor the contributions of the students of Ankara Vocational School of Higher Education, located in Beypazarı town, to city economy. There search included a survey of 385 students from Beypazarı Vocational Higher Education in 2016-2017, and the acquired data was analysed with SPSS 22.0 program. Following there search, it is concluded that they early average spending amount of a single student is 532,60Turkish lira, and the total contribution of the students to the city economy for one year is approximately 4,316,190Turkish lira. GİRİŞ Keywords: Beypazarı, economic contribution, student expenditures. Üniversiteler, yerel ekonominin bir sosyal kurumudur ve bu kurumlar akademik, idari personel, öğrenciler, tüzel kişilikleri ile şehrin sosyal, kültürel, siyasal, bilimsel ve fiziki çevresiyle devamlı etkileşim halinde bulunarak şehrin ekonomisini de etkilemektedirler. 1 Günümüzde üniversiteler geleneksel eğitim ve araştırma işlevlerine ek olarak özel sektörle işbirliği halinde yürütülen araştırma faaliyetlerinden, lisanslı buluşlara kadar uzanan çok geniş ulusal ve uluslararası ekonomik ilişkileri kadar yakın çevrelerine olan etkileriyle de farklı bir misyon taşımaktadırlar. 2 1960 lı yıllardan itibaren Avrupa ülkesinde üniversiteler yerel iyileşme olarak görülmüştür ve zamanla gelişmemiş bölgelerde önemini arttırmıştır. Çünkü üniversitelerin bulundukları bölgeyi birçok yönden etkileyecekleri düşünülmüştür. Üniversitelerin bulundukları bölgede bölgesel kazanç ve işgücü verimliliğinde iyileşme sağlaması, ev, iletişim, ulaşım araçlarında ve sağlık olanaklarında iyileşme sağlaması, eğitime katılma oranında artış, doğum-ölüm oranında farklılaşma gibi demografik ve eğitimsel beklentilerde iyileşme sağlaması üniversitelerden beklenilen önemli etkilerdir. 3 Ülkemizde son 10 yılda çok sayıda yeni üniversite kuruldu ve 2016 yılı itibariyle üniversitelerin sayıları 193 e yükselmiştir. Üniversitelerin kurulduğu illerde halk, yerel/bölgesel geri kalmışlığa 403 1 Nazım Çatalbaş, Üniversite Yerel Ekonomi İlişkisinde Kutuplaşma Teorisi İyi Bir Model Olabilir mi?, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi Yerel Ekonomiler Özel Sayısı, s.90-101. 2 Drucker, J., Goldstein, H., Assessing the Regional Economic Development Impacts of Universities: A Review of Current Approaches.International Regional Science Review, 30(1), s. 20-46. 3 Gültekin, N., Çelik, A., Nas, Z., Üniversitelerin Kuruldukları Kente Katkıları, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(24), s.264-269.
üniversitenin çözüm bulmasını ve bölgesel iktisadi faaliyetlere katkı sağlamasını beklemektedir. 4 Üniversiteler kuruldukları bölgelerde ekonomik, sosyal ve kültürel etkileri olan kurumlardır. Üniversite sayısının hızla arttığı ülkemizde de yerel ekonomiye katkı sağlaması üniversitelerden beklenen temel faydalardır. 5 Üniversiteler tarafından akademik ve idari personele yapılan ödemeler (maaş, ek ders, yolluk, döner sermaye, vd.), dolaysız gelir katkısını oluşturmaktadır. Üniversitelerin belli bir zaman diliminde akademik ve idari personeli istihdam etmesi dolaysız (direkt) istihdam katkısını; kendi personeli dışındaki kişi, kurum ve kuruluşlara yaptığı ödemeler ile üniversite öğrencileri tarafından yapılan harcamalar ise dolaylı gelir katkısını oluşturmaktadır. 6 Dolayısıyla üniversitelerin kurulmasıyla doğrudan veya dolaylı olarak sağlanan istihdam ve bunun beraberinde getirdiği gerek kurumsal harcamalar gerek çalışanların, öğrencilerin ve ziyaretçilerin yaptığı harcamalar bulundukları bölgenin ekonomik yapısında büyük canlılık oluşturmaktadır. 7 Yine üniversiteler bölgenin çekiciliğini arttırma, sosyo-kültürel atmosfere olan etkileri, bölgeye nitelikli insan gücünü çekme, o bölgede nüfus artışı, ticarette hareketlenme, üretim artışı, kamu hizmetleri artışı, ekonomik büyüme ve bölgeye yatırımları çekme gibi etkileriyle bulundukları bölgeye hareketlilik kazandırır. 8 Üniversiteler, kentlerin imarı, yerleşim yapısının değişmesi, konut ve arsa fiyatları üzerinde de etkili olmaktadırlar. Üniversitelerin kurulması ile birlikte yerleşke alanlarının çevresi cazibe merkezi haline gelmekte ve kentin gelişim yönü değişmektedir. 9 Uluslararası literatürler incelendiğinde üniversitelerin bölgelerin kalkınması konusunda etkilerinin araştırıldığı ve bu araştırmalar sonucunda farklı boyutlarda yayınların ortaya çıktığı görülmektedir. Çalışmalarda üniversitelerin; bölge halkının yaşam standartlarına ekonomik, sosyokültürel açıdan önemli ölçüde katkı sağladığı ve günlük hayatın her alanında etkilerinin olduğu belirtilmektedir. 10 11 Bulundukları bölgelerde gelirin artması, işsizliğin azalması; sağlık, ulaşım gibi hizmetlerde iyileşmelerin görülmesi, eğitime katılma oranında artışın olması ve bölge dışına göç verme hızının azalması gibi sosyal, kültürel ve ekonomik etkileri bulunmaktadır. 12 Phelps, yaptığı bir çalışmada, üniversitelerin kuruldukları bölgenin kişisel geliri üzerinde anlamlı bir pozitif etkisinin olduğunu, bölgenin istihdamını pozitif bir şekilde etkilediğini, bu sebeple gelişmekte olan ülkelerin geniş kırsal alanlarına üniversiteler kurarak daha fazla ekonomik fayda sağlayabileceğini iddia etmektedir. 13 Bleaney e göre üniversiteler hem gelir yönünden hem de istihdam yönünden ciddi katkılar sağlamaktadır. 14 404 4 Yıldız, R., Üniversitenin Misyonu, Yeni Kurulan Üniversiteler ve Yerel Kalkınma Önceliği, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.47, s.65-84. 5 Atik, H., Üniversitelerin Yerel Ekonomiye Katkıları: Teori ve Erciyes Üniversitesi Üzerine Bir Uygulama, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15, s.99-109. 6 Yavuzçehre, P. S., Üniversitelerin Kentlerine Etkileri: Denizli Pamukkale Üniversitesi Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), s.235-250. 7 Işık, Ş., Türkiye de Üniversitelerin Kentleşme Üzerine Etkileri, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,10(3), s.159-181. 8 Selçuk, G. N., Atatürk Üniversitesi Öğrencilerinin Harcamalarının Analizi ve Erzurum Ekonomisine Katkısı, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,16(3), 317-330. 9 Çalışkan, Ş., Üniversite Öğrencilerinin Harcamalarının Kent Ekonomisine Katkısı (Uşak Üniversitesi Örneği), Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(31), s. 169-179. 10 Greenspan, Alan ve Rosan, Richard M., The Role of Universities Today: Critical Partners in Economic Developmentand Global Competitiveness, https://www.researchgate.net., (12.02.2017). 11 Charles, D. Lane, Universities and Regional Development, European Community Under the Targeted Socio- Economic Research (TSER),Final Report, July. 12 Acaroğlu, H., Kartal,Z.,Güllü, M. Üniversitelerin Bölgesel Ekonomik Kalkınma Üzerindeki Etkisi: Eskişehir in Sivrihisar İlçesi Üzerine Bir Araştırma, Anadolu International Conference in Economics V, Eskişehir, May 11-13. 13 Phelps, R.,P., The Effects of University Host Community Size on State Growth, Economics of Education Re-
Araştırmanın yapıldığı Beypazarı ilçesi Ankara'nın 100 Km kuzeybatısında, eski Ankara- İstanbul yolu üzerinde bulunmaktadır. İlçe, geçmişte olduğu gibi bugün de Ayaş, Güdül, Nallıhan ve Kıbrıscık ilçelerinin ortasında sosyal, kültürel ve ekonomik merkez olma özelliğini korumaktadır. Beypazarı, pek çok eski uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Eski bir yerleşim yeri olan Beypazarı topraklarında, sırasıyla Hitit, Frig, Galat, Roma, Bizans, Anadolu Selçuklu ve Osmanlıların egemen olduğu bilinmektedir. İlk yerleşimi işaret eden net bilgiler bulunmamakla birlikte yerleşim yeri olarak kullanılmasının eski çağlara dayandığını gösteren bulgular vardır. Bu yüzden üzerinden değişik hakimiyetler gelip geçen Beypazarı topraklarında biriken tarih farklı kültürlerin izlerini taşımaktadır. 15 İstanbul-Bağdat yolunun Beypazarı'ndan geçmesi ve Beypazarı nın İpek Yolu üzerinde bulunması tarih boyunca kentin ticari bakımdan canlı kalmasını ve yerleşimin de kesintisiz olmasını sağlamıştır. 16 Beypazarı, bütün çevre kasaba ve köylerin alışveriş için geldikleri ve Ankara esnafının mal alıp sattığı bir ticaret merkezi durumundaydı. Fakat bu önemli ticaret merkezi; Ankara nın başkent olması, Eskişehir bağlantı yolunun kullanılmaması ve Beypazarı ndan geçen Ankara-İstanbul yolunun Kızılcahamam a yönlendirilmesi sonucunda eski önemini yitirmiştir. 17 Günümüzde Beypazarı, Osmanlı kültürünü yansıtan evleri, cami ve türbeleri, akarsuları, yaylaları, vadileri ile dün ile bugün arasında köprü gibidir. Geçmişte olduğu gibi bugün de sosyal, kültürel ve ekonomik bir merkez durumundadır. İlçe, yeraltı ve yer üstü zenginlikleri nedeniyle de vazgeçilmez bir pazar yeri olarak değerlendirilmiştir. 18 İlçe, yine sahip olduğu doğal, tarihi, sosyal, kültürel kaynaklarla ve özgün peyzaj değerleriyle oldukça zengin bir yerleşmedir. Son yıllarda yerel yönetimin ilçede gerçekleştirdiği çalışmalarla ve sahip olduğu değerleriyle kültür turizmi yönünden önemli bir merkez haline gelmiştir. 19 Türkiye nin talep gören önemli yerel turizm destinasyonlarından biri durumuna gelmesiyle ilçenin yerel ekonomik yaşantısında da dikkate değer bir canlanma yaşanmıştır. 20 Beypazarı nda ekonomi; tarım, hayvancılık, ticaret, sanayi ve el sanatlarına dayanmaktadır. Son yıllarda Beypazarı kent merkezinde iş imkanlarının arttığı, eğitim ve hizmet sektörlerinin geliştiği ve özellikle turizmin ön plana çıktığı görülmektedir. 21 405 Eğitim ve hizmet sektörünün geliştiği ilçede 1994 yılında kurulan Beypazarı Meslek Yüksekokulu nda, 1995-1996 eğitim öğretim yılında öğrenime başlanmıştır. Yüksekokul, bünyesinde finans-bankacılık ve sigortacılık, el sanatları, tasarım, otel lokanta ve ikram hizmetleri, seyahatturizm ve eğlence hizmetleri bölümü olmak üzere beş bölüm halinde öğretime devam etmektedir. Bu bölümlerin dışında Turizm ve Otel İşletmeciliği, Bankacılık ve Sigortacılık Programlarıyla da uzaktan eğitim hizmeti verilmektedir. İhtiyaç duyulan mesleklere yönelik nitelikli insan gücü yetiştirebilme amaçlı Ayakkabıcılık, Mülkiyet Koruma ve Güvenlik, Aşçılık bölümlerinin de açılması planlanmaktadır. Yüksekokulla birlikte, ilçeye gelen öğrencilerin hem kendi harcamaları, hem de çalışanların, ziyaretçilerin harcamaları ilçede pek çok sektörün aktif olmasını view, 17( 2), s.149-158. 14 Bleaney, M. F. (2002). What Does A University Add To Its Local Economy?. Applied Economics, 24(3), s.305-311. 15 beypazaridh.gov.tr/icerik.php?cid=111(erişim tarihi: 06.03.2017). 16 Aklanoğlu, F. Geleneksel Yerleşmelerde Kültür Turizmi: Beypazarı Örneği, Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 10(2), s.125-136. 17 beypazaridh.gov.tr/icerik.php?cid=111(erişim tarihi: 06.03.2017). 18 Gökcesu, Z.,Kaynak, M., Güngör, M., Atabek, G., Özpolat, N. Beypazarı İlçesi Geleneksel Özel Gün Kıyafetleri, 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, Ankara, s.581-594. 19 Aklanoğlu, a.g.m., s.125. 20 Eceral, T., Ö., Özmen, C. A. Beypazarı nda Turizm Gelişimi ve Yerel Ekonomik Kalkınma, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), s.46-74. 21 Aklanoğlu, a.g.m., s.128.
sağlayacaktır. İlçede yeni işyerlerinin açılmasında, yatırımlar için ilçenin tercih unsuru olmasında ve özellikle ilçenin ekonomik hayatının canlılık kazanmasında etkin bir rol oynayacaktır. Yüksekokul un, açılacak olan bölümleriyle gelecek yıllarda artan öğrenci nüfusuyla birlikte ilçenin yaşam kalitesinin de yükselmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu nedenle, Yüksekokul un açılması, eğitimin ilçenin yerel kalkınmasına ve ekonomik gelişmesine olan katkısının ele alınmasını gerektirmiştir. Bu çalışma, Ankara Üniversitesi Beypazarı Meslek Yüksekokulu nda eğitim gören öğrencilerin harcamalarının gruplandırılması ve ilçe ekonomisine ne ölçüde katkıda bulunduğunun tahmin edilmesini amaçlamaktadır. Bununla birlikte çalışmada, öğrencilerin tüketim bütçesi içerisindeki harcama gruplarının payları da verilmiştir. Bu verilerin Beypazarı ilçesinde yatırım yapmak isteyen yatırımcıların yatırım yapmaları gereken alanlar konusunda da kendilerine yol gösterebileceği düşünülmektedir. Meslek Yüksekokulu nun Beypazarı ekonomisine katkısının belirlenmesi, araştırmacılara, yöre halkına ve yerel yönetimlere önemli ölçüde veri kaynağı sağlayacaktır. 1. LİTERATÜR ARAŞTIRMASI Literatürlere bakıldığı zaman, üniversitelerin il ve ilçe ekonomisine ekonomik katkıları birçok çalışmada incelenmiştir. Çalışmalar üniversitelerin bölgesel ekonomiye katkısı olduğu sonucuna ulaşmıştır. Üniversitelerin, kuruldukları bölgelere ekonomik katkılarının akademik olarak incelenmesi ise Amerika Eğitim Konseyinin 1971 deki raporuyla başlamış ve 1990 lı yıllarla birlikte yaygınlaşmıştır. İlk olarak Amerikan ve İngiliz üniversitelerinde yapılan araştırmaları, Batı Avrupa, Kıta Avrupası ve Uzakdoğu üniversiteleri takip etmiştir. İlk dönemlerde yapılan çalışmalar arasında Wilson ın 1972 yılında Tulsa üniversitesinde öğrencilerin yerel ekonomiye katkısını ele aldığı çalışma sayılabilir. 22 Konuya ilişkin ABD nin Boston bölgesinde yapılan bir araştırmaya göre de; bölgede bulunan sekiz araştırma üniversitesinin 2000 yılı itibariyle, Boston bölge ekonomisine yıllık yaklaşık 7 milyar doların üzerinde katkı sağladığı hesaplanmıştır. 23 406 Özyaba (1999), Uludağ Üniversitesi nin Bursa il ekonomisine etkisini incelemiştir. Araştırma sonucunda üniversitenin 3.587 kişiyi istihdam sağladığını ve üniversitenin 36.363 öğrencisinden yaklaşık olarak 22.000 öğrencisinin farklı illerden geldiği bulgusunu elde etmiştir. Diğer illerden gelen öğrencilerin talep ettiği ev, hizmetler, ulaşım, sosyo-kültürel faaliyetler sebebiyle Bursa ilinde farklı yerleşme yapısının ortaya çıktığını belirtmiştir. 24 Atik (1999), Erciyes Üniversitesi nin bölge ekonomisine olan katkısını dolaylı, dolaysız ve uyarılmış katkılar olarak ele almıştır. Çalışma sonucunda üniversitenin 1997-1998 eğitim öğretim yılında 7675 kişiye istihdam sağladığı ve ekonomiye direkt ve dolaylı etkiler toplamı olarak 13.706.0000TL lik katkısı olduğu belirlenmiştir. 25 Çınar ve Emsen (2001) de Atatürk Üniversitesi nin Erzurum il ekonomisi ve sosyal yapısı üzerindeki etkilerini araştırdıkları çalışmada üniversitenin bir kurum olarak bütçe ve döner sermaye 22 Arslan, H. Çankırı Karatekin Üniversitesinin Kente Ekonomik Katkısı ve Öğrenci Harcamalarının Farklı Değişkenler Açısından Analizi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,12, s.114-127. 23 Simha, O.R., The Economic Impact Of Eight Research Universities On The Boston Region, Tertiary Education and Management, 11,s. 269-278. 24 Özyaba, M., (1999) Kentsel Gelişmede Üniversitenin Rolü: Uludağ Üniversitesi ve Bursa. UMED Uludağ Üniversitesi Mezunlar Derneği 3. Geleneksel Mezunlar Buluşması, Uludağ/ BURSA, 4-5 Aralık 1999. (http://www.kentli.org/makale/bursa.htm) 25 Atik, H. (1999). Üniversitelerin Yerel Ekonomiye Katkıları: Teori ve Erciyes Üniversitesi Üzerine Bir Uygulama, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15, 99-109.
kuruluşları ile bünyesindeki akademik idari personeli ve öğrencilerinin yaptıkları harcamalarla il ekonomisinde ekonomik çarpana bağlı olarak bir canlılık oluşturduğunu ve bu yönüyle, yani yarattığı taleple, doğrudan ve dolaylı yönlerden il ekonomisi üzerinde olumlu etkilerde bulunduğunu belirtmişlerdir. 26 Tuğcu (2008), 2002 ve 2003 eğitim öğretim yılını kapsayan çalışmasında, Nevşehir Kampüsündeki fakülte ve yüksek okullarda öğrencilerin harcamalarının analizini yapmış ve eğitim kurumunun bölge ekonomisine sağladığı toplam gelir katkısının 4.500.000TL, toplam istihdama katkısının 278 kişi olarak bulmuştur. 27 Üniversitesiz ilin kalmaması düşüncesiyle ülkemizde yeni üniversitelerin sayısının artması bu alanda yapılan çalışmaların da yaygınlaşmasını sağlamıştır. Taşçı vd. (2008), Anadolu Üniversitesi nin yerel ekonomiye katkısını incelemiştir. Çalışmada üniversitenin bölgeye toplam 6.939 kişilik bir istihdam katkısı ile 443.000.000TL gelir katkısı sağladığı sonucuna ulaşmışlardır. 28 Yine Kaşlı ve Serel (2008), tarafından Balıkesir de gerçekleştirilen çalışmada, 2006-2007 eğitim öğretim yılı itibariyle, Balıkesir Üniversitesi Gönen Meslek Yüksekokulu ndaki öğrencilerin yöre ekonomisine yaptığı aylık harcama 518.86TL olarak belirlemişlerdir. Araştırmaya dahil olan 554 öğrencinin yıllık harcama tutarı toplamı yaklaşık 2.300.000TL olarak bulunmuştur. 29 Dalgar vd., tarafından yapılan benzer bir çalışmada (2009), üniversitenin Bucak ilçesine ekonomik açıdan katkısı araştırılmıştır. Çalışmada bir öğrencinin aylık harcamasının 468TL olduğuna ve 17.000.000TL lik gelir katkısı sağladığı sonucuna ulaşmıştır. 30 Çelikkaya vd. (2009), Süleyman Demirel Üniversitesi Yalvaç Meslek Yüksekokulu nun ekonomik katkılarını araştırmışlardır. Araştırma sonucunda üniversite öğrencilerinin aylık harcamalarının 494TL olduğu ve 15.700.000TL lik bir katkı sağladığını belirlemiştir. 31 407 Patır vd. (2012), Bingöl halkının üniversite algısını araştırdıkları çalışmalarında kolay örnekleme yöntemiyle 3.175 kişiye anket uygulamışlardır. Ankete katılanların %81 i üniversitenin Bingöl deki istihdamı olumlu yönde etkilediğini, %82 si üniversite öğrencilerinin şehre ekonomik katkısının olduğunu, %55 i şehir esnafına ekonomik katkısının olduğu yönünde görüşlerini belirtmişlerdir. 32 Selçuk (2012), Atatürk Üniversitesi nde eğitim gören öğrencilerin il ekonomisine ekonomik katkılarını araştırdığı çalışmada, öğrencilerin aylık ortalama 744,66 TL harcama yaptıkları ve bunun bir ayda yaklaşık 23,3 milyon liralık bir harcama toplamına ulaştığı tahmin 26 Çınar, R. ve Emsen, Ö. S.(2001). Eğitim ve İktisadi Gelişme: Atatürk Üniversitesi nin Erzurum İl Ekonomisi ve Sosyal Yapısı Üzerindeki Etkileri, Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 15(1-2), 91-104. 27 Tuğcu, Can T. (2008). Üniversitelerin Yerel Ekonomik Faaliyet Hacmine Katkıları: Nevşehir Örneği, http://www.ceterisparibus.net/arsiv.htm, (13.03.2008). 28 Taşcı, D., Tosunoğlu, B. T., Toprak, E., Gökalp, E., Sürmeli, A., Kumtepe, E. G., T., Editör: Fevzi Sürmeli, Üniversite Kaynaklı Doğrudan ve Dolaylı Harcamaların Eskişehir Ekonomisine Katkıları, Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Proje Raporu, Proje No: 073623, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir 2008. 29 Kaşlı, M. ve Serel, A., (2008). Üniversite Öğrenci Harcamalarının Analizi ve Bölge Ekonomilerine Katkılarını Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(2), 99-113. 30 Dalgar, H., Tunç, H. ve Kaya, M.(2009). Bölgesel Kalkınmada Yükseköğretim Kurumlarının Rolü ve Bucak Örneği, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,1(1), 39-50. 31 Çelikkaya, S., Tunç, H. ve Atatorun, M. (2009). Yalvaç Meslek Yüksekokulu nun Yalvaç Ekonomisine Katkısı ve Karşılaştırmalı Bir Analiz Uluslararası Davraz Kongresi: "Küresel Diyalog" Bildiriler Kitabı, Süleyman Demirel Üniversitesi. 32 Patır, S., Güven, M., Başar, E. E. ve Yüksel, S. (2012). Bingöl Halkının Üniversite Algısının Araştırılması, Bingöl, s.1-39. (www.bingol.edu.tr)
edilmiştir. Yerleşkede eğitim gören 31.276 öğrencinin, toplamda il ekonomisine yaklaşık bir yılda 186,3 milyon TL katkı sağladıkları belirlemesi yapılmıştır. 33 Yayar ve Demir (2013), Gaziosmanpaşa Üniversitesi ne bağlı yükseköğretim kurumlarının Tokat ili ekonomisine olan katkısını araştırmaya çalışmışlardır. Öğrencilere yaptıkları anket sonucunda ise, öğrencilerin aylık yaklaşık 646TL harcama yaptıklarını ve bu harcamalar içerisinde barınma harcamalarının en çok payı aldığını tespit etmişlerdir. 34 Korkmaz (2015), Bayburt Üniversitesi nin il ekonomisine katkısını araştırdığı çalışmada, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğrencilerine anket uygulamıştır. Çalışmada İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğrencilerinin aylık ortalama 432,66TL harcama yaptıkları gözlenmiştir. Bayburt Üniversitesi bünyesinde 2012-2013 eğitim-öğretim döneminde eğitim alan 4791 öğrencinin toplamda Bayburt ekonomisine bir yılda yaklaşık 16 582 992,48 TL katkı sağladığı sonucuna varılmıştır. 35 Aydın vd. (2015), tarafından Manyas Meslek Yüksekokulu nda yapılan bir araştırmada öğrenci harcamaları ve diğer kurumsal harcamalarıyla, Manyas ekonomisine sağladığı doğrudan, dolaylı ve uyarılmış ekonomik katkılar tahmin edilmeye çalışılmıştır. Araştırma sonucunda; öğrenim gören öğrencilerin, bölge ekonomisine ilk harcama kanalıyla öğrenci başına ayda ortalama 723.11TL katkı sağladıkları, eğitim öğretim gören toplam 394 öğrenci ve Manyas Meslek Yüksekokulu nun personel ve diğer giderlerinden oluşan kurumsal harcamaları eklendiğinde ise toplam katkının, yıllık Yerel Gayri Safi Hasılada 5.024.998TL; Yerel Harcanabilir Gelirde 2.884.349TL olduğu tahmin edilmiştir. Bu katkıda en büyük payın öğrenci harcamalarına ait olduğu görülmüş, yapılan projeksiyonlar, öğrenci sayısının iki katına çıkması halinde, bahsedilen etkinin de iki katına çıkacağını ortaya koymuştur. 36 Yine Büyükdoğan vd. (2015), çalışmalarında Konya KTO Karatay Üniversitesi öğrencilerinin 2013 yılı itibariyle yapmış oldukları harcamaların miktarı ve Konya ekonomisine katkılarını irdelemiştirler. Bu amaçla geliştirdikleri anket formu Üniversite öğrencilerinden 582 kişiye uygulanmıştır. Şehrin ekonomisine olan katkılarını öğrenci harcamaları ile sınırlı tutarak analiz ettikleri çalışmanın sonuçlarına göre; üniversite öğrencilerinin yapmış olduğu harcamalar, aylık kişi başı 621,85 TL dir. 700 öğrencisi olan Üniversite nin Konya şehrine yıllık 3,482 milyon TL gibi çok önemli bir katkı sağladığını tespit etmiştirler. 37 408 Acaroğlu vd. (2017), yaptıkları çalışmada üniversitelerin kuruldukları bölgenin ekonomisinin kalkınmasında oynadığı rolün anlaşılması amacıyla üniversite öğrencilerinin tüketim harcamalarını ve yerel firmalar üzerindeki etkilerini araştırmışlardır. Bu amaçla Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sivrihisar Meslek Yüksekokulu'nda eğitim gören 101 öğrenciye anket uygulayarak üniversite öğrencilerinin tüketim harcamalarını analiz etmişlerdir. Tüketim harcamalarının yanı sıra Sivrihisar halkının ve esnafının öğrencilere karşı tutumlarını da inceleyerek yüksekokul 33 Selçuk, G. N. (2012), Atatürk Üniversitesi Öğrencilerinin Harcamalarının Analizi ve Erzurum Ekonomisine Katkısı, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,16(3), 317-330. 34 Yayar, R., Demir, D. (2013). Gaziosmanpaşa Üniversitesinin Tokat İli Ekonomisine Etkisi, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, Yıl 5, Sayı 8, 106-122. 35 Korkmaz, Ö.,(2015). Üniversite Öğrencilerinin Harcamalarının İl Ekonomisine Katkısı: Bayburt Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencileri Üzerine Bir Analiz, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29( 2), 233-250. 36 Aydın, G., Darıcı, B., Aydın, A. (2016). Yüksek Öğretim Kurumlarının Yerel Ekonomilere Katkıları:Manyas Meslek Yüksekokulu Örneği,Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(36), 305-328. 37 Büyükdoğan, B., Afşar, B., Gedik, H. (2015), Üniversite Öğrencilerinin Öğrenim Gördükleri Şehire Ekonomik Katkıları: KTO Karatay Üniversitesi Örneği, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 15, s. 161-174.
öğrencilerinin Sivrihisar da bulunan firmalar üzerindeki etkilerini ve Sivrihisar ekonomisine katkılarını saptamaya çalışmışlardır. Çalışmanın sonucuna göre, öğrencilerin aylık yiyecekiçecek harcamaları toplam 583,10 TL, eğlence harcamaları toplam 412,70 TL, kırtasiye malzemesi için yaptıkları harcamalar toplamı ise 122,50 TL dir. Öğrencilerin büyük bir kısmı Sivrihisar da yiyecek-içecek fiyatlarının ve öğrenci maliyetinin uygun; fakat barınma maliyetinin yüksek olduğunu düşünmektedirler. 38 2. ARAŞTIRMANIN KAPSAM VE YÖNTEMİ Ankara Üniversitesi Beypazarı Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin ilçe ekonomisine katkısını araştırmayı amaçlayan bu çalışmada veri setini elde etmek üzere anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. 2016-2017 eğitim-öğretim yılında Meslek Yüksekokulu nda öğrenim gören öğrenci sayısı uzaktan eğitimle beraber toplam 1013 tür. Araştırma kapsamında Meslek Yüksekokulu öğrencilerini temsilen ve buradaki Meslek Yüksekokulu nda öğrenim gören 659 ön lisans öğrencisi çalışmanın evrenini oluşturmaktadır. Uzaktan eğitim programında öğrenim gören öğrencilere ulaşmanın zor olacağı düşünülerek bu öğrenciler araştırmaya dahil edilmemiştir. Bu evren içerisinden %95 güven sınırlarında %5 lik bir hata payıyla örnek büyüklüğü 279 olarak hesaplanmıştır. 39 Çalışmada 385 öğrenciye ulaşılmıştır. Anket formlarından elde edilen veriler, SPSS 22.0 istatistik programında analize tabi tutulmuştur. Araştırmada kullanılan ölçeğin güvenilirliğini belirlemek amacıyla yapılan analizde, Cronbach Alpha değeri 0,78 olarak hesaplanmıştır. Bu da araştırmanın oldukça güvenilir olduğunu göstermektedir. 409 3. BULGULAR Bu bölümde araştırma sonucunda elde edilen verilerden hareketle, öncelikle öğrencilerin genel özellikleri hakkında bilgi verilecektir. Ardından ilçede yaşam maliyetlerine ilişkin algıları ve harcama yapılarıyla ilgili bulgular değerlendirilecektir. 3.1. Öğrenci Analizleri Öğrencilerin demografik özelliklerine ilişkin veriler Tablo 1 de sunulmuştur. Tablo1.Öğrencilerin Demografik Özellikleri Cinsiyet Kadın Erkek 244 141 63,4 36,6 17 4 1,0 Yaş Grupları 18 19 73 145 19,0 37,7 20 125 32,5 38 Acaroğlu, H., Kartal, Z.,Güllü, M. (2017). Üniversitelerin Bölgesel Ekonomik Kalkınma Üzerindeki Etkisi: Eskişehir in Sivrihisar İlçesi Üzerine Bir Araştırma, Anadolu International Conference in Economics V, Eskişehir, May 11-13. 39 http://www.surveysystem.com/sscalc.htm (Erişim tarihi:13.01.2017)
21 ve üstü 38 9,9 Finans Bankacılık ve Sigortacılık 124 32,2 Otel Lokanta ve İkram Hizmetleri 79 20,5 Seyahat-Turizm ve Eğlence Hizmetleri 98 25,5 Bölüm Türü El Sanatları 38 9,9 Tasarım 46 11,9 İşçi 51 13,2 Memur 70 18,2 Esnaf ve Zanaatkar 56 14,5 Serbest Meslek 77 20,0 Baba Mesleği İşsiz Çiftçi 13 9 3,4 2,3 Tüccar-Sanayici 10 2,6 Emekli 66 17,1 410 Çalışan Emekli 21 5,5 Sağ değil 12 3,1 Tablo1 deki verilere göre; araştırmaya katılan 385 öğrenciden %36,6 sı (141 kişi) erkek, %63,4 ü (244 kişi) kız öğrencilerden oluşmaktadır. Yaş durumları dikkate alındığında ise; öğrencilerin çoğunluğunun 19 ve 20 yaş aralığında olduğu tespit edilmiştir. Oranlara bakıldığında %37,7 si 19, %32,5 i 20 yaşındadır. Beypazarı Meslek Yüksekokulu nda sadece 1.Öğretim türü mevcuttur. Dolayısıyla ankete katılan öğrencilerin hepsi 1.Öğretim programında yer almaktadır. Meslek Yüksekokulu nda beş bölüm mevcuttur. Bu bölümlerde eğitim gören öğrenci sayılarına baktığımızda; Finans Bankacılık ve Sigortacılık Bölümü nde 124 kişi (%32,2 si), Seyahat-Turizm ve Eğlence Hizmetleri Bölümü nde 98 kişi (%25,5 i), Otel, Lokanta ve İkram Hizmetleri Bölümü nde 79 kişi (%20,5 i), Tasarım Bölümü nde 46 kişi (%11,9 u), El Sanatları Bölümü nde ise 38 kişi (%9,9 u) eğitim görmektedir. Finans Bankacılık ve Sigortacılık Bölümü ne ilginin daha fazla olduğunu söyleyebiliriz. Öğrencilerin ailelerinin gelir düzeyleri, sosyoekonomik durumları hakkında bir fikir edinebilmek açısından sorularda baba mesleğinin ne olduğu yönünde soru iletilmiştir. Buna göre, alınan cevaplardan öğrenci ailelerinin büyük çoğunluğunun sabit ve dar gelirli olduğunu söyleyebiliriz. Öğrenci babalarının mesleki durumlarına bakıldığında bağımlı çalışanların, emekli kesimin oranının fazla olduğu ve yine emekli olup halen çalışanların mevcut olduğu gözlenmiştir. Eğitimleri süresince aldıkları kredi ve bursların onlara önemli bir destek sağladığı söylenebilir. Tablo 2.Öğrencilerin Barınma Özelliklerine İlişkin Bulgular
Barınılan Yer Kredi Yurtlar Kurumu 48 12,5 Akrabanın yanında 27 7,0 Ailenin yanında 58 15,1 Kiralık Ev 138 35,8 Özel Yurt 104 27,0 Öğretmenevi 10 2,6 Tablo 2 deki verilerden anlaşılacağı üzere öğrencilerin çoğunluğu %35,8 i kiralık ev tutmuştur. Yine özel öğrencilerin %27,0 sinin özel yurtta kalması ilçede devlet yurtlarının yeterli düzeyde olmadığını göstermektedir. Tablo3. Öğrencilerin Beypazarı nda Yapmış Oldukları Aylık Ortalama Harcama Tutarı Harcama Tutarı 300-400 58 15,1 400-500 92 23,9 411 500-600 94 24,4 600-700 141 36,6 Öğrencilere yöneltilen Beypazarı nda yapmış olduğunuz aylık ortalama harcama tutarınız nedir? sorusuna verdikleri yanıtlar ele alındığında çoğunluğu %36,6 sı 600-700TL arasında harcama yaptıkları görülmektedir. Tablo 3 teki verilerden hareketle her bir öğrencinin bir ayda ortalama 532,60TL harcama yaptığı tespit edilmiştir. Tablo4.Öğrencilerin Beypazarı Meslek Yüksekokulu na İlişkin Düşünceleri Memleketime Yakın 94 24,4 Fiziki İmkanları 39 10,1 Beypazarı Sosyal İmkanlar 24 6,2 Meslek Yüksekokulu nu Tercih Nedeniniz Nedir? Büyük Şehirlere Yakın Olması Puanı 26 64 6,8 16,6 Tavsiye Üzerine 36 9,4 Diğer 102 26,5 Beypazarı Meslek Yükse- Kesinlikle Tavsiye Etmem 129 33,5
kokulu nu Arkadaşlarınıza, Çevrenize Tavsiye eder misiniz? Tavsiye Etmem Kararsızım 94 80 24,4 20,8 Tavsiye Ederim 47 12,2 Kesinlikle Tavsiye Ederim 35 9,1 Öğrencilerin Beypazarı Meslek Yüksekokulu nu hangi sebeple tercih ettiklerine dair yanıtlarına bakıldığında, %24,4 ü memleketlerine yakın olduğu için Yüksekokulu tercih ettiklerini beyan etmektedirler. Öğrencilerin büyük bir çoğunluğunun %26,5 ile diğer faktörünü cevaplamaları farklı nedenlerden dolayı Beypazarı Yüksekokulu nu tercih ettiklerini göstermektedir. İş ve meslek sahibi olabilme kaygısı gibi daha öncelikli olabilecek nedenleri düşünmüş olabilirler. Bunu %16,6 lık bir oranla öğrencilerin aldıkları puanın Yüksekokulu tercih etmelerinde önemli bir etken olduğu söylenebilir. İlçenin bağlı olduğu ilin gelişmiş ve büyük şehir olması yine büyük şehirlere yakın olması tablodan görüleceği üzere (%6,8) öğrencilerin yüksekokulu tercih nedenleri arasında çok önemli bir faktör olarak görülmemektedir. Araştırmaya katılan öğrencilerin Beypazarı Meslek Yüksekokulu hakkındaki genel değerlendirmelerine bakıldığında, öğrencilerin %57,9 u (kesinlikle tavsiye etmem %33,5 ve tavsiye etmem %24,4) arkadaşlarına tavsiye etmeyeceklerini, % 21,3 ü Meslek Yüksekokulu nu arkadaşlarına tavsiye edeceklerini beyan etmektedirler (%12,2 Tavsiye Ederim, %9,1 Kesinlikle Tavsiye Ederim). Kararsız kalan cevaplayıcıların oranı ise %20,8 dir. Bu durum Beypazarı Meslek Yüksekokulu açısından memnuniyet verici bir durum değildir. Bu durumun nedenlerinin araştırılması ve üzerinde durulması gerekmektedir. 412 4.2.Öğrencilerin Beypazarı İlçesindeki Yaşam Maliyetine İlişkin Algıları Bu bölümde araştırmaya katılan üniversite öğrencilerinin ilçede okuma, yiyecek-içecek ve barınma maliyetlerine ilişkin algıları ele alınacaktır. Öğrencilerin Beypazarı ilçesindeki yaşam maliyetleriyle ilgili algıları Tablo 5 te verilmiştir. Tablo5.Öğrencilerin Beypazarı İlçesindeki Yaşam Maliyetine İlişkin Algıları Beypazarı İlçesinde okumanın maliyeti sizce nasıldır? Çok Yüksek 101 26,2 Yüksek 129 33,5 Normal 128 33,2 Düşük 20 5,2 Çok Düşük 7 1,8 Beypazarı İlçesinde yiyecek içecek fiyatları sizce nasıldır? Çok Yüksek Yüksek 117 137 30,4 35,6 Normal 119 30,9 Düşük 7 1,8
Çok Düşük 5 1,3 Beypazarı İlçesinde barınma maliyetleri sizce nasıldır? Çok Yüksek Yüksek 143 146 37,1 37,9 Normal 83 21,6 Düşük 7 1,8 Çok Düşük 6 1,6 Tablo5 teki verilere göre araştırmaya katılan öğrencilerin büyük bir çoğunluğu (%26,2 Çok Yüksek, %33,5 Yüksek) Beypazarı nda okumanın maliyetini oldukça yüksek bulmaktadırlar. Öğrencilerin sadece %1,8 lik çok küçük bir kısmı Beypazarı nda okumanın maliyetinin çok düşük olduğunu belirtmişlerdir. Öğrencilerin ilçedeki yaşam maliyetleri ile ilgili algılarının bir diğer göstergesi, yiyecek-içecek fiyatlarıdır. Ankete cevap veren öğrencilerin yine büyük bir çoğunluğu yiyecek ve içecek fiyatlarının yüksek olduğu konusunda fikir belirtmişlerdir. Cevaplayıcıların %30,4 ü fiyatları çok yüksek, %35,6 sı yüksek bulmuştur. Sadece %1,3 ü fiyatların çok düşük olduğu yönünde görüş bildirmişlerdir. Beypazarı ilçesinde barınma maliyetlerine yönelik öğrenci algıları değerlendirildiğinde; (%37,1 Çok Yüksek,%37,9 Yüksek) öğrenciler barınma maliyetlerinin de ilçede yüksek olduğunu belirtmişlerdir. Cevaplayıcıların %75 i barınma maliyetlerini normalin üstünde bulmuşlardır. Sadece %1,6 sı barınma maliyetlerini çok düşük bulmuştur. 413 Bu sonuçlara göre, Beypazarı ilçesinin barınma açısından da pahalı bir ilçe olduğu söylenebilir. Bu durumun ilçede mevcut yurt, pansiyon, kiralık ev vb. barınma yerlerinin yetersiz olduğundan kaynaklandığı şeklinde bir yorum yapılabilir. 4.3. Öğrenci Harcama Kalemleri Öğrenciler tarafından elde edilen gelirler eğitimlerinin devamı süresince çeşitli harcama kalemlerine aktarılmaktadır. Eğitim, barınma, ulaşım, beslenme, giyim gibi temel ihtiyaçlarına olan harcamaları ile kişisel bakım, internet, tekel ürünleri gibi kendi kişisel olan harcamaları tablolar halinde düzenlenmiştir. Öğrencilerin ilçede bulundukları süre içerisinde harcama düzeylerini görebilmek ve değerlendirme yapabilmek açısından faydalı olacağı düşünüldü. Öğrencilerin 2016-1017 eğitim öğretim yılında Beypazarı nda yapmış oldukları harcamalar 15 alt gruba ayrılarak analiz edilmiştir. Tablo6.Öğrencilerin Beslenme Harcamalarının Dağılımı Yemekhanede Beslenme Yemekhane Dışında Beslenme 0-50 153 39,7 0-50 62 16,1 50-100 143 37,1 50-100 137 35,6 100-150 46 11,9 100-150 100 26,0 150-200 43 11,2 150-200 86 22,3
Ankete katılan öğrencilerden 153 ü (%39,7) yüksekokulun sunduğu yemekhane hizmetlerine 0-50 TL arası harcama yaptığını, 143 ü (%37,1) 50-100TL arası, 46 sı (%11,9) 100-150TL arası, 43 ü de (%11,2) 150-200TL arası aylık ortalama harcama yaptığını belirtmiştir. Yüksekokulun sunduğu yemekhane hizmetleri dışında beslenme için yaptıkları harcamaların oranlarına baktığımızda; 50-100TL arası 137 kişi (%35,6) ve 100-150TL arası 100 kişi (%26,0) beslenme için yemekhane dışında aylık ortalama harcama yaptıklarını belirtmiştirler. Tablo 6 daki verilere bakıldığında öğrencilerin büyük bir çoğunluğu yemekhane dışında beslenme için daha yüksek tutarlarda harcamalar yapmaktadırlar. Bu durum, ilçede gıda sektöründe faaliyet gösteren işletmeler açısından düşünüldüğünde olumludur. Öğrencilerden gelir sağlayabildiklerini söyleyebiliriz. Tablo7. Öğrencilerin Ulaşım Harcamalarının Dağılımı Şehir İçi Ulaşım Şehirlerarası Ulaşım 0-40 150 39,0 0-100 122 31,7 40-80 120 31,2 100-200 111 28,8 80-100 63 16,4 200-300 92 23,9 100TL ve üzeri 52 13,5 300TL ve üzeri 60 15,6 414 Ulaşım masrafları dikkate alındığında öğrencilerin aylık ortalama şehir içi ulaşımda %39,0 ının 40TL ye kadar, %31,2 sinin 40-80TL arasında, %16,4 ünün 80-100TL arasında ve %13,5 inin 100TL ve üzerinde harcama yaptıkları tespit edilmiştir. Şehirlerarası ulaşım masrafları ele alındığında ise %31,7 sinin 100TL ye kadar, %28,8 inin 100-200TL ye kadar, %23,9 unun 200-300TL ye kadar ve %15,6 sının ise 300TL ve üzerinde harcama yaptıkları sonucuna ulaşılmıştır. İlçede öğrencilerin yüksekokula yakın yerlerde ev tutma ihtimalleri düşünüldüğünde şehir içi ulaşım giderlerinin düştüğü söylenebilir. İlçe dışından gelen öğrencilerin öğrenimleri süresince gidiş gelişlerinden dolayı yaptıkları harcamalar ulaşım sektörünün gelir elde etmesini sağlayacaktır. Tablo 8. Öğrencilerin Barınma ve Isınma Harcamalarının Dağılımı Barınmaya Harcanan Tutar Isınmaya Harcanan Tutar 300-400 151 39,2 0-50 165 42,9 400-500 114 29,6 50-100 102 26,5 500-600 58 15,1 100-150 70 18,2 600 ve üzeri 62 16,1 150-200 48 12,5 Beypazarı ilçesinde barınma için öğrencilerin %39,2 sinin 300-400TL arasında, %29,6 sının 400-500TL arasında, %15,1 inin 500-600TL arasında ve son olarak %6,8 inin de 600TL ve üzerinde harcama yaptığı gözlemlenmiştir. İlçede ısınma için ise %42,9 u 50TL ye kadar,
%26,5 i 50-100TL arasında, %18,2 si 100-150TL arasında, %12,5 i 150-200TL arasında harcama yaptığını belirtmiştir. Öğrencilerin çoğu daha önce nerelerde barındıklarına dair cevaplandırdıkları soruda kiralık ev tuttuklarını belirtmişlerdi. İlçede kirada oturan öğrencilerin de birkaç öğrenciyle beraber ev tuttukları düşünüldüğünde barınma için yaptıkları harcamaların da azaldığı söylenebilir. Yine bu duruma bağlı olarak alınan cevaplardan ısınma masraflarının da azaldığını söyleyebiliriz. Tablo9.Öğrencilerin Sportif Aktivitelere ve Eğlence- Kafeteryaya Yönelik Yaptıkları Harcamaların Dağılımı Sportif Aktivitelere Harcanan Tutar Eğlence-Kafeteryaya Harcanan Tutar 0-100 219 56,9 0-50 116 30,1 100-200 91 23,6 50-100 126 32,7 200-300 45 11,7 100-150 96 24,9 300TLve üzeri 30 7,8 150-200 47 12,2 Öğrencilerin sportif aktivitelere aylık ortalama ne kadar harcama yaptıklarına bakıldığında %56,9 unun 100TL ye kadar, %23,6 sının 100-200TL arasında ve %11,7 sinin 200-300TL, 300TL ve üzerinde ise%7,8 kadar harcama yaptıkları gözlenmiştir. Alınan cevaplardan öğrencilerin sportif aktivitelere ilgi göstermediklerini, ilçede de sportif aktivitelere yönelik faaliyetlerin kısıtlı olabileceğini söyleyebiliriz. Öğrencilerin aylık ortalama eğlence ve kafeterya harcamaları dikkate alındığında %30,1 i 50TL ye kadar, %32,7 si 50-100TL arasında, %24,9 u 100-150TL arasında ve %12,2 si 150-200TL arasında harcama yaptığı gözlemlenmiştir. Alınan cevaplardan hareketle bu durumun öğrencilerin gelir düzeyleriyle ilişkili olduğunu ve ilçede öğrencilerin ders saatleri dışında boş vakitlerinde aktivite gerçekleştirebilecekleri kafe tarzı mekanların az olduğundan kaynaklandığını söyleyebiliriz. 415 Tablo10.Spor ve Eğlence Dışındaki Aktivitelere Yaptıkları Harcamaların Dağılımı Spor ve Eğlence Dışındaki Aktivitelere Harcanan Tutar 0-50 150 39,0 50-100 105 27,3 100-150 79 20,5 150-200 51 13,2
Spor ve eğlence dışındaki aktivitelere aylık ne kadar harcadıkları sorusuna cevap verenlerin %39,0 ının 50TL ye kadar, %27,3 ünün 50-100TL arasında, %20,5 inin 100-150TL arasında ve son olarak 150-200TL ye kadar %13,2 sinin harcama yaptığı belirlenmiştir. Öğrencilerin spor faaliyetleri dışında sosyal aktivitelere de ilgi göstermediklerini ya da ilçede sosyal aktiviteleri gerçekleştirecek alanların az olduğu yine söylenebilir. Tablo11. Öğrencilerin Eğitim Harcamalarının Dağılımı Kitap-dergi için Harcanan Tutar Fotokopi için Harcanan Tutar 0-50 187 48,6 0-50 173 44,9 50-100 113 29,4 50-100 116 30,1 100-150 85 22,1 100-150 96 24,9 Öğrencilerin eğitimlerine yönelik yaptıkları harcamalar kapsamında kitap alımları, kırtasiye malzemeleri ve fotokopiye yaptıkları harcamalar ya da gazete, dergi alımları dahil edilebilir. Tablo 11 den de görüldüğü gibi örneklemede ele alınan 385 öğrencinin 187 si (%48,6) kitap ve dergi alımı için 50 TL den az harcıyor. 50TL ile 100TL arası harcayanların oranı ise %29,4 tür. Cevaplayıcıların 85 i (%22,1) 100-150TL arası harcamada bulunmaktadır. 100TL ile 150TL arası harcama yapanların oranı da %3,6 dır. Fotokopi harcamaları için de öğrencilerin 173 ü (%44,9) 50TL den az harcıyor. 50TL ile 100TL arası harcayanların oranı %30,1 dir. Cevaplayanların 96 sı da (%24,9) 100-150TL arası harcamada bulunmaktadır. Bu durum öğrencilerin eğitim harcamaları kapsamında çok fazla harcama yapmadıklarını yansıtmaktadır. Öğrencilerin gazete, kitap ve dergi alımlarına pek yönelmedikleri yine söylenebilir. 416 Tablo12. Öğrencilerin Giyime Olan Harcamalarının Dağılımı Giyim için Harcanan Tutar 0-100 121 31,4 100-200 149 38,7 200-300 51 13,2 300-400 64 16,6 Ankete katılan öğrencilerin 149 u (%38,7) 100-200TL arası giyime harcama yaptıklarını belirtmişlerdir. 300-400TL arası harcama yapanların sayısı 64 (%16,6) kişidir. Giyime yüksek tutarlarda harcama yapan öğrenci sayısının az olduğu görülmektedir. Öğrencilerin gelir seviyelerinin düşük olması ve ilçede giyim sektöründe faaliyet gösteren mağazaların yeterli düzeyde olmaması bu duruma neden olabilir.
Tablo13.Öğrencilerin Kişisel Bakımlarına Yönelik Harcamalarının Dağılımı Kişisel Bakıma Harcanan Tutar 0-50 124 32,2 50-100 134 34,8 100-150 127 33,0 Tablo13 te öğrencilerin aylık ortalama ne kadar kişisel bakımlarına harcama yaptıkları sorusuna verdikleri cevaplara bakıldığında, %32,2 sinin 50TL ye kadar, %34,8 inin 50-100TL arasında ve %33,0 ının ise 100-150TL arasında harcama yaptıkları tespit edilmiştir. Alınan cevaplardan öğrencilerin kişisel bakım harcamalarının her tutarda yüzdesel olarak birbirine yakın olduğu görülmektedir. Bu durum kişisel tercihlerle ilgili olabilir. Tablo14. Öğrencilerin Tekel Ürünlerine Yönelik Harcamalarının Dağılımı Tekel Ürünlerine Harcanan Tutar 0-100 202 52,5 100-200 77 20,0 200-300 106 27,5 417 Tekel ürünlerine olan harcamaları ele alındığında ise; öğrencilerin %52 inin 100TL ye kadar, %20,0 ının 100-200TL arasında, %27,5 inin ise 200-300TL arasında harcama yaptıkları sonucuna varılmıştır. Tablo15.Öğrencilerin İnternet Kullanımlarına İlişkin Harcamalarının Dağılımı İnternet Kullanımlarına İlişkin Harcamalarının Tutarı 0-50 155 40,3 50-100 121 31,4 100-150 72 18,7 150-200 37 9,6 İnternet kullanımına aylık ortalama ne kadar harcadıkları sorusuna ise verdikleri cevaplartablo15 ten incelendiğinde öğrencilerin %40,3 ünün 50TL ye kadar, %31,4 ünün 50-100TL arasında, %18,7 sinin 100-150TL arasında ve %9,6 sının da 150-200TL arasında harcama yaptıkları görülmüştür.
Tablo16.Öğrencilerin İnternetten Yaptıkları Alışverişlere İlişkin Harcamalarının Dağılımı İnternetten Yaptıkları Alışverişlere İlişkin Harcamalarının Tutarı 0-100 198 51,4 100-200 105 27,3 200-300 41 10,6 300ve üzeri 41 10,6 Tablo16 daki bilgilere göre; Beypazarı ilçesinin dışında öğrencilerin internet üzerinden %51,4 ünün 100TL ye kadar, %27,3 ünün 100-200TL arasında, %10,6 sının 200-300TL arasında ve son olarak yine %10,6 sının 300TL ve üzerinde alışveriş yaptıkları sonucuna varılmıştır. Tablo17. Öğrencilerin İletişime Yönelik Yaptıkları Harcamaların Dağılımı Öğrencilerin İletişime Yönelik Yaptıkları Harcamaların Tutarları 0-50 140 36,4 418 50-100 131 34,0 100-150 68 17,7 150-200 46 11,9 Tablo17 de son olarak öğrencilerin iletişim harcamalarına yönelik bilgiler verilmiştir. Bu bilgilere göre; %36,4 ünün 50TL ye kadar, %34,0 ının 50-100TL arasında, %17,7 sinin 100-150TL arasında ve %11,9 unun da 150-200TL arasında harcama yaptıkları tespit edilmiştir. 4.4.Öğrenci Harcamalarının Ekonomik Katkısı Yapılan çalışmada her bir öğrencinin bir ayda ortalama 532,60 TL harcama yaptıkları tespit edilmiştir. Beypazarı Meslek Yüksekokulu nda eğitim gören toplam 1013 öğrencinin ilde sekiz ay bulundukları varsayıldığında; Aylık Toplam Ekonomik Katkı = Bir aylık öğrenci harcaması x Öğrenci Sayısı = 532,60 x 1013 = 539,523,80TL Yıllık Toplam Ekonomik Katkı = Aylık Toplam Ekonomik Katkı x Kalınan = 539,523,80TL x 8 ay = 4,316,190TL olarak hesaplanmıştır. Süre (Ay)
SONUÇ VE ÖNERİLER Üniversiteler yüksek düzeyde eğitim sağlamanın dışında kuruldukları il ve ilçenin ekonomik, sosyo-kültürel, siyasal ve çevresel yapısını önemli ölçüde değiştirmektedir. Bu çalışmada Ankara Üniversitesi Beypazarı Meslek Yüksekokulu nun Beypazarı ilçesine olan ekonomik katkısını araştırmak amacıyla öğrencilerin harcamaları kategorize edilmiştir. Öğrencilerin aylık ortalama yaptıkları harcamalar hesaplanarak ilçe ekonomisine olan ekonomik katkıları tahmin edilmiştir. Beypazarı Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin aylık ortalama 532,60TL harcama yaptıkları ve bunun bir ayda yaklaşık 539,523,80TL bir harcama toplamına ulaştığı tahmin edilmiştir. İlçede eğitim gören 1013 öğrencinin, toplamda ilçe ekonomisine yaklaşık bir yılda 4,316,190TL katkı sağladığı belirlenmiştir. Yapılan bu çalışmada dikkat çeken önemli hususlara bakıldığında; öncelikle öğrencilerin Beypazarı Meslek Yüksekokulu na ilişkin düşüncelerini belirttikleri anket sorularında verdikleri cevaplardan çoğunluğunun ilçede okumaktan memnun olmadığı ve çevrelerindekilere de tavsiye etmeyecekleri anlaşılmaktadır. Öğrencilerin Beypazarı Meslek Yüksekokulu nu tercih etme nedenleri arasında ilçenin bağlı olduğu ilin gelişmiş ve büyük şehir olması yine büyük şehirlere yakın olmasının öğrenciler için çok önemli bir faktör olmaması özellikle çalışmada dikkat çeken bir durumdur. Üniversite yerleştirme puanının ve memleketlerine yakın olmasının öğrencilerin yüksekokulu tercih etmelerinde öne çıkan nedenler arasında olduğu gözlenmiştir. Ayrıca öğrencilere sağlanan fiziki ve sosyal imkanların yüksekokulu tercih etmelerinde çok önemli faktörler olmadığı tespit edilmiştir. Bu hususta öğrencilerin tekrar görüşleri alınmalı ve onlarda oluşan olumsuz algı giderilmelidir. Çalışmada öne çıkan diğer bir durum; bu şekilde görüş bildirmelerinde de önemli bir etken olduğu düşünülen ilçede okuma maliyetinin oldukça yüksek olmasıdır. Öğrencilerden alınan cevaplara bakıldığında ilçede okumanın maliyetini %26,2 si çok yüksek, %33,5 i yüksek olarak değerlendirmiştir. Yine öğrenciler yiyecek-içecek ve barınma fiyatlarının da ilçede yüksek olduğunu anketlerde belirtmişlerdir. Cevaplayıcıların %30,4 ü yiyecek-içecek fiyatlarını çok yüksek, %35,6 sı yüksek bulmuştur. Beypazarı ilçesinde barınma maliyetlerine ilişkin alınan görüşlere bakıldığında ise; barınma maliyetlerinin %37,1 inin çok yüksek, %37,9 unun yüksek olarak değerlendirdiği görülmektedir. Bu durum yiyecek-içecek ve barınma mekanlarının turistik amaçlı planlanması nedeniyle öğrenci bütçesine hitap etmemesinden kaynaklanabilir. İlçede yaşam maliyetinin yüksek olduğu konusundaki olumsuz algıyı düzeltmek adına yiyecek-içecek ve barınma maliyetlerinde öğrencileri düşünerek iyileştirme yoluna gidilmelidir. Öğrencilere, ilçeye gelen yerli ve yabancı turistlere alternatif oluşturabilmek adına ilçede restoran, kafe gibi mekanların arttırılması gereklidir. İlçede öğrencilerin barınma olanakları da kısıtlıdır. Özellikle öğrencilerin çoğunluğu kiralık ev tuttuklarını ankette belirtmişlerdir.bu nedenle öğrencilerin barınmaları için yurt, pansiyon, apart sayısının arttırılması gereklidir. Öğrencilerin harcamalarının kategorize edildiği bu araştırmada öğrencilerin sportif ve sosyal aktivitelere, giyime olan harcamalarının düşük olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin sosyal aktivitelerini gerçekleştirebilecekleri alanların ve giyim mağazalarının arttırılması gerekmektedir. İlçede sosyal ve sportif aktivitelerin gerçekleştirilebileceği sosyal alanların, mekanların arttırılması ve çeşitli mağazaların, alış veriş merkezlerinin çoğaltılması ilçede yatırım yapılmasını sağlayarak ilçe ekonomisinin canlanmasında da etkili olacaktır. 419 İlçede öğrencilerin eğitimleri süresince yaptıkları harcamalar ve onlarla birlikte ilçeye gelen misafirlerin de iç turizm faaliyetlerine katkı sağlayarak ilçe ekonomisini olumlu etkiledikleri yadsınamaz bir gerçektir. Turizm hareketlerinin durgun olduğu dönemlerde öğrencilerin yaptıkları harcamalarla ilçe ekonomisine katkı sağladıkları bilincine yerel halk varmalıdır. İlçedeki
meslek ve sivil toplum kuruluşları beraber hareket ederek mevcut sorunları en kısa zamanda çözüme kavuşturabilmelidir. Böylece ilçe halkına sağlanan ekonomik, sosyal ve kültürel katkıların daha da artırılabilmesi mümkün olacaktır. Bu araştırma, Ankara Üniversitesi Beypazarı Meslek Yüksekokulu nda eğitim gören ön lisans öğrencilerine yönelik yapılmıştır. İlçeye gelen öğrencilerin yaşamlarını sürdürmek ve eğitimlerini devam ettirmek amacıyla gerçekleştirdikleri harcamalardan hareketle yapılan bu çalışmada, yeni kayıt döneminde, dönem içinde ve mezuniyet dönemlerinde yapılan harcamalar tespit edilememiştir. Öğrenci ailelerinin dönem dönem yaptıkları ziyaretler süresince yaptıkları harcamalar dikkate alınamamıştır. Benzer araştırma Ankara Üniversitesi nin diğer ilçelerinde eğitim gören öğrenciler için tekrar yapılabilir ve neticesinde farklı öneriler geliştirilebilir. KAYNAKLAR Acaroğlu, H., Kartal, Z.,Güllü, M. (2017). Üniversitelerin Bölgesel Ekonomik Kalkınma Üzerindeki Etkisi: Eskişehir in Sivrihisar İlçesi Üzerine Bir Araştırma, Anadolu International Conference in Economics V, Eskişehir, May 11-13. Aklanoğlu, F. (2010). Geleneksel Yerleşmelerde Kültür Turizmi: Beypazarı Örneği, Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 10(2):125-136. Arslan, H. (2014). Çankırı Karatekin Üniversitesinin Kente Ekonomik Katkısı ve Öğrenci Harcamalarının Farklı Değişkenler Açısından Analizi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,12, 114-127. 420 Atik, H. (1999). Üniversitelerin Yerel Ekonomiye Katkıları: Teori ve Erciyes Üniversitesi Üzerine Bir Uygulama, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15, 99-109. Aydın, G., Darıcı, B., Aydın, A. (2016). Yüksek Öğretim Kurumlarının Yerel Ekonomilere Katkıları:Manyas Meslek Yüksekokulu Örneği,Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(36), 305-328. Bleaney, M. F. (2002). What Does A University Add To Its Local Economy?, Applied Economics, 24(3), 305-311. Büyükdoğan, B., Afşar, B., Gedik, H. (2015), Üniversite Öğrencilerinin Öğrenim Gördükleri Şehire Ekonomik Katkıları: KTO Karatay Üniversitesi Örneği, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 15, s. 161-174. Charles, D. Lane (2001). Universities and Regional Development, European Community Under the Targeted Socio-Economic Research (TSER), Final Report, July. Çatalbaş, N. (2007). Üniversite Yerel Ekonomi İlişkisinde Kutuplaşma Teorisi İyi Bir Model Olabilir mi?, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi Yerel Ekonomiler Özel Sayısı, 90-101. Çelikkaya, S., Tunç, H. ve Atatorun, M. (2009). Yalvaç Meslek Yüksekokulu nun Yalvaç Ekonomisine Katkısı ve Karşılaştırmalı Bir Analiz Uluslararası Davraz Kongresi: "Küresel Diyalog" Bildiriler Kitabı, Süleyman Demirel Üniversitesi.