Türkiye Yanlış Mı Borçlanıyor? Nisan, 2018

Türkiye Yanlış Mı Borçlanıyor? Nisan, 2018

2017 Yılında Türkiye deki Özel Sektörün Döviz Cinsine Göre Gelir Dağılımı İhracat: $ 157 milyar 38,6 milyon turist $ 26,2 milyar turizm geliri $ 7,4 milyar yabancı sermaye yatırımı 4,5 milyar AB ülkelerine 2,9 milyar diğer ülkelere $ 190,7 milyar döviz girişi 91 milyarı AB ülkelerinden İhracat Gelirlerinin Dağılımı Turizm Gelirlerinin Ülke Gruplarına Göre Dağılımı Uluslararası Doğrudan Yabancı Yatırımların Sermaye Bazında Dağılımı Özel Sektörün Gelirleri (%) Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK,EGM Kaynak: TCMB Kaynak: Besfin Analiz 2

FED ve ECB Politika Faizleri FED, Aralık 2015 itibariyle faiz artışlarına başladı. 2016 yılında 1 kez 2017 yılında 3 kez 25 baz puan faiz artışı Projeksiyonda FED in: 2018 de 3 kez 2019 da 2 kez faiz artışı yapması öngörüldü. Ekonomistlerin beklentileri ECB nin faiz artışını 2019 un ikinci yarısı gerçekleştireceği yönündedir. Projeksiyon bu doğrultuda hazırlanmıştır. Kaynak: FED, Reuters, Besfin Analiz 3

3 Aylık LIBOR ve EURIBOR Faiz Değişimleri Günümüzde ECB nin bankalara uyguladığı negatif faiz sebebiyle EURIBOR 3 aylık -0,33% USD LIBOR 3 aylık 2,31% seviyelerinde seyretmektedir. ECB nin 2019 ikinci yarısından sonra politika faizini arttırması beklenmektedir ve bu da EURIBOR faizlerini yükseltecektir. Temmuz 2011-Mart 2018 arasındaki dönemde 400 bps lik bir hareket gözlemlenmiştir. Kaynak: FED, ECB 4

Özel Sektör Borçlanma Yapısı Özel Sektörün Gelirleri (%) Yurtdışından Sağlanan Uzun Vadeli Kredilerin Döviz Yapısı Borçlanma Bilgileri Ortalama Vade (Gün) 1449 ~ 4 yıl USD Sabit Faizli Kredinin Ortalama Faizi 5,20% EUR Sabit Faizli Kredinin Ortalama Faizi 4,50% USD Sabit Faizli Kredilerin Oranı 62,10% EUR Sabit Faizli Kredilerin Oranı 56,30% USD Ortalama Spread 2,20% EUR Ortalama Spread 2,10% 30 Ocak 2018 itibariyle özel sektörün uzun vadeli borcu $ 225,7 milyar Özel Sektör Uzun Vadeli Borç Dağılımı $ 130,9 milyar $ 80,3 milyar değerinde $ 14,6 milyar değerinde diğer para birimleri Mevcut Durum USD EUR karşılığı USD EUR Özel Sektör Sabit Faizli 81,3 Milyar 45,1 Milyar 36,5 Milyar Özel Sektör Değişken Faizli 49,6 Milyar 35 Milyar 28,2 Milyar Özel sektörün değişken ve sabit faizli kredilerinin anapara tutarı yukarıda verilmiştir. Kaynak: TCMB 5

Önerilen Borçlanma Yapısı ve Değişken Faiz Projeksiyonu 48% 7% 45% EUR USD Diğer Kaynak: TCMB Sabit Faizli Uzun Vadeli Borç Tutarı $ 81,3 milyar 36,5 milyar Değişken Faizli Uzun Vadeli Borç Tutarı $ 20,3 milyar 51 milyar Özel sektörün borçlanma yapısının döviz gelirleri oranında olması gerekmektedir. Doğru borçlanmayla önümüzdeki dönemlerde daha az faiz ödemesi yapmak mümkündür. Değişken Faiz Projeksiyonu 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 1Ç 2017 2Ç 2017 3Ç 2017 4Ç 2018 1Ç 2018 2Ç* 2018 3Ç* 2018 4Ç* 2019 1Ç* 2019 2Ç* 2019 3Ç* 2019 4Ç* 2019 4Ç-Vade Sonu* EUR 0,81% 1,89% 0,57% 0,22% 0,21% -0,02% -0,26% -0,33% -0,33% -0,33% -0,33% 1,77% 1,80% 1,80% 1,80% 1,80% 1,80% 2,10% 2,10% 2,35% USD 0,34% 0,34% 0,43% 0,27% 0,23% 0,32% 0,74% 1,07% 1,20% 1,32% 1,47% 4,25% 4,50% 4,75% 5,00% 5,00% 5,25% 5,25% 5,50% 5,75% USD-EUR -0,47% -1,55% -0,14% 0,05% 0,02% 0,34% 1,00% 1,40% 1,53% 1,65% 1,80% 2,48% 2,70% 2,95% 3,20% 3,20% 3,45% 3,15% 3,40% 3,40% Not: Değişken faiz geçmiş dönemler için yıllık ortalma alınarak, gelecek dönemler için Commerzbank ve Wells Fargo nun tahminleri kullanılarak LIBOR/EURIBOR+Ortalama Spread şeklinde Besfin tarafından hesaplanmıştır. Kaynak: Wells Fargo, Commerzbank, Besfin Analiz 6

Önerilen Borçlanma Yapısıyla Mevcut Borçlanma Yapısının Karşılaştırması Mevcut Borçlanma Yapısı Vade Sonunda Ödenecek Faiz: $ 37,7 milyar Önerilen Borçlanma Yapısı Vade Sonunda Ödenecek Faiz: $ 34 milyar Fark: $ 3,7 milyar Kaynak: TCMB; Besfin Analiz 7

Alternatif Harcama Kalemleri ve BESFİN Önerisi $ 3,7 Milyar ile neler yapılabilirdi? 1 adet Yavuz Sultan Selim Köprüsü ( $ 3,5 milyar ) 2 adet Marmaray ( $ 1,75 milyar) 2 adet Avrasya Tüneli ($ 1,245 milyar) 985 MW lik bir jeotermal enerji santrali ( $ 3,75 milyon/ MW ) 2425 MW lik bir güneş enerjisi santrali ( $ 1,525 milyon/ MW ) Öneriler Döviz gelirlerinde ağırlığı büyük olan dövizden borçlanılırsa döviz ve değişken faizli kredilerde faiz riski azalır. Devlet alım garantisi ve teşvik verirken doğru dövizi seçmeli ki özel sektör doğru borçlansın. Gelirlerin büyük bölümü AB ülkelerinden, AB ile ilişkiler kuvvetlendirilmeli. Konjonktür iyi analiz edilerek doğru borçlanma araçları kullanılmalı. 8

BESFİN Ekibi Ferda Besli CEO ferda.besli@besfin.com Nihan Tarmur Direktör nihan.tarmur@besfin.com Kerem Çulha Kurumsal Finans Analisti kerem.culha@besfin.com Kurumsal Finansman, proje finansmanı, kredi ve banka ilişki yönetimi, stratejik pazarlama konularında 30 seneden fazla deneyime sahip olan Besli, BESFİN'in kurucusu ve CEO sudur. İş hayatına 1987 yılında Akbank T.A.Ş'de başladı. Bankacılıkta Teftiş Kurulu ve Şube Müdürü, ardından Kurumsal Bankacılıktan Sorumlu Departman Müdürü, Ticari ve KOBİ Bankacılığı'ndan Sorumlu Başkan görevlerinde bulunmuştur. Besli, 2006 2011 yılları arasında Akbank ta Ticari Bankacılık, KOBİ, Proje Finansmanı ve Nakit Yönetimi Bölümlerinden sorumlu Genel Müdür Yardımcısı olarak çalışmış ve 2011 yılında emekli olmuş ve aynı yıl BESFİN'i kurmuştur.türkiye Sermaye Piyasaları Kurulu Sermaye Piyasası Faaliyetleri Düzey 3 Lisansı ve Kredi Derecelendirme ve Kurumsal Yönetim Derecelendirme Lisanslarına sahiptir.istanbul Üniversitesi İktisat Bölümü Mezunu olan Besli Akbank'ta görev yaptığı süre boyunca dünyanın önde gelen finans kuruluşu Deutsche Bank'ta staj yapmış, satış ve pazarlama konularında çok sayıda yurtiçi ve yurtdışı eğitimlere katılmıştır. Son olarak London Business School'da Müşteri Odaklı Pazarlama Stratejisi eğitimine katılmıştır.avrupa Politika Araştırmaları Merkezi (CEPS) ve Akdeniz Avrupa Enstitüsü (IEMED) tarafından ortaklaşa kurulan üst düzey bir çalışma grubunun üyesi olan Besli, küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin (KOBİ'ler) bölgedeki finansmana erişimini artırmak için pratik yolların incelendiği Barselona ve Brüksel'deki toplantılara aktif olarak katılmıştır.türkiye de TUSİAD (Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği ), Amerika da WFS (Dünya Futuristler Derneği), İngiltere de İngiliz düşünce kuruluşu Chatham House ve çeşitli sosyal kuruluşlarda üye olarak çalışmıştır. Proje finansmanı, dış ticaret ve nakit yönetimi konularında 20 seneden fazla deneyime sahip olan Tarmur, BESFİN'e 2016 yılında Kurumsal Finansman Direktörü olarak katılmıştır. İş hayatına 1994 yılında Yapı ve Kredi Bankası MT programı ile başlamış, 2003 yılına kadar sırasıyla Kurumsal Bankacılık genel müdürlük ve Esentepe Kurumsal şubelerinde birim yönetmenliği ve portföy yönetmenliği görevlerine devam etmiştir. 2004 2007 yılları arasında Ticari Bankacılık Yönetimi altında şube müdürlüğü, 2007 2010 yılları arasında Kurumsal Bankacılık Yönetimi Satış ve Kredi Destek Direktörü olarak görev yapmıştır. 2010 yılı sonrası Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. bünyesinde Unicredit grup Bankaları ile bağlantılı Yapılandırılmış Ticaret ve İhracat finansmanı konusunda ortak bir çalışma yürütmüş, çeşitli projelerde yer almıştır. Grupta en son Unicredit Menkul Değerler A.Ş. bünyesinde Kurumsal Satış Direktörü olarak görev yapmıştır. 2012-2016 yılları arasında ABank A.Ş. de Kurumsal/Ticari Bankacılık yönetimlerinde Satış ve Pazarlama Grup müdürü olarak görev almıştır. 1994 yılında Boğaziçi Üniversitesi Kimya Bölümü mezunu olan Nihan Tarmur, 2007-2009 yılları arasında Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstititüsü Muhasebe Finansman master programında eğitim görmüş ve 2003-2004 yılları arasında Georgetown Üniversitesi İşletme sertifika programını tamamlamıştır. Kerem Çulha 2018 yılında Besfin bünyesine katılmıştır. Proje finansmanı, M&A, finansal modelleme, değerleme ve finansal analiz konularında Besfin de hizmet vermektedir. Finans sektörüne ilk adımını d-ream (Doğuş Restaurant Entertainment and Management) Finans Departmanı ndaki stajıyla atan Kerem, daha sonra HSBC Türkiye BDDK Yasal Raporlama biriminde staj yapmıştır. İstanbul Saint-Joseph Fransız Lisesi mezunu olan Kerem, aynı zamanda Galatasaray Üniversitesi Ekonomi Bölümü nün Panthéon-Sorbonne Üniversitesi yle olan çift diploma programından mezundur. 9

Business Finance Besfin Finansal Hizmetler Danışmanlık ve Tic. A.Ş. Tel: +90 212 609 83 50 Faks: +90 212 609 83 49 Eclipse Business Maslak Akasya Sokak C Blok No:13 Sarıyer/İstanbul www.besfin.com Bu çalışma, Besfin tarafından özel olarak hazırlanmıştır. Çalışmanın içeriği Besfin in bilgisi dışında kopyalanıp yayınlanamaz. Çalışmanın kapsadığı görüşler ve yorumlar genel kabul görmüş teorik yaklaşımlar olup, gerçekleşmeleri koşullara bağlıdır. Çalışmanın içeriğinin Besfin bilgisi dışında direkt kullanımından doğacak olan zararlardan Besfin ve çalışanları sorumlu tutulamaz. 2018 Besfin Finansal Hizmetler Danışmanlık ve Tic. A.Ş. Besfin Finansal Hizmetler Danışmanlık ve Tic. A.Ş Uluslararası Proje Finansman Birliği (IPFA) üyesidir. 10