Yeminli Mali Müşavir Tunahan Soylu'nun yazısı... OTOMATİK BES'İN UYGULAMA ŞEKLİ -6740 sayılı kanunla 45 yaşını doldurmamış çalışanlar için zorunlu BES uygulaması getirilmiştir. Zorunlu Bireysel Emeklilik uygulaması 25 Ağustos 2016 Tarihli ve 29812 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6740 No.lu Bireysel Emeklilik Tasarruf Ve Yatırım Sistemi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 3. Maddesi gereğince 01.01.2017 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanmıştır. Konu, Çalışanların İşverenleri Aracılığıyla Otomatik Olarak Emeklilik Planına Dahil Edilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte düzenlenmiş olup çalışanların sisteme hangi kriterlere göre dahil olacakları açıklanmıştır. Çalışan sayısı BES Başlangıç Tarihi 1.000 ve üstü 1.1.2017 250-1.000 arası 1.4.2017 1 / 7
100-250 arası 1.7.2017 50-100 arası 1.1.2018 10-50arası 1.7.2018 5-10 arası 1.1.2019 5 ve altı Düzenleme yapılmamış. Mevcut düzenlemeler çerçevesinde, beş kişinin altında çalışana sahip işverenler, bu aşamada sistem kapsamına dahil edilmemiştir. Çalışanlar, İşverenin 6740 sayılı Kanun hükümlerine göre düzenlediği bir emeklilik sözleşmesiyle emeklilik planına dâhil edilir. İşveren, çalışanını ancak otomatik katılım için emeklilik planı düzenleme konusunda Müsteşarlıkça uygun görülen şirketlerden birinin sunacağı emeklilik planına dâhil edebilir. Çalışan katkı payı, çalışanın 5510 sayılı Kanunun 80 inci maddesi çerçevesinde belirlenen prime esas kazancının yüzde üçüne karşılık gelen tutardır. Bu tutar, en geç çalışanın ücretinin ödeme gününü takip eden iş günü, bu Kanun hükümleri uyarınca işveren tarafından anlaşma yaptığı özel emeklilik şirketine aktarılır. İşveren bu madde uyarınca katkı payını zamanında şirkete aktarmaz veya geç aktarırsa çalışanın 5 inci 2 / 7
maddedeki hesaplama yöntemi uyarınca varsa birikiminde oluşan parasal kaybından sorumludur. 6740 sayılı Kanuna göre, çalışan otomatik katılıma ilişkin emeklilik sözleşmesinde belirlenen tutardan daha yüksek bir tutarda kesinti yapılmasını işverenden talep edebilir. Kanuna göre çalışan, emeklilik planına dâhil olduğunun kendisine bildirildiği tarihi müteakip iki ay içinde sözleşmeden cayabilir. Çalışanlara iki ay içerisinde cayma haklarını kullanmamaları durumunda bir defaya mahsus olmak üzere 1.000-TL tutarında ilave devlet katkısı sağlanacaktır. Çalışan, belirlenenden daha yüksek bir oranda ödeme yapmak istediğinde bunu işverene bildirebilecek, katkı payı ödemeye azami 3 ay ara vermeyi talep edebilecektir. Sisteme giren çalışanlar için iki ay içinde cayma hakkını kullanabilecektir. Çalışanlar sistemden çıkarken hem kesilen parayı hem de varsa getirisini 10 gün içinde geri alacaktır. En az 10 yıl sistemde kalıp birikimlerini maaş olarak almak isteyenlere devlet toplam birikimin yüzde 5'i kadar bir katkı daha verecektir. İlk 3 yılda sistemden ayrılanlara devlet katkısı verilmeyecektir. Devlet katkısı hak ediş oranı; 3-6 yıl için yüzde 15, 6-10 yıl için yüzde 35, 10 yılını dolduranlar için yüzde 60, 3 / 7
sistemde en az 10 yıl bulunan ve 56 yaşını tamamlayan çalışanlar için yüzde 100 olacaktır. Başka bir işe geçildiğinde, yeni işyeriniz de otomatik katılım kapsamında ise çalışanın daha önce kazandığı birikim, emeklilik süresi gibi haklar yeni emeklilik planına aktarılacaktır. Yeni işyeri otomatik katılım kapsamında değilse, çalışan isterse önceki işyerindeki sözleşme kapsamında ödemeleri kendi yapabilecektir. İşverenin yükümlülüklerine ve yürürlüğe konulan düzenlemelere uymaması halinde, her bir ihlal için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca 100 TL idari para cezası uygulanacaktır. Ayrıca BES'e otomatik katılımda, işveren, katkı payını zamanında emeklilik şirketine aktarmaz veya geç aktarırsa çalışanın birikiminde oluşabilecek parasal kaybı telafi etmek zorundadır. Bir emeklilik sözleşmesi bulunan çalışanın işyerinin değişmesi hâlinde, yeni işyerinde 6740 sayılı Kanun kapsamında bir emeklilik planı var ise çalışanın birikimi ve sistemde kazandığı emekliliğe esas süresi yeni işyerindeki emeklilik sözleşmesine aktarılır. Yeni işyerinde emeklilik planının bulunmaması hâlinde çalışan, talep ederse önceki işyerinde düzenlenmiş sözleşme kapsamında katkı payı ödemeye devam edebilir, talep etmezse 6740 sayılı Kanun kapsamındaki emeklilik sözleşmesi sonlandırılır.çalışan bu yöndeki talebini, işyeri değişikliğini izleyen ayın sonuna kadar şirkete bildirmek zorundadır. Gelir Vergisi Kanunu Açısından: Ödemenin Şahıs Tarafından yapılması 01.01.2013 tarihinden itibaren Çalışanlar tarafından Bireysel Emeklilik Sistemine ödenen katkı payları, önceki uygulamanın aksine ücret matrahının tespitinde indirim konusu 4 / 7
yapılamamaktadır. Ayrıca bu tutarların ticari kazancın tespitinde gider olarak indirilmesi de mümkün değildir. Ancak şahıslar tarafından ödenen söz konusu katkı payları için %25 devlet katkısı uygulaması getirilmiştir. Ödemenin İşveren tarafından Yapılması Şirketler tarafından çalışanlar adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarında ise uygulamada farklılıklar söz konusudur. Şirketler tarafından ödenen katkı payları belli limitler dahilinde ticari kazancın tespitinde doğrudan gider olarak dikkate alınabilmektedir. Bu kapsamda gider olarak dikkate alınabilecek katkı payı ödemeleri, ilgili personelin ilgili aydaki brüt ücretinin %15 i ve yıllık asgari ücret tutarı ile sınırlıdır. Doğrudan gider olarak dikkate alınabilen bu katkı payları bordro ile ilişkilendirilmeksizin doğrudan sonuç hesaplarına intikal ettirilir. İşveren tarafından katılımcı çalışan adına ödenen katkı payları için ise %25 lik devlet katkısı ödenmemektedir. İŞVERENLER TARAFINDANBES ÖDEMELERİ VE MUHASEBE KAYDI: İşverenler tarafından ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarının ücretlerle ilişkilendirmeksizin doğrudan gider yazılmasına imkan tanınmıştır.(gvk 40. md 9 numaralı bent) Ancak bu tutar; * Ücretlinin elde ettiği ücretin %15 ini * Yıllık bazda asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacaktır. 5 / 7
Bu ödemeler ücret olarak değerlendirilmeyecek ve doğrudan gider yazılacaktır. (Gelir Vergisi Sirküleri/3 ve 59) ------------------ / ----------------------- 770/760 100 ------------------ / ------------------------ 2013 ve sonrasındaki bordro hesaplarında BES kesintisi Gelir Vergisi matrahından düşülmeyecektir. Çalışanların ücretinden %3 kesinti yapılacak, kesintinin küsüratlı rakam olması halinde virgülden sonra gelen rakamlar dikkate alınmayacaktır. (Çalışanların İşverenleri Aracılığıyla Otomatik Olarak Emeklilik Planına Dahil Edilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik) Karar Sayısı : 2017/9721 (Yürürlük Tarihi 1.1.2017) Çalışanların BES Muhasebe Kaydı: İşçiden kesilen ve emeklilik şirketine aktarılacak tutarın muhasebe kayıtlarına ilişkin, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği eki Tek Düzen Hesap Planı ve Açıklamalarında aşağıdaki ifadeler yer almıştır. 36. ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER İşletmenin sorumlu veya mükellef sıfatıyla, ödeyeceği vergi, resim, harç, kesinti, sigorta primi, sendika aidatları, icra taksitleri ve benzeri borçlarının izlendiği hesap grubudur. 6 / 7
369. ÖDENECEK DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER Özel bölümlerinde tanımlananlar dışında kalan yükümlülüklerin izlendiği hesaptır. Buna göre işçiden kesilen ve emeklilik şirketine aktarılması gereken tutarların ücret bordrosunda gösterilmesi ve ücret tahakkuku sırasında işçiye yapılacak net ücret ödemesi içinden ayrıştırılarak 369-Ödenecek Diğer Yükümlülükler hesabında takip edilmesi uygun olacaktır. 7 / 7