DIŞ TİCARET, TİCARET, ESNAF ve KOOPERATİFLERE İLİŞKİN GEÇİCİ İDARİ VERİLER Bakanlığımız idari kayıtlarından derlenen resmi olmayan geçici dış ticaret verilerine göre, 2018 yılı Eylül ayı ihracatımız 14 milyar 476 milyon dolar, ithalatımız ise 16 milyar 368 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2017 ve 2018 yılları Ocak-Ağustos aylarına ilişkin dış ticaret verileri Bakanlığımız ve TÜİK ile ortaklaşa hazırlanarak TÜİK tarafından kamuoyu ile paylaşılan resmi dış ticaret verilerinden, Eylül aylarına ait veriler ise Bakanlığımız idari kayıtlarından derlenerek hazırlanmıştır. Diğer taraftan, Resmi Dış Ticaret İstatistikleri, her ayın son iş günü TÜİK in resmi internet sayfasından kamuoyuna duyurulmaktadır. A. DIŞ TİCARET VERİLERİ I. Genel İhracat ve İthalat Eylül ayında ihracat bir önceki yılın aynı ayına göre % 22,57 oranında artmış, ithalat ise % 18,09 oranında azalmıştır. 1 2018 yılı Eylül ayında geçen yılın aynı ayına göre; İhracat, % 22,57 artarak 14 milyar 476 milyon dolar, İthalat, % 18,09 azalarak 16 milyar 368 milyon dolar, Dış ticaret hacmi, % 2,99 azalarak 30 milyar 844 milyon dolar, Dış ticaret açığı, % 76,85 azalarak 1 milyar 892 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Eylül ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı % 88,4 olmuştur. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2017 yılı Eylül ayında % 59,1 iken, 2018 yılı Eylül ayında % 88,4 olarak gerçekleşmiştir.
Tablo 1: Dış Ticaret Verileri (Milyon Dolar) Dış Ticaret Ocak-Ağustos Eylül Ocak-Eylül İhracat 103.236 108.634 5,23 11.810 14.476 22,57 115.046 123.110 7,01 İthalat 148.972 157.830 5,95 19.984 16.368-18,09 168.956 174.198 3,10 Dış Ticaret Hacmi 252.209 266.464 5,65 31.794 30.844-2,99 284.003 297.308 4,69 Dış Ticaret Dengesi -45.736-49.196 7,56-8.174-1.892-76,85-53.910-51.088-5,23 İhr./ İth. Karşılama Oranı 69,3 68,8 59,1 88,4 68,1 70,7 Grafik 1: Aylara Göre Dış Ticaret Verileri 2 Son 12 aylık dönemde, İhracat bir önceki yıla göre % 7,6 oranında artış ile 165 milyar 57 milyon dolar, ithalat ise % 8,0 oranındaki artış ile 239 milyar 47 milyon dolar olmuştur. Dış ticaret hacmi bir önceki yıla göre % 7,8 oranında artarak 404 milyar 104 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise %69,0 olmuştur.
II. Geniş Ekonomik Grupların (GEG) Sınıflamasına Göre İhracat ve İthalat En fazla ihracat Ham madde (Ara mallar) grubundan yapılmıştır. 2018 yılı Eylül ayında Geniş Ekonomik Grupların sınıflamasına göre ihracat incelendiğinde; en çok ihracat Ham madde (Ara mallar) (7 milyar 89 milyon dolar) grubunda yapılırken, bu grubu sırasıyla Tüketim malları (5 milyar 688 milyon dolar) ve Yatırım (Sermaye) malları (1 milyar 668 milyon dolar) grupları takip etmiştir. Tablo 2: GEG Sınıflamasına Göre İhracat (Milyon Dolar) Ocak-Ağustos Eylül Ocak-Eylül Sıra Sektör adı No 1 Yatırım (sermaye) malları 12.141 12.727 4,83 1.266 1.668 31,78 13.407 14.395 7,37 2 Hammadde (ara mallar) 48.630 51.522 5,95 5.593 7.089 26,75 54.223 58.610 8,09 3 Tüketim malları 42.010 43.925 4,56 4.901 5.688 16,07 46.911 49.613 5,76 Diğer 455 461 1,27 51 32-38,49 506 492-2,77 Toplam 103.236 108.634 5,23 11.810 14.476 22,57 115.046 123.110 7,01 En fazla ithalat Ham madde (Ara mallar) grubundan yapılmıştır. 2018 yılı Eylül ayında Geniş Ekonomik Grupların sınıflamasına göre ithalat incelendiğinde; en çok ithalat Ham madde (Ara mallar) (12 milyar 897 milyon dolar) grubunda yapılırken, bu grubu sırasıyla Yatırım (Sermaye) malları (2 milyar 5 milyon dolar) ve Tüketim malları (1 milyar 393 milyon dolar) grupları takip etmiştir. 3 Tablo 3: GEG Sınıflamasına Göre İthalat (Milyon Dolar) Ocak-Ağustos Eylül Ocak-Eylül Sıra Sektör adı No 1 Yatırım (sermaye) malları 20.546 20.474-0,35 2.710 2.005-26,03 23.256 22.478-3,34 2 Hammadde (ara mallar) 110.091 119.987 8,99 14.839 12.897-13,09 124.930 132.884 6,37 3 Tüketim malları 17.872 16.853-5,70 2.368 1.393-41,15 20.240 18.246-9,85 Diğer 464 516 11,25 67 73 9,08 532 590 10,97 Toplam 148.972 157.830 5,95 19.984 16.368-18,09 168.956 174.198 3,10
III. Fasıllara Göre İhracat ve İthalat En fazla ihracat yapılan fasıl Motorlu kara taşıtları olmuştur. 2018 yılı Eylül ayında en çok ihraç edilen Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler, diğer kara taşıtları faslını (2 milyar 205 milyon dolar), Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler (1 milyar 316 milyon dolar) ve Demir ve çelik (1 milyar 68 milyon dolar) ihracatı takip etmiştir. Fasıllar düzeyinde en büyük 5 ihracat kalemi; Tablo 4: Fasıl Verilerine Göre İhracat (Milyon Dolar) Sıra No Fasıl Açıklaması Ocak-Ağustos 1 Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları 15.648 17.428 1.777 2.205 17.425 19.633 2 Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler 8.811 10.246 1.081 1.316 9.892 11.561 3 Demir ve çelik 5.377 7.054 522 1.068 5.900 8.122 4 Kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, inciler 8.475 4.669 648 813 9.123 5.482 5 Örme giyim eşyası ve aksesuarı 5.832 5.978 680 786 6.512 6.763 Diğer 59.093 63.260 7.102 8.289 66.195 71.549 Toplam 103.236 108.634 11.810 14.476 115.046 123.110 Eylül Ocak-Eylül En fazla ithalat yapılan fasıl Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve müstahzarları olmuştur. 2018 yılı Eylül ayında en çok ithal edilen Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler faslını (3 milyar 715 milyon dolar), Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer 4 reaktörler (1 milyar 742 milyon dolar) ve Demir ve çelik (1 milyar 414 milyon dolar) ithalatı takip etmiştir. Fasıllar düzeyinde en büyük 5 ithalat kalemi; Tablo 5: Fasıl Verilerine Göre İthalat (Milyon Dolar) Sıra No Fasıl Açıklaması Ocak-Ağustos Eylül Ocak-Eylül 1 Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler 23.353 28.164 3.204 3.715 26.557 31.879 2 Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler 17.291 18.133 2.295 1.742 19.587 19.875 3 Demir ve çelik 10.106 13.313 1.635 1.414 11.741 14.727 4 Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları 12.733 11.787 1.917 1.185 14.650 12.972 5 Plastikler ve mamulleri 8.716 9.304 1.204 965 9.920 10.269 Diğer 76.773 77.129 9.729 7.347 86.502 84.476 Toplam 148.972 157.830 19.984 16.368 168.956 174.198
IV. Ülkelere Göre İhracat ve İthalat En fazla ihracat yapılan ülkeler sırasıyla Almanya, İngiltere ve İtalya olmuştur. 2018 yılı Eylül ayında en fazla ihracat yapılan ülke Almanya (1 milyar 427 milyon dolar) olurken, bu ülkeyi sırasıyla İngiltere (1 milyar 62 milyon dolar) ve İtalya (825 milyon dolar) izlemektedir. En fazla ihracat yapılan ülkeler; Tablo 6: Ülkelere Göre İhracat (Milyon Dolar) Ocak-Ağustos Eylül Ocak-Eylül Sıra Ülke Adı No 1 Almanya 9.763 10.645 9,04 1.229 1.427 16,10 10.992 12.072 9,83 2 İngiltere 6.224 7.125 14,48 764 1.062 39,08 6.987 8.186 17,17 3 İtalya 5.480 6.267 14,36 641 825 28,72 6.121 7.092 15,87 4 Irak 6.357 5.227-17,77 653 722 10,67 7.010 5.950-15,12 5 İspanya 4.121 5.047 22,48 525 704 34,01 4.646 5.751 23,78 Diğer 71.292 74.323 4,25 7.999 9.736 21,72 79.290 84.059 6,01 Toplam 103.236 108.634 5,23 11.810 14.476 22,57 115.046 123.110 7,01 Grafik 2: İhracatta İlk 3 Ülkenin Genel İçindeki Payları 5
En fazla ithalat yapılan ülkeler sırasıyla Rusya, Çin ve Almanya olmuştur. 2018 yılı Eylül ayında en fazla ithalat yapılan ülke Rusya (1 milyar 756 milyon dolar) olurken, bu ülkeyi sırasıyla Çin (1 milyar 509 milyon dolar) ve Almanya (1 milyar 413 milyon dolar) izlemektedir. En fazla ithalat yapılan ülkeler; Tablo 7: Ülkelere Göre İthalat (Milyon Dolar) Ocak-Ağustos Eylül Ocak-Eylül Sıra Ülke Adı No 1 Rusya Federasyonu 12.110 14.862 22,72 1.821 1.756-3,61 13.931 16.617 19,28 2 Çin 15.013 15.160 0,98 2.142 1.509-29,54 17.154 16.669-2,83 3 Almanya 13.183 14.148 7,32 1.914 1.413-26,18 15.097 15.560 3,07 4 ABD 7.950 8.302 4,43 998 1.107 10,90 8.948 9.410 5,15 5 İtalya 1.191 1.076-9,71 449 758 68,92 1.640 1.834 11,81 Diğer 99.526 104.283 4,78 12.660 9.825-22,39 112.186 114.108 1,71 Toplam 148.972 157.830 5,95 19.984 16.368-18,09 168.956 174.198 3,10 Grafik 3: İthalatta İlk 3 Ülkenin Genel İçindeki Payları 6
V. Taşıma Şekillerine Göre İhracat ve İthalat 2018 yılı Eylül ayında dış ticarette en çok kullanılan taşıma şekli deniz yolu taşımacılığı olmuştur. 2018 yılı Eylül ayında gerçekleştirilen ihracatın taşıma şekillerine bakıldığında en çok ihracat Deniz Yolu (9 milyar 27 milyon dolar) ile yapılırken, bu taşıma şeklini sırasıyla Kara Yolu (3 milyar 908 milyon dolar) ve Hava Yolu ulaşımı (1 milyar 412 milyon dolar) izlemektedir. Grafik 4: Taşıma Şekillerine Göre İhracat Not: Diğer taşıma şekli, kendinden hareketli araçlar, boru hattı ve postayla göndermeyi içermektedir. 2018 yılı Eylül ayında gerçekleştirilen ithalatın taşıma şekillerine bakıldığında ise, en çok ithalat Deniz Yolu 7 (11 milyar 241 milyon dolar) ile yapılırken, bu taşıma şeklini sırasıyla Kara Yolu ulaşımı (2 milyar 460 milyon dolar) ve Hava Yolu (1 milyar 670 milyon dolar) izlemektedir. Grafik 5: Taşıma Şekillerine Göre İthalat Not: Diğer taşıma şekli, kendinden hareketli araçlar, boru hattı ve postayla göndermeyi içermektedir.
VI. Ödeme Şekillerine Göre İhracat ve İthalat 2018 yılı Eylül ayında ihracatta tercih edilen ödeme şekillerine bakıldığında; en çok Mal Mukabili Ödeme (9 milyar 713 milyon dolar) ile yapılırken, bu ödeme şeklini Vesaik Mukabili Ödeme (1 milyar 889 milyon dolar) ve Peşin Ödeme (1 milyar 456 milyon dolar) takip etmiştir. Tablo 8: Ödeme Şekillerine Göre İhracat (Milyon Dolar) Ocak-Ağustos Eylül Ocak-Eylül Ödeme Şekli Mal mukabili ödeme 64.439 73.079 13,41 7.896 9.713 23,01 72.335 82.792 14,46 Peşin ödeme 15.101 10.877-27,97 1.400 1.456 4,00 16.500 12.333-25,26 Vesaik mukabili ödeme 13.906 14.712 5,79 1.589 1.889 18,90 15.495 16.600 7,14 Vadeli akreditif 1.175 1.591 35,31 153 219 43,23 1.328 1.809 36,22 Bedelsiz 1.813 1.096-39,52 90 91 0,62 1.903 1.187-37,62 Akreditif 6.617 5.988-9,50 632 1.085 71,78 7.248 7.073-2,42 Diğer* 185 1.291 597,85 52 24-53,27 237 1.316 455,58 TOPLAM 103.236 108.634 5,23 11.810 14.476 22,57 115.046 123.110 7,01 *"Diğer": Bağlı Muamele, Kabul Kredili Akreditif, Kabul Kredili Vesaik Mukabili, Kabul Kredili Mal Mukabili, Peşin Akreditif, Özel takas ve Özel Hesap ödeme şekillerini içermektedir. 2018 yılı Eylül ayında ithalatta tercih edilen ödeme şekillerine bakıldığında; en çok ithalat Mal Mukabili 8 Ödeme (7 milyar 882 milyon dolar) ile yapılırken, bu ödeme şeklini Peşin Ödeme (5 milyar 226 milyon dolar) ve Vadeli Akreditif (1 milyar 6 milyon dolar) takip etmiştir. Tablo 9: Ödeme Şekillerine Göre İthalat (Milyon Dolar) Ocak-Ağustos Eylül Ocak-Eylül Ödeme Şekli Mal mukabili ödeme 67.765 76.327 12,63 8.792 7.882-10,35 76.558 84.209 9,99 Peşin ödeme 49.403 51.695 4,64 7.293 5.226-28,34 56.695 56.920 0,40 Vesaik mukabili ödeme 6.505 5.593-14,01 825 564-31,69 7.330 6.157-16,00 Vadeli akreditif 8.186 7.971-2,63 1.206 1.006-16,60 9.392 8.977-4,42 Bedelsiz 8.842 5.423-38,67 648 800 23,37 9.490 6.222-34,43 Akreditif 7.713 7.882 2,19 1.077 828-23,07 8.790 8.710-0,91 Diğer* 559 2.939 425,96 143 63-55,99 702 3.002 327,93 TOPLAM 148.972 157.830 5,95 19.984 16.368-18,09 168.956 174.198 3,10 *"Diğer": Bağlı Muamele, Kabul Kredili Akreditif, Kabul Kredili Vesaik Mukabili, Kabul Kredili Mal Mukabili, Peşin Akreditif, Özel takas ve Özel Hesap ödeme şekillerini içermektedir.
B. GÜMRÜK VERGİLERİNE İLİŞKİN VERİLER 2018 yılı Eylül ayında 14,3 Milyar TL vergi Gümrük İdarelerince tahsil edildi. Gümrük İdareleri tarafından 2018 yılı Ağustos ayında 12 milyar 395 milyon TL, 2018 yılı Eylül ayında 14 milyar 320 milyon TL vergi tahsil edilmiştir. 2018 yılı Ocak-Ağustos döneminde ülkemiz vergi gelirleri toplamı 410 milyar 115 milyon TL dir. Aynı dönemde Gümrük İdarelerince tahsil edilen vergiler 95 milyar 249 milyon olup, toplam vergi gelirleri içerisindeki payı %23,23 olarak gerçekleşmiştir. C. ŞİRKET VERİLERİ Tablo 10: Türlerine Göre Aktif Firma Sayıları Türü Aktif Firma Limited Şirket 784.057 Ticari İşletme 722.295 Şube 200.105 Anonim Şirket 127.050 Kooperatif 35.786 Kollektif Şirket 10.749 Komandit Şirket 1.783 Donatma İştiraki - Toplam 1.881.825 9 2018 yılı Ağustos ayında toplam aktif firma sayısı 1.874.420 iken, Eylül ayında 7.405 adet artarak 1.881.825 olmuştur. D. HAL KAYIT SİSTEMİ VERİLERİ Tablo 11: Hal Kayıt Sistemi Verileri Eylül Dönem Hal Kayıt Sistemine Kayıtlı Kişi Sayısı 42.519 48.955 15,14 Bildirim Sayısı 11.458.056 11.823.786 3,19
2018 yılı Eylül ayında Hal Kayıt Sistemine kayıtlı kişi sayısı 48.955, bildirim sayısı ise 11.823.786 'dır. Bu dönemde, bir önceki yılın aynı ayına göre Hal Kayıt Sistemine kayıtlı kişi sayısında %15,14'lik artış, bildirim sayısında da % 3,19 luk bir artış olmuştur. E. ESNAF VE SANATKÂR VERİLERİ Tablo 12: Esnaf ve Sanatkâr Sayıları Esnaf ve Sanatkarlar Sayı Kadın 280.624 Erkek 1.457.049 Toplam 1.737.673 Esnaf ve Sanatkâr İşyeri Sayısı 1.870.312 2018 yılı Eylül ayında esnaf ve sanatkâr işyeri sayısı 1.870.312 olmuştur. F. KOOPERATİFÇİLİK VERİLERİ Tablo 13: Kooperatif ve Ortak Sayıları Dönem Eylül Kooperatif Sayısı 11.729 11.994 2,26 Ortak Sayısı 1.706.610 1.710.007 0,20 10 2018 yılı Eylül ayında Türkiye genelinde kooperatif sayısı, bir önceki yılın aynı dönemine göre %2,26 artarak 11.994 e ulaşmıştır. Aynı dönemde kooperatiflerin ortak sayısı ise 1.710.007 olmuştur. Tablo 14: Kredi Türlerine Göre Kredi Kullanan Esnaf ve Sanatkâr Sayıları ile Kredi Bakiyesi* Tutarı Ağustos 2017 Ağustos 2018 Kredi Türü Esnaf ve Sanatkâr Sayısı Kredi Bakiyesi (Bin TL) Esnaf ve Sanatkâr Sayısı Kredi Bakiyesi (Bin TL) % 50 Faiz İndirimli Krediler 402.047 21.276.185 462.754 30.067.146 % 100 Faiz İndirimli Krediler (Faizsiz Krediler) 46.910 568.064 20.727 247.049 Toplam 448.957 21.844.249 483.481 30.314.195 2018 yılı Ağustos ayı itibariyle, %50 faiz indirimli ve %100 faiz indirimli (faizsiz) kredi kullanan toplam esnaf ve sanatkâr sayısı 483.481 iken, kredi bakiyesi 30 milyar 314 milyon 195 bin TL dir.
Tablo 15: %100 Faiz İndirimli Kredi Türlerine Göre Kredi Kullanan Esnaf ve Sanatkâr Sayıları ile Kredi Bakiyesi* Tutarı Ağustos 2017 Ağustos 2018 Kredi Türü** Esnaf ve Sanatkâr Sayısı Kredi Bakiyesi (Bin TL) Kullandırım Tutarı (Bin TL) Esnaf ve Sanatkâr Sayısı Kredi Bakiyesi (Bin TL) Kullandırım Tutarı (Bin TL) Kaybolmaya yüz tutan meslekler 147 2.519 4.333 143 2.113 4.928 Usta girişimci 166 4.000 7.310 157 2.997 7.930 30.000 TL Sıfır faizli kredi 46.211 544.731 1.349.740 20.043 233.850 1.349.740 100.000 TL Genç Girişimci 23 1.056 1.238 26 1.161 1.688 50.000 TL TESKOMB Faiz Destekli Kredi (Diyarbakır Sur ilçesi) 363 15.759 17.536 358 6.928 17.686 Toplam 46.910 568.064 1.380.156 20.727 247.049 1.381.971 2018 yılı Ağustos ayı itibariyle; Kaybolmaya yüz tutan meslekler kapsamında kredi kullanan esnaf ve sanatkâr sayısı 143 iken, kullandırılan kredi tutarı 4 milyon 928 bin TL, Usta girişimci kredisi kullanan esnaf ve sanatkâr sayısı 157 iken, kullandırılan kredi tutarı 7 milyon 930 bin TL, 30.000 TL ye kadar sıfır faizli (faizsiz) kredi kullanan esnaf ve sanatkâr sayısı 20.043 iken, kullandırılan kredi tutarı 1 milyar 349 milyon 740 bin TL, 100.000 TL ye kadar genç girişimci kredisi kullanan esnaf ve sanatkâr sayısı 26 iken, kullandırılan kredi tutarı 1 milyon 688 bin TL, 50.000 TL lik TESKOMB faiz destekli kredi (Terörden zarar gören Diyarbakır Sur ilçesi) kullanan esnaf ve sanatkâr sayısı 358 iken, kullandırılan kredi tutarı 17 milyon 686 bin TL olarak gerçekleşmiştir. 11 *Kredi Bakiyesi; esnaf ve sanatkârlarca kullanılan kredilerin toplamından vadesi gelmemiş olup henüz tahsil edilmeyen tutarı ifade etmektedir. ** Kredi Türlerine ilişkin detaylı açıklamaya Metaveride yer verilmiştir.
YASAL UYARI Bültende yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir kişi, kurum veya kuruluşa herhangi bir taahhüt içermemekte olup, sadece bilgi amaçlıdır. Bültende yer alan bilgiler, kaynak gösterilmek suretiyle yayımlanabilir; ancak bu bilgiler ticari amaçlarla kullanılamaz. Bültendeki bilgilerin telif ve diğer her türlü hakkı Ticaret Bakanlığı na aittir. Ticaret Bakanlığı, Bültende yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda hiçbir taahhüt ve sorumluluk kabul etmez. Bültendeki bilgilerin yanlış veya eksik kullanımı veya yorumlanması sonucunda Ticaret Bakanlığı na hiçbir kusur veya sorumluluk yüklenemez. Tabloda yer alan rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir. Ticaret Bakanlığı, Bültende yer alan bütün bilgileri ve tasarımı önceden bildirimde bulunmaksızın değiştirebilir veya Bültenden kaldırabilir. 12