TPIS Değerlendirme Raporu Fiyat neden «0» çıktı? 2 Temmuz 2012
Fiyat Neden «0» çıktı? 18 Haziran 2012 günü 05 ve 06 saatlerinde Gün Öncesi Piyasasında elektriğin fiyatı 0 olarak gerçekleşmiştir. 1 ve 2 Temmuz 2012 günleri 0 fiyat yine birkaç saat için tekrarlanmıştır. Elektrik fiyatlarının doğası gereği fiyatların 0 hatta 0 ın altında eksi seviyelerde veya 2000-3000 gibi çok yüksek seviyelerde olması aslında şaşırtıcı bir durum değildir. 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 18.Haz 01.Tem 02.Tem 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 Santrallerin teknik özelliklerinden veya ticari kontratlarından dolayı durmaksızın çalışmak istedikleri ve bunun karşılığı kadar talebin olmadığı durumlarda elektrik fiyatı 0 ya yakın veya altında çıkabilmektedir. Örnek vermek gerekirse son derece yüksek dur-kalk maliyetleri olan nükleer veya kömür santraller talebin düşük olduğu gece saatlerinde borsaya 0 veya (-) fiyat teklifi vererek üretim talimatı almayı beklemektedirler. Ya da uzun vadeli satış kontratından dolayı üretim yapma zorunluluğu olan bir santral fiyattan bağımsız olarak üretim yapmayı tercih edeceği için talebin düşük olduğu saatlerde çok düşük fiyat teklifleri sunmaktadır. Diğer taraftan talebin anlık olarak beklenenden çok fazla yükseldiği saatlerde artan talebin karşılanabilmesi için çok yüksek fiyat teklifleri kabul edilmekte ve elektrik fiyatları 13 Şubat 2012 de olduğu gibi 2000 TL/MWh seviyelerini görmektedirler. Sonuç olarak elektrik fiyatlarını en temelde belirleyen faktör arz ve talebin anlık durumudur.
18 Haziran 2012 de neler oldu? Bunun için öncelikle Türkiye deki mevcut durumun analizini yapmak gereklidir. Ülkemizde elektrik fiyatını 0 yapacak 4 önemli etken bulunmaktadır: 1- Yap-İşlet-Devret, Yap-İşlet ve İşletme Hakkı Devri santralleri: Bu santraller ile devlet arasında al ya da öde sözleşmesi bulunduğu için bakım zamanları haricinde tüm Yİ, YİD ve İHD santraller tam kapasite çalıştırılmaktadır. 2- EÜAŞ kömür santralleri: Yüksek durkalk maliyeti bulunan bu santraller mümkün olduğunca durmadan kararlı bir üretim seviyesinde çalışmak istemektedirler. 3-, rüzgar ve diğer yenilenebilir: Devlete ödenen katkı payları hariç tutulduğunda yenilenebilir kaynaklardan enerji üretmenin marjinal maliyeti 0 a yakındır. Diğer taraftan rüzgar ve nehir tipi hidroelektrik santral sahipleri üretimlerini gün içinde kaydırma gibi bir esneklikleri olmadığı için fiyattan bağımsız olarak rüzgar hangi saat eserse veya su hangi saat gelirse üretim yapmaktadırlar. 4 - Otoprodüktörler: Her ne kadar diğer etmenler kadar etkili olmasa da kendi ihtiyacı için enerji üreten ve asıl tesisin (cam, rafineri, vb) enerji kesintilerine olan hassasiyetinden dolayı fiyattan bağımsız sürekli çalışmak durumunda olan santraller de talimat alabilmek için düşük fiyat teklifleri vermektedirler. 18 Haziran 2012 Emreamade kapasite (MW) Saat 05.00 Saat 06.00 Yİ-YİD Gaz 5.190 5.190 EÜAŞ Gaz 2.805 2.805 İHD Kömür 463 463 EÜAŞ Kömür 3.311 3.311 Yİ Kömür 1.276 1.276 Otoprodüktörler 1.265 1.265 (Tahmini) 5.200 5.200 Rüzgar (Tahmini) 1.585 1.391 Talep 21.096 20.902 Konu daha basit olarak ele alındığında EÜAŞ kömür, EÜAŞ hidro, Yİ-YİD-İHD, otoprodüktör ve yenilenebilir arz toplamı talebi geçtiği noktada fiyatın 0 olma olasılığı her zaman mevcuttur. 18 Haziran 2012 05.00 ve 06.00 saatlerinde de buna benzer bir durum yaşanmıştır.
18 Haziran 2012 de neler oldu? Tablodan görüleceği üzere 05.00 ve 06.00 saatlerinde yukarıda belirtilen koşul sağlanmış ve tüm enerji talebi al ya da öde kontratları dolayısıyla çalışmak zorunda olan Yİ-YİD-İHD, teknik gerekçeler ile çalışmak zorunda olan EÜAŞ kömür, otoprodüktör ve yenilenebilir üretim tarafından karşılanmış ve sonucunda fiyat 0 olmuştur. 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 21.096 20.902 05.00 06.00 Rüzgar (Tahmini) (Tahmini) Otoprodüktörler Yİ Kömür EÜAŞ Kömür İHD Kömür EÜAŞ Gaz Yİ-YİD Gaz 18 Haziran günü 5 ve 6 saatlerinde Türkiye deki rüzgar santralleri %90 üzerinde kapasite ile çalışmış ve fiyatın 0 çıkmasına önemli katkıları olmuştur. 20.000 15.000 10.000 5.000-18.06.12, Saat:05.00 29% Rüzgar Daha fazla hidroelektrik veya daha fazla rüzgâr olursa fiyat yine 0 çıkmaya devam eder mi? Bu sorunun cevabı talebe bağlı olarak koşullu evettir. Talebin 20-21k seviyelerinde seyrettiği off-peak saatlerde rüzgar santralleri%70 ve üzeri çalışmaya devam ederse 0 fiyat ihtimali yine vardır. Unutulmaması gereken nokta bu sene karların hızlı erimesinden dolayı bizim tahminimize göre yaz aylarında nehir tipi hidroların beklenenden daha düşük üretim gerçekleştirecek olmasıdır. Demek oluyor ki talebin düşük gerçekleşeceği saatlerde yüksek rüzgar üretimi bile fiyatları 0 da tutmaya yetmeyebilecektir. 92% 100% 80% 60% 40% 20% 0% Talep Kurulu Güç (MW) Tahmini Üretim (MWh) Emreamadelik oranı
TPIS TPIS Gün Öncesi Piyasası kapsamında elektrik üretim santrallerine ait detaylı ve güncel bilgileri, değişken talep ve bölgesel hava tahminleri ile birlikte değerlendiren ve Türkiye için geliştirilmiş en iyi modeli kullanarak saatlik çözünürlükte fiyat tahmini sağlayan bir servistir. TPIS web tabanlı bir üyelik servisi olarak hazırlanarak Türkiye Elektrik Piyasası için detaylı analiz ve saatlik fiyat tahmini sağlayan bir hizmettir. Aynı zamanda üretici tedarik raporu ve yakıt analizi ile birlikte üretim, talep tahmini, sıcaklık tahmini, yakıt fiyat projeksiyonları ve deregüle enerji piyasalarının diğer temel sürücüleri gibi piyasa dinamiklerine inmek üzere tasarlanmış araçlar içerir. Tüm bunlar kullanıcıların enerji sektörünün değişmekte olan itici güçlerini hızlı bir şekilde kavramasına yardımcı olarak portföy optimizasyonu sürecine katkıda bulunur. TPIS demosu ve model hakkında daha detaylı bilgi için: Candaş Gülez 0 530 413 64 18 BüyükdereCaddesiNo: 23 Kat: 7 34381 Şişli/ İSTANBUL / TÜRKİYE Tel : +90 212 225 68 78 Faks: +90 212 225 62 52 E-Posta: cgulez@etrm.com.tr ETRM ANALİTİK ÇÖZÜMLER AİLESİ YEKDEM RAPORU - Yenilenebilir enerji santrallerinin bir sonraki yıl için tahmini enerji üretim profili hesaplanması, - TPIS ile bir yıllık PTF tahmini çalışması yapılması - YEKDEM desteğinin avantajlı olup olmaması durumunun senaryo analizleri ile değerlendirilmesi UZUN DÖNEMLİ PİYASA RAPORU - 20+ yıllık piyasa gelişim raporu - Önümüzdeki yıllarda devreye girecek ve devreden çıkacak santraller - Arz ve talep tahminleri - Kaynaklara ve kuruluşlara göre üretim tahminleri - Piyasa verimliliği tahminleri - Doğal gaz fiyatı tahminleri - Farklı senaryolar - Düşük/yüksek gaz fiyatları - Karbon emisyonu - Nükleer - Kullanıcı tanımlı diğer senaryolar FINANSAL FIZIBILITE RAPORU Gelirler Elektrik fiyat tahminleri Buharvesıcaksusatışları Alternatif gelir kalemleri tespiti Giderler Gaz fiyat tahminleri Santralin mali yükümlülükleri (rödovans, su kullanım, vs.) Başlangıç yatırımları (makine-ekipman, inşaat, iletim hattı, vs.) İşletme maliyetleri (yakıt maliyeti, işçilik giderleri, vs.) Uzun dönemli nakit akışı IRR ve NPV hesaplamaları Senaryo analizleri TPIS Türkiye Elektrik Piyasası Bilgi Servisi