Abdülhamit YILMAZ Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi BELİRLİ SÜRELİ TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMELERİ
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... IX KISALTMALAR DİZİNİ...XV GİRİŞ...1 1. TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMELERİNİN TANIMI, UNSURLARI VE HUKUKİ NİTELİĞİ...3 1. TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMELERİNİN TANIMI...3 2. TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI...10 2.1. Sözleşmenin Tarafları...10 2.1.1. Kredi veren...10 2.1.2. Kredi alan...18 2.2. Sözleşmenin Konusunun Kredi Olması... 22 2.3. Kredinin Tahsis Edileceği Amacın Sınırlandırılmış Olması... 24 2.4. Kredinin İvaz Karşılığı Kullandırılması...29 2.5. Sözleşme Kapsamında Öngörülebilecek Teminatlar...31 3. TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ... 34 2. TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMESİNİN BENZER SÖZLEŞMELERLE KARŞILAŞTIRILMASI...39 1. TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMESİ - KREDİ AÇMA SÖZLEŞMESİ...39
X 2. TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMESİ - TÜKETİM ÖDÜNCÜ (KARZ) SÖZLEŞMESİ...43 3. TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMESİ - TAKSİTLE SATIŞ SÖZLEŞMESİ... 46 4. TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMESİ FİNANSAL KİRALAMA (LEASİNG) SÖZLEŞMESİ... 50 3. KONU, SÜRE VE SERBESTİ AÇISINDAN TÜKETİCİ KREDİSİ TÜRLERİ...55 1. KONU AÇISINDAN TÜKETİCİ KREDİSİ TÜRLERİ...55 1.1. Nakdi Gayrı Nakdi Krediler...55 1.2. Teminatsız (Açık) Teminatlı Krediler...58 1.3. Döviz Kredileri Dövize Endeksli Krediler... 60 2. SÜRE AÇISINDAN TÜKETİCİ KREDİSİ TÜRLERİ... 64 2.1. Belirli Süreli Tüketici Kredileri... 64 2.2. Belirsiz Süreli Tüketici Kredileri...67 3. SERBESTİ AÇISINDAN TÜKETİCİ KREDİSİ TÜRLERİ...74 3.1. Serbest Krediler...74 3.2. Bağlı Krediler...75 4. BELİRLİ SÜRELİ TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMELERİNİN KURULMASI VE GEÇERLİLİĞİ...89 1. BELİRLİ SÜRELİ TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMELERİNİN KURULMASI...89 1.1. Sözleşme Öncesinde ve Kuruluş Aşamasında Tüketicinin Bilgilendirilmesi...89 1.1.1. Sözleşme öncesinde tüketicinin bilgilendirilmesi...89 1.1.2. Sözleşme kuruluş aşamasında tüketicinin bilgilendirilmesi...95 1.2. İradelerin Karşılıklı Açıklanması ve Birbirine Uygunluğu. 99 2. BELİRLİ SÜRELİ TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMELERİNİN GEÇERLİLİĞİ... 109 2.1. Kredi Alanın ve Kredi Verenin Ehliyeti... 109
2.2. Sözleşmenin Şekli... 113 XI 2.2.1. Genel olarak... 113 2.2.2. Şeklin kapsamı...117 2.2.3. Şekle aykırılığın sonuçları... 122 2.3. Belirli Süreli Tüketici Kredisi Sözleşmelerinde Haksız Şartlar... 124 2.3.1. Genel olarak... 124 2.3.2. Haksız şart kavramı ve uygulama alanı... 130 2.3.3. Haksız şartların denetlenmesi... 137 2.3.3.1. İdari denetim... 137 2.3.3.2. Yargısal denetim... 138 2.3.4. Haksız şartlar için öngörülen yaptırım... 145 2.3.5. Belirli süreli tüketici kredisi sözleşmelerinde durum... 148 2.4. İrade Bozukluğu ve Gabin... 153 5. BELİRLİ SÜRELİ TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMELERİNDE TARAFLARIN BORÇLARI (HAKLARI)...155 1. KREDİ VERENİN ASLİ EDİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ... 155 1.1. Sözleşme Konusu Krediyi Kullandırma Borcu... 155 2. KREDİ VERENİN DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ... 157 2.1. Kredi alanı bilgilendirme yükümlülüğü... 157 2.1.1. Sözleşme öncesi bilgilendirme yükümlülüğü... 158 2.1.2. Sözleşmenin kurulması aşamasında bilgilendirme yükümlülüğü... 160 2.1.3. Diğer bilgilendirme yükümlülükleri... 163 2.2. Kredi alanın aleyhine düzenleme yasağı... 165 2.3. Kredi sözleşmesi ile ilişkili kredili mevduat hesabı açmama yükümlülüğü... 169 2.4. Tekeffül borcu... 172 2.5. Teminatları iade borcu...176
XII 2.6. Sır saklama borcu...178 3. KREDİ ALANIN ASLİ EDİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ... 180 3.1. Faiz veya benzeri bir menfaat ödeme borcu... 180 3.1.1. Genel olarak... 180 3.1.2. Faiz oranının belirlenmesi... 183 3.1.3. Faize ilişkin TKHK m. 25 ile getirilen düzenleme...191 4. KREDİ ALANIN DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ... 195 4.1. Sözleşme konusu krediyi kabul borcu... 195 4.2. Krediyi geri ödeme borcu... 197 4.3. Masraf ödeme borcu... 199 4.3.1. Kamusal yükümlülüklerden kaynaklanan ödemeler.199 4.3.2. Tüketicilerden talep edilebilen ücretler... 208 4.4. Teminat gösterme borcu...217 4.4.1. Kefalet... 219 4.4.2. Rehin... 222 4.4.3. Sigorta... 225 6. BELİRLİ SÜRELİ TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMELERİNDE BORÇLARIN İFASI VE İFA ENGELLERİ...231 1. BELİRLİ SÜRELİ TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMELERİNDE BORÇLARIN İFASI... 231 1.1. Kredi Veren Açısından... 231 1.1.1. Asli edim yükümlülüğünün ifası... 231 1.1.1.1. İfanın tarafları... 231 1.1.1.2. İfa zamanı... 233 1.1.1.3. İfa yeri... 235 1.1.2. Diğer yükümlülüklerin ifası... 236 1.2. Kredi Alan Açısından... 239 1.2.1. Kredi taksitlerinin ifası... 239 1.2.1.1. İfanın tarafları... 239
XIII 1.2.1.2. İfa zamanı...240 1.2.1.3. İfa yeri... 243 1.2.2. Diğer yükümlülüklerin ifası... 243 2. BELİRLİ SÜRELİ TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMERİNDE İFA ENGELLERİ...246 2.1. Kredi Veren Açısından...246 2.1.1. Asli edim yükümlülüğünün ifa edilmemesi...246 2.1.2. Diğer yükümlülüklerin ifa edilmemesi... 256 2.1.2.1. Kredi alanı bilgilendirme yükümlülüğünün ifa edilmemesi... 257 2.1.2.2. Tekeffül borcunun ifa edilmemesi... 263 2.1.2.3. Teminatları iade borcunun ifa edilmemesi.. 267 2.1.2.4. Sır saklama borcunun ifa edilmemesi... 269 2.1.2.5. Kredi alanın aleyhine düzenleme yasağına aykırılık... 271 2.1.2.6. Kredi sözleşmesi ile ilişkili kredili mevduat hesabı açmama yükümlülüğüne aykırılık... 273 2.2. Kredi Alan Açısından... 275 2.2.1. Kredi taksitlerinin ifa edilmemesi... 275 2.2.2. Diğer yükümlülüklerin ifa edilmemesi... 281 2.2.2.1. Krediyi kabul borcunun ifa edilmemesi... 281 2.2.2.2. Teminat gösterme borcunun ifa edilmemesi... 285 7. BELİRLİ SÜRELİ TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMELERİNİN SONA ERMESİ... 289 1. SÖZLEŞME SÜRESİNİN DOLMASI İLE SONA ERME... 289 2. SÖZLEŞME SÜRESİ DOLMADAN SONA ERME... 290 2.1. Kredi Veren Tarafından Sona Erdirme... 290 2.1.1. Fesih... 290 2.1.2. Dönme... 295 2.2. Kredi Alan Tarafından Sona Erdirme... 296
XIV 2.2.1. Cayma hakkının kullanılması... 296 2.2.2. Erken ödeme hakkının kullanılması sonucu kredinin tamamının kapatılması...304 2.2.3. Fesih...310 2.2.4. Dönme...311 SONUÇ...313 KAYNAKÇA...321