İNŞAAT SÖZLEŞMELERİNİN YÖNETİMİ

KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİ KANUNU İNŞAAT SÖZLEŞMELERİNİN YÖNETİMİ Kanun No : 4735 Kabul Tarihi : 05.01.2002 Resmi Gazete Sayısı: 24648 Resmi Gazete Tarihi: 22.01.2002 Yürürlük Tarihi : 01.01.2003 Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 1 Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 2 SÖZLEŞMELERİN UYGULANMASI (Fiyat Farkı, Sigorta, Mücbir Sebepler, Denetim, Muayene ve Kabul İşlemleri Kanun Metni Fiyat Farkı Verilebilmesi Madde 8 Sözleşme türlerine göre fiyat farkı verilebilmesine ilişkin esas ve usulleri tespite Kamu İhale Kurumunun teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir. Sözleşmelerde yer alan fiyat farkına ilişkin esas ve usullerde sözleşme imzalandıktan sonra değişiklik yapılamaz. AÇIKLAMA 4735 Yeni ihale mevzuatına geçiş nedenlerinden birisi de kamu ihalelerinde kangren hale dönüşen fiyat farkı uygulamalarına son verilmesidir. 2886 sayılı Devlet ihale Kanunu hükümlerine göre ihale edilen yapım işlerinde, esas itibariyle birim fiyat farkı ve malzeme fiyat farkı olmak üzere yükleniciye iki tür fiyat farkı ödemesi yapıldığı bilinmektedir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 3 Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 4 Birim fiyat farkı ile yıllar itibariyle değişen malzeme, işçilik, makine ve imalat fiyatları güncelleştirilmekte, malzeme fiyat farkı ödemesi ile de o yıl içersinde değişen malzemelerin fiyatları ödeme anına göre güncelleştirilmektedir. Bu şekilde yüklenicinin sözleşmenin yapıldığı tarihe göre varsa maddi kayıpları idarece karşılanmaktadır. Enflasyonist bir ekonomide sabit sözleşme fiyatlarıyla yıllara sari işlerin yaptırılması mümkün değildir. Bu nedenle sözleşme türlerine göre fiyat farkı verilebilmesine ve bu konuda yeni fiyat farkı kararnameleri hazırlanabilmesine imkan sağlanmaktadır. Aksi bir düşüncenin idare lehine sebepsiz zenginleşmeye zemin hazırlayacağı ve bir takım hak mağduriyetlerini gündeme taşıyacağı açıktır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 5 Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 6 1

Fiyat farkı verilebilmesine ilişkin esas ve usulleri tespite Kamu ihale Kurumunun teklifi üzerine Bakanlar Kurulunun yetkili olduğu kuralı getirilmektedir. Ancak, bunun çerçevesi şu şekilde çizilmiş ve sözleşmelerde yer alan fiyat farkına esas ve usullerde sözleşme imzalandıktan sonra değişiklik yapılamayacağı ilkesi benimsenmiştir. Fiyat farkı uygulamalarında bu ilkenin getirilmiş olmasının yerinde olduğu görülmektedir. Bu durumda işin sözleşmesinde fiyat farkı ödenmeyeceğine ilişkin bir hüküm bulunması halinde, bu sözleşme sonradan Bakanlar Kurulunca çıkarılacak fiyat farkı ödemesine ilişkin olası bir kararname kapsamına giriyor ii bile olsa, ihl ihale konusu ii işin sözleşmede öngörülen sabit fiyatlarla tamamlanması gerekmektedir. 2001/2862 sayılı Fiyat Farkı Kararnamesi bu konuda kötü bir örnek sergilemiş ve bu kararname, sözleşmesinde fiyat farkı ödenmeyeceğine ilişkin hüküm bulunan işleri de kapsama dahil etmiştir. Sözleşme akdedildikten sonra fiyat farkına ilişkin esas ve usullerde değişiklik yapılamayacağı ilkesinin getirilmesi bu açıdan manidardır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 7 Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 8 AÇIKLAMA Kanun Metni İş ve İşyerinin Sigortalanması Madde 9 Yapım işlerinde yüklenici; işyerlerindeki her türlü araç, malzeme, ihzarat, iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ile sözleşme konusu iş için, işin özellik ve niteliğine göre ihale dokümanında belirtilen şekilde, işe başlama tarihinden geçici kabul tarihine kadar geçen süre içinde oluşabilecek deprem, su baskını, toprak kayması, fırtına, yangın gibi doğal afetler ile hırsızlık, sabotaj gibi risklere karşı, geçici kabul tarihinden kesin kabul tarihine kadar geçecek süreye ilişkin ise kapsamı ihale dokümanında belirtilen genişletilmiş bakım devresi teminatını içeren sigorta yaptırmak zorundadır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 9 İşin yüklenicisine getirilen iş ve işyerinin sigortalanması mükellefiyeti sadece yapım işlerinde söz konusudur. Bununla beraber bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı,rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, altyapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihzarat, nakliye tamamlama, büyük onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri işler yapım işleri kapsamındadır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 10 Bu türdeki işlerin ihalesini alan yüklenici işyerlerindeki her türlü araç, malzeme, ihzarat iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ile yapılan işin biten kısımları için, özellik ve niteliklerine göre işe başlama tarihinden kesin kabul tarihine kadar geçen süre içinde oluşabilecek risklere karşı sigorta yaptırmak zorundadır. Oluşabilecek söz konusu riskler yasada; Deprem, Su baskını, Toprak kayması, Fırtına, Yangın, Diğer doğal afetler, Hırsızlık, Sabotaj vb. biçiminde sayılmaktadır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 11 Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 12 2

Yapım ihalelerinde Bakım ve Sigorta Giderleri Görüleceği üzere işe başlama tarihinden kesin kabul tarihine kadar geçecek süre içerisindeki hem tabii afetler gibi risklere karşı ve hem de kötü niyetle üçüncü şahıslardan gelebilecek risklere karşı işin ve işyerinin sigortalanması zorunluluğu bulunmaktadır. Bununla beraber geçici kabul tarihinden kesin kabul tarihine kadar geçecek süreye ilişkin kapsamı ilgili işin ihale dokümanında belirtilen genişletilmiş bakım devresi teminatını içeren sigortanın yaptırılması zorunludur. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 13 a. Teminat Süresindeki Bakım ve Giderler Yüklenici işlerin, teminat süresi içindeki bakımını yapmak ve tümünü iyi bir şekilde korumak ve çıkabilecek kusur ve aksaklıkları gidermek zorundadır. İdareler, işin önem ve niteliğini göz önünde bulundurarak, teminat süresi içinde yüklenicilerin bakımlarını yapmakla yükümlü oldukları hususlarda sözleşme ve eklerine özel hükümler koyarlar. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 14 Bitirilmiş yapıların idare tarafından kullanılma ve işletilmesinden kaynaklanan veya yüklenicinin kusurları dışındaki hallerin gerektiği onarımlar bakım yükümlülüğünün dışındadır. Kullanma ve işletme sonucu olmaksızın ortaya çıkan kusur ve aksaklıkların giderilmesi ve teminat süresince işlerin bakım giderleri yükleniciye aittir. b. İş ve İşyerlerinin Korunması ve Sigortalanması Yüklenici, işyerindeki her türlü araç, malzeme, ihzarat, iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ile sözleşme konusu yapım işinin korunmasından 43. madde hükümleri dikkate alınmak şartı ile işe başlama tarihinden kesin kabul tarihine kadar sorumludur. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 15 Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 16 Bu sebeple yüklenici, 4735 sayılı Kamu ihale Sözleşmeleri Kanununun 9. maddesi hükümleri dahilinde; işyerlerindeki her türlü araç, malzeme, ihzarat, iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ile sözleşme konusu iş için, işin özellik ve niteliğine ğ göre ihale dokümanında belirtilen şekilde, işe başlama tarihinden geçici kabul tarihine kadar geçen süre içinde oluşabilecek deprem, su baskını, toprak kayması, fırtına, yangın gibi doğal afetler ile hırsızlık, sabotaj gibi risklere karşı All-Risk" sigorta, geçici kabul tarihinden kesin kabul tarihine kadar geçecek süreye ilişkin ise kapsamı ihale dokümanında belirtilen genişletilmiş bakım devresi teminatını içeren sigorta yaptırmak zorundadır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 17 Sigortaya esas alınacak bedeller, işin kendisi için (varsa fiyat farkları dahil) hakediş tutarları, her türlü araç, malzeme, ihzarat, iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ve benzeri için ise piyasa rayiçlerine göre hesaplanan bedellerdir. Ödenen toplam hakediş tahakkuk tutarının (fiyat farkları dahil) poliçedeki sigorta bedelini i aşması ve/veya poliçede öngörülen sigorta bitiş tarihinin süre uzatımı veya cezalı çalışma sebebiyle aşılması hallerinde, zeyilname ile sigorta bedelinin artırılması ve/veya sigorta süresinin uzatılması zorunludur. Sigorta poliçesinde; idare işveren sıfatıyla, yüklenici işi gerçekleştiren sıfatıyla ve varsa alt yükleniciler yer almalıdır. Kıymetler tam değer üzerinden sigorta ettirilmelidir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 18 3

İşin devamı sırasında işyerinde yapılacak çalışmalar nedeniyle, işçilerle çevre halkının kazaya uğramalarını, zarar görmelerini ve işlerde zarar ve hasar meydana gelmesini önleyici tedbirlerin alınmasından da yüklenici sorumlu olup, alınan bütün tedbirlere rağmen, yüklenicinin yaptığı işlerden dolayı üçüncü kişilerin kendilerine veya mallarına zarar verilmesi ihtimaline karşı mali mesuliyet sigortası yaptırmakla da yükümlüdür. Mali mesuliyet sigorta bedeli olarak, sigorta şirketlerinin uygulamalarında kullandığı bedeller esas alınır. Sigortalara ilişkin poliçelerin, idarenin yazılı izni dışında; genişletilmiş bakım devresi teminatı hariç, poliçenin geçici kabul tarihinden önce iptal edilemeyeceği ve süresinin kısaltılamayacağı, genişletilmiş bakım devresi teminatının ise kesin kabul tarihinden önce iptal edilemeyeceği hükmünü taşıması ve ilk hakediş raporunun düzenlenip tahakkuka bağlanmasından önce idareye verilmesi gerekir. Aksi halde hakediş tutarı ve öngörülmüş ise avans ödenmez. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 19 Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 20 Yüklenicinin sözleşme ile üstlendiği sorumluluk ve yükümlülükler söz konusu sigortalarla sınırlandırılmamış olduğundan, inşaat sigorta poliçelerinin genel şartlarının teminat dışında kalan haller maddesinde belirtilen, yüklenicinin kusurlu olduğu hallerde, kusur nedeniyle sigortanın ödemediği diği bedeller için i yüklenici i idareden d hiçbir talepte bulunamayacağı gibi, işin devamı süresince meydana gelecek kazalardan, bu kazaların sebep olacağı can ve mal kaybından ve üçüncü kişilere verilecek her türlü zararlardan yüklenici doğrudan sorumlu olacaktır. Yüklenici veya alt yüklenicilerin sigorta kapsamı içinde veya dışında kalan hareket ve fiillerinden dolayı meydana gelecek bütün talep ve iddiaların karşılanması yükümlülüğü de yükleniciye aittir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 21 Yüklenici, kendisinin veya alt yüklenicinin taksirinden, ihmalinden, ağır ihmalinden veya kusurlu herhangi bir hareketinden dolayı idareyi ve idare personelini sorumlu tutamaz. Sözleşmenin feshi veya tasfiye halinde bu sigortalar; fesih veya tasfiye olur tarihinden başlamak üzere iş, yeni yükleniciye ihale edilinceye kadar devam ettirilir ve bu süreye ait sigorta giderleri idare tarafından karşılanır. Şehir ve kasaba sınırları dışındaki iş yerlerinde güvenlik ve düzenin sağlanması için idare tarafından verilen talimata yüklenici uymak zorundadır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 22 Sigortalanması Mümkün Olmayan Risklerden Doğacak Sorumluluk İşyeri ve çevresindeki bölgede, yeterli güvenlik önleminin alınmaması sebebiyle doğabilecek hasar ve zararın ödenmesinden yüklenici sorumludur. Yüklenici, kazaların, zarar ve kayıpların meydana gelmesini önlemek amacı ile gerekli bütün tedbirleri almak ve yapı denetim görevlileri tarafından, kaza, zarar ve kayıp ihtimallerini azaltmak için verilecek talimatlara uymak zorundadır. Ayrıca yüklenici, işyerinde kullanılan araç, gereç ve makinelerle patlayıcı maddelerin yol açabileceği kazalardan korunma usullerini ve tedbirlerini çalışanlara öğretmek zorundadır. İş ve işyerlerinin korunması konusunda gerek yapı denetimi görevlileri tarafından istenen ve gerekse yüklenicinin kendi arzusu ile uyguladığı güvenlik ve koruma önlemlerine ilişkin giderlerin tümü yükleniciye aittir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 23 Olağanüstü haller ve doğal afetlerin işyerlerinde ve yapılan işlerde meydana getireceği hasar ve zararlar ile sigortalanabilir riskler All-Risk sigorta kapsamında bulunduğundan yüklenici, bu hasar ve zararlar için idareden hiç bir bedel isteyemez. Ancak bu hasar ve zararlardan meydana gelecek gecikmeler için yükleniciye gerekli ek süre verilir. Savaş, yurt içinde seferberlik, ayaklanma, iç savaş ve bunlara benzer olaylar veya bir nükleer yakıttan kaynaklanan radyasyonlar ve bunlar için alınan önlemler sonucunda meydana gelecek riskler gibi sigortalanması mümkün olmayan riskler ile idarenin işlerin tamamlanmış kısımlarını teslim alarak kullanmasından dolayı bu kısımlardan doğacak riskler idareye aittir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 24 4

İNŞAAT ALL-RİSK SİGORTALARI a. Teminat İnşaat faaliyetlerinin yada inşaat ağırlıklı inşaat/montaj faaliyetlerinin, tüm sözleşme taraflarını kapsaması öngörülen, olası riskleri kapsayan bir teminat türüdür. Mal sahibi durumundaki işverenin, yine adı belirtilmiş müteahhide, varsa tali müteahhit ve taşeronlara yüklenmiş olduğu işe, bununla ilgili malzemeye, malzemenin iş mahalline varması ile başlatılacak teminat poliçede öngörülen bitim tarihine kadar istisna edilenler dışında, önceden bilinmeyen ani ve beklenmedik bir sebepten ötürü vaki olacak kayıp ve hasarı temin eder. Örneğin; yangın, yıldırım, deprem, sel, fırtına, don, infilak, toprak çökmesi, kaya düşmesi, yuvarlanma, kırılma, hırsızlık, dikkatsizlik ve sabotaj ilk akla gelen risklerdir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 25 İstisnalar ise; savaş hali, istila, ihtilal, isyan, ayaklanma ve bunların gerektirdiği inzibati ve askeri önlemler nedeni ile meydana gelecek kayıp ve hasarlar ile; Her türlü nükleer riskler, Kamu otoritesi tasarrufları, Hatalı malzeme, hatalı işçilik (sadece hatalı malzeme ve kısımlar için), Aşınma, yıpranma, paslanma ve çürümeler Makine ve ekipmanın (ek teminat olarak verilmişse) mekanik yada elektrik arıza ve kırılmaları Envanter açıkları, Kasıt yada ağır ihmal, Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 26 Geçici kabulü yapılan yada işveren tarafından kullanılan kısımlarda meydana gelen direkt ya da dolaylı hasarlar, Bakım devresi (ek teminat olarak verilmişse) biten kısımlarda meydana gelen direkt yada dolaylı hasarlar, İnşaatın gecikmesi, durması, taahhüdün tamamlanmaması, sözleşmenin feshi yada ceza uygulamasından doğan zararlar, kar kaybı ve estetik kusurlar, İnşaatla ilgili her türlü hava ve kara nakil araçları ve yüzer araçlar, Nakit, kıymetli evrak, fatura, dosya, borç delilleri ve hesaba ilişkin tüm defter, evrak, plan ve projeler b. Ek Teminatlar Şantiye tesisleri, inşaatın yapımı sırasında inşaat sahasında geçici olarak kurulan şantiye ofisi, yatakhane, yemekhane, depo, vb... İnşaat makine ve ekipmanı; inşaatın yapımında kullanılan iş makineleri, Üçüncü şahıs mali sorumluluğu, inşaat faaliyetinden kaynaklanan bir sebeple üçüncü şahısların bedeni yada maddi zararları, Enkaz kaldırma masrafları; teminat kapsamındaki bir hasardan sonra, hasar yerinin temizlenmesi, enkazdan arındırılması masrafları, Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 27 Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 28 Ekspres nakliyat/fazla mesai ücretleri; teminat kapsamındaki bir hasarın onarımı için gerekebilecek malzeme yada makine nakliyesi ile yine hasarın onarımı için tatil günleri yada gece çalışmalarının mesai ücretleri (uçak dahil ve hariç olmak üzere iki türlüdür.) Grev, lokavt, kargaşalık, halk hareketleri, terör, Bakım devresi; geçici kabul ile kesin kabul arasındaki süreyi kapsar, Hatalı proje, projenin hatalı uygulanması, Mevcut bina ve tesisler; inşaat faaliyetinden kaynaklanan bir sebeple sigortalı taraflara ait şantiye sahasına yakın bina ve tesislerde meydana gelen hasarlar c. Sigorta Süresi İnşaat All-Risk Sigortasının sigorta süresi, ihale konusu inşaatlar için yer teslim tarihinden geçici kabul tarihine kadardır. İhale konusu olmayan inşaatlar için ise bu süre hafriyatın başlaması yada şantiyenin kurulması ile başlayıp, inşaatın bitmesi ve mal sahibine teslim edilmesi ile biter. İnşaat başladıktan sonraki sigorta taleplerinde de prim hesabı bu süre dikkate alınarak yapılır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 29 Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 30 5

d. Sigorta Bedeli İnşaat All-Risk Sigortasının sigorta bedeli inşaatın bitim tarihi itibarı ile Nihai Maliyet Bedelidir. Bu bedel pratikte genellikle ihale konusu işler için ihale bedeli olmakta ve her yıl fiyat artışları (eskalasyon) doğrultusunda ayarlanmaktadır. Ek teminat olarak alınmış ise İnşaat Makine ve Ekipmanı ile Şantiye Tesislerinin sigorta bedeli bunların Yeni İkame Bedeli olmalıdır. Diğer ek teminatların tazminat limitleri sigortalının isteği doğrultusunda belirlenir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 31 Kanun Metni Mücbir Sebepler Madde 10 Mücbir sebep olarak kabul edilebilecek haller aşağıda belirtilmiştir: a) Doğal afetler. b) Kanuni grev. c) Genel salgın hastalık. d) Kısmî veya genel seferberlik ilânı. e) Gerektiğinde Kurum tarafından belirlenecek benzeri diğer haller. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 32 AÇIKLAMA Süre uzatımı verilmesi, sözleşmenin feshi gibi durumlar da dahil olmak üzere, idare tarafından yukarıda belirtilen hallerin mücbir sebep olarak kabul edilebilmesi için; yükleniciden kaynaklanan bir kusurdan ileri gelmemiş olması, taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması, yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş bulunması, mücbir sebebin meydana geldiği tarihi izleyen 20 gün içinde yüklenicinin idareye yazılı olarak bildirimde bulunması ve yetkili merciler tarafından belgelendirilmesi zorunludur. Mücbir sebep oluşturan haller 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu nda; doğal afetler, kanuni grev, genel salgın hastalık, kısmi veya genel seferberlik ilanı halleri, süre uzatımı verilmesi ve sözleşmenin feshi gibi durumlarda mücbir sebep olarak belirlenmiştir. Bununla beraber Kamu ihale Kurumu maddede sayılan bu hallere yeni ilaveler yapabilecektir. Ancak, Kamu ihale Kurumunun bu kapsamda belirleyeceği yeni hallerin yasada sayılan sebeplere benzer nitelik taşıması gerekmektedir. Kamu ihale Kurumuna mücbir sebep başvurusunun yüklenici tarafından değil, idare tarafından yapılması gerekir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 33 Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 34 Mücbir Sebep Olarak Kabul Edilebilme Şartları 1. Yasada sayılan hallerin var olması gereklidir. 2. Bu hallerin yükleniciden kaynaklanan bir kusurdan ileri gelmemiş olması zorunludur. 3. Bu sebeplerin yüklenicinin taahhüdünü yerine getirmesine engel teşkil etmesi gerekir. 4. Yüklenicinin söz konusu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş olması zorunludur. 5. Mücbir sebebin meydana geldiği tarihi izleyen 20 gün içinde yüklenicinin idareye yazılı olarak bildirimde bulunması şarttır. 6. Söz konusu hal veya hallerin yetkili merciler tarafından belgelendirilmesi gereklidir. Söz konusu hallerin idarece birer yasal mücbir sebep olarak kabul edilebilmesi ve bu meyanda yükleniciye süre uzatımı verilebilmesi için yukarıdaki altı koşulun beraberce sağlanıyor olması zorunludur. Aksi halde bu şartlardan birinin eksik olması durumunda ilgili halin yasal mücbir sebepler arasında kabulü mümkün gözükmemektedir. Bununla beraber işin, sözleşmesinde belirlenen zamanda tamamlanıp geçici kabule hazır hale getirilmemesi durumunda, gecikilen her takvim günü için sözleşmesinde öngörülen günlük gecikme cezası uygulanacağı muhakkaktır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 35 Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 36 6

Kanuni Grev Mücbir sebepler arasında sayılan kanuni grev ifadesine açıklık getirilmesi yerinde olacaktır. Kanuni grev ve kanun dışı grev ifadelerine 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanununun 25 ve devamı maddelerinde açıklık getirilmektedir. İş Yasasına tabi işçilerin topluca çalışmamak suretiyle işyerinde faaliyet durdurmak veya işin niteliğine göre önemli ölçüde aksatmak amacıyla aralarında anlaşarak veyahut bir kuruluşun aynı amaçla topluca çalışmamaları için verdiği karara uyarak iş bırakmalarına grev denilir. Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde işçilerin iktisadi,ve sosyal durumlarıyla çalışma şartlarını korumak veya düzeltmek amacıyla, 2822 sayılı Kanun hükümlerine uymak olarak yapılan greve kanuni grev denilir. Kanuni grev için aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan greve kanun dışı grev denir. Siyasi amaçlı grev, genel grev ve dayanışma grevi kanun dışı grevdir. İşyeri işgali, işi yavaşlatma, verimi düşürme ve diğer direnişler hakkında kanun dışı grevin müeyyideleri uygulanmaktadır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 37 Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 38 Projelerin Tesliminde Gecikmeye Dayalı Süre Uzatımı Birim fiyat sözleşmelerde, iş için gerekli olan projelerle diğer teknik belgelerin yükleniciye tesliminde gecikme olması veya uygulanmak üzere yükleniciye verilen proje ve teknik belgelerde, yeni proje veya belge hazırlanmasını gerektirecek ve dolayısıyla y zamana ihtiyaç gösterecek şekilde değişiklik yapılması hallerinde yüklenici hiçbir itiraz öne süremeyecektir. Ancak bu gecikme, işin bir kısmının veya hepsinin zamanında bitirilmesini geciktirirse sözleşmedeki iş süresi, işin bir kısmı veya tamamı için gecikmeyi karşılayacak şekilde uzatılır. Kanun Metni Denetim, Muayene ve Kabul İşlemleri Madde 11 Teslim edilen mal, hizmet, yapım veya yapılan işin muayene ve kabul işlemleri, idarelerce kurulacak en az üç kişilik muayene ve kabul komisyonları tarafından yapılır. Mal veya yapılan iş yüklenici tarafından idareye teslim edilmedikçe muayene ve kabul işlemleri yapılamaz. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 39 Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 40 AÇIKLAMA Ancak sözleşmesinde hüküm bulunması halinde; imalat veya üretim süreci gerektiren işler, muayene ve kabul komisyonlarının yetki ve sorumluluğunu kaldırmaması şartıyla, ihale dokümanında belirtilen kalite ve özelliklere göre yapılıp yapılmadığı hususunda, ilgili idare tarafından belirli aşamalarda ve aralıklarla denetlenebilir. Taahhüdün tamamlanan ve müstakil kullanıma elverişli bölümleri için kısmî kabul yapılabilir. Maddenin, ara denetim ve kısmi kabul gibi ihale mevzuatımıza kazandırdığı iki müessese bulunmaktadır. Ara denetim faaliyeti idarece belirli aşamalarda ve belirli aralıklarla yapılabilir. Bu denetim hizmeti 4734 sayılı Kamu ihale Kanununun 48'inci maddesi gereğince ihale yoluyla hizmet sunucusu üçüncü kişilere yaptırılabilir. Bunun ölçüsü ise, söz konusu denetim işinin niteliği itibariyle teknik, mali, hukuki alanlarda kapsamlı ve karmaşık çalışmayı gerektiriyor olmasıdır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 41 Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 42 7

Maddenin, Ara denetim faaliyetinin yapılması için iki ana koşulun bir arada sağlanması gereklidir. Bunlardan birincisi, işin sözleşmesinde bu konuda hüküm olması gerekmektedir. Diğer bir şart ise ihale konusu işin imalat veya üretim sürecini gerektiren bir yapıda bulunmasıdır. Örneğin bir belediye yönetiminin ihtiyaç duyduğu d prefabrik beton parke taşın yapımı ve bu parke taşın yola döşenmesi işleri bir ihale kapsamında sözgelimi Yolların prefabrik parke ile kaplaması ihalesinde toplanmış olsun. Belediye idaresi yollara döşenecek parkenin üretilmesi aşamasını ara denetime tabi tutarak prefabrik beton parkenin sözleşme ve şartnamede istenen teknik vasıflara uygun olup olmadığı yönleriyle incelemeye tabi tutabilir Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 43 Muayene ve kabul komisyonlarınca yapılacak işlemlerin, mal veya yapılan işin idareye teslimi üzerine başlaması esası benimsenmekle birlikte, muayene ve kabul komisyonlarının yetki ve sorumluluğunu ortadan kaldırmaması şartıyla, yukarıda belirtilen örnekteki gibi üretim süreci gerektiren işlerde; geri dönüşü olmayan hataların ortaya çıkmasını önlemek, teslim süresinde gecikmelere yol açmamak ve hataların zamanında giderilmesini sağlamak amacıyla işin ihale dokümanında belirlenen kalite ve özelliklere uygun şekilde üretilip üretilmediğinin üretim aşamasında, yani daha işin başında (olası hataları minimuma indirmek üzere) denetlenmesine imkan tanınmış olunmaktadır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 44 Muayene ihale sonucu teslim alınan mal ve hizmet ile yapım işinin en az üç kişiden müteşekkil muayene ve kabul komisyonlarınca yapılması süreci, 2886 sayılı Devlet ihale Kanununa dayalı ihale sisteminde de uygulanan bir işlemdir. Ancak maddede yer alan: "Mal veya yapılan iş yüklenicisi tarafından idareye teslim edilmedikçe dik muayene ve kabul işlemleri yapılamaz." Hükmü pekiştirici yönde getirilmiş yeni bir kural olarak karşımıza çıkmaktadır. Söz konusu pekiştirici kuralın getirilmesinin nedeni, uygulamada sıklıkla yapıldığı üzere tek ihale bünyesinde olsa bile peyderpey teslimi gereken alımlarda (örneğin bir hastanenin ilaç alımlarında) tüm ihale konusu alım için tek bir muayene ve kabul işlemi yapılmasının önüne geçmek ve her bir mal tesliminde ayrı ayrı muayene ve kabul işleminin yapılmasını zorunlu kılmaktır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 45 Mal ve hizmet alımlarında, yapım işleri ile danışmanlık hizmet alımlarında muayene, ara denetim ve kabul işlemlerinin ne şekilde yapılacağını içeren usul ve esaslar söz konusu alım ve yapım işleri için ayrı ayrı hazırlanan muayene ve kabul işlemlerine ilişkin yönetmeliklerde açıklanmaktadır. k Yapım işlerinde işin denetiminde bulunan kontrol teşkilatı üyeleri, muayene ve kabul komisyonlarında üye olarak görev alamazlar. Örneğin bir yapım işinde kontrol mühendisi olarak görev alan bir kişi, geçici veya kesin kabul tutanağına muayene ve kabul komisyon üyesi sıfatıyla imza atamaz. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 46 Yapım Sözleşmelerinde Kabul işlemleri a. Muayene ve Kabul Komisyonlarının Kuruluşu Geçici veya kesin kabul komisyonları, yetkili makam tarafından, biri başkan olmak üzere en az üç kişiden oluşturulur. İşin önemi ve özelliği dikkate alınarak komisyonun üye sayısı, toplam sayı tek olmak üzere yeteri kadar arttırılabilir. Bu komisyonlarda görevlendirilecek olanların tamamının teknik eleman olması zorunludur. Ancak, ilgili idarede yeterli sayıda veya işin özelliğine uygun nitelikte teknik eleman bulunmaması durumunda, 4734 sayılı Kanun kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşlarından teknik eleman görevlendirilebilir. İşin denetiminde bulunan yapı denetim görevlisi muayene ve kabul komisyonlarında görev alamaz. Ancak, bu görevlilerin kabul çalışmaları sırasında işyerinde hazır bulunması zorunludur. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 47 b. Muayene ve Kabul Komisyonlarının Görevleri Geçici kabul komisyonu, kurulmasından itibaren en geç on gün içinde işyerine giderek yüklenici tarafından gerçekleştirilen işleri Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 41 'inci maddesine göre inceler, muayene eder ve gerekli gördüğü kısımların işletme ve çalışma deneylerini yapar. Geçici kabule engel bir durum bulunmadığı taktirde, işin ş geçici gç kabulünü yapar. yp Kesin kabul komisyonu, kurulmasından itibaren en geç on gün içinde işyerine giderek yüklenici tarafından gerçekleştirilen işleri Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 41 ve 44'üncü maddelerine göre inceler, muayene eder ve gerekli gördüğü kısımların işletme ve çalışma deneylerini yapar. Kesin kabule engel bir durum bulunmadığı taktirde, işin kesin kabulünü yapar. Yukarıda belirtilen süreler, gerekmesi halinde yetkili makam tarafından uzatılabilir Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 48 8

c. Muayene ve Kabul Komisyonlarının Kararları Muayene ve kabul komisyonları eksiksiz olarak görev yapar ve kararlarını çoğunlukla alır. Kararlarda çekimser kalınamaz. Çoğunluk kararına karşı olanlar, karşı olma nedenlerini kararın altına yazarak imzalamak zorundadır. d. Geçici Kabul Başvurusu Taahhüt edilen iş, sözleşme ve eklerinde yer alan hükümlere uygun olarak tamamlandığında yüklenici idareye geçici kabulün yapılması için yazılı olarak başvuruda bulunur. Zorunlu bir neden olmadığı taktirde, başvuru tarihinden itibaren en geç on gün içinde iş, yapı denetim görevlisi tarafından ön incelemeye tabi tutulur. İnceleme sonucu işin sözleşme ve eklerine uygun olarak tamamlandığının ve kabul işleminin yapılmasında Yapım İşleri Genel Şartnamesine göre bir engel bulunmadığının anlaşılması durumunda, yapı denetim görevlisi Geçici Kabul Teklif Belgesi ni,düzenler ve yetkili makama gönderir. Yetkili makam, en geç 10 gün içinde Geçici Kabul Komisyonunu oluşturur. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 49 Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 50 e. Geçici Kabul Tutanağının Düzenlenmesi Geçici kabul komisyonu işyerine giderek yüklenici tarafından yapılan işleri aşağıda belirtilen esaslara göre muayene eder ve inceler: Komisyon, yapmış olduğu inceleme ve muayene sonucunda işi geçici kabule hazır bulduğu taktirde, işin genel durumuna ilişkin görüşleri ile uygun göreceği diğer kayıt ve şartları belirten Geçici Kabul Tutanağı nı düzenler. Bu tutanak komisyon üyeleri ve yüklenici tarafından imzalanır. Kabulün imzalandığı tarih geçici kabul tarihi olarak kabul edilir. Komisyon, kabule engel nitelikte olmamakla birlikte yapılan işte kusur ve noksanlıklar tespit ederse; Bu eksiklikleri bir tutanakta belirtir ve görülen kusur ve noksanlıkların giderilerek tamamlanması için işin özelliğine göre yeterli süreyi belirler. Bu hususa ilişkin tanzim edilen tutanaktan birer nüsha yapı denetim görevlisine ve yükleniciye verilir, Tespit edilen noksan ve kusurlar tamamlandığında, yapı denetim görevlisi ile yüklenici tarafından durum, bir tutanağa bağlanarak yetkili makama gönderilir, Söz konusu noksan ve kusurlar komisyonca belirlenen süre içinde tamamlanmadığı takdirde, yapı denetim görevlisi tarafından Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 41 'inci maddesi hükümleri uygulanır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 51 Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 52 f. Geçici Kabul İtibar Tarihi Öte yandan komisyon, yapmış olduğu inceleme ve muayene sonucunda işi geçici kabule hazır bulmadığı taktirde, durumu bir tutanakla tespit eder ve idareye bildirir. Bu durumda geçici kabul yapılmamış sayılır. Yüklenicinin, taahhüdündeki işi sözleşmesinde veya idare tarafından verilen en son süre uzatım kararında öngörülen iş bitim tarihinde tamamladığı yapı denetim görevlisi tarafından yapılan ön incelemede tespit edilmiş olması şartı ile, kabul komisyonunun iş yerine geç gitmesi ve kabul işlemini geç yapması halinde, kabul tutanağında itibar tarihi olarak işin fiilen bitmiş olduğu tarih gösterilir ve bu tarih, işin geçici kabul tarihi kabul edilir. Geçici kabul tutanağı yetkili makam tarafından onaylandıktan sonra geçerli olur ve geçici kabul yapılmış sayılır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 53 Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 54 9

g. Kesin Kabul Başvurusu Kesin kabul için öngörülen süre tamamlandığında, yüklenici idareye kesin kabulün yapılması için yazılı olarak başvuruda bulunur. Bu başvuru üzerine, yapı denetim görevlisi veya idarece görevlendirilen teknik eleman tarafından yapılan inceleme sonucunda işin kesin kabule uygun bulunması halinde, Kesin Kabul Teklif Belgesi hazırlanır. Kesin kabul teklif belgesinin hazırlandığı tarihten itibaren en geç 10 gün içinde yetkili makamca kesin kabul komisyonu oluşturulur ve durum yükleniciye yazılı olarak bildirilir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 55 h. Kesin Kabul Tutanağının Düzenlenmesi Kesin kabul komisyonu işyerine giderek Yapım işleri Genel Şartnamesinin 41 ve 44. maddelerinde yazılı hükümlere göre işi inceler, muayene eder ve gerekli gördüğü kısımların işletme ve çalışma deneylerini yapar. Kesin kabul komisyonu, yaptığı inceleme ve muayene sonunda işi kesin kabule hazır bulduğu takdirde, Kesin Kabul Tutanağı nı düzenler. Bu tutanak komisyon üyeleri ve yüklenici tarafından imzalanır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 56 i. Kesin kabulde Görülecek Kusur ve Noksanlar Kesin kabul sırasında tespit edilen kusur ve noksanlıkların kabul yapılmasına engel olmayacak nitelikte bulunması halinde, kesin kabul tutanağı düzenlenir. Ancak, kusur ve noksanlıklar tutanakta açıkça gösterilir ve tamamlanmaları için verilen süre tutanakta belirtilir. Bu şekilde tanzim edilen tutanaktan birer nüsha yapı denetim görevlisine ve yükleniciye verilir. Kesin kabul tutanağı, kusur ve noksanlıkların tamamlandığının yapı denetim görevlisi ile yüklenici tarafından tespit edilerek tutanağa bağlanması ve bu tutanağın yetkili makama gönderilmesinden sonra işleme konulur. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 57 Kesin kabul sırasında tespit edilen kusur ve noksanlıklar kesin kabule engel olacak nitelikte bulunduğu taktirde; kabulü engelleyen kusur ve eksiklikler bir tutanakla tespit edilir ve kesin kabul işlemi yapılmaksızın kusur ve eksikliklerin giderilmesi için bir süre belirlenerek durum idareye bildirilir. Kesin kabul muayenesi noksan ve kusurların giderilmesinden sonraya bırakılır. İdare, bu kusur ve eksikliklerin giderilmesi hususunu yükleniciye bildirir. Her iki halde de komisyonca tespit olunan sürelerde kusur ve noksanlıklar yüklenici tarafından tamamlanmadığı durumda idare, Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 41 ve 44. maddelerine göre, kusur ve noksanlıkları yüklenici nam ve hesabına tamamlatır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 58 j. Kesin Kabul Tutanağının Onayı Kesin kabul tutanağı yetkili makam tarafından onaylandıktan sonra geçerli olur ve kesin kabul yapılmış sayılır. Kesin kabul tutanağının ğ yetkili makam tarafından onaylanmasından sonra yüklenicinin sözleşme konusu işten dolayı idareye karşı herhangi bir sorumluluğu kalmaz. Ancak 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 13 ve 30. maddeleri hükümleri saklıdır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 59 k. Kısmi Kabul Yapılması İhale dokümanında belirtilmiş olması şartıyla taahhüt konusu işin tamamlanmış ve müstakil kullanıma elverişli bölümleri için, işin bütününün geçici kabulünün yapılmış anlamına gelmemek kaydıyla, kısmi geçici kabul yapılabilir. Kısmi geçici kabul yapılan bölümler için bu Yönetmelik hükümleri aynen uygulanır. Yüklenicinin yazılı müracaatı ve idarenin de uygun görüşü olmak kaydıyla, kısmi geçici kabulü yapılmış kısımların, sözleşmede belirtilen teminat süresi dikkate alınarak işin bütününün kesin kabulünün yapılmış anlamına gelmemek şartıyla, kısmi kesin kabul yapılabilir. Kısmi kesin kabul yapılan bölümler için bu Yönetmelik hükümleri aynen uygulanır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 60 10

l. İşin Süresinden Önce Bitirilmesi İşin süresinden önce bitirilmesi halinde, yüklenicinin başvurusu üzerine idare, işin sözleşmesindeki bitim tarihini beklemeksizin bu Yönetmelik hükümlerine göre işin kabulünü yapabilir. m. Kimler Sorumlu Olacak? Muayene ve kabul komisyonu başkan ve üyeleri, yapı denetim görevlileri ile diğer ilgililerin görevlerini kanuni gereklere uygun veya tarafsızlıkla yapmadıklarının, taraflardan birinin zararına yol açacak ihmalde veya kusurlu hareketlerde bulunduklarının tespiti halinde, haklarında ilgili mevzuatları gereğince disiplin cezası uygulanır. Ayrıca, fiil veya davranışlarının özelliğine göre haklarında ceza kovuşturması da yapılır ve hükmolunacak ceza ile birlikte tarafların uğradıkları zarar ve ziyan genel hükümlere göre kendilerine tazmin ettirilir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 61 Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 62 11