Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 70, Mayıs 2018, s. 117-127 Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date 05.04.2018 20.05.2018 Prof. Dr. Reşat KARCIOĞLU Atatürk Üniversitesi, İ.İ.B.F. İşletme Bölümü rkarci@atauni.edu.tr Doç. Dr. Şakir DIZMAN Erzurum Teknik Üniversitesi, İ.İ.B.F. İşletme Bölümü sakir.dizman@erzurum.edu.tr Barış KURAL Erzurum Teknik Üniversitesi, İ.İ.B.F. İşletme Bölümü TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARI-TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI VE MUHASEBE DERSİ ALAN ÖĞRENCİLERİN TMS/TFRS FARKINDALIĞI 1 Öz Bu çalışmada; muhasebe ve finansal raporlama standartları ile bu standartların oluşturulma süreçleri genel olarak tanıtıldıktan sonra, lisans düzeyinde muhasebe dersi almış öğrencilerin standartları algılama düzeyi ölçülmeye çalışılmıştır. Standartların tanıtımı, önemi ve işlevleri belirtildikten sonra, oluşturulma süreçlerine değinilmiştir. Dünya da ve Türkiye de bu standartların tarihsel gelişimi incelenmiş ve gelinen nokta tespit edilmeye çalışılmıştır. Muhasebe uygulamalarını belirleyen otoriteler incelenmiş, finansal raporlamanın amacı, sınırları ve kullanıcıları hakkında tespitler yapılmıştır. Çalışmanın uygulama bölümünde ise, Erzurum Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinde Lisans düzeyinde muhasebe dersi almış öğrencilere uygulanan anket çalışması ile öğrencilerin TMS-TFRS hakkındaki farkındalık düzeyleri ölçülmeye çalışılmıştır. Çalışma sonucunda; genel olarak öğrencilerin TMS-TFRS farkındalık düzeylerinin ortalamanın üstünde oldu- 1 Bu makale, 4. Uluslararası Muhasebe ve Finans Araştırmaları Kongresinde bildiri olarak sunulmuş ve özet bildiriler kitabında yayınlanmıştır.
ğu görülmekle beraber, muhasebe mesleğine ilgi duyan öğrencilerin farkındalık düzeylerinin yüksek olduğu görülmüştür. Bunlardan, mezuniyet sonrası muhasebe mesleğini yapmayı düşünenlerin en yüksek farkındalık düzeyine sahip oldukları, muhasebe alanında iş deneyimi olanların ikinci sırada ve muhasebe mesleğine ilgi düzeyi yüksek olan öğrencilerin ise üçüncü sırada farkındalık düzeyine sahip oldukları görülmüştür. Anahtar kelimeler: TMS, TFRS, Muhasebe Jel Kodları: M40, M41. TURKISH ACCOUNTING STANDARDS -TURKEY FINANCIAL REPORTING STANDARDS AND ACCOUNTING STUDUENTS TAS/TFRS AWARENESS Abstract In this study; After accounting and financial reporting standards and the creation of these standard processes introduced as the general standard of the students have received in undergraduate accounting courses it has tried to measure the level of perception. Promotion of the standard after the indicated significance and function of the issues for the setup process. In World and in Turkey, the historical development of these standards and has tried to determine this point. Examined authorities determine the accounting practices, financial reporting purposes, limits and determination is made about users. In the practical part of the study, Erzurum Technical University Faculty of Economics and Administrative Sciences at the undergraduate level accounting courses that apply to students who have taken the survey with awareness levels about the TAS-TFRS students in the Faculty aimed to be measured. In the results of working; TAS-TFRS that students generally have above average levels of awareness, and the awareness of students interested in the accounting profession has been shown to be higher. Of these, those who make the following accounting profession graduation they have the highest awareness level, the level of interest in the second row and the accounting profession of work experience in the accounting field while students with high ranks third were found to have levels of awareness. 118 Keywords: TAS, TFRS, Accounting Jel Codes: M40, M41. 1. GİRİŞ Bu çalışmanın amacı; TMS-TFRS lerin tarihsel gelişimi ve içeriğinin tanıtımı ile lisans düzeyinde muhasebe eğitimi almış öğrencilerin bu standartları algılama düzeyinin ölçümü ve değerlendirilmesidir. Çalışmanın metodolojisi; çalışmada öğrencilere demografik özelliklere ilişkin sorular, muhasebeye olan ilgi düzeylerini, beklentilerini belirmeye yönelik ve TMS/TFRS hakkındaki farkındalıklarını ortaya koyma amaçlı sorular sorulmuştur. Araştırmada 5'li Likert Ölçeği kullanılmış ve anket verileri IBM SPSS STATISTICS 21 ile analiz edilmiştir.
Çalışmanın bulguları; genel olarak öğrencilerin TMS/TFRS algılarının yüzde 60 ın üzerinde olduğu, araştırmanın hipotezlerinin kabul edildiği ve mezuniyet sonrası muhasebe mesleğini icra etmeyi düşünen öğrencilerin TMS/TFRS hakkında en yüksek farkındalığa sahip oldukları görülmüştür. 2. ULUSLARARASI MUHASEBE VE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI- NIN TARİHİ GELİŞİMİ Dünya çapında şirketlerin ortak muhasebe sisteminin oluşturulması amacıyla, 1973 Yılında IASC(International Accounting Standards Committee) Kurulmuştur(Erol ve Aslan, 2017, s. 55). Kurul tarafından, Uluslararası Muhasebe Standartları(UMS) ve Uluslararası Finansal Raporlama Standartları(UFRS) oluşturulmuştur. IASC nın kuruluşundan itibaren finansal raporlama uyumu 3 aşamadan geçmiştir 2017, (Erol ve Aslan, s. 70). 1. Aşama: 1973-1988 dönemini kapsayan bu aşamada IASC, 26 adet genel standart yayınlayarak işletmelere belirli noktalarda seçenekler sunmuştur. 2. Aşama: 1989-1995 yıllarını kapsayan ikinci aşamada IASC, İşletmelere sunulan seçeneklere kısıtlamalar getirerek, 1989 da Finansal Tabloların Hazırlanması ve Sunum Çerçevesi ile 1990 da Karşılaştırılabilirlik/İyileştirme Projesi ni yayınlamıştır. 3. Aşama: 1995 yılında ise, International Organization of Securities Commissions(IOSCO) (Uluslararası Menkul Kıymetler Komisyonları Örgütü) nün UMS leri onaylaması ile başlayan süreçtir. 119 Uluslararası muhasebe standartlarını oluşturmak amacıyla, 1 Nisan 2001 tarihinde Londra'da kurulan Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB), bağımsız ve özerk muhasebe standartları hazırlama ve yayınlama konusunda otorite olarak, IASC'nin tüm sorumluluklarını üstlenerek kurulmuştur(tmsk, 2008, s. 11). UMS ve UFRS ler, 2001 yılından itibaren bu kurul tarafından oluşturularak yayınlanmaktadır. IASB, Uluslararası Muhasebe Standartları(UMS) nı IAS(International Accounting Standards) ve Uluslararası Finansal Raporlama Standartları(UFRS) nı ise IFRS(International Financial Reporting Standards) olarak yayınlamaktadır(tmsk, 2007, s. 19-21). Bu ortak muhasebe uygulamalarının etkin kullanımı için, 1 Ocak 2005 tarihinden başlayarak Avrupa Birliği nde halka açık şirketlere, konsolide finansal tablolarını Avrupa Birliği tarafından kabul edilen Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına(UFRS) uygun düzenleme zorunluluğu getirilmiştir(erol ve Aslan, s. 70). Ülkemizde de Avrupa Birliği uyum çerçevesinde 2005 yılından itibaren IAS lar ile tam uyumlu TMS ve TFRS ler yayınlanmaya başlanmıştır(karabayır ve Ertugay, 2010, s.196). Standartlara uygun muhasebe eğitiminde başarının yakalanabilmesi için ise, çağın gerektirdiği öğrenci-öğrenme odaklı muhasebe eğitim politikalarının ve modellerinin geliştirilmesi gerekir(zeytin, 2017 s. 230).
3. TÜRKİYE MUHASEBE VE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARININ TA- RİHİ GELİŞİMİ Ülkemizde ilk olarak Türkiye Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu (TMUDESK), TÜRMOB öncülüğünde ve desteğiyle 9 Şubat 1994 tarihinde kurulmuş ve 2003 yılına kadar 19 adet Türkiye Muhasebe Standardı yayımlamıştır(çelik, 2013, s. 66) TMUDESK tarafından yayınlanan standartlar, uluslararası muhasebe standartlarına ulaşmak amacıyla bir adım olarak kabul edilebilir. Ancak standartların uygulanmasına yönelik herhangi bir yasal yaptırım gücü bulunmamasından kaynaklanan bir başarısızlık söz konusu olmuştur. Daha sonra, ülkemizde muhasebe standartlarının geliştirilmesiyle ilgilenen ve standart hazırlayan kuruluşlar(erol ve Aslan, s.67-68): -Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu (TMSK) -Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) -Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurulu(BDDK) dur. Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu(TMSK), 1999 da kurulmuş ve 2002 yılında faaliyete geçmiştir. TMSK; ulusal muhasebe standartlarının belirlenmesinin yanı sıra, uluslararası muhasebe standartlarıyla uyumun sağlanması sorumluluğunu da üstlenmiştir. TMSK 07.03.2002 tarihinde yaptığı ilk toplantısı ile TMUDESK in görevlerini devralmış ve muhasebe standartlarının belirlenmesinde tek yetkili kuruluş olarak faaliyetlerine başlamıştır. TMSK nın kurulmasıyla uluslararası muhasebe standartları ile uyumlu TMS/TFRS ler yayımlanmaya başlamıştır(akdoğan ve Sevilengül, 2007, s.31). 120 TMSK, 2005 yılı Ocak ayından itibaren, IAS lar ile tam uyumlu TMS ler ve TFRS leri, 2007 yılı Mart ayından itibaren de TMS Yorumları ve TFRS Yorum ları Resmi Gazetede yayınlamaya başlamıştır. Sermaye Piyasası Kurulu 1982 yılında kurularak günümüze kadar gelen ve Sermaye Piyasalarında işlem gören şirketler ve yapılan işlemlerle ilgili kararlar alan kuruldur. Sermaye Piyasası Kurulu SPK Finansal Raporlama Standartları nın Uluslararası Standartlara Tam Uyum Projesi ni hayata geçirmiş, bu çerçevede UFRS ile uyumlu muhasebe standartlarını hazırlamış, Sermaye Piyasasında Muhasebe Standartları Hakkında Tebliğ, 15.11.2003 tarihli ve 25290 sayılı mükerrer Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Bu Tebliğ de UFRS ile uyumlu 33 adet standart mevcuttur. TMS ve TFRS lerin Türkiye de uygulanmasının zorunlu hâle gelmesi ve uygulanmaya başlanması ilk olarak SPK tarafından gerçekleştirilmiştir(çelik, 2012, s. 40). Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu(BDDK), 2000 yılında kurulmuş ve Haziran 2002 de Muhasebe Uygulama Yönetmeliği ni yayınlamıştır. Bu yönetmelik ile bankacılık sektörü ile ilgisi bulunan 19 adet muhasebe standardı Türkiye de uygulamaya konulmuştur. 2011 yılında çıkarılan 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile Uluslararası Standartların Türkçeye çevrilmiş hallerinin Türkiye Muhasebe ve Finansal Raporlama Standartları olarak uygulanması yasal zorunluluk haline gelmiştir.
Daha sonra, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu(KGK) Kasım 2011 de kurulmuş ve Standartların oluşturulması ve denetiminde tek yetkili kurum olmuştur. 4. TÜRKİYE MUHASEBE VE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARININ İÇE- RİĞİ KGK, 2018 yılı ocak ayı itibariyle Finansal Raporlamaya ilişkin Kavramsal Çerçeve ile birlikte, 15 adet TFRS ve 26 adet TMS ile 15 adet TFRS yorum ve 6 adet TMS yorum yayınlamıştır. Bu Standartlar ve Yorumlar aşağıdaki gibidir: 4.1. Türkiye Finansal Raporlama Standartları TFRS 1: Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının İlk Uygulaması TFRS 2: Hisse Bazlı Ödemeler TFRS 3: İşletme Birleşmeleri TFRS 4: Sigorta Sözleşmeleri TFRS 5: Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetler TFRS 6: Maden Kaynaklarının Araştırılması ve Değerlendirilmesi TFRS 7: Finansal Araçlar: Açıklamalar TFRS 8: Faaliyet Bölümleri TFRS 9: Finansal Araçlar (2017 Sürümü) TFRS 10: Konsolide Finansal Tablolar TFRS 11: Müşterek Anlaşmalar TFRS 12: Diğer İşletmelerdeki Paylara İlişkin Açıklamalar TFRS 13: Gerçeğe Uygun Değer Ölçümü TFRS 14: Düzenlemeye Dayalı Erteleme Hesapları TFRS 15: Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat 121 4.2. Türkiye Muhasebe Standartları TMS 1: Finansal Tabloların Sunuluşu TMS 2: Stoklar TMS 7: Nakit Akış Tabloları TMS 8: Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalar TMS 10: Raporlama Döneminden (Bilanço Tarihinden) Sonraki Olaylar TMS 12: Gelir Vergileri TMS 16: Maddi Duran Varlıklar TMS 17: Kiralama İşlemleri TMS 19: Çalışanlara Sağlanan Faydalar TMS 20: Devlet Teşviklerinin Muhasebeleştirilmesi ve Devlet Yardımlarının Açıklaması TMS 21: Kur Değişiminin Etkileri TMS 23: Borçlanma Maliyetleri TMS 24: İlişkili Taraf Açıklamaları TMS 26:Emeklilik Fayda Planlarında Muhasebeleştirme ve Raporlama TMS 27: Bireysel Finansal Tablolar TMS 28: İştiraklerdeki ve İş Ortaklıklarındaki Yatırımlar TMS 29: Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama
TMS 32: Finansal Araçlar: Sunum TMS 33: Hisse Başına Kazanç TMS 34: Ara Dönem Finansal Raporlama TMS 36: Varlıklarda Değer Düşüklüğü TMS 37: Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar TMS 38: Maddi Olmayan Duran Varlıklar TMS 39: Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme TMS 40: Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller TMS 41: Tarımsal Faaliyetler 4.3. Türkiye Finansal Raporlama Standartları Yorumlar TFRS Yorum 1: Hizmetten Çekme, Restorasyon ve Benzeri Mevcut Yükümlülüklerdeki Değişiklikler TFRS Yorum 2: Üyelerin Kooperatif İşletmelerdeki Hisseleri ve Benzeri Finansal Araçlar TFRS Yorum 4: Bir Anlaşmanın Kiralama İşlemi İçerip İçermediğinin Belirlenmesi TFRS Yorum 5: Hizmetten Çekme, Restorasyon ve Çevre Rehabilitasyon Fonlarından Kaynaklanan Paylar Üzerindeki Haklar TFRS Yorum 6: Özel Bir Piyasaya Katılımdan Doğan Yükümlülükler -Atık TFRS Yorum 7: TMS 29 Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama Standardı Kapsamında Düzeltme Yaklaşımının Uygulanması TFRS Yorum 10: Ara Dönem Finansal Raporlama ve Değer Düşüklüğü TFRS Yorum 12: İmtiyazlı Hizmet Anlaşmaları TFRS Yorum 14: TMS 19-Tanımlanmış Fayda Varlığının Limiti, Asgari Fonlama Koşulları ve Bu Koşulların Birbiri İle Etkileşimi TFRS Yorum 16: Yurt Dışındaki İşletmede Bulunan Net Yatırımın Finansal Riskten Korunması TFRS Yorum 17: Nakit Dışı Varlıkların Ortaklara Dağıtımı TFRS Yorum 19: Finansal Borçların Özkaynağa Dayalı Finansal Araçlarla Ödenmesi TFRS Yorum 20: Açık İşletme Madeninin Üretim Aşamasındaki Dekapaj Maliyetleri TFRS Yorum 21: Vergi ve Vergi Benzeri Yükümlülükler TFRS Yorum 22: Yabancı Para İşlemleri ve Avans Bedeli 122 4.4. Türkiye Muhasebe Standartları Yorumlar TMS Yorum 10: Devlet Yardımları İşletme Faaliyetleri İle Özel Bir İlişkisi Bulunmayanlar TMS Yorum 15: Faaliyet Kiralamaları - Teşvikler TMS Yorum 25: Gelir Vergileri İşletmenin veya Hissedarlarının Vergi Statüsünde Değişiklikler TMS Yorum 27: Yasal Açıdan Kiralama Görünümündeki İşlemlerin Özünün Değerlendirilmesi TMS Yorum 29: İmtiyazlı Hizmet Anlaşmaları Açıklamalar TMS Yorum 32: Maddi Olmayan Duran Varlıklar İnternet Sitesi Maliyetleri 5. LİSANS DÜZEYİNDE MUHASEBE DERSLERİ ALMIŞ ÖĞRENCİLERİN TMS VE TFRS LERİ ALGILAMA DÜZEYLERİNİN ÖLÇÜMÜ VE DEĞERLENDİRİLMESİ 5.1. Muhasebe Dersi Alan Lisans Öğrencilerinin TMS ve TFRS lere Yönelik Algıları - Erzurum Teknik Üniversitesi Örneği-
Araştırmanın Amacı: Bu çalışmanın amacı, Erzurum Teknik Üniversitesi İİBF İşletme ve İktisat Bölümü öğrencilerinin TMS/TFRS konusuna ilişkin farkındalık düzeylerini anket çalışmasına dayalı olarak ortaya koymaktır. Araştırmanın Kapsamı ve Yöntemi: Bu çalışmanın evrenini, Muhasebe dersleri almış olan Erzurum Teknik Üniversitesi İİBF İşletme ve İktisat Bölümü öğrencileri Oluşturmaktadır. Amaç, muhasebe eğitiminin verildiği bölüm öğrencilerinin TMS/TFRS ler hakkındaki farkındalık düzeylerinin ne düzeyde olduğunu ortaya koymaktır. Çalışmada öğrencilere demografik özelliklere ilişkin sorular, muhasebeye olan ilgi düzeylerini, beklentilerini belirmeye yönelik ve TMS/TFRS hakkındaki farkındalıklarını ortaya koyma amaçlı sorular sorulmuştur. Araştırmada 5'li Likert Ölçeği kullanılmış ve anket verileri IBM SPSS STATISTICS 21 ile analiz edilmiştir. Araştırmanın Hipotezleri: Araştırmanın amaçları çerçevesinde aşağıda belirtilen alternatif hipotezler belirlenmiş ve bu hipotezler istatistiksel analizler sonucunda test edilmiştir. H1: Muhasebe Mesleğine İlgi Düzeyi Yüksek Olan Öğrencilerin TMS/TFRS Hakkındaki Farkındalıkları Daha Yüksektir. H2: Mezuniyet Sonrası Muhasebe Mesleğini İcra Etmeyi Düşünen Öğrencilerin TMS/TFRS Hakkındaki Farkındalıkları Daha Yüksektir H3: Muhasebe Alanında İş Deneyimi Olan Öğrencilerin TMS/TFRS Hakkındaki Farkındalıkları Daha Yüksektir. 123 Araştırmanın Bulguları: Bu bölümde araştırmaya yönelik genel analizler, araştırma kapsamında yer alan öğrencilerin TMS/TFRS hakkındaki farkındalıklarına ilişkin olarak yapılan analizler yer almaktadır. Demografik Özellikler: Tablo-1: Demografik Özelliklerin Analizi Demografik Özellik Demografik Frekans Yüzde(%) Özellik Türü Cinsiyet Kadın 148 64,9 Erkek 80 31,1 Mezun Olduğu Lise Türü Ticaret M. L. 28 12,3 Diğer 200 87,7 İşletme 1. Öğr. 104 45,6 Bölümü İşletme 2. Öğr. 15 6,6 İktisat 1. Öğr. 81 35,5 İktisat 2. Öğr. 28 12,3 1.Sınıf 57 25 Öğrenimi Tamamladığı Sınıf 2. Sınıf 53 23,2 3. Sınıf 58 25,4 4. Sınıf 60 26,3 Muhasebe Alanı İş Tecrübesi Var 48 21,1 Yok 180 78,9 Mezun Olduğunda Muhase- Evet 93 40,8
be Mesleğini Yapacak mı? Hayır 135 59,2 Muhasebecilik Mesleğine İlgi Düşük 76 33,3 Düzeyi Orta 117 51,3 Yüksek 35 15,3 TMS/TFRS Hakkındaki Farkındalıkların Analizi: Tablo-2: TMS/TFRS Farkındalık Analizi Sıra Anket Önermesi No 1 TMS/TFRS hakkında yeterli bilgiye sahibim. 2 TMS/TFRS ile ilgili meslek mensuplarına yeterli eğitim verilmektedir. 3 TMS/TFRS nin tam olarak uygulamaya geçmesiyle birlikte muhasebe mesleğine verilen önemin artacağını düşünmekteyim. 4 TMS/TFRS hakkında sistematik bir eğitime ihtiyaç vardır. 5 TMS/TFRS İngilizce olarak yayınlanan uluslararası muhasebe standartlarının birebir Türkçeye çevrisidir. 6 TMS/TFRS mevcut muhasebe uygulamalarında bazı önemli değişiklikler getirecektir. 7 TMS/TFRS Uluslararası muhasebe standartları ile tam uyumludur 8 TMS/TFRS finansal tabloların oluşturulmasında uluslararası tekdüzelik sağlamaktadır. 9 TMS/TFRS finansal tabloların uluslararası karşılaştırılabilirliğini sağlamaktadır 10 TMS/TFRS mesleki anlamda bizim için çok önemli ve gereklidir. 11 TMS/TFRS ile mevcut hesap planında kökten değişiklik yapılması gerekmektedir. 12 TMS/TFRS uygulanması yabancı sermayeli yatırımların muhasebe uygulamalarında kolaylıklar sağlaya- Frekans Ortalama Standart Sapma 228 2,49 1,043 228 2,71 0,958 228 3,40 0,959 228 3,59 1,052 228 2,96 0,747 228 3,21 0,796 228 3,06 0,832 228 3,14 0,831 228 3,18 0,812 228 3,50 1,004 228 3,21 0,897 228 3,35 0,938 124
caktır. 13 TMS/TFRS vergi amaçlı muhasebe yerine bilgi amaçlı muhasebeyi ön plana çıkarmaktadır. 14 TMS/TFRS uygulamalarından sonra denetim mekanizması daha kolay işleyecektir. 15 Şu anki mevcut muhasebe bilgilerim TMS/TFRS leri uygulayabilmem için yeterlidir. 228 3,28 0,869 228 3,26 0,953 228 2,93 0,991 Araştırmaya katılan öğrencilerin TMS/TFRS ler hakkında farkındalık düzeyi Genel Ortalama alındığında 5 üzerinden 3 ün üzerindedir. Bunun anlamı öğrencilerin genel olarak TMS/TFRS farkındalık düzeylerinin yüzde 60 ın üzerinde olduğudur. Hipotezlere Verilen Cevaplar H1, H2 ve H3 hipotezlerine göre mesleğe ilgi duyan, mesleği yapmayı düşünen ve muhasebede iş deneyimine sahip öğrencilerin karşılaştırılması sonucu her üç hipotez için ilgi düzeyi yüksek öğrencilerin TMS/TFRS algısının, ilgisi az öğrencilere göre daha yüksek olduğu görülmüştür. 125 H1 hipotezinin sınanması için uygulanan Mann-Whitney U testi sonucunda 0.05 anlamlılık düzeyinde tablo değeri 0.055 0.05 olduğundan H1 hipotezi kabul edilmektedir. Mezun olduğunda muhasebe mesleğini yapmayı düşünen öğrencilerin tablo değeri 0,595 0.05 olduğundan oldukça yüksek bir anlamlı fark söz konusudur ve H2 hipotezi de kabul edilmiştir. Muhasebe alanında iş deneyimine sahip öğrencilerin farkındalık düzeyi tablo sonucu 0,281 0,05 olduğundan oldukça yüksek bir düzeyde H3 hipotezi de kabul görmüştür. Sonuç olarak üç hipotez de kabul edilmiştir. Muhasebe mesleğine ilgi duyan öğrencilerin farkındalık düzeyi bu ölçüme göre 2458,5 dir ve yüksektir. Mesleği mezuniyette yapmayı yüksek düzeyde isteyen öğrencilerin test sonucu 2899 dur ve ilk hipoteze göre daha yüksektir. Mesleği yapmak isteyen öğrenciler, mesleğe ilgi duyan öğrencilere oranla daha yüksek farkındalık düzeyine sahiptir. Daha önce muhasebede çalışmış öğrencilerin tablo değeri 2791,5 tir. Bu değer mesleğe ilgi duyan öğrencilere göre yüksek ancak mesleği yapmayı düşünenlere göre düşüktür. Muhasebe mesleğini yapmak isteyen öğrencilerin farkındalık düzeyi hepsinden daha yüksektir. Bu sonuçlara göre TMS/TFRS farkındalık düzeyi yüksek öğrenciler açısından, en yüksekten en düşüğe doğru sıralama aşağıdaki gibidir: 1. Hipotez 2: Mezuniyet Sonrası Muhasebe Mesleğini İcra Etmeyi Düşünen Öğrencilerin TMS/TFRS Hakkındaki Farkındalıkları Daha Yüksektir. 2. Hipotez 3: Muhasebe Alanında İş Deneyimi Olan Öğrencilerin TMS/TFRS Hakkındaki Farkındalıkları Daha Yüksektir 3. Hipotez 1: Muhasebe Mesleğine İlgi Düzeyi Yüksek Olan Öğrencilerin TMS/TFRS Hakkındaki Farkındalıkları Daha Yüksektir.
Bu sonuçlar, öğrencilerin karar verme davranışı ile ilgilidir ve muhasebe mesleğini icra etmeyi düşünen öğrencilerin, diğer iki gruptakilere göre daha kararlı olduğu görülmektedir. Karar verirken seçim yapma zorunluluğu vardır ve bu durum seçilen alternatif dışındaki alternatiflerden vazgeçmek demektir(yıldırım, 2017, s.4). Bu çalışmanın hipotezlerine göre, öğrencilerin en yüksek kararlılığa sahip oldukları hipotez olan; Mezuniyet sonrası muhasebe mesleğini icra etmeyi düşünen öğrencilerin TMS/TFRS hakkındaki farkındalıkları daha yüksektir hipotezi, diğer hipotezler ve muhasebe mesleğine ilgi duymayan öğrenciler karşısında en yüksek desteğe sahiptir. Bu hipotezin en yüksek destek düzeyine sahip olması, hipotezi destekleyen öğrencilerin en yüksek düzeyde TMS/TFRS farkındalık düzeyine sahip olduğunu göstermektedir. 6. SONUÇ Muhasebe uygulamalarında ülkeler arası farklılıkları ortadan kaldırmayı ve muhasebede uluslararası standardizasyonu oluşturmayı hedefleyen IFRS lerin etkin bir şekilde uygulanması başta devletler ve uluslararası işletmeler açısından olmak üzere farklı kesimlere önemli faydalar sağlamaktadır. Bu faydaların elde edilebilmesi ülkelerin kendi muhasebe sistemlerini IFRS lerle uyumlu hale getirebilmeleri ve başarılı bir şekilde uygulayabilmelerine bağlıdır. Bu bağlamda Türkiye de de uluslararası standartlarla tam uyumlu TMS/TFRS ler yayınlanmakta ve 2005 yılından bu yana belirli işletmeler tarafından uygulanmaktadır. Ancak bu uygulamalara geçiş, bazı haklı kaygılar doğurmaktadır. Bu kaygılardan birisi muhasebe meslek mensuplarının uygulama sürecine adaptasyonlarıdır. Çünkü TMS/TFRS ler vergi tabanlı muhasebe anlayışı yerine bilgi tabanlı muhasebe anlayışını öne çıkaran bir boyuta sahip olup, mevcut uygulamalara birtakım önemli farklılıklar getirmektedir. Bu farklılıkların meslek mensupları tarafından içselleştirilmesi için yoğun bir eğitim faaliyetine ihtiyaç bulunmaktadır. 126 Diğer yandan muhasebe standartlarının muhasebe mesleğinin potansiyel adayları tarafından da şimdiden fark edilip öğrenilmesinde büyük yarar vardır. Bu bağlamda muhasebe öğrenimi gören muhasebe meslek mensubu adayı öğrencilerin TMS/TFRS ler hakkındaki farkındalık ve ilgi düzeylerini genel manada ölçmek amacıyla yapılan çalışmamızda şu sonuçlara ulaşılmıştır: Muhasebe mesleğine ilgisinin düşük olduğunu ve okuldan mezun olduktan sonra muhasebecilik yapmayı düşünmediğini belirten öğrencilerin TMS/TFRS ler hakkındaki farkındalıkları ortalamanın biraz üstündedir. Ancak muhasebe mesleğine ilgi duyan, daha önce muhasebe mesleğinde çalışmış ve mezuniyette çalışmayı düşünen öğrenciler açısından TMS/TMS farkındalığı yüksektir. Sonuç olarak, Muhasebe öğrenimi gören öğrencilerin TMS/TFRS ler ile ilgili farkındalıkları büyük ölçüde kendi bireysel ilgi ve gelecek planlarından kaynaklanmaktadır. Bunun yanı sıra gerek lise ve yükseköğrenimleri ve gerekse iş tecrübeleri kişisel ilgilerinin dışında bu farkındalık sürecine henüz çok fazla somut katkılar sağlamamaktadır. Bu nedenle bu önemli süreçte öncelikle farkındalığı ve ilgiyi artırmak, daha sonra uygulama boyutunda yetkinlik kazandırmak için yükseköğretimin ilgili alana yönelik her kademesinde muhasebe standartlarına ilişkin derslerin okutulması ve bilgilendirme programlarının yapılması büyük önem taşımaktadır. Bu uygulama hem öğrencilerin konuya olan ilgisini artıracak hem de mezuniyet sonrasında standartları başarılı bir şekilde uygulayabilmeleri için onlara büyük katkı sağlayacaktır.
KAYNAKLAR Akdoğan, N., Sevilengül O. (2007), "Türkiye Muhasebe Standartlarına Uyum İçin Tekdüzen Hesap Planında Yapılması Gereken Değişiklikler", Mali Çözüm, Sayı:84. Çelik, E. (2012), Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TFRS) nın Varlıkların Değerlemesi Hususunda Getirdiği Yenilikler: Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin Bilgi Düzeylerinin Tespitine Yönelik Bir Araştırma (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Çelik S. (2013), Muhasebe Meslek Mensuplarının Türkiye Muhasebe ve Finansal Raporlama Standartlarına Bakış Açılarının Değerlendirilmesine İlişkin Ampirik Bir Çalışma: Niğde Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Muhasebe Finansman Bilim Dalı. Erol M. ve Aslan M.(2017), Uluslararası Muhasebe ve Denetim Standartlarının Gelişmesi, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, Ocak 2017 (12). http://www.kgk.gov.tr. (Erişim Tarihi: 23.01.2018). Türkiye Muhasebe Standartları, TMS/TFRS Seti. Karabayır M. E., Ertugay E.(2010), Finansal Raporlama Standartlarının Dünü ve Bugünü, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt:65, Sayı:4. Resmi Gazete(2002), Muhasebe Uygulama Yönetmeliği, 22/6/2002 tarihli ve 24793 mükerrer sayılı Resmî Gazete. Resmi Gazete(2003), Sermaye Piyasasında Muhasebe Standartları Hakkında Tebliğ, 15.11.2003 tarihli ve 25290 sayılı mükerrer Resmi Gazete. 127 Resmi Gazete(2011), Türk Ticaret Kanunu, 14 Şubat 2011, Sayı: 27846 Kanun No: 6102. Resmî Gazete(2011), Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 2 Kasım 2011, Sayı : 28103, Karar Sayısı: Khk/660. TMSK(2007), Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (IFRS / IAS) İle Uyumlu TMS, TMSK Yayınları - 2. TMSK (2008), Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu 2007 Yılı Faaliyet Raporu. Ankara: Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu. Yıldırım F. (2017), Yönetici Asistanlığında Problem Çözme ve Karar Verme, Yönetici Asistanlığı Kitabı, Ünite 6, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını. Zeytin M. (2017), Lisans Düzeyinde Muhasebe Eğitimi Alan İşletme Bölümü Öğrencilerinin Başarılarını Etkileyen Faktörler ve Öğretim Elemanından Beklentileri Üzerine Bir Araştırma, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 54, Ekim 2017.