HAZIRLAYAN : Bora YURTTAŞ Hema Otomotiv Sistemleri A.Ş. CNC İşleme Merkezi Operatörü MAİL : mailto:bora.yurttas@gmail.com WEB : bora.yurttas.googlepages.com Dünya nın en kaliteli tezgah markalarından biri olarak gördüğüm OKUMA tezgahlar,japonya nın köklü kuruluşlarından biridir.dayanıklı ve güçlü, kullanımı kolay, hızlı ve ileri teknoloji ürünü. Hazırladığım bu dosyayla sizlere yararlı olabildiysem ne mutlu bana. Lütfen inceledikten sonra bana düşüncenizi ve eksiklerimi,isteklerinizi belirtin. Teşekkür ederim
OKUMA YATAY ve DİKEY İŞLEME MERKEZLERİNİN KULLANIMI Bu anlatımda; 2000-2002 model arası OKUMA dik işleme ( MX-55 VB OSP10 Kontrol üniteli) ve yatay işleme ( MA-40 HA / MA-60 HB OSP100 Kontrol üniteli ) tezgahların kontrol panelleri, menüleri ve genel kullanımı ile ilgili bilgiler vereceğim. TEZGAHLARIN ÖZELLİKLERİ Okuma dik işleme merkezi ( MX-55 VB ), OSP10 NC kontrol ünitesi ile ISO programlama standartlarında programlanır.altı eksene kadar eksen desteği, işmili en yüksek devir sayısı 12000 dev/dak, G0 ile eksenlerin en yüksek ilerleme hızı 15000 mm/dak dır. Takım tutucusu BT-50 ve yirmi takımlık magazini bulunur.işmili içinden su atma,talaş yıkama,yağ sisi, işmili nozuldan ve işmili içinden hava üfleme özellikleri vardır. Okuma yatay işleme merkezleri ( MA-40 HA / MA-60 HB ) OSP100 NC kontrol ünitesiyle ISO standartlarına göre programlanır. Altı eksene kadar eksen desteği, işmili en yüksek devir sayısı 12000 dev/dak, G0 ile eksenlerin en yüksek ilerleme hızı 15000 mm/dak dır. MA-40 HA da takım tutucu BT-40, MA-60 HB de BT-50 dir.ma-40 HA da 40 takımlık, MA-60 HB de 50 takımlık magazin bulunur. İşmili içinden su atma,talaş yıkama,yağ sisi, işmili nozuldan ve işmili içinden hava üfleme özellikleri vardır. Okuma tezgahların diğer tezgahlara göre en belirgin farklarından biri, tezgah ilk açılışında referans almaya gerek olmamasıdır. OKUMA MA-40 HA nın yeni versiyonu (2007) OKUMA MX-55 VB nin yeni versiyonu (2007)
KONTROL PANELİ Okuma,OSP10 ve OSP100 üniteleri için aynı kontrol panelleri kullanmıştır.osp10 ve OSP100 kontrol ünitelerinin birbirinden iki farkı vardır; 1. OSP100 de, programlama editörü olarak I-MAP programlama editörü bulunur.osp10 da yoktur. 2.OSP100 de ekran siyahtır, OSP10 da ekran bej renktedir.
OKUMA KONTROL PANELİ ÇALIŞMA MODLARI EL İLE İŞLEME :El ile işleme modu ; iş parçası sıfırlama, işleme takımlarını magazine yerleştirme, takım değişimi veya palet değişimi sırasında meydana gelen problemleri/arızaları gidermek için kullanılır. Okuma tezgahların el ile işleme modunda çalışmayla ilgili en önemli farkı ( özellikle kalıpçılar için ) önceden MDI ( elle komut girme ) modunda girdiğiniz devir ve ilerlemeyle el modunda parça işleyebilirsiniz. EL MODU SEÇİMİ Rapid ( hızlı ilerleme çarkı) KONTROL PANELİ İşmili devri El ile işlemede ilerleme Kesme ilerlemesi Eksen seçim düğmeleri El ile işleme için devamlı eksen hareketi - / + yönde ve durdurma MDI ( ELLE KOMUT GİRİŞİ ) :MDI modda ; takım değiştirme, palet değiştirme,değiştirilecek takımı hazırlama veya parça program yazar gibi her türlü G ve M komutlarıyla satırlar yazıp çalışmak için kullanılır. MDI MOD SEÇİMİ
OTOMATİK PROGRAM MODU : Parça programıyla iş parçası işlemek için kullanılır. OTOMATİK PROG. MODU SEÇİMİ MAGAZİNE TAKIMLARI YERLEŞTİRME : Öncelikle magazine yerleştirilecek takımların boy ve çapları alınır. Tezgah elle çalışma moduna alınır. İşmili elle erişilebilecek yakınlığa X ve Y eksenlerinde hareket ettirilir. Kontrol panelinin sol alt köşesindeki ATC Tool change tuşuna basıldıktan sonra Tool unclamp tuşuna basılarak işmili takım sıkma pensleri açılır ve takım işmiline yerleştirildikten sonra Tool clamp tuşuna basılarak takım işmiline takılmış olur. ATC tool change OTOMATİK PROGRAM ÇALIŞMA EKRANI Tool clamp Tool unclamp Takım yükleme menüsüne girmek için [ F8 ] DEVAM Tuşuna ve [ F2 ] Takım Gir tuşuna basılır.
Pot No. Tool No Pot No. 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 01 20 06 71 10 50 22 12 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Tool No. Pot No. Tool No. 60 02 21 28 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 SPCY POT. ACT.TOOL _0_ NEXT TOOL _ 0 _ Ekrana gelen menüde imleç, ACT TOOL yazılı bölgeye getirilerek takımın numarası girilir. Üstte SPCY POT yazılı bölgede yazması gerekir. boş demektir ve sırada hazırlanmış pot olmadığı anlamına gelir. SPCY POT yazan bölgeye, takımın bulunması istenilen pot numarası yazılır ve EMERGENCY STOP tuşunun yanında bulunan ATC İŞLEMİ tuş takımında Bir çevrim çalıştır a basılır.böylece tezgah istenilen potu hazırlayıp takımı robotkol vasıtasıyla yerleştirecektir.takım boyları/çapları menüsünden boy ve çap girilir.
İŞ PARÇASI REFERANS ALMA : İş parçasına referans almak için : Boyu ve çapı ölçülmüş bir takım veya prob işmiline takılır. Eksenler hareket ettirilerek iş parçasının referans noktasına ulaşıldığında kontrol panelindeki referans noktaları menüsü tuşuna basılır ve referans noktaları menüsüne geçilmiş olur. ACT POZİSYONU yazan bölge tezgah eksenlerinin o an bulunduğu koordinat pozisyonlarını gösterir. Tezgah için 50 adete kadar referans noktası ayarlanabilir.listede istenilen referans satırına gelinir ve imleç her eksene teker teker hareket ettirilerek HESAPLA tuşuna basılır. Unutmayın! ACT POZİSYONU bölgesindeki değerleri kesinlikle aynen girmeyin. HESAPLA fonksiyonu tezgahın kendi hesapladığı farklı değerler çıkarır. TEZGAH PARAMETRELERİ : Parametreler bölümünden tezgahın çalışma ayarları,parça saydırmalar,macro programlama için gerekli ortak değişkenler,eksen sınırlamaları,sensör ve siviç ayarları,eksen tork ayarları,ek eksen veya robot yükleyici gibi techizatın ayarlanmasında kullanılır.
PROGRAMLAMA : Program düzenleme tuşuna basılırak Edit program menüsüne girilir. Yeni program yaratmak için CREATE tuşuna basılır ve yazılacak programın adı girilir. Varolan programı açmak için AMEND tuşuna basılır ve listeden program seçilir.. 1 2 3 4 5 6 7 1-Sabit çevrimler,g02-g03 ile kontur hesaplama,delme ve frezeleme kalıpları için otomatik program menüsü. 2-İmlecin bulunduğu yere satır ekler. 3-Satır silme. 4-Karakter/harf ekleme. 5-Karakter/harf silme. 7-Çıkış.
OKUMA G KODLARI : G0 : Pozisyon alma Bu komutla makine eksenleri, üretici firmanın ayarladığı en yüksek hızla hareket ederler. Örnek : G0 X100 Y100 Z25 G01 :Eksenlerin doğrusal olarak ilerlemesi. Bu komutla makine eksenleri programcının belirttiği F ile belirtilen hızlarla bir doğru boyunca hareket ederler. Örnek : G01 X100 Y100 Z25 F500 G02 :Dairesel hareket saat yönünde Bu komutla iş parçasına yay,kanal,çember ya da kılavuz dişi işleyebilirsiniz. G03 :Dairesel hareket saatin tersi yönde G04 :Bekleme süresi Çalışan programı -F- ile saniye cinsinden bekletmek için kullanılır. Örnek : G04 F60 (60 SANİYE BEKLE) G15 :Tüm programda geçerli olarak zero-offset belirtme Önceden ayarlamış olduğunuz zero-offseti programda aktif etmek içindir.g15 komutuyla başka bir zero-offset girilmezse program bitene kadar geçerlidir. Örnek : G15 H10 ( 10 NUMARALI ZERO-OFFSET İ AKTİF ET ) G16 :Yalnızca yazıldığı satırda geçerli olan zero-offset belirtme Örnek : G16 H10 G17 :Bakış açısı belirtme ( Reference plane ) X Y EKSENİNDE G18 :Bakış açısı belirtme (reference plane) Z X EKSENİNDE G19 : Bakış açısı belirtme (reference plane) Y Z EKSENİNDE G22 :Programlanabilir eksen limiti ( - ) Örnek : G22 X--- G23 : Programlanabilir eksen limiti ( + )
G30 :Önceden ayarlanmış özel pozisyona hareket ( Home positioning) Örnek : G30 H3 ( 3 NUMARALI POZİSYO DÖN ) G41 :Telafi açık Takım soldan kesiyor G42 :Telafi açık Takım sağdan kesiyor G43 :Telafi kapalı G53 :Takım boyu ( KAPALI ) G54 :Takım boyu AÇIK ( TAKIM X EKSENİNDE ) G55 :Takım boyu AÇIK ( TAKIM Y EKSENİNDE ) G56 :Takım boyu AÇIK ( TAKIM Z EKSENİNDE ) G70 :Ölçülendirme sistemi METRİK G71 :Ölçülendirme sistemi İNÇ SABİT ÇEVRİM KOMUTLARI G80 :Sabit çevrim yok G81 :Delik delme ( G81 X_ Y_ Z_ R_ F_ ) X-Y:Koordinat değerleri Z :Delik dibi seviyesi R :Delme öncesi yaklaşma noktası F :İlerleme hızı G83 :Derin delik delme ( Gagalama ) ( G83 X_ Y_ Z_ R_ P_ Q_ F_ ) X-Y:Koordinat değerleri Z :Delik dibi seviyesi R :Delme öncesi yaklaşma noktası F :İlerleme hızı P :Delik dibinde bekleme süresi Q :Gagalama miktarı ( mm olarak ) G84 : Kılavuz çekme ( G84 X_ Y_ Z_ R_ P_ F_ ) X-Y:Koordinat değerleri Z :Delik dibi seviyesi R :Delme öncesi yaklaşma noktası F :İlerleme hızı P :Delik dibinde bekleme süresi
KOORDİT SİSTEMİ ÖLÇÜLENDİRME KOMUTLARI G90 :Mutlak ( absolute ) değerlerle ölçülendirme Bu sistemde; eksenlerin belirttiğiniz bir noktaya gitmesi için verdiğiniz değerlerde, makine referans olarak kendi ana referansını kabul eder. Örnek : G0 X20 G0 X50 G0 X100 X20 0 X50 20 X100 50 100 G91 :Artan değerlerle ( incremental ) ölçülendirme Bu sistemde; eksenlerin belirttiğiniz bir noktaya gitmesi için verdiğiniz değerlerde, makine referans olarak bulunduğu noktayı kabul eder. Örnek : G0 X20 G0 X50 G0 X100 X20 0 X50 20 Eksenin bulunduğu nokta X100 50 70 100 170
ISO/EIA STANDART KODLARI OKUMA İŞLEME MERKEZLERİ İÇİN M00 :PROGRAMI DURDURMA M01 :SEÇMELİ PROGRAM DURDURMA M02 :A PROGRAM SONU M03 :İŞMİLİNİ SAAT YÖNÜNDE DÖNDÜRME M04 :İŞMİLİNİ SAATİN TERS YÖNÜNDE DÖNDÜRME M05 :İŞMİLİNİ DURDURMA M06 :TAKIM DEĞİŞTİRME (ÖRN: T1 M6) M08 :SOĞUTMA SİSTEMİNİ AÇMA M09 :TÜM SOĞUTMA SİSTEMİNİ KAPAT M15 :DÖNEL EKSENİ (PALET,DİVİZÖR.) SAAT YÖNÜNDE DÖNDÜR M16 :DÖNEL EKSENİ SAATİN TERSİ YÖNDE DÖNDÜR M19 :İŞMİLİ ORYANTASYONU M40 :İŞMİLİ VİTES SEÇİMİ (VİTES AYARI YOK) M41 :İŞMİLİ VİTES SEÇİMİ (DÜŞÜK HIZ) M42 :İŞMİLİ VİTES SEÇİMİ (ORTA HIZ) M43 :İŞMİLİ VİTES SEÇİMİ (ORTA-YÜKSEK HIZ) M44 :İŞMİLİ VİTES SEÇİMİ (YÜKSEK HIZ) M50 :İŞMİLİ İÇİNDEN SOĞUTUCU AKITMA (ALÇAK BASINÇ) M51 :İŞMİLİ İÇİNDEN SOĞUTUCU AKITMA (YÜKSEK BASINÇ) M60 :PALET DEĞİŞTİRM M63 :İŞLEYECEK TAKIM AYARLAMA(SIRADA TAKIM YOK) M120 :DUŞ TİPİ SOĞUTMA M278 :TALAŞ KONVEYÖRÜNÜ KAPAT M279 :TALAŞ KONVEYÖRÜNÜ AÇ