ELM221 DEVRE TEORİSİ I LABORATUVARI 2016 2017 GÜZ DÖNEMİ DENEY - 7 FÖYÜ Öğrencinin Numarası : Adı Soyadı : Grup Arkadaşının Adı Soyadı :
AÇIKLAMALAR : Laboratuvar dersine gelirken bu föyü beraberinde getirmeyenler deneye kabul edilmeyecektir. Laboratuvar dersine gelirken o hafta yapılacak deneye ait ön çalışma eksiksiz yapılmalı, deney föyünde gerekli yerler doldurulmalıdır. Ön çalışmasında eksikler olan veya geçerli mazereti olmaksızın ön çalışmasını hazırlamayanlar deneye kabul edilmeyecektir. Laboratuvar dersine gelirken o hafta yapılacak deneyde kullanılacak devre bileşenleri (direnç, kondansatör, bobin, vs..) ve deneyde kullanacağınız boardlar tarafınızca temin edilmelidir. (Deneylerde kullanılacak devre bileşenleri her deneyde belirtilmiştir.) Geçerli mazereti olmaksızın eksik deney malzemesi ile laboratuvar dersine katılmak isteyen öğrenci deneye kabul edilmeyecektir. Deney için gerekli olan devre bileşenlerinin bizzat satın almanız tavsiye edilmektedir. Her öğrenci bilimsel hesap makinesi getirmekle yükümlüdür. Cep telefonları kabul edilmeyecektir. Deney sırasında aldığınız verileri kaydedeceğiniz/dolduracağınız tablolar Yapılan Ölçümler kısmında yer almaktadır. Deney sonrası aldığınız ölçümleri Laboratuvar Asistanlarına onaylatmalısınız. Verilerin deney sonunda Laboratuvar Asistanlarına onaylatılmaması o deneye girmediğiniz anlamına gelir. Her bir deneyin sonunda yer alan Raporlama kısmına, yapılan deney sayesinde derste öğrendiğiniz ve laboratuvar dersi ile pekiştirdiğiniz bilginizi yazmanız gereklidir. Yazacağınız yorumlarınız rapor yerine geçmektedir. Bu sebeple deney sonrasında yaptığınız ölçümler ve hesaplamalardan edindiğiniz çıkarımlarınızı bu kısma olabildiğince açık ve net şekilde yazmanız önemlidir. Raporlama kısmını doldurulmamış deney föyleri onaylanmaz. Ayrıca, yapılan deney ve alınan verilere göre raporlama kısmının doldurulması ödev olarak verilebilir veya deney sonrasında doldurmanız istenebilir. Dönem sonunda her bir öğrenci, belirlenecek bir tarihte, laboratuvar asistanlarınca kendisine bildirilecek bir deneyi tek başına gerçekleyip deney föyünden haricen rapor formunda teslim etmekle yükümlüdür. Rapor formatı derse ait web sitesinde bulunmaktadır. Öğrencinin tek başına yapacağı bu deney Laboratuvar Dersi Finali olarak değerlendirilecektir. Bu sebeple Devre Teorisi 1 ders içeriğine ve deneylere hâkim olmanız önemlidir.
DENEY 7: RL DEVRELERİNİN BASAMAK CEVABI I. AMAÇ Bu deneyin amacı, RL devrelerinin basamak cevaplarını incelemek ve bilinmeyen devre parametrelerinin belirlenmesinde kullanılabilecek deneysel teknikleri öğretmektir. II. ÖN ÇALIŞMA Şekil 1 (a) da verilen devrede, laboratuvarda RL devrelerinin özelliklerini incelemek için kullanılacaktır. Devre kaynak direnci Rs=50Ω, R=0.9984Ω olarak belirlenmiştir. Fonksiyon jeneratöründen uygulanan gerilim tepeden tepeye 10 V ve 5V offset gerilim değerine sahiptir. Uygulanan gerilimin frekansı 1 khz'dir. Kaynak gerilimi, bobin üzerindeki gerilim ve direnç üzerindeki gerilim-zaman değişimi sırasıyla Şekil 1'deki (b), (c) ve (d)'de verilmiştir. Şekil-2'de verilen bobin geriliminin genişletilmiş grafiğinden yararlanarak devrenin zaman sabiti değerini (Henry cinsinden) hesaplayınız. ) ve bobinin endüktans Rs + VL(t) - A ı + Vs(t) R + Vr(t) - B (a) (b) (c) (d) Şekil 1-Devre şeması ve devre elemanlarının gerilim-zaman grafikleri 1
Şekil 2- Bobin üstündeki geriliminin bir periyotluk grafiği 2
Ön çalışma için ayrılmıştır. IV. YÖNTEM 1. İşaret (fonksiyon) üretecini, genlikleri V AB=10V (tepeden tepeye genliği 10V ve offset 5V) ve frekansı 1 khz olan bir kare dalga üretecek şekilde ayarlayınız ve osiloskopun ekranında söz konusu işareti elde ediniz. 2. R=1K Ω luk bir direnç ve 33mH değerinde bobin ile Şekil 1 (a) daki devreyi kurunuz. (Devreyi kurmadan evvel R direncini ohmmetre ile ölçün ve kaydedin. Bobin satın almayınız.) 3. V R(t) gerilimini osiloskopun ekranında uygun şekilde görüntüleyiniz. (V R(t) geriliminin dalga formu, direnç üzerindeki akımın belli bir katsayı ile çarpılmış şeklidir. Devre tek çevreden oluştuğu için bu akım aynı zamanda kondansatör akımının da dalga şeklidir.) 4. Osiloskop ekranında elde ettiğiniz I L(t) gerilimini ayrıntılı şekilde çiziniz. (Bu aşamaya gelince asistana haber veriniz) 5. Bobin değerini LCR metre ile ölçünüz. 6., ve grafiklerini deney föyündeki kareli kağıda çiziniz. V. ANALİZ 1. Ölçtüğünüz zaman sabitinden L nin değerini hesaplayınız ve LCR metre ile ölçtüğünüz değerle karşılaştırınız. Analiz için ayrılmıştır.. 3
4