HABER BÜLTENİ 26 Haziran 2007 Haber Özetleri Irak Irak'ın kuzeyindeki sözde bölgesel yönetimin Başbakanı Neçirvan Barzani, "PKK Türkiye'nin bir iç meselesidir", dedi. Barzani, konutunda gazetecilere yaptığı açıklamada, "kimyasal Ali" lakaplı Hasan Ali El Mecid'in dün idam cezasına çarptırılmasıyla ilgili olarak, bunun kendileri için tarihi ve önemli bir gün olduğunu belirterek, suçluların cezasını bulduğunu, mahkeme kararının büyük bir kazanç olduğunu söyledi. Bir gazetecinin sorusu üzerine Barzani, Türkiye'nin sınırı geçmesinin söz konusu olmadığını ifade ederek, "Onlar kendi topraklarında operasyon yapıyor. O da onların bileceği iş. Bütün bu olan bitenler zaten Türkiye'nin içindedir ve biz onların iç işlerine hiçbir şekilde müdahale etmeyiz", dedi. "Türkiye'de seçimleri kimin kazanmasını istersiniz?" sorusuna Barzani, dileklerinin kendileriyle diyaloğa hazır olanların, barışçıl yollarla çözümden yana olan, komşu olarak barışçıl yaşamayı isteyen tarafların seçimleri kazanmasını istediklerini söyledi. Bütün komşularıyla iyi ilişki içinde olmayı istediklerini ifade eden Barzani, "Sadece iyi ve saygı çerçevesinde ilişkiler içinde olmak isteriz. Saygı ve birbirimizin iç işlerine karışmamayı isteriz. Biz şu anda burada operasyon yapılması için bir sebebin olmadığı görüşündeyiz. Büyük bir müdahale olursa bu sadece Kürt bölgesini ilgilendirmiyor. Bu Irak meselesidir. Bu Irak iradesini ve egemenliğini ilgilendirir. Bence Bağdat'ın bu konu üzerinde çok ciddi tutum sergilemesi lazımdır. Şu ana kadar hükümetler arası hiçbir diyalog kurulmamıştır. Şu an uygun zaman değil. Nedeni ise onlar bir seçim maratonu içerisinde. Büyük bir şeyin olacağını düşünmüyoruz. Türkiye ile ilişkilerimizi en üst seviyeye çıkarmak için elimizden geleni yapıyoruz. Biz dostluk elimizi her zaman Türkiye ve diğer komşu ülkelere uzatıyoruz", dedi. Terör örgütü PKK'nın Türkiye'nin bir iç meselesi olduğunu ifade eden Barzani, "Ve hiçbir şekilde bizimle ilgisi yoktur. Ama bizim isteğimiz bu olayın barışçıl yollarla çözülmesidir. Bu bizim dileğimizdir. Bu sorunun çözümünün askeri yollarla olamayacağını bildiğimiz için her zaman bunu dile getiriyoruz", diye konuştu. Barzani, "Biz Türkiye'nin iç işlerine hiçbir şekilde müdahale etmedik. Eğer Türkiye'nin elinde bir kanıt varsa göstersin bizim PKK'lılara yardım ettiğimizi. Biz ne PKK'ya yardım ettik ne de yardım ederiz. Bu böyle bilinsin. Biz seçimlere, hiçbir olaya karışmayız. Hiçbir konuda müdahale etmiyor ve karışmıyoruz da. Bu onların bir iç meselesidir. Biz de kimsenin iç meselesine karışmayız", ifadesinde bulundu. Barzani, IKYB ile yapılan anlaşma gereği görevini 2007 yılı sonunda IKYB'ye devredeceğini, bölge güvenliğinden sorumlu peşmergelerin düzenli ordu haline girmesi gerektiğini ve bunların ön 1
görüşmelerin yapıldığını belirterek, petrol konusunda da anlaşma sağlandığını ve konunun meclise gönderildiğini söyledi. (AA) Irak'ta Sünni Arap kesimin iki büyük partisi, parlamentoyu boykot kararı aldı. 275 üyeli parlamentoda 44 sandalyeye sahip olan Irak Uzlaşma Cephesi'nin sözcüsü Muhannad El İssavi, AP'ye yaptığı açıklamada, parlamentonun Sünni Başkanı Mahmud El Meşhadani'nin bu görevine devam etmesini talep ettiklerini; ancak taleplerinin karşılanmadığını belirtti. Diğer Sünni parti Ulusal Diyalog Cephesinin de boykota katılma kararı aldığı bildirildi. Sözcü, açıklamasında, "Talebimiz kabul edilmezse parlamento oturumlarına katılmayacağız", dedi. (AA)(AP) Irak ın İran Büyükelçisi Muhammet Mecit El-Şeyh yaptığı açıklamada, Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani nin bugün İran a resmi bir ziyarette bulunacağını bildirdi. Ziyarette Talabani nin İran hükümeti yetkilileriyle bir araya gelmesi bekleniyor. (www.kuna.net.kw) Kerkük Karayolları ve Köprüler Müdürü Hamza Kasim El-Beyati dün yaptığı açıklamada, Kerkük-Bağdat arasındaki bulunan Serha köprüsünün yıkılmasından sonra Irak ulusal ordusu ve çok uluslu güçlerin yardımıyla dün bu köprüye alternatif bir yolun açıldığını ve ulaşımın buradan sağlanacağını bildirdi. (www.aswataliraq.info) Irak Parlamentosu ve Birleşik Irak İttifakı üyesi Haydar El-İbadi dün yaptığı açıklamada Irak Başbakanı Nuri El-Maliki nin siyasi gruplarla hükümetin istifası konusunu görüştüğünü ve yerine 20 bakanlıktan oluşan yeni bir hükümetin oluşturulması düşünüldüğünü belirtti. (www.radiosawa.com) Bağdat Oteli ne düzenlenen ve 12 kişinin ölümüne sebep olan intihar saldırısında ölen altı kişinin El-Kaide karşıtı Sünni aşiret liderleri olduğu açıklandı. Amerikan ordusundan yapılan açıklamada Bağdat Otelinin lobisinde düzenlenen bombalı intihar saldırısında ilk belirlemelere göre El-Kaide karşıtı Sünni aşiretlerin önde gelen isimlerinden 6 kişinin ve bir Şii milletvekilinin öldüğü belirtildi. El-Anbar ilindeki Sünni aşiretlere mensup liderlerin görüşmelerde bulunmak üzere Amerikan askerlerinin de bulunduğu Bağdat Oteli ne geldikleri belirtiliyor. (www.yakindoguhaber.com) Irak'ta, Kürtlere soykırım suçlamasıyla ilgili görülen davada ceza alan sanıkların avukatları, temyize başvurmaya hazırlandıklarını bildirdi. Sanıkların savunmasını üstlenen avukat ekibinin başkanı Halil El Duleymi, avukatların bu cezaları temyize götüreceklerini belirtti. Duleymi, bu kararların "adaletsiz ve siyasi olduğunu ve yasalara uygun olmadığını" söyledi. Saddam Hüseyin'in kuzeni "Kimyasal Ali" lakaplı Hasan Ali El Mecid ile diğer 5 eski rejim yetkilisinin yargılandığı Kürtlere yönelik "Enfal" operasyonuyla ilgili davada, El Mecid ile eski Savunma Bakanı Sultan Haşim El Tayi ve eski Irak ordusu operasyonlar başkan yardımcısı Hüseyin Raşid Muhammed ölüm cezasına çarptırılmışlardı. Eski askeri istihbarat doğu bölgesi sorumlusu Ferhan Mutlak Salih ile eski askeri istihbarat başkanı Sabir El Duri, ömür boyu hapis cezası almışlardı. Musul eski Valisi, Kuzey İşleri Komitesi Başkanı Tahir Tevfik El Ani hakkındaki suçlamalar ise kanıt yetersizliğinden düşmüştü. (AA)(AFP) 2
BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), Irak'ta iki kez bombalı saldırıya uğrayan, kubbesi ve minareleri altın Askeriye türbesinin onarımı için 5 milyon dolar bağış yapmaya karar verdi. Şii Askeriye türbesinin onarımı için yapılacak bağışla ilgili ön anlaşma, UNESCO ile Irak hükümeti arasında, Irak'ın Amman büyükelçiliğinde düzenlenen törenle imzalandı. Paranın Irak hükümetine ne zaman aktarılacağı ise belirtilmedi. Irak adına Başbakan Nuri El Maliki'nin danışmanlarından, Askeriye türbesinin yeniden inşasından sorumlu komitenin üyelerinden Hakim El Hekim'in imzaladığı anlaşma uyarınca onarım çalışmaları, hükümetin hasarın boyutunu tespit etmesi, türbe için yeni tasarımlar hazırlamasından sonra başlayacak. UNESCO'dan uzmanlarla koordinasyon içinde yapılacak türbenin onarım çalışmaları için gerekli olan ek 3 milyon doların da Irak hükümeti tarafından karşılanacağı bildirildi. (AA)(AP) Ortadoğu Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, İsrail Başbakanı Ehud Olmert'i ''ciddi siyasal görüşmelere başlamaya'' çağırdı. Mahmud Abbas, Mısır'ın Şarm El Şeyh sahil kentinde İsrail Başbakanı Ehud Olmert, Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek ve Ürdün Kralı Abdullah'ın da katıldığı zirvede yaptığı konuşmada, Olmert'e İsrail'in yanında, başkenti Kudüs olan bağımsız bir Filistin Devletinin kurulması amacıyla ''belirleyecekleri bir takvime göre ciddi siyasal görüşmelere başlama'' çağrısında bulundu. Abbas ayrıca, Filistinliler ile barış için Olmert'ten ''bu tarihsel fırsatı kaçırmamasını'' da istedi. İsrail Başbakanı Olmert de yaptığı konuşmada, Ortadoğu barış sürecini ilerletecek yeni bir fırsatın yaratıldığını belirterek, bunun kaçmasına izin vermeyeceğini söyledi. Olmert, ''Özellikle bu fırtınalı zamanda bölge barış sürecini ilerletecek bir fırsat yaratıldığı konusunda iyimserim. Bu fırsatın elimizden kayıp gitmesine izin vermeyi planlamıyorum'', dedi. Olmert ayrıca Filistinliler'e iyiniyet jesti olarak İsrail cezaevlerinde bulunan El Fetih hareketinin 250 üyesini serbest bırakacağını da açıkladı. İsrailli lider ayrıca, Batı Şeria'daki Filistin nüfusunun hareket özgürlüğünün iyileştirileceği ve ticari ilişkilerin yeniden başlatılacağı sözünü verdi. Olmert, Filistinliler'e, terörü ya da şiddet yolunu değil barış ve diyalog yolunu seçmelerinin daha iyi, daha rahat ve daha barışçı bir yaşam getireceğini göstermek istediğini de sözlerine ekledi. (AA) Terör örgütü El Kaide'nin ''2 numaralı adamı'' olarak bilinen Eymen El Zevahiri'nin kendisine ait olduğu öne sürülen ses kaydında, Filistin'de Gazze Şeridi'nde kontrolü ele geçiren Hamas örgütünden şeriatı uygulamasını istemesinin ardından ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, Hamas ve El Kaide'nin aşırılık bakımından benzer olduğu görüşünü dile getirdi. Rice, Fransa'nın başkenti Paris'te, Darfur krizinin ele alındığı toplantıdan sonra düzenlediği basın toplantısında, ''Ortadoğu'da aşırılığın sürdüğü açık, ne yazık ki Filistin topraklarında da'' diyerek, aşırılık yanlılarının aşırılık yanlılarıyla bağlantılı olduğunu söyledi. Filistin topraklarındaki soruna çözüm için Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın desteklenmesi gerektiği görüşünü yineleyen Rice, ''Ancak 2 devlet (İsrail ve Filistin) çözümüne ilişkin taahhütlerimizi de çok kesin olarak belirtmek gerekir; çünkü Filistinliler uzun zamandır bir devlet, İsrailliler uzun zamandır güvenlik bekliyorlar'', diye konuştu. El Kaide lideri Usame Bin Ladin'in sağ kolu olan Zevahiri, Mısır ve Suudi Arabistan'ın, 3
Hamas'ın Gazze'deki kontrolünü sona erdirmek için yakında bölgeye saldıracağını ileri sürerek, Filistin'deki mücahitlerle dünyadaki tüm mücahitlerin birlik olması gerektiğini söylemişti. Zevahiri, Hamas'ın İsrail ve ABD çıkarlarına yönelik saldırılarını destekleyeceklerini de kaydetmişti. El Kaide örgütü, daha önce Hamas'ı, ABD'nin destek verdiği El Fetih örgütüyle hükümet kurduğu için eleştirmişti. (AA)(AFP) Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas tarafından görevden alınan Filistin Başbakanı İsmail Haniye, ''Filistinliler arasında diyaloğa hazır olduğunu'' söyledi. Gazze'deki bürosundan yapılan yazılı açıklamada İsmail Haniye'nin, Mısır'ın Şarm El Şeyh kentinde düzenlenen Ortadoğu zirvesinde Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek'in Filistinliler arasında diyalog çağrısını memnuniyetle karşıladığı bildirildi. Açıklamada, Hamas'ın, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ve El Fetih ile ''hemen diyaloğa başlamaya hazır olduğu'' kaydedildi. (AA)(AFP) İsrail Başbakan Yardımcısı, Sanayi ve Ticaret Bakanı Eliyahu Yişai, bundan tam bir yıl önce kaçırılan İsrailli asker Gilad Şalit'in ses bandının yayımlanmasının ardından, Şalit'i elinde tutanlarla doğrudan görüşme imkânlarının araştırılmasını istedi. Yişai, Filistin yönetiminde hâlihazırdaki durumun, doğrudan görüşme seçeneklerinin etraflıca araştırılmasından başka seçim şansı bırakmadığını söyledi. Eliyahu Yişai, geçmişte İsrail'in savaşmış olduğu bazı düşman gruplarla doğrudan ya da dolaylı görüşmeler yaptığını hatırlatarak, "Görülüyor ki Mısır ve arabulucular aracılığıyla dolaylı görüşmeler yararsız olmuş ve Şalit'in serbest bırakılmasını sağlanamamıştır", diye konuştu. Yişai, bu sözleriyle geçmişte kaçırılan İsrailli Elhanan Tanenbaum için Hizbullah ile yapılan görüşmelere atıfta bulundu. (AA) İran hükümeti, BM'ye bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun (UAEK) heyetini teftişte bulunması için İran'a davet etti. Merkezi Avusturya'nın başkenti Viyana'da bulunan UAEK'nın sözcüsü Melissa Fleming, İran'ın nükleer enerji müzakere heyeti Başkanı Ali Laricani'nin dün UAEK'nın Mısırlı Başkanı Muhammed El Baradey ile yaptığı görüşmede resmi daveti ilettiğini belirtti. (AA)(AP) İspanyol hükümeti, dün Lübnan'daki BM barış gücünde görevli 5 askerin öldürülmesine karşın Lübnan'dan çekilmeyeceğini açıkladı. Savunma Bakanı Jose Antonio Alonso, "Lübnan'daki barış gücünü destekliyoruz, desteklemeye devam edeceğiz", dedi. (AA)(AFP) Kafkasya ve Orta Asya Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİ) 15. kuruluş yıl dönümü zirvesi kapsamında gerçekleştirilen Dışişleri Bakanları Toplantısı sona erdi. KEİ 15. Yıl Zirvesi kapsamında düzenlenen Dışişleri Bakanları Toplantısında konuşan ABD'nin Ankara Büyükelçisi Ross Wilson, 350 milyonluk Karadeniz bölgesinin önemine işaret ederek, KEİ'nin reform ve AB ile ilişki geliştirme çalışmalarını takdirle karşıladıklarını belirtti. Petrol ve doğal gaz kaynaklarının geliştirilmesinin ve ürünlerin uluslararası pazarlara çıkarılmasının çeşitlendirme ve arz güvenliğinin yanı sıra uyum sağlama açısından da önem 4
taşıdığını kaydeden Wilson, Karadeniz fonuna 10 milyon dolarlık katkıda bulunduklarını ve bu fonun hukukun üstünlüğü, demokrasinin geliştirilmesi, sivil ve askeri iş birliği gibi alanlarda kullanılacağını belirtti. Toplantıda Uluslararası Göç Örgütü, Birleşmiş Milletler (BM) Avrupa Ekonomik Komisyonu, OECD, BM Çevre Programı, BM Kalkınma Programı, Uluslararası Yol Federasyonu ve Uluslararası Yol Birliği gibi uluslararası organizasyonların temsilcileri de kendi kuruluşları ve KEİ arasındaki iş birliği çalışmalarına ilişkin bilgi verdiler. Toplantı sonunda, Karadeniz Çevre Yolu Anlaşmasının mutabakat belgesi imzalandı. Ayrıca daha önce düzenlenen gayri resmi kıdemli memurlar toplantılarında eklenen karar taslaklarıyla birlikte son hali verilen ''KEİ 15. Yıl Zirvesi taslağı'' ve ''KEİ ülkeleri Dışişleri Bakanları Toplantısı Raporu'' da üye ülkelerin Dışişleri Bakanları tarafından kabul edilerek imzalandı. Dışişleri Bakanları Toplantısı, bu belgelerin imzalanmasıyla sona erdi. (AA) Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, enerji güvenliği ve enerji kaynaklarının istikrarlı temininin, ilerlemenin en önemli faktörlerinden bir tanesi olduğunu bildirdi. Rusya Federasyonu olarak Karadeniz'le ilgili tüm ülkelerin iş birliğinin gelişmesinden yana olduklarını dile getiren Putin, KEİ'nin gösterdiği başarılara rağmen gelişme potansiyelini henüz tam olarak gösteremediğini, dolayısıyla yeni bir takım hizmetlerin kurulmasının daha etkin olacağını, bölge içi entegrasyonun güçlenmesi gerektiğini ve mümkün olduğu kadar bulunduğu coğrafyadan daha elverişli bir şekilde istifade edilmesini istediklerini dile getirdi. Rusya Devlet Başkanı Putin, bölgenin ulaştırma altyapısının geliştirilmesi, Avrupa ve Asya ulaştırma sistemleriyle bağlanması konusunda ciddi adımlar atıldığını anlatarak, ''Özellikle Karadeniz limanları arasında yolcu ve yük taşıma konusunda ciddi çalışmalar yapılmıştır. Bunun dışında enerji konusunda ve doğal afetlerin giderilmesi, organize suçla mücadele, haberleşme, turizm, çevre, eğitim, gümrük, sağlık ve kültür alanlarında da ciddi gelişmeler olmuştur'', dedi. ''Enerji güvenliği ve enerji kaynaklarının istikrarlı temini, ilerlemenin en önemli faktörlerinden bir tanesidir'' diyen Putin, Karadeniz bölgesinin enerji piyasasının güçlendirilmesi, enerji güvenliğinin sağlanması, enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi, iş birliği ve sigortacılık konusunda ciddi faaliyetlerin yapılması gerektiğini düşündüklerini dile getirdi. Diğer üye ülkelerle Rusya Karadeniz Enerji Halkası gibi projeler üzerinde çalışmaya devam edeceğini anlatan Putin, ''Bölgede açık bir enerji piyasası oluşturmaya yönelik çalışmalarımız devam edecektir. Parlamentolar arası asamblemiz, Karadeniz Ekonomi ve Ticaret Bankamız, Karadeniz Araştırmalar Bankası ve Araştırmalar Enstitüsü gibi kurumların çalışmalarından ciddi sonuçlar bekliyoruz'', dedi. (AA) Ermenistan Dışişleri Bakanı Vartan Oskanyan, Yukarı Karabağ ihtilafının uzlaşı ve müzakereler sonucunda çözülmesi gerektiğini söyledi. KEİ 15. yıl zirvesinde konuşan Vartan Oskanyan, AB ile KEİ arasındaki yakınlaşan ilişkilerin çok önemli olgunluk belirtisi olduğunu vurguladı. Oskanyan, özellikle yaşanan sorunlarla ilgili çözüm üretme konusunda KEİ'nin AB'den öğreneceği çok şey olduğunu vurgulayarak, KEİ'nin ihtilafları çözme noktasında bir ortam yaratması gerektiğini bildirdi. Kararların uzlaşıcı bir yaklaşımla yaşama geçirilebileceğine dikkati çeken Oskanyan, ''Bizim örneğimiz olan Yukarı Karabağ ihtilafının uzlaşı ve müzakereler sonucunda üstesinden gelmemiz 5
gerekiyor. Bu aşamada nihai ve kapsamlı çözümlerden yalnızca söz etmek yardımcı olmamaktadır. Yukarı Karabağ'da yaşayan halk, kendilerine saldırıda bulunan hükümet güçlerine karşı korunmak zorunda kalmıştır. Burada yaşayanların Azerbaycan'dan tek istedikleri şey, yaşamalarına izin verilmesi'', dedi. Oskanyan'ın konuşmasının ardından söz isteyen Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ise ''Savaş bitmiş değil ki kazanan olsun. Bu anlaşmazlıkta bizim pozisyonumuz son derece net. Uluslararası hukuka dayandırılıyoruz. Organizasyona üye tüm ülkeler, 1'i dışında Azerbaycan'ın toprak bütünlüğünü kabul etmektedir. KEİ, Avrupa Konseyi ve Yukarı Karabağ dâhil olmak üzere Azerbaycan'ın bölgesel egemenliğini kabul ediyor. Bizim önerimiz son derece net ve gerçekçi birtakım uzlaşı ve tavizlere dayanıyor. Yukarı Karabağ'da insanlara bir egemenlik hakkı tanınması gerekir. Burada haklı görülemeyen bir istila söz konusudur. 21. yüzyılda bu durum haklı görülemez. Lütfen gerçeklere yönelelim ve tarihin çarpıtılmış olarak sunulmasına izin vermeyelim'', diye konuştu. Zirveyi yöneten Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer de, ''Bölge ülkelerinin ikili tüm sorunlarının barışçıl yollardan çözümü konusunda uzlaşı içinde bulunduklarına inanıyoruz'', dedi. (AA) Avrupa Birliği AB Komisyonu, Fransa'nın itirazı nedeniyle AB Daimi Temsilciler Komitesinin (COREPER) yarınki Hükümetler Arası Konferansta (HAK) açılmamasına karar verdiği ekonomik ve parasal politika faslıyla ilgili olarak, ''üye devletlere biraz daha fazla zaman gerektiğinin anlaşıldığını'' bildirdi. Genişleme Komiseri Olli Rehn'in sözcüsü Krisztina Nagy, günlük olağan basın toplantısında Türkiye ile ekonomik ve parasal politika faslının neden açılmadığının sorulması üzerine, ilgili fasılda AB Komisyonu olarak gerekli bütün hazırlıkları tamamlayarak üye devletlere sunduklarını hatırlattı. Müzakerelere açılacak fasıllarla ilgili kararların sadece dönem başkanı ülke tarafından değil, tüm üye ülkelerin onayıyla alındığına dikkati çeken Nagy, ''Faslın müzakerelere açılması için üye devletlere biraz daha fazla zaman gerektiği anlaşılıyor'', dedi. Sözcü Nagy, AB Komisyonunun parasal işlerden sorumlu üyesi Joaquin Almunia'nın ''Türkiye ile ekonomik ve parasal politika faslının müzakerelere açılmasında sorun olmadığına'' yönelik sözlerinin hatırlatılması üzerine bunun gerçeği yansıttığını fakat üye ülkelerin yetkisine giren bir konuda yorum yapamayacağını ifade etti. COREPER'in dünkü toplantısında Dönem Başkanı Almanya'nın Türkiye ile bugün müzakereleri başlatmak istediği istatistik ve mali kontrol fasıllarına onay çıkarken, Fransa, ekonomik ve parasal politika faslının açılışını engellemişti. (AA) Diğer Haberler NATO Genel Sekreteri Jaap de Hoop Scheffer ile Rusya Federasyon Konseyi Başkanı Sergey Mironov, Petersburg'da füze kalkanını ele aldılar. Eko Moskova radyosunda yayınlanan tartışmada Mironov, füze kalkanıyla "Hedeflenen kim?" sorusunu sorarak, "Sınırlarımızda füzeler varsa, tehdit var demektir", dedi. Hoop de Scheffer ise füze kalkanı projesinin Rusya'ya bir tehdit oluşturmadığını; çünkü sistemin Rus füzelerine karşı etkili olmayacağını söyledi. NATO Genel Sekreteri, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in, "füze 6
kalkanı sistemine alternatif olarak Azerbaycan'daki erken uyarı radarının ortaklaşa kullanılması" önerisinin, Moskova'nın da İran gibi ülkeleri tehdit olarak gördüğünü gösterdiğini söyledi. Hoop de Scheffer, "Bana göre bu önerideki olumlu yan, Rusya'nın da bu tehdidi bir tehdit olarak algılamasıdır", dedi. Mironov, NATO'nun bazı eski Sovyet ülkelerini de içine alacak şekilde Doğuya doğru genişlemesinden duydukları kaygıyı da dile getirdi. (AA)(AP) Kuzey Kore'nin, nükleer silahsızlanmaya başlamak için serbest bırakılmasını istediği paraların sonunda Kuzey Kore Dış Ticaret Bankası'na nakledildiği bildirildi. Paranın Kuzey Kore'ye naklinde aracılık yapan Rus bankası Dalcombank'ın internet sitesinden yapılan açıklamada, "Söz edilen paralar, 25 Haziran'da Kuzey Kore Dış Ticaret Bankası'ndaki hesaba yatırıldı", denildi. Açıklamada, "Böylece, Kuzey Kore'nin paralarının nakli sorunu tamamen çözülmüş oldu. Dalcombank, bu işlemin Kuzey Kore'nin nükleer silahsızlanması sorununun hızla çözüme kavuşturulmasına Kore Yarımadası'ndaki gerginliğin yok olmasına ve Kuzey Kore ile uluslararası toplumun işbirliğinin güçlenmesine katkıda bulunmasını ummaktadır", ifadesi de yer aldı. (AA)(AFP) Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Kosova'nın geleceğine ilişkin Rus politikasının uluslararası hukuka saygı ve istikrar arzusu temeline dayandığını söyledi. Hırvatistan'ın başkenti Zagreb'de düzenlenen enerji konulu Balkanlar Zirvesi'ne katılan Putin, zirve sonrasında yaptığı açıklamasında, bağımsızlık isteyen Kosova'ya ilişkin Rus politikasıyla ilgili olarak "Pozisyonumuz, tarihsel, etnik ya da mezhepsel düzen değerlendirmeleriyle değil uluslararası hukukun mevcut ilkeleri ve bölgedeki bütün ülkelerin kalkınması için istikrarlı ilişkiler kurma arzusuyla şekillenmiştir", dedi. Bu arada, Putin'in görüştüğü Sırbistan Devlet Başkanı Boris Tadiç de görüşmeden sonra yaptığı açıklamada, Kosova'nın bağımsızlığının kesinlikle kabul edilemez olduğu görüşünü yineledi ve ülkesinin bir uzlaşma çözümü bulunması için müzakerelere devam etmeye hazır olduğunu belirtti. Putin'in Belgrad'a daha önce söz ettiği garantilerden bu görüşmede de söz edip etmediğinin sorulması üzerine de Tadiç, bu konuyu ele almadıkları yanıtını verdi. (AA) Sırbistan Başbakanı Voyislav Koştunitsa, ABD'nin Kosova'ya uluslararası gözetim altında bağımsızlık verilmesini desteklemesinin, iki ülke arasındaki ilişkileri kötüleştirebileceğini söyledi. Koştunitsa, bağımsız Beta ajansına verdiği demeçte, "ABD, Sırbistan toprakları üzerinde ikinci bir Arnavut Devleti kurulmasını öneriyor, bu da iki ülke arasındaki ilişkileri kötüleştirme riski taşıyor", dedi. Sırbistan'ın Kosova'nın nihai statüsüne ilişkin talebinin meşru olduğu kanısını taşıdıklarını kaydeden Koştunitsa, ABD'nin Sırbistan'ın BM Şartıyla uyum içinde, uluslararası toplum tarafından tanınmış sınırlarına saygı göstermesini istediklerini söyledi. Koştunitsa, "ABD, Sırbistan ile iyi ilişkiler istiyorsa, toprak bütünlüğüne saygı duymalıdır", dedi. (AA)(AFP) Dünya Basını 7
Tony Blair, yarın başbakanlık görevinden ayrıldıktan sonra ne iş yapacak? İngiliz siyasetinde, basınında yanıtı aranan sorulardan biriydi bu. Guardian'a göre, Blair, geçen hafta da basına sızdığı gibi Ortadoğu dörtlüsünün temsilcisi olacak. Karar da bugün açıklanacak yine Guardian'ın haberine göre. Blair'in görevi ise, Filistinlileri İsrail'le müzakerelere hazırlamak olacak; çoğunlukla da güvenlik, ekonomi ve yönetim konularıyla ilgilenecek İngiliz başbakan. Times gazetesi ise, ''bu görevde ısrar etmesinin bir nedeni de Blair'in, Ortadoğu'da yıpranan imajını parlatma arayışı'', diyor. ''Blair'in yaz sonundan itibaren bu görevi üstlenmekte ısrarlı olduğu; zira Ortadoğu sorununa bir çözüm bulmanın küresel düzeydeki aşırı akımlarla mücadelenin esas unsuru olduğuna inandığı anlaşılıyor.'' ''Böyle bir rol, ayrıca Irak savaşında Bush'un baş müttefiki olduğu gerekçesiyle nefretine hedef olduğu bölge Müslümanlarının gözünde kendisi için ikinci bir şans oluşturacak.'' ''Ancak işte bu rolü nedeniyle Blair'e kuşkuyla bakanlar da var. Avrupa Parlamentosu'ndaki Sosyal Demokratların lideri Martin Schulz, 'Irak savaşına ön ayak olan isimlerden Blair'in Ortadoğu'da nasıl güven kazanmak istediğini anlayamıyorum', diyor.'' Irak Savaşı ve Blair'in rolüne ilişkin bir makale de Guardian'ın yorum sayfasında yer alıyor. ''Son petrol şoku'' adlı kitabın yazarı David Strahan imzalı yazıda, Irak savaşına gidilen süreçte Washington-Londra hattında yaşanan petrol pazarlıklarına ilişkin değerlendirmelere yer veriliyor. Savaşın mimarlarından Amerikan Başkan Yardımcısı Dick Cheney'in 2001 yılında Ortadoğu'yu hem petrol rezervleri hem de düşük maliyetleri nedeniyle bir ödül olarak nitelediği konuşmasına gönderme yapan David Strahan, Blair'in de Kuzey Denizi'ndeki petrol arzını sürdürülebilir kılma gerekliliği nedeniyle, kaygılı olduğuna dikkat çekiyor. ''İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri'nin korkuları, Irak planlamaları sürecinde formüle edildi. Blair'in Irak savaşına destek taahhüdünün Bush'la Teksas'ta buluştuğu 2002 yılının Nisan ayına uzandığı biliniyor.'' ''Ancak daha az bilinen aynı zirvede Blair'in Bush'a Amerika ve İngiltere arasında daimi temas ekibi, bir enerji diyalog grubu kurmayı teklifi ve Bush'un da bunu kabul etmesidir. Bu grubun varlığı daha sonra bilgi edinme hakkı girişimleri çerçevesinde ortaya çıkarıldı.'' ''Her iki hükümet de, grubun toplantı tutanaklarını açıklamayı reddediyor. Ama grubun Şubat 2003 tarihli belgelerinden birinde, küresel talebi karşılayabilmek için Orta Doğu'nun petrol üretiminin 2030'da iki katına çıkması yani üretimin günde 50 milyon varile ulaşması gerektiği belirtiliyor.'' ''Yani, Irak işgalinin arifesinde İngiliz ve Amerikalı yetkililer, bölgedeki petrol üretimini arttırmanın yollarını tartışıyor. Bizden de bunun bir tesadüf olduğuna inanmamız bekleniyor.'' Financial Times'ın birinci sayfasından duyurduğu habere göre, Almanya hükümeti, yabancı yatırımcıların özellikle de ulus devletlerin sahip oldukları nakit rezervleri uluslararası piyasalarda değerlendirmek için kurdukları fonların, Almanya'da şirket satın alma girişimlerini incelemek üzere bir kurum oluşturmayı hedeflediğini yazıyor. Ayrıntılar şöyle: ''Alman maliye ve hazine bakanlıklarıyla başbakanlık, bu satın alma işlemlerinin ulusal güvenlik riski yaratmasından endişeli. Özellikle kaygı duydukları konu ise, Alman 8
bankalarının satın alınmasının yaratabileceği tehdit.'' ''Çin, Rusya ve petrol zengini bazı ülkelerin mali gücü endişe yaratıyor. Berlin'in Amerika Birleşik Devletleri'ndeki yabancı yatırımlar komitesi benzeri bir kurumu Almanya için oluşturabileceği belirtiliyor. Bu kurum, Amerikan başkanına bir yabancı doğrudan yatırımı engellemesi tavsiyesinde bulunabiliyor.'' Financial Times'ın iç sayfalarındaki bir başka haberde de, Fransa'nın dün Türkiye'nin Avrupa Birliği'yle tam üyelik müzakerelerinde başlıklardan birinin açılmasını engellemesine yer veriliyor. Fransa lideri Sarkozy'nin üç başlıktan ikisinin açılmasına izin verdiğini, ekonomi ve para birliği başlığının açılmasını engelliyerek Türkiye'nin ''euro bölgesine doğru adımlarını önlediğini'' anımsatan Financial Times'a göre ''bu karar Sarkozy'nin Avrupa Birliği içinde artan etkinliğini'' gösteriyor. İstatistik ve mali kontrol konusunda Türkiye'nin kendini geliştirmesinde bir sorun yok; ama Sarkozy'ye göre, para birliği başlığını müzakere etmek Türkiye'nin bir gün birliğe tam üye olarak alınabileceğine işaret ediyor. Sarkozy, Türkiye'nin Avrupa Birliği'nde yeri olmadığını savunuyor. Haberde görüşlerine yer verilen Baş müzakereci Ali Babacan ise, birliğin Türkiye'yi kabul edeceği güne hazırlıklı olmak için reformlarını sürdüreceğini söylüyor. Daily Telegraph gazetesi bugün iç sayfalarında, Irak ın kuzeyindeki Türkiye sınırına yakın Kaşan Vadisi'ne giden muhabiri Damien McElroy'un izlenimlerini aktarıyor. Haberde görüşlerine yer verilen bir köylü, bir gece Türkiye tarafından bölgeye açılan topçu ateşi sırasında kardeşinin yaralandığını söylüyor. 70 yaşındaki Cemal Osman Muhammed de, topçu ateşi nedeniyle Türkiye sınırından uzağa, Irak ın kuzeyinin içlerine göç etmek zorunda kaldıklarını, çadırlarda yaşadıklarını aktarıyor. Köylülerin ''burada PKK varlığı yok'' sözlerini aktaran Daily Telegraph muhabiri, Kürt ordusunun kilometrelerce güneydeki son kontrol noktasındaki bir Kürt komutanın ise, kendilerine, ''Bundan sonrası PKK bölgesi. Oraya pek gitmeyiz. Güvenliğinizi garanti edemeyiz'' uyarısında bulunduğuna dikkat çekiyor. Gazetenin haberinde, Türkiye'nin Irak'ın egemenliğini ihlal ederek asker indirdiği; ancak köylüleri asıl etkileyenin topçu ateşi olduğu aktarılıyor. Amerikan yönetiminin PKK'yla mücadele koordinatörü Joseph Ralston'un, PKK'ya Kürt yönetiminin baskı yapması gerektiği görüşüne yer veren Daily Telegragh'ın haberinde, 'sözde bölgesel Kürt yönetimin, Türkiye'ye tehdit olarak görmediği, kardeşleri Kürtlere karşı harekete geçmeyi reddettiğine' dikkat çekiliyor. Sözde bölgesel Kürt makamlarına danışmanlık yapan eski bir İngiliz subay, Türk ordusunun meseleyi iç siyasi gerekçelerle alevlendirdiği görüşünde. Aynı İngiliz yetkiliye göre, ''Türk ordusu ve PKK, sinbiyotik şekilde birbirlerine muhtaç.'' PKK olmazsa ordunun bir milyon kişiyi silah altında tutamayacağını savunan eski İngiliz subay, ordu olmasa ''PKK da kuruyup gidecek',' diyor. Haftanın Yorumu Bu haftaki Ufuk Turunda, Irak ta giderek artan mezhep çatışmaları, Kerkük sorunuyla ilgili son gelişmeler, Kürt yönetimiyle Irak hükümetinin petrol yasa tasarısı üzerinde mutabakat sağladıklarına dair haberler, GUAM Zirvesi ve Hazar görüşmeleri değerlendirilmiştir. 9
Irak ın Çıkmaz Sokağı: Mezhep Çatışması Saddam rejiminin devrilmesiyle oluşan güç boşluğunun, etnik ve mezhebi bazda ayrışan siyasi gruplarla doldurulmaya çalışılması, Saddam sonrası dönemde Iraklılık kimliğinin oluşamamasının temelini teşkil etmiştir. Tarih boyunca mezhep çatışmasının yaşanmadığı Irak ta, mezhep çatışmalarının nasıl ve neden yaşanmaya başladığı, kimin çıkarlarına hizmet ettiği cevaplanamayan sorulardandır. Geçen sene Askeriye türbesine yönelik gerçekleştirilmiş olan saldırı, Irak ın yeniden yapılanma sürecinde önemli bir dönüm noktası olmuştur. Aradan geçen bir yıl içerisinde, Irak hükümeti ve ABD nin ulusal uzlaşıyı sağlama iddiasıyla uyguladıkları her yeni stratejinin, başarısız olduğunu söylemek yerinde olacaktır. Geçtiğimiz hafta 78 kişinin hayatını kaybettiği, 218 kişinin de yaralandığı Hillani Camiine yapılmış olan saldırı da mezhep çatışmasının geldiği dönülmez noktayı göstermektedir. Sadr Grubu ve Fazilet Partisinin Irak hükümetinden desteğini çekmesi, Yeşil Bölgeye yönelik saldırıların artarak devam etmesi ve Irak hükümetinin Irak ın geleceğiyle ilgili konuları, kendine verilecek destek karşılığında pazarlık konusu yapması, hükümetin ulusal uzlaşıyı sağlayabileceğine dair umutları tüketmektedir. Kerkük Referandumu Üzerine Yapılan Pazarlık Irak Anayasasının 140. maddesine göre 2007 senesi sonuna kadar yapılması planlanan referandumun, mevcut şartlarda yapılamayacağına dair görüşlerin güçlenmesi ile birlikte, Kerkük te artan şiddet olayları dikkat çekmektedir. Geçtiğimiz hafta Kerkük te yaşanan intihar saldırısı sonucunda 18 kişinin hayatını kaybetmesi, referandum öncesi Kerkük te şiddet olaylarının artacağına dair görüşleri teyit etmektedir. Referandumun ertelenmesi durumunda Kürt yönetiminin daha agresif bir tutum içerisine girmesi beklenmekte, Kerkük te artabilecek saldırıların ise referandumun bu yıl içerisinde yapılmasını engelleyeceği değerlendirilmektedir. Irak hükümetinin, Kürt yönetiminin hükümete verdiği destek karşılığında Kerkük referandumunun yapılmasını desteklemesi ihtimali, bu konudaki endişeleri arttırmaktadır. Aynı dönemde, ABD nin desteklediği, ancak Kürt yönetiminin itiraz ettiği petrol yasa tasarısı üzerinde Kürt yönetimi ve Irak hükümeti arasında anlaşmaya varıldığı haberleri ve Barzani nin Kerkük referandumunun 3-5 ay ertelenebileceğine dair söylemleri, Kerkük üzerine yapılan pazarlıkların, soruna kısa vadeli ertelemeden öte bir çözüm getirmeyeceğini göstermektedir. Seçimlere odaklanmış Türk yetkililerinin, Irak ın ve bölgenin istikrarını yakından ilgilendiren Kerkük sorunu konusunda göstermelik ve kısa vadeli çözümlerle yetinmemeleri beklenmektedir. Öncelikle Arap parti ve grupları ikna edilerek Anayasa tadilatı çerçevesinde 140. madde anayasadan çıkartılmalı, bu başarılamazsa normalleştirme ve sayım süreçlerinin Türkiye nin de dahil olduğu uluslar arası gözetim dahilinde tamamlanması için gayret sarf edilmeli ve bu süreçlerin kabul edilir bir şekilde tamamlanmadan referandumun yapılamayacağı, yapıldığı taktirde tanınmayacağı resmi olarak ilan edilmelidir. GUAM Zirvesi Sovyetlerin dağılmasının ardından kurulan BDT aracılığıyla eski nüfuz alanında söz sahibi olmaya devam etmek isteyen Rusya, GUAM'ın ortaya çıkmasıyla Moskova merkezli politikalardan kurtulmak isteyen bölgesel bir ittifakla karşı karşıya kalmıştır. 1997 yılında Strazburg'da Ukrayna, Gürcistan, 10
Azerbaycan ve Moldova devlet başkanlarının bir araya gelerek kurduğu GUAM teşkilatı, üye ülkeler arasında siyasi ve ekonomik ilişkiler başta olmakla birçok alanda iş birliğini geliştirerek bu ülkelerin egemenliğini Rusya'ya karşı korumayı hedeflemiştir. Kuruluşunun 10. yılında Bakü'de gerçekleştirilen ikinci zirve toplantısına üye ülke liderlerinin yanı sıra, 25 ülke ve 8 uluslararası teşkilat temsilcisi de katılmıştır. Polonya, Romanya ve Litvanya devlet başkanlarının da katıldığı toplantıya Batı eksenli ülke ve teşkilatların bu ilgisi, Moskova-ABD arasında son dönemlerde füze savunma sisteminden kaynaklanan krizin bir yansıması olarak yorumlanmaktadır. 10. yılı geride bırakan GUAM diğer bir adıyla ''Demokrasi ve Ekonomik Kalkınma Teşkilatı'' bu süre içerisinde kurumsallaşma ve üye ülkelerin ortak menfaatlerini koruma adına ciddi bir ilerleme kaydedememiştir. Dönem başkanlığının Kiev'den Bakü'ye geçtiği bu toplantı, teşkilatın canlanması açısından büyük önem arz etmektedir. Üyeler arasında ortak noktaların olmasını teşkilatın güçlenmesi açısından önemli gören bölge ülkeleri, mevcut sorunların çözümü için bölgesel iş birliğini uluslararası alana taşıyarak bu anlamda ağırlık kazanma çabası içindedir. 3 üye ülkenin ortak sorunlarından biri olan ve yıllardır devam devam eden ayrılıkçı sorunları GUAM şemsiyesi altında BM'ye taşımaya çalışan teşkilat, bu konuda Moskova'nın itirazıyla karşı karşıya kalmaktadır. Teşkilat bünyesindeki sorunları gidererek Avrupa Birliği ile siyasi ve ekonomik ilişkilerin güçlendirilmesine büyük önem verildiğini ortaya koyan Bakü Zirvesi, enerji taşımacılığında Rusya'nın tekelini kıracak alternatif enerji hatlarının geliştirilmesi ve desteklenmesi gerektiğini ortaya koyarak bu anlamda AB'nin desteğini de tam anlamıyla yanına almaya çalışmıştır. Nükleer kazalar ve radyasyona karşı güvenlik, karşılıklı yardım, taşımacılık ve kültür alanında iş birliğini öngören birçok anlaşma ve protokolün imzalandığı Bakü Zirvesi; Hazar, Karadeniz ve Baltık ülkeleri arasında oluşturulacak bir iş birliği paltformuyla Rusya karşıtlığının giderek güçleneceğinin de işaretlerini vermektedir. Hazar Görüşmeleri 2002 Aşgabat toplantısından sonra Hazar'ın statüsü ile ilgili kıyı ülke Dışişleri Bakanlarının bir araya geldiği ilk toplantı Tahran'da gerçekleştirildi. Statü konusunda uzlaşmazlığıyla bilinen İran'ın teklifiyle gerçekleşen bu toplantı, Tahran'ın konuya ilişkin tutumunun değişebileceği konusundaki beklentileri boşa çıkarmıştır. Statü konusunda uzlaşmaz taraflardan biri olarak bilinen İran, Tahran toplantısında geri adım atmadığını ortaya koyarken, diğer uzlaşmaz taraf olan Türkmenistan ise Niyazov sonrası birçok konuda olduğu gibi bu konuda da olumlu adımlar atacağı yönünde olumlu işaretler vermektedir. Hazar'ın 5 kıyı ülkesi arasında eşit bir şekilde paylaşım ile statüsünün belirlenmesini isteyen İran, eski statünün temel bir dayanak oluşturarak tüm taraflarca kabul görecek yeni bir düzenlemenin şart olduğunu, Azerbaycan, Rusya ve Kazakistan arasında Hazar'ın sathiyle ilgili yapılan üçlü anlaşmanın sorunun çözümünde etkili olmayacağını ortaya koymuştur. (Bilindiği gibi Hazar'a en az kıyısı olan İran ve Türkmenistan, Hazar'ı kapalı bir havza-göl olarak kabul edilmesini ve 5 kıyıdaş ülkeye eşit olarak bölünmesini isterken; Rusya, Azerbaycan ve Kazakistan ise Hazar'ın kıyı uzunluğuna göre 11
paylaşılmasını istemektedir.) Tahran toplantısıyla, Hazar'ın statüsünün belirlenmesi başta olmakla bölgede önemli bir ülke olduğunu ortaya koyan İran, ucuz ve güvenli enerji taşımacılığı konusunda da bölge ülkeleri arasında tercih edilebilecek bir coğrafyaya sahip olduğunun altını çizmiştir. Tahran'da gerçekleştirilen zirvede Hazar'ın statüsünün belirlenmesinden çok, enerji hatları, bu hatların bölge güvenliği ve istikrarına katkısı, Hazar havzası ülkelerinin enerji konusundaki iş birliği imkanları ve bu iş birliğinde İran'ın ne derecede önemli olduğu ortaya konmuştur. Hazar'ın su üzerindeki sınırların belirlenmesi ve denizde bulunan enerji kaynaklarının kullanımı ve paylaşımıyla ilgili anlaşmanın sağlanamadığı Tahran toplantısı, gelecek aylarda bir araya gelecek Devlet Başkanları toplantısı için hazırlık niteliği taşımaktadır. 12