İSTANBUL EKONOMİSİ 2008/2009 MALİ HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI FİNANSMAN MÜDÜRLÜĞÜ
CARİ FİYATLARLA GSMH YILLAR TÜRKİYE MİLYAR $ İSTANBUL MİLYAR $ İSTANBUL PAYI % 2000 265.4 58.7 22.1 2001 196.7 41.9 21.3 2002 230.5 50.2 21.8 2003 304.9 68.66 22.5 2004 390.4 88.6 22.7 2005 481.5 110.3 22.9 2006 526.4 121.6 23.1 2007 658.8 152.2 23.1 2008 621.4 135.5 21.7 KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK ENSTİTÜSÜ 2
İSTANBUL NÜFUSU YILLAR TÜRKİYE (.000) İSTANBUL (.000) İSTANBUL UN PAYI % 2007 70.586 12.573 17.8 2008 71.517 12.697 17,75 KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU ADRESE DAYALI NUFÜS KAYIT SİSTEMİ 2008; NÜFUS SAYIMI SONUÇLARI 3
İSTANBUL VE TÜRKİYE DEKİ NÜFUS ARTIŞI TAHMİNLERİ YILLAR TÜRKİYE DEKİ TÜRKİYE NÜFUSU İSTANBUL DAKİ NÜFUS ARTIŞI (000) NÜFUS ARTIŞI ORANI (%) ORANI (%) İSTANBUL NÜFUSU (000) İSTANBUL UN TOPLAM NÜFUSTAKİ İ PAYI 2009 1,13 72.325 2,10 12.964 17,92 2010 1,10 73.121 2,00 13.223 18,08 2011 1,08 73.911 1,90 13.474 18,23 2012 1,06 74.694 1,80 13.717 18,36 2013 1,03 75.463 1,70 13.950 18.49 2014 1,02 76.233 1,60 14.173173 18.59 2015 0,99 76.988 1,50 14.386 18.69 KAYNAK: İTO 4
İSTANBUL DAKİ HANE HALKI SAYISI VE BÜYÜKLÜĞÜ İLE BİRLİKTE KENTSEL NÜFUS TAHMİNLERİ YILLAR TOPLAM NÜFUS (.000) KENTSELLEŞME ORANI % KENT NÜFUSU (.000) KENTSEL HANE HALKI BÜYÜKLÜĞÜ HANE HALKI SAYISI (.000) 2008 12.964 91.7 11.888 3.51 3.357 2009 13.144 91.8 12.066 3.48 3.467 2010 13.421 92.0 12.347 3.45 3.578 2011 13.689 92.2 12.621 3.42 3.690 2012 13.949 92.4 12.889 3.3939 3.802 2013 14.201 92.6 13.150 3.36 3.913 2014 14.442 92.8 13.402 3.33 4.024 2015 14.686 93.0 13.658 3.30 4.138 SAE TARAFINDAN TAHMİN EDİLMİŞTİR 5
2008 YILI KİŞİ BAŞI GELİR YILLAR TÜRKİYE ISTANBUL GSMH (MİLYAR $) 621,4 135,5 NÜFUS (MİLYON) 71.5 12 KİŞİ BAŞI GELİR (DOLAR) 8.688 11.292 KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 6
İŞGÜCÜ TÜRKİYE İSTANBUL KURUMSAL OLMAYAN İŞGÜCÜ (.000) (YÜKÜMLÜ, MAHKUM, SİLAH ALTINDAKİLER vs. HARİÇ) 69.724 12.491 NÜFUS 15>+ (.000) 50.772 9.499 İŞGÜCÜ (.000) 23.805 4.416 İSTİHDAM (.000) 21.194 3.923 İŞSİZLİK (.000) 2.611 493 İŞGÜCÜ SAYILMAYAN NÜFUS (.000) 26.967 5.083 İŞGÜCÜ KATILIM ORANI % 46,9 46,5 İŞSİZLİK ORANI % 11,0 11,2 İŞSİZLİK ORANI % (2009 1.YARI) 12,8 13 KAYNAK: TÜİK 7
İŞGÜCÜNÜN SEKTÖR BAZINDA DAĞILIMI 2008 TÜRKİYE (.000) İSTANBUL (.000) İSTANBUL UN PAYI % TARIM 5.016 14 0,3 SANAYİ 5.682 1.574 27,77 HİZMET 10.495 2.335 22,2 TOPLAM 21.193 3.923 18,5 KAYNAK: TÜİK 8
ANA İHRACAT MALLARI 2004-2008 ÜRÜNLER 2004 2005 2006 2007 2008 (.000 USD) Motorlu Taşıt, Traktör, Bisiklet, Motosiklet ve Diğer 8.288.799 9.566.435 11.886.092 15.903.675 18.326.711 Demir-Çelik 5.359.512 4.973.475 6.273.353 8.372.266 14.946.358 Makine, mekanik Uygulamalar, Kaynatma, vb. Parçalar 4.130.648 5.246.237 6.516.726 8.781.251 10.258.590 Elektrikli Cihazlar, Aparatlar ve Bileşenler 4.880.120 5.525.690 6.327.750 7.422.515 7.971.713 Dokuma ve Aksesuarları 6.259.222 222 6.590.352 6.938.275 8.022.460 7.826.794 794 Mineral Yakıt ve Yağlar 1.429.186 2.641.145 3.567.425 5.147.932 7.531.776 Demir-Çelik Bileşenleri 2.226.923 2.731.357 3.336.371 4.129.749 5.742.363 İnci, Ziynet Eşyaları ve Metal Ürünler 1.063.946 1.325.764 1.824.130 2.623.772 5.383.129 Dokunmamış ürünler 4.536.829 4.862.376 4.710.984 5.445.286 5.326.729 Plastik ve Benzeri 1.239.668 1.626.537 2.214.266 2.822.051 3.563.148 Meyve, Fındık, ve Narenciye 1.902.515 2.501.037 2.388.333 2.670.618 2.855.302 Deniz Taşımacılığı/Yapıtları 686.334 1.251.573 1.398.516 1.818.572 2.647.859 Tuz, Sülfür, Toprak/Taş, Plaster ve Çimento 917.980980 1.124.129124 129 1.154.984154 1.453.743 2.279.827279 Diğer Tekstil Materyalleri 1.856.536 1.969.748 1.920.431 2.110.210 2.097.710 Mobilya, Aydınlatma, Reklam Lambaları 855.707 958.345 1.101.804 1.484.142 1.891.085 Kauçuk ve Bileşenleri 841.431 1.008.639 1.192.419 1.589.147 1.807.993 Alüminyum ve Bileşenleri 649.488488 875.609 1.233.803 1.619.640 640 1.776.509 Pamuk, Pamuk İpliği ve Pamuk Tekstili 1.219.991 1.179.569 1.338.306 1.611.317 1.633.650 Sebze, Meyve ve Bitkisel Ürünler 980.423 1.281.470 1.119.942 1.314.079 1.441.032 Suni ve Sentetik Elyaf 796.562 894.103 1.036.892 1.256.300 1.336.016 KAYNAK: DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI 9
YILLARA GÖRE DIŞ TİCARET TÜRKİYE (.000 USD) İSTANBUL (.000 USD) İSTANBUL PAYI % YIL İHRACAT İTHALAT İHRACAT İTHALAT İHRACAT İTHALAT 2002 36.059.089 51.553.797 20.970.063 28.928.792 58,15% 56,11% 2003 47.252.836 69.339.692 27.599.988 41.401.973 58,41% 59,71% 2004 63.167.153 97.539.766 36.834.410 60.816.541 58,31% 62,35% 2005 73.476.408 116.774.151 41.716.339 70.136.134 56,78% 60,06% 2006 85.534.676 139.576.174 47.012.604 81.264.121 54,96% 58,22% 2007 107.271.750 170.062.715 59.278.268 98.538.719 55,26% 57,94% 2008 132.027.258 201.963.558 73.127.954 111.270.737 55,39% 55,09% KAYNAK: DIŞ TİCARET MÜŞTEŞARLIĞI 10
İSTANBUL DAKİ İTHALAT VE İHRACAT FİRMA SAYISI 2004 2005 2006 2007 2008 İHRACAT FİRMALARI SAYISI 21.679 22.896 23.942 26.067 25.804 İTHALAT FİRMALARI SAYISI 28.485 30.336 31.886 34.715 34.021 KAYNAK: DIŞ Ş TİCARET MÜŞTEŞARLIĞIŞ Ş 11
İŞ DÜNYASI: İSTANBUL DA YENİ KURULAN VE TASFİYE OLAN FİRMA SAYILARI 2005 2006 2007 2008 YENİ KURULAN TASFİYE YENİ KURULAN TASFİYE YENİ KURULAN TASFİYE YENİ KURULAN TASFİYE İMALAT 4.474 1.260 4.704 1.391 4.792 1.509 4.048 1.423 İNŞAAT 1.938 475 2.380 481 2.733 472 2.282 444 TOPTAN/PERAKENDE TİCARETİ 5471 5.471 1429 1.429 5337 5.337 1370 1.370 5710 5.710 1538 1.538 5037 5.037 1559 1.559 ULAŞIM VE HABERLEŞME 1.528 301 1.436 302 1.569 285 1.423 346 FİNANS KURUMLARI 346 132 271 113 246 124 232 98 GAYRIMENKUL VE TİCARİ HİZMETLER 2.236236 372 2.776 450 2.989 486 2.719 503 EĞİTİM 221 38 323 26 350 38 301 32 SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER 408 139 391 132 476 151 342 147 RESTAURANT VE OTELLER 438 61 479 83 562 113 533 89 KAYNAK : TÜİK 12
İSTANBUL: YABANCI ŞİRKET SAYISI VE SEKTÖREL DAĞILIMLARI 2007-2008 SEKTÖR 2007 2008 SAYI DIŞ SERMAYE SAYI DIŞ SERMAYE TARIM VE GIDA 111 10.706.510 114 9.616.758 MADENCİLİK 61 10.510.479 55 4.828.723 TEKSTİL VE GİYİM 206 25.549.343 205 8.714.683 DERİ TİCARETİ 18 533.091 15 500.294 ORMAN ÜRÜNLERİ 23 1.119.220 27 490.352 KAĞIT, KAĞIT ÜRÜNLERİ VE BASIM 45 510.644 35 8.642.666 KİMYEVİ MADDE, PLASTİK VE KAUÇUK 178 30.545.223 130 9.331.664 DEMİR-ÇELİK 65 1.611.177 42 15.661.631 MAKİNA-TEÇHİZAT 150 5.180.437 142 18.009.139 ELEKTRİK, ELEKTRONİK VE BİLİŞİM 298 17.885.993 399 25.671.008 İNŞAAT 308 35.940.080 302 65.802.760 YAPI MALZEMELERİ 85 23.636.322 322 75 2.143.091 OTOMOTİV 47 3.230.102 85 16.673.972 ULAŞIM 190 4.735.618 220 52.742.860 BANKACILIK VE SİGORTA 55 21.348.962 86 71.634.492 SAĞLIK VE EĞİTİM 147 11.203.747 146 5.765.072 OTEL VE RESTAURANT 119 4.405.446 100 4.247.182 DANIŞMANLIK 665 46.860.279 450 15.050.914 DİĞER 300 12.884.282 313 13.087.698 TOPLAM 3.071 268.396.955 2.941 348.614.960 KAYNAK: İTO 13
TOPLAM BANKA MEVDUATLARI (MİLYAR $) YILLAR TÜRKİYE İSTANBUL İSTANBUL UN PAYI % 1996 57.2 22.2 38.7 1997 61.2 24.8 40.5 1998 77.1 30.5 39.6 1999 89.4 36.7 41.0 2000 101.9 42.5 41.7 2001 80.7 35.7 44.3 2002 86.9 36.6 42.1 2003 115.5 46.9 40.6 2004 147.8 58.8 39.8 2005 167.7 67.4 40.2 2006 196.4 80.5 41.0 2007 245.6 110.9 45,1 2008 268.1 124.7 45,5 KAYNAK: TÜRKİYE BANKALAR BİRLİĞİ 14
TOPLAM BANKA KREDİLERİ (MİLYAR $) YILLAR TÜRKİYE İSTANBUL İSTANBUL UN PAYI 1996 35.9 14.7 40.8 1997 43.0 15.7 36.6 1998 45.1 17.0 37.8 1999 40.2 14.2 35.2 2000 51.0 19.1 37.5 2001 25.7 10.2 39.8 2002 32.0 13.5 42.1 2003 49.6 20.3 40.9 2004 76.7 29.9 38.9 2005 97.0 38.3 39.5 2006 126.9 50.8 40.0 2007 175.4 77.1 43.9 2008 182.1 79.1 42.0 KAYNAK: TÜRKİYE BANKALAR BİRLİĞİ 15
GELEN TURİST SAYISI YILLAR TÜRKİYE (.000) İSTANBUL (.000) İSTANBUL UN PAYI % 1995 7726 7.726 2009 2.009 26.0 1996 8.614 2.438 28.3 1997 9.689 2.502 25.8 1998 9752 9.752 2357 2.357 24.22 1999 7.487 1.734 23.2 2000 10.428 2.421 23.2 2001 11.619 2517 2.517 21.7 2002 15.214 2.705 17.8 2003 16.302 3.148 19.3 2004 20.262262 3473 3.473 17.11 2005 24.124 4.849 20.1 2006 23.148 5.285 22.8 2007 27.214214 6653 6.653 24.44 2008 30.929 7.049 22.8 2009 1. YARI 10.591 3.265 30.8 KAYNAK: TURİZM BAKANLIĞI 16
TURİZM GELİRLERİ TÜRKİYE VE İSTANBUL YILLAR TÜRKİYE (MİLYAR $) İSTANBUL (MİLYAR $) İSTANBUL UN PAYI % 2003 13.2 2.6 19.5 2004 15.9 2.9 18.0 2005 18.2 3.8 21.0 2006 16.9 42 4.2 25.0 2007 18.5 4.9 26.5 2008 21.9 5.9 26.8 KAYNAK: TURİZM BAKANLIĞI 17
2008 YILI TÜRKİYE DEKİ İLK 20 DEKİ VERGİ MÜKELLEFLERİ ŞİRKET SEKTÖR VERGİ (.000 $) TURKCELL TELEKOMÜNİKASYON 441.947 TÜRK TELEKOMÜNİKASYON TELEKOMÜNİKASYON 419.577 T.C. ZİRAAT BANKASI BANKACILIK 391.287 İŞ BANKASI BANKACILIK 241.870 TÜRKİYE GARANTİ BANKASI BANKACILIK 236.685685 MERKEZ BANKASI BANKACILIK 222.258 AKBANK BANKACILIK 221.257 TÜRKİYE HALK BANKASI BANKACILIK 159.074 TÜRKİYE PETROLLERİ ENERJİ 133.932 VAKIFLAR BANKASI BANKACILIK 130.050 YAPI VE KREDİ BANKASI BANKACILIK 122.680 PHİLSA PHİLIP MORRİS SABANCI TÜTÜN ÜRÜNLERİ 95.303 DEVLET HAVA MEYDANLARI İŞLETMESİ HAVACILIK 93.558 KOÇ HOLDİNG HOLDING 86.692 BOTAŞ ENERJİ 62.158 TÜPRAŞ ENERJİ 61.109 İLLER BANKASI BANKACILIK 54.685 T.C.POSTA VE TELGRAF TEŞKİLATI HİZMET 50.125 MERCEDES-BENZ TÜRK TAŞIT 49.907 N.V.TURKSE PERENCO ENERJİ 49.025 KAYNAK : GELİR İDARESİ 18
İSTANBUL DA VERGİ VEREN EN BÜYÜK 20 REEL SEKTÖR ŞİRKETİ 2008 ŞİRKET SEKTÖR VERGİ (.000) TURKCELL TELEKOMÜNİKASYON 441.947 İŞ BANKASI BANKACILIK 241.870 TÜRKİYE GARANTİ BANKASI BANKACILIK 236.685 AKBANK BANKACILIK 221.257 YAPI VE KREDİ BANKASI BANKACILIK 122.680 KOÇ HOLDİNG HOLDİNG 86.692 MERCEDES-BENZ TÜRK TAŞIT 49.907 ANADOLU EFES BİRACILIK MEŞRUBAT 47.958 ASYA KATILIM BANKASI BANKACILIK 41.307 ÜNİLEVER İMALAT SANAYİ 41.182 SHELL&TURCAS PETROL ENERJİ 38.429 DOĞAN ŞİRKETLER GRUBU HOLDİNG HOLDING 36.827 İÇDAŞ ÇELİK ENERJİ DEMİR-ÇELİK SANAYİ 36.247 MİGROS PERAKENDE 34.790 HABAŞ SINAİ VE TIBBİ GAZLAR İSTİHSAL SANAYİ MEDİKAL GAZ 30.090 TEMA MAĞAZACILIK PERAKENDE 30.035 HSBC BANK BANKACILIK 29.108 TÜRKİYE FİNANS KATILIM BANKASI BANKACILIK 27.572 FİNANSBANK BANKACILIK 27.257 AXA SİGORTA SİGORTA 27.240 KAYNAK: GELİR İDARESİ 19
İSTANBUL DAKİ EN BÜYÜK 10 ŞİRKET 2008 ŞİRKET SEKTÖR NET SATIŞ (.000 $) FORD OTOMOTİV 3.928.122 OYAK RENAULT OTOMOTİVİ 3.080.881 TOFAŞ OTOMOTİV 2.736.487 ARÇELIK ELEKTRİK/MAKİNA 2.660.972 İÇDAŞ ÇELİK DEMİR-ÇELİK 2.503.630 HABAŞ SANAYİ MEDİKAL GAZ 2.273.675 AYGAZ LPG/ENERJİ 2.144.863 İGDAŞ ENERJİ 2.010.651 ÇOLAKOĞLU DEMİR-ÇELİK 1.749.693 VESTEL ELEKTRONİK 1.551.142 KAYNAK: İTO 20
DÖVİZ KURLARI VE ENFLASYON 2001-2008 USD/TL USD/TL ENFLASYON ORANI YILLAR YIL SONU YILLIK ORTALAMA (CPI %) 2001 1.4386 1.2228 68.5 2002 1.6345 1.5045 29.7 2003 1.3932 1.4955 18.4 2004 1.3360 1.4217 9.3 2005 1.3420 1.3410 7.77 2006 1.4100 1.4420 9.7 2007 1.1700 1.3000 8.4 2008 1,5291 1,2992 10.06 KAYNAK: MERKEZ BANKASI VE TÜİK 21
2,5 2 1,5 1 05 0,5 0 DÖVİZ KURLARI: USD/TL ve EUR/TL EXCHANGE RATES Oca.02 May.02 Eyl.02 Oca.03 May.03 Eyl.03 Oca.04 May.04 Eyl.04 Oca.05 May.05 Eyl.05 Oca.06 May.06 Eyl.06 Oca.07 May.07 Eyl.07 Oca.08 May.08 Ey l.08 Oca.09 May.09 KAYNAK: MERKEZ BANKASI USD/TL EUR/TL 22
DÖVİZ KURLARI VE ENFLASYON 2008-2009 YILLAR TÜFE ÜFE 2008 10.0606 % 811% 8.11 2009 1.YARI 1.83 % 3.27 % YILLAR USD/TL EUR/TL 2008 1,5291 2,1435 2009 1.YARI 1.5321 2,1627 KAYNAK: MERKEZ BANKASI VE TÜİK 23