Bu modül, Makine Halıcılığı sektöründe hazırlanmış olan sertifika/kurs müfredat programlarındaki yeterlikleri kazandırmayı amaçlayan bireysel öğrenme materyalidir. Makine Halıcılığı ile ilgili eğitim alan öğrenciler ile sektörde çalışanların faydalanması amacıyla Avrupa Birliği Fonları ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortak finanse edilmiş olup PARA İLE SATILMAZ.
İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR... 4 GİRİŞ... 5 ÖĞRENME FAALİYETİ 1... 6 1. LARK İŞLEMİNDE BUHAR... 6 1.1. Buharın Elde Edilmesi... 6 1.1.1. Buhar Kazanlarında Emniyet... 7 1.2. Buharın İletilmesi... 9 UYGULAMA FAALİYETİ... 10 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME... 12 ÖĞRENME FAALİYETİ 2... 13 2. KURUTMA FIRINLARI... 13 2.1. Kurutma Fırınları... 13 2.1.1. Kurutma Fırınlarını Isıtma Yöntemleri... 14 UYGULAMA FAALİYETİ... 17 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME... 19 ÖĞRENME FAALİYETİ 3... 20 3. KURUTMA TAMBURLARI... 20 3.1. Kurutma Tamburunu Isıtma Yöntemleri... 20 UYGULAMA FAALİYETİ... 22 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME... 24 CEVAP ANAHTARLARI... 25 KAYNAKÇA... 26
AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI Halı Üretim Teknolojisi Halı Lark Makinesi Operatörü Lark Makinesinde Buhar Ayarları Buhar basıncı çalışabilme aralığına dikkat ederek ve sayaçları doğru okuyarak makine buhar ayarlarını yapabilmek için gerekli temel bilgi ve becerilerin kazandırıldığı bir öğrenme materyalidir. SÜRE 40/32 ÖN KOŞUL Tutkal ve Apre Hazırlama modülünü tamamlamış olmak. YETERLİK Makine Buhar Ayarlarını Yapmak Genel Amaç Bu modül ile gerekli şartlar sağlandığında, buhar basıncı çalışabilme aralığına dikkat ederek ve sayaçları doğru okuyarak makine buhar ayarlarını yapabileceksiniz. MODÜLÜN AMACI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Amaçlar 1. Buharı kontrol edebileceksiniz. 2. Kurutma fırını ısı değerlerini üretim şekline göre ayarlayabilecek ve kontrol edebileceksiniz. 3. Buhar odası basınç ayarlarını yapabilecek ve kontrol edebileceksiniz. 4. Kurutma tamburu buhar değerlerini kontrol edebileceksiniz. Ortam: Halı apre işletmesi veya atölyesi, aydınlık bir ortam. Donanım: Lark makinesi, buhar odası, buhar kazanı, buhar basınç sayaçları, doğalgaz tesisatı, havalandırma tertibatı, ısı göstergeleri, kurutma tamburu. Modül içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra verilen ölçme araçları ile kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmen modül sonunda ölçme aracı (çoktan seçmeli test, doğruyanlış testi, boşluk doldurma vb.) kullanarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek sizi değerlendirecektir.
GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Lark makinelerinin belirli ünitelerinde kızgın buhar kullanılarak işlem yapılmaktadır. Bu ünitelerin sürekli çalışabilmeleri için buhar kazanlarında elde edilen buharın izolasyonlu borularla kullanılacağı yere iletilmesi gerekmektedir. Halıya uygulanan her türlü işlemde ihtiyaç duyulan buhar, kazan dairelerinde buhar kazanlarında elde edilir. Buhar kazanları, çalışma şekline göre, katı, sıvı veya gaz halindeki herhangi bir yakıtın veya elektrik, nükleer enerji gibi enerji kaynaklarını kullanarak suyun ısıtılması sonucunda istenilen basınç, sıcaklık ve miktarda buhar elde etmeye yarayan basınçlı kaplardır. Tutkallama bölümünden çıkarken sırtı ıslanan halılar kurutma bölümünde kurutulur. Kurutma fırını içerisinde bulunan buhar serpantinleri (ısıtılan yada soğutulan akışkanın yüzeye olan temas alanını artırmak için kullanılan cihaz), emiş fanları yardımıyla fırın içerisindeki sıcak havayı çekerek halı sırtına ve yüzeyine üfleme yapmak suretiyle halının kurumasını sağlar. Bu modül sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle Kurutma fırını ısı değerlerini üretim şekline göre ayarlayabilecek ve kontrol edebileceksiniz.
ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ Öğrenme faaliyetinde kazandırılacak bilgi ve beceriler doğrultusunda, uygun ortam sağlandığında emniyet kurallarına dikkat ederek, buhar basıncı çalışabilme aralığına dikkat ederek ve sayaçları doğru okuyarak buharı kontrol edebileceksiniz. ARAŞTIRMA» Halıya buharla yapılan lark işlemi hakkında araştırma yapınız.» Buharın elde edilme ve işetilme şekillerini araştırınız. 1. LARK İŞLEMİNDE BUHAR Lark makinelerinin belirli ünitelerinde kızgın buhar kullanılarak işlem yapılmaktadır. Bu ünitelerin sürekli çalışabilmeleri için buhar kazanlarında elde edilen buharın izolasyonlu borularla kullanılacağı yere iletilmesi gerekmektedir. Lark işleminde dikey ve yatay buharlamada, kurutma fırınında ve tamburunda buhar kullanılmaktadır. Dikey ve yatay buharlama bölümlerinde açık buhar kullanılırken, kurutma fırını ve tamburunda ise kapalı buhar kullanılmaktadır. Açık buhar, sisteme uygulanan buharın, işi bittikten sonra egzoz yardımıyla dışarı atılması işlemidir. Kapalı buhar ise, kullanılan buharın, borular içerisinden tekrar buhar kazanına gönderilmesidir. 1.1. Buharın Elde Edilmesi Halıya uygulanan her türlü işlemde ihtiyaç duyulan buhar, kazan dairelerinde buhar kazanlarında elde edilir. Buhar kazanları, çalışma şekline göre, katı, sıvı veya gaz halindeki herhangi bir yakıtın veya elektrik, nükleer enerji gibi enerji kaynaklarını kullanarak suyun ısıtılması sonucunda istenilen basınç, sıcaklık ve miktarda buhar elde etmeye yarayan basınçlı kaplardır. Buhar kazanlarının prensip şeması genel olarak aşağıda belirtildiği şekildedir.
Resim 1.1. Buhar Kazanı Yapısı Buhar kazanları, elde edilmek istenen buhar basıncına göre alçak basınçlı (0,5 bar) veya yüksek basınçlı (0,5 bardan yüksek) olarak imal edilirler. 1.1.1. Buhar Kazanlarında Emniyet Buhar kazanları basınçlı kaplar olduğundan birçok açıdan emniyetin sağlanmasına dikkat edilmelidir. Buhar kazanlarının emniyetli ve düzenli çalışabilmesi için en önemli yardımcı elemanlardan biri besleme pompalarıdır. Besleme pompaları küçük kapasitelerde kazandaki su seviyesine göre zaman zaman çalışmasına karşılık, büyük kapasitelerde debisi ayarlanarak sürekli çalışır. Özellikle büyük işletmelerde kullanılan kazanların besleme pompalarının seçimi ve dizaynında göz önüne alınması gereken hususlar çeşitli standartlarda verilmektedir. Genel olarak kara tipi buhar kazanlarında: 1. Besleme pompası tahrikinde kullanılan (buhar veya elektrik) enerjinin devreden çıkması halinde, kazan yakma sistemi de devreden çıkıyorsa ve kazanda depo edilmiş ısı enerjisi kazan için bir tehlike oluşturmuyor ise, 2. Buhar kazanında otomatik kontrollu bir yakma sistemi var ise, 3. Buhar basıncı ve su beslemesi otomatik kontrollu ise,
4. Düşük su seviyesini belirten bir emniyet tertibatı var ise, tek bir besleme pompası yeterlidir. Aksi taktirde sistemde en az iki besleme pompası konulmalıdır. Besleme pompalarının debisi, işletmenin müsaade edilen maksimum buhar tüketiminin 1.25 katı olmalıdır. Sistemde en az iki besleme pompasının bulunması durumunda: Debisi büyük besleme pompasının devreden çıkması durumunda, geri kalan pompalar yukarıda verilen şartları gerçekleştirmelidir. Birbirinden bağımsız iki enerji kaynağı (elektrik ve buhar) bulunması tercih edilmelidir. Besleme pompalarının hepsi elektrik veya bir kısmı elektrik, bir kısmı buhar ile tahrik ediliyor ise bu enerji kaynaklarından birinin devreden çıkması durumunda, diğer kaynakla beslenen pompa, buhar debisinin en az 1.25 katını karşılamalıdır. Enerji kaynağının devreden çıkması durumunda yakma sistemi de devreden çıkıyor ise ve kazanda biriken ısı, su miktarını aşırı derecede buharlaştırmıyor ise, besleme pompalarının tek bir enerji kaynağından tahrikine müsaade edilebilir Herhangi bir nedenle kazan içindeki basıncın istenen değeri aşması durumunda kendiliğinden açılarak kazan basıncını istenen düzeye düşüren emniyet valfleri (vanaları, ventilleri) kullanılmaktadır. Emniyet valfleri kazan üzerinde iki adet kullanılmalıdır ve maksimum çalışma basıncının %6 üzerine çıkılmadan, kazan tam kapasitede iken buharı dışarı atabilecek ölçüde olmalıdır. Kazan içindeki basıncın belirli bir noktada tutulmasını sağlayan ve basınç sinyalini elektrik sinyaline çeviren presostatlar, ayarlanan noktada kontak vererek brülörün devreden çıkmasını ve ayarlanan fark basıncı kadar sonra tekrar devreye girmesini sağlayan elemanlardır. Presostatlar kazan üzerinde iki adet bulunurlar. Bunlardan birincisi limit presostat olup ayarlanan değerde brülörü durdur, diğeri ise basınç ayar presostadı olup, brülör cinsine göre oransal veya on off kontrollü olabilir. Presostat seçiminde dikkat edilecek önemli bir nokta, presostat ayar basıncının, presostat çalışma aralığının ortasında bir yerde olmasıdır. Buharlaşmadan dolayı eksilen kazan su seviyesini normal seviyesine getirmek için kazana su basan besi pompaları, kazan içindeki basıncı yenebilmek için kademeli olarak çalışırlar. Kazandaki su seviyesini kontrol eden tağdiye (kazan besleyici- buhar kazanında su düzeyinin aynı kalmasını sağlayan aygıt) cihazları, su seviyesi belirli bir seviyenin altına
düştüğünde kontak vererek kazan besi pompasının çalışmasını, su seviyesi belirli bir seviyenin üstüne çıktığında ise durmasını sağlarlar. Kazandaki su seviyesi ayarlanan değerinde altına düştüğünde, yapısında bulunan ikinci cam tüpteki uçları kontak vererek brülörün devreden çıkmasını sağlamak suretiyle de emniyet aracı olarak kullanılırlar. Termostatlar, sıvı yakıtlı kazanlarda sıcaklık artınca brülörü durdurup, sıcaklık düşünce brülörü çalıştırarak, kömür yakıtlı kazanlarda ise sıcaklık artması veya azalması halinde sırasıyla yanma havası vantilatörünü durdurarak veya çalıştırarak, kazandaki kızgın suyun sıcaklığını sabit tutarlar. 1.2. Buharın İletilmesi İşletmede kullanılmak üzere elde edilen buhar, izolasyonlu borular vasıtası ile istenilen noktaya iletilir. Buharın borular içerisindeki hareketini arkasındaki basınç sağlar. Buhar kazanında kapalı sistemde oluşturulmuş buharın, kullanılmak istenilen noktadaki sıcaklık için belli bir basınca ulaşması gereklidir. Kazan ana buhar vanası açıldığında buhar aniden kazandan geçer ve boru hatlarıyla daha düşük basınçlarda kullanım noktasına taşınır. Boru hattı başlangıçta buhardan daha soğuktur. Dolayısıyla buhardan boruya ısı transferi gerçekleşir. Boruların çevresindeki hava buhardan daha soğuk olduğundan boru hattından çevreye doğru ısı transferi olacaktır. Daha soğuk olan borularla temasa geçen buhar hemen yoğuşmaya başlar. Sistem başlangıcında buharla boru arasındaki sıcaklık farkı maksimum düzeydedir. Boru hattı ısındığında buharla borular arasındaki sıcaklık farkı minimum düzeye iner. Fakat borudan çevreye doğru ısı transferi gerçekleşeceğinden bir miktar yoğuşma yine oluşur. Boru hattında kullanılacak olan üniteden önceki buhar vanası açıldığında boru tesisatındaki buhar üniteye girer ve daha soğuk yüzeyle temas eder. Buharın enerjisi başlangıçta soğuk olan ekipmanı ısıtmak için kullanılır. Daha sonra ekipman istenilen sıcaklığa ulaştığında prosese ısı transferi devam eder. Gerekli olan enerjiyi karşılayabilmek için kazanda sürekli bir buhar üretimi olacaktır. Bu nedenle de kazan için daha fazla besi suyu ve bu suyu ısıtmak için yakıt sağlanmalıdır.
UYGULAMA FAALİYETİ» Verilen iş talimatına göre işlem basamaklarını uygulayarak verilen sürede apre işleminde buhar kontrolünü yapınız. İşlem Basamakları» Lark Makinesini çalıştırınız.» Buhar odası basınç sayaçlarını okuyunuz. Öneriler» Makinenin buhar basıncı çalışma aralıklarına dikkat ediniz.» Düşük basınç durumlarını belirleyiniz.» Belirlenen düşük basınçları kazan dairesine bildiriniz.
KONTROL LİSTESİ Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız beceriler için Evet, kazanamadığınız beceriler için Hayır kutucuğuna (X) işareti koyarak kendinizi değerlendiriniz. Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Lark Makinesini çalıştırdınız mı? 2. Buhar odası basınç sayaçlarını okudunuz mu? 3. Düşük basınç durumlarını belirlediniz mi? 4. Belirlenen düşük basınçları kazan dairesine bildirdiniz mi? DEĞERLENDİRME Değerlendirme sonunda Hayır şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız Evet ise Ölçme ve Değerlendirme ye geçiniz.
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki cümlelerin başında boş bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen bilgiler doğru ise D, yanlış ise Y yazınız. 1. ( ) Lark işleminde dikey ve yatay buharlamada, kurutma fırınında ve tamburunda buhar kullanılmaktadır. 2. ( ) Lark makinesinde kullanılan buhar hepsi kapalı buhardır. 3. ( ) Larkta kullanılan buharın tamamı eksoz boruları ile dışarı atılır. 4. ( ) Buhar kazanlarında su seviyesini kontrol eden aygıta tağdiye denir. 5. ( ) Buhar ilk açıldığında önce makineyi ısıtır, sonra kullanımlık buhar üretir. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.
ÖĞRENME FAALİYETİ 2 AMAÇ Öğrenme faaliyetinde kazandırılacak bilgi ve beceriler doğrultusunda, uygun ortam sağlandığında emniyet kurallarına dikkat ederek, buhar basıncı çalışabilme aralığına dikkat ederek ve sayaçları doğru okuyarak kurutma fırını ısı değerlerini üretim şekline göre ayarlayabilecek ve kontrol edebileceksiniz. ARAŞTIRMA» Isıtma ve kurutma fırınlarında doğalgaz kullanımını araştırınız. 2. KURUTMA FIRINLARI 2.1. Kurutma Fırınları Tutkallama bölümünden çıkarken sırtı ıslanan halılar kurutma bölümünde kurutulur. Kurutma fırını içerisinde bulunan buhar serpantinleri (ısıtılan yada soğutulan akışkanın yüzeye olan temas alanını artırmak için kullanılan cihaz), emiş fanları yardımıyla fırın içerisindeki sıcak havayı çekerek halı sırtına ve yüzeyine üfleme yapmak suretiyle halının kurumasını sağlar. Resim 2.1. Kurutma Fırını
Kurutma bölümünün uzunluğu halının kurumasını etkileyen önemli faktörlerden birisidir. Kurutma bölümü ne kadar uzun olursa, halı fırın içerisinde o kadar fazla seyahat edeceğinden, kurutulması da o oranda iyi olacaktır. Fırın içerisinde halılar, avare silindirle üzerinde taşınarak hareket ettirilir. Kurutma fırınları içerisindeki emiş fanlarının önünde bulunan filtreler, sıcak havayı emerken, ortamda bulunan tozların fan tarafından çekilerek üfleme kanalları ile halı yüzeyine püskürtülmesini engellemektedir. Resim 2.2. Filtre Fırında kullanılan fanlar, serpantinler, silindirler gibi aparatların arızalanması durumunda, fırın durdurulur, kapakları açılarak soğutulması sağlanır. Arızalı parçalar sökülüp tamiratı yapıldıktan sonra tekrar yerine takılır, fırın tekrar ısıtılır. Fırın içerisinde bulunan avare silindirlere jüt, iplik gibi malzemelerin sarılması sonucu silindirin hareket etmemesi, silindir üzerinde hareket eden halının sırtından havları çekerek halının deforme olmasına neden olur. Bundan dolayı fırın içindeki silindirlerin sık sık temizlenmesi gerekir. 2.1.1. Kurutma Fırınlarını Isıtma Yöntemleri Kurutma fırınları iki farklı yöntemle ısıtılmaktadır. Bunlardan birincisinde, kazan dairesinde elde edilen buhar, yalıtılmış borularla fırın içerisindeki serpantinlere verilir. Serpantinler, içerisinden geçen buhardan dolayı ısınır ve bu ısı, bir taraftan fırını ısıtırken, diğer taraftan, serpantinlerin arkasına yerleştirilmiş emiş fanları tarafından emilerek üfleme kanalları ile halıya uygulanır.
Resim 2.3. Emiş Kanalı Kurutma fırınlarını ısıtmanın diğer bir yöntemi ise doğalgaz kullanmaktır. Kurutma fırınına yerleştirilmiş brülörler ile doğalgaz yakılarak alev elde edilir. Brülörden çıkan alev, cehennemlik çıkışında bulunan alev borularından dolaştırılarak sıcaklık elde edilir. Elde edilen sıcaklık bir yandan fırını ısıtırken, diğer yandan da emiş fanları tarafından üfleme kanalları ile halıya uygulanır. Resim 2.4. Hava Üfleme Kanalları Kurutma fırınlarının iç sıcaklığı halı cinsine göre değişiklik göstermekle beraber, 80-140 o C arasında olmaktadır. İçerisindeki sıcaklığı korumak için fırının izolasyonunun çok iyi yapılmış olması gerekmektedir. Fırın içerisine dışardan hava giriş-çıkışı olmamalıdır. Isı kaybını önlemek için fırın izolasyonu taş yününden yapılmalıdır. Fırın sıcaklığı, dışına yerleştirilmiş termometre yardımıyla sürekli kontrol edilir.
Kurutma fırınları üzerinde kullanılan egzoz fanları, fırın içerisinde oluşan nem, gaz ve aşırı sıcaklığı baca yardımıyla dışarı atmaktadır. Resim 2.5. Fırın İçerisindeki Gaz ve Nemin Dışarı Atılmasını Sağlayan Egzozlar
UYGULAMA FAALİYETİ» Verilen iş talimatına göre işlem basamaklarını uygulayarak verilen sürede kurutma fırını ısı değerlerini üretim şekline göre ayarlayınız ve kontrol ediniz. İşlem Basamakları» Isı odasını çalıştırınız. Öneriler» Havalandırmayı belirlenen süreler çalıştırıp kapatınız.» Doğalgaz vanasını kontrol ediniz.» Isıtma fırınını çalıştırınız.» Fırın ısısının belirlenen sıcaklığa gelmesini bekleyiniz.» Makine fırınlarını üretime hazır hale getiriniz.» Makine çalıştırma talimatlarına uyunuz.» Makine çalıştırma talimatlarına ve emniyet kurallarına uyunuz.
KONTROL LİSTESİ Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız beceriler için Evet, kazanamadığınız beceriler için Hayır kutucuğuna (X) işareti koyarak kendinizi değerlendiriniz. Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Isı odasını çalıştırınız mı? 2. Havalandırmayı belirlenen süreler çalıştırıp kapatınız mı? 3. Doğalgaz vanasını kontrol ettiniz mi? 4. Isıtma fırınını çalıştırdınız mı? 5. Fırın ısısının belirlenen sıcaklığa gelmesini beklediniz mi? 6. Makine fırınlarını üretime hazır hale getirdiniz mi? DEĞERLENDİRME Değerlendirme sonunda Hayır şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız Evet ise Ölçme ve Değerlendirme ye geçiniz.
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki cümlelerin başında boş bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen bilgiler doğru ise D, yanlış ise Y yazınız. 1. ( ) Kurutma fırınları halıya uygulanan yüzey ve sırt buhar nemi ile sırt tutkal nemini kurutmak için kullanılır. D 2. ( ) Lark işlemimde halının tek kurutulduğu yer fırındır. Y 3. ( ) Kurutma fırınını içerisinde halıyı kurutma ısısını veren serpantinler vardır. D 4. ( ) Sepantinleri tek ısıtma kaynağı buhardır. Y 5. ( ) Kurutma fırınlarında halıdan uzaklaşan nem buhar olarak fırının üstündeki eksoz bacalar ile dışarı atılır. D DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.
ÖĞRENME FAALİYETİ 3 AMAÇ Öğrenme faaliyetinde kazandırılacak bilgi ve beceriler doğrultusunda, uygun ortam sağlandığında emniyet kurallarına dikkat ederek, buhar basıncı çalışabilme aralığına dikkat ederek ve sayaçları doğru okuyarak kurutma tamburu buhar değerlerini kontrol edebileceksiniz. ARAŞTIRMA» Lark makinesinde kurutma tamburları hakkında bilgi edininiz. 3. KURUTMA TAMBURLARI 3.1. Kurutma Tamburunu Isıtma Yöntemleri Lark işleminde, tutkal halının sırtına uygulandığı için, halı sırtının daha iyi kurutulmasını sağlamak amacıyla, halı kurutma fırınından sonra, tamburdan geçirilir. Resim 3.1. Kurutma Tamburu Kurutma tamburu, içerisine buhar verilerek ısıtılır ve halı tambur üzerinden geçirilerek, üzerinde kalan nem burada tamamen giderilmiş olur. Tambur 160 o C sıcaklıkta ve 5,5-6 bar basınçta çalışmaktadır. Tamburun bir buhar girişi ve bir de çıkışı bulunmaktadır. Tambura buhar kapalı borular ile gelmektedir. Çıkışta bulunan kondestop (hava, gaz ve suyu otomatik
olarak buhardan ayırarak dışarı tahliye eden cihaz) tambur içerisinde yoğunlaşıp suya dönüşen buharı geri dönüşüm borusuyla tahliye eder ve içerideki sıcaklığı sürekli korur. Tamburun ısıyı tam olarak iletmesi için üzerine teflon sarılır. Tambur çapı 180-225cm arasında değişmektedir. Tambur içerisinde genişlemeyi önlemek için çemberler bulunmaktadır. Tamburun yüzeyi, halı sırtına direkt temas ettiği için, kurutma tamburu yüzeyinin pürüzsüz olması gerekmektedir. Tambur, kurutma fırınından geçirilen halı için bir bakıma çekim silindiri gibi çalışır. Tamburun hareketi, bağımsız bir servo motor tarafından sağlanır. Tamburun dönmesi, servo motora bağlı redüktör üzerinden triger kayışı yardımıyla veya direkt olarak motora bağlanarak sağlanmaktadır. Tamburun Hareketini Sağlayan Motor, Redüktör ve Kayış Sistemi (LARK-54)K Halı kurutma tamburundan geçerken, kurutulması sırasında oluşan nemin halı yüzeyine temas etmemesi için baca ve egzoz yardımıyla ortamdan uzaklaştırılır. Sırtı tutkallanmış olan halı tamburdan geçerken, tam kurumamış tutkalın tambur yüzeyine bulaşması sonucu, belirli bir süre sonunda tambur yüzeyinde tutkal lekeleri oluşur. Oluşan bu tutkal lekeleri, halı sırtının tambur yüzeyine tam olarak temasını engellemektedir. Bunu engellemek için tambur yüzeyi belirli aralıklarla özel kimyasal ilaçlar kullanılarak temizlenmelidir.
UYGULAMA FAALİYETİ» Verilen iş talimatına göre işlem basamaklarını uygulayarak verilen sürede kurutma tamburu buhar değerlerini kontrol ediniz. İşlem Basamakları» Kurutma tamburu buhar basınç değerlerini belirleyiniz.» Kurutma tamburu buhar vanalarını kontrol ediniz.» Makineyi çalıştırınız.» Kurutma tamburu buhar basıncının belirlenen seviyeye gelmesini bekleyiniz. Öneriler» Makine çalıştırma talimatlarına uyunuz.» Makinenin buhar basıncı çalışabilme aralığına dikkat
KONTROL LİSTESİ Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız beceriler için Evet, kazanamadığınız beceriler için Hayır kutucuğuna (X) işareti koyarak kendinizi değerlendiriniz. Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Kurutma tamburu buhar basınç değerlerini belirlediniz mi? 2. Kurutma tamburu buhar vanalarını kontrol ettiniz mi? 3. Makineyi çalıştırdınız mı? 4. Kurutma tamburu buhar basıncının belirlenen seviyeye gelmesini beklediniz mi? DEĞERLENDİRME Değerlendirme sonunda Hayır şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız Evet ise Ölçme ve Değerlendirme ye geçiniz.
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME BU BÖLÜMDE UYGUN ÖLÇME YÖNTEMLERİNDEN BİR VEYA BİRKAÇI KULLANILARAK UYGULAMA FAALİYETİ-4 İÇİN DEĞERLENDİRME SORULARI YAZILACAKTIR. 1. Lark işleminde, tutkal halının sırtına uygulandığı için, tutkalın halı sırtına daha iyi sürülmesi için halı kurutma fırınından sonra, tamburdan geçirilir. 2. Kurutma tamburunun yüzeyi çelik kaplıdır. 3. Tamburun hareketi bağımsız servo motor tarafından sağlanır. 4. Halı kurutma tamburundan geçerken, kurutulması sırasında oluşan nemin halı yüzeyine temas etmemesi için baca ve egzoz yardımıyla ortamdan uzaklaştırılır. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki modüle geçmek için öğretmeninize başvurunuz.
CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ-1 İN CEVAP ANAHTARI 1 Doğru 2 Yanlış 3 Yanlış 4 Doğru 5 Doğru ÖĞRENME FAALİYETİ-2 NİN CEVAP ANAHTARI 1 Doğru 2 Yanlış 3 Doğru 4 Yanlış 5 Doğru ÖĞRENME FAALİYETİ-3 ÜN CEVAP ANAHTARI 1 Yanlış 2 Yanlış 3 Doğru 4 Doğru
KAYNAKÇA» Milli Eğitim Bakanlığı MEGEP modülleri» Halı üretim işletmelerinde çalışanların beyanları