3.1.8. İNCİRALTI NARLIDERE İnciraltı ve Narlıdere İzmir Körfezi nin önemli balıkçılık noktalarının başında gelmektedir (Şekil 141). Şekil 141. İnciraltı ve Narlıdere nin coğrafi konumu 1987 1996 yılları arasında Merkez Balık Halinin bulunduğu İnciraltı nda balıkçı barınakları (Şekil 142) ve balıkçılar olmasına rağmen herhangi bir su ürünleri kooperatifi bulunmamaktadır. Narlıdere balıkçı barınağı Sahilevleri mevkiinde yer almaktadır (Şekil 143). Nüfusu 54107 olan ilçe merkezi ile kıyı arasında geniş mandalina bahçeleri yer almaktadır. Balıkçı limanı civarında bulunan çok sayıda balık lokantası nedeniyle yörede balığa olan talep oldukça fazladır. Şekil 142. İnciraltı balıkçı barınakları 136
Şekil 143. S.S. Narlıdere Su Ürünleri Kooperatif Binası ve Sahilevleri Balıkcı Barınağı S.S. Narlıdere Su Ürünleri Kooperatifi İnciraltı ve Narlıdere balıkçılarının üye olduğu Narlıdere Su Ürünleri Kooperatifi ile yöredeki balıkçılığın genel durumu Çizelge 39 da özetlenmiştir. Çizelge 39. Narlıdere balıkçılığının genel durumu S.S. Narlıdere Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı 1994 Kayıtlı ortak sayısı 40 Aktif üye sayısı 30 Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı 30 Üye olmayanların sayısı 50 60 Kayıt dışı tekne sayısı 3 5 Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı 100 Kooperatife üye olma oranı (%) 40 Aktif üye oranı (%) 75 Kooperatifte çalışan sayısı Pazarlama faaliyeti-mezat Yok Kooperatifin kendine ait satış yeri var ancak mezat yapılmıyor. Sorunları Barınağın kiralanması sorunu (Barınağın kiralanmasıyla ilgili onay alınmak üzere toplanan bilgi ve belgeler, ilgili yazı ile Maliye Bakanlığı na (Milli Emlak Genel Müdürlüğü) gönderilmiş olup, cevaben alınan ilgi yazı ile Bayındırlık ve İskân Müdürlüğü nden alınacak imar paftası üzerinde kıyı kenar çizgisi belirlenmiş planın gönderilmesi istenmiş. Konuyla ilgili Bayındırlık ve İskân Müdürlüğü ile yapılan yazışmalar neticesinde en son alınan ilgi yazıda; Konu ile ilgili Narlıdere Belediyesince yapılan yenileme imar planı çalışmalarında kıyı kenar çizgisinin planlara aktarılırken yaklaşık 10m kuzeye kaydığının tespit edildiği ve konunun Bakanlığa intikal ettirildiği, cevabın beklenmekte olduğu bildirilmiştir.7 Yerel yönetim ve resmi kurumlarla olan ilişkilerde yaşanan anlaşmazlıklar İzmir Bölgesi Kooperatifler Birliği ile yaşanan anlaşmazlıklar Üyelerin büyük bir bölümünün ürününü kooperatif kanalıyla pazarlamak istememesi 7 2005 y l ndaki durumu ifade etmektedir. 137
İleriye Yönelik Projeleri Limanı kiralamak Kıyı alanı kullanımı, balıkçılık ve kullanıcı gruplar arasındaki anlaşmazlıklar Balıkçı barınağının kiralanması ve kullanımına yönelik Restoranlar, yerel yönetim ve balıkçılar arasında anlaşmazlıklar mevcuttur. Balıkçılığın Durumu İnciraltı ndan başlayarak Sahilevleri ve Narlıdere ye kadar uzanan sahil şeriti boyunca başta olta, çapari, zıpkın ve uzatma ağları ile balıkçılık yaygın olarak yapılmaktadır. Ayrıca akivades in (Şekil 144) kürekle yapılan toplama avcılığı da yörenin en karakteristik balıkçılık faaliyetlerinden birini teşkil etmektedir (Çizelge 40). Yörede en fazla kullanılan uzatma ağları sırasıyla barbun, dil ve karides ağları olmaktadır (Çizelge 41). Şekil 144. İnciraltı sahillerinden kürekle kazıyarak toplanan akivadesler Çizelge 40. Sahilevleri balıkçılığında hedef türler, av dönemleri ve av araçları Hedef Tür Yoğun Avcılık Dönemi Av Aracı Ahtapot (Octopus vulgaris) Bahar ayları Ahtapot çap. *UA, Zıpkın Akivades (Tapes decussatus) Güz ve Kış ayları Kürekle toplayıcılık Barbun-Tekir (Mullus sp.) Yaz ve Güz ayları Uzatma ağları Dil (Solea vulgaris) Ekim-Aralık Uzatma ağları Karides (Penaeus kerathurus) Nisan-Haziran Uzatma ağları * Uzatma A lar Av Sahası: Işıkla yasak sınırına (Ardıç Burnu-Kapan Burnu) kadar olan tüm körfezde Dip Yapısı: Kumluk, çamur, erişte 138
Çizelge 41. İnciraltı-Narlıdere balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takımı Sayısı* Barbun 13 20 Dil 60 30 Karides 60 30 * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta, paragatta sepet, trol ve g rg rda tak m olarak esas al nm t r. 3.1.9. GÜZELBAHÇE Güzelbahçe, İzmir merkeze 24 km uzaklıkta, 6,5 km uzunluğunda bir kıyı şeridi olan, ekonomisi tarım ve balıkçılığa dayalı bir ilçedir (Şekil 145). Şekil 145. Güzelbahçe coğrafi konumu Yaklaşık 120 tekne kapasiteli barınakta (Şekil 146), S.S. Güzelbahçe Su Ürünleri Kooperatifi, İzmir Bölgesi Balıkçı Kooperatifleri Birliği, Gırgır Balıkçıları Derneği (Şekil 147), balık hali ve balık satış dükkânları bulunmaktadır (Şekil 148). Güzelbahçe de ayrıca bir Su Ürünleri Meslek Lisesi de mevcuttur. Bütün bu özellikler ilçeyi İzmir balıkçılığında önemli bir yere taşımaktadır. 139
Şekil 146. Güzelbahçe Balıkçı Barınağı Şekil 147. Güzelbahçe Limanı ndaki Ege Bölgesi Gırgır Balıkçıları Derneği ve İzmir İli Deniz Ürünleri Avcıları Üreticileri Birliği İdari Binası 140
Şekil 148. S.S. Güzelbahçe Su Ürünleri Kooperatifi Satış Yeri Güzelbahçe Su Ürünleri Kooperatifi, İzmir su ürünleri kooperatifleri arasında aktif üye oranı, işleyişi ve özellikle mezatı ile ayrı bir öneme sahiptir (Çizelge 42). Kooperatif üyesi 64 balıkçının tamamı ya tekne sahibi ya da ortağı durumundadır. Üyelerin 6 sı uzatma ağları avcılığı yaptığı halde gırgır sezonu boyunca lamba kayığı olarak maaş veya pay ile çalışmaktadır. S.S. Güzelbahçe Su Ürünleri Kooperatifi Kooperatifin Sorunları Liman yetersizliği İşletme ve yatırım sermayesinin yetersiz olması 1163 sayılı kooperatifler kanununun su ürünleri kooperatifleri için yetersiz kalması Yasa dışı avcılık Kooperatifin İleriye Yönelik Projeleri Limanın genişletilmesi Toptan satış yerinin yenilenmesi Ortaklara ve diğer balıkçılara ucuz ve kaliteli malzeme temin etmek Balıkçılığın geliştirilmesi Kıyı alanı kullanımı, balıkçılık ve kullanıcı gruplar arasındaki anlaşmazlıklar (Balıkçıların kendi aralarındaki anlaşmazlıklar) Marmara ve Karadenizli balıkçılar arasındaki anlaşmazlıklar Gırgırlar ile uzatma ağları balıkçılığı yapanlar arasındaki anlaşmazlıklar 141
Çizelge 42. Güzelbahçe balıkçılığının genel durumu S.S. Güzelbahçe Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı 1978 Kayıtlı ortak sayısı 64 Aktif üye sayısı 60 Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı 50 Üye olmayanların sayısı 60 Kayıt dışı tekne sayısı 80* Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı 246 Kooperatife üye olma oranı (%) 52 Aktif üye oranı (%) 94 Kooperatifte çalışan sayısı 3 Pazarlama faaliyeti-mezat 08.00 10.00 Tekne ve motor özellikleri Ortalama tekne yaşı 10,8 Ortalama tekne boyu (m) 9,6 Ortalama motor yaşı 14,3 Ortalama motor gücü (HP) 73,1 Balıkçı özellikleri Ortalama balıkçı yaşı 48,5 Ortalama balıkçılık tecrübesi 32,2 Ortalama eğitim düzeyi (yıl) 1,3 Balıkçılığı asıl mesleği olarak görenlerin oranı (%) 100 Balıkçılığı tek gelir kaynağı gören balıkçıların oranı (%) 83 Sosyo-ekonomik özellikler Sosyal güvence sahibi balıkçı oranı (%) 67 Ev sahibi balıkçıların oranı (%) 83 Evli balıkçıların oranı (%) 83 Hane halkı nüfusu 4,2 Balıkçının geçiminden sorumlu olduğu nüfus 2,5 Avcılık ile ilgili bazı göstergeler (KÖB) Toplam tekne sayısı 120 Tayfa sayısı 2,0 Deniz iş günü 262 Avcılık ile ilgili bazı göstergeler (Trol)** Toplam tekne sayısı Tayfa sayısı Deniz iş günü Avcılık ile ilgili bazı göstergeler (Gırgır)*** Toplam tekne sayısı 8 Tayfa sayısı Voli gırgırı 8 12 Büyük gırgır 18 22 Deniz iş günü 180 200 * Amatör bal kç s fat yla profesyonel bal kç l k yapmaktad rlar. ** Plakas GT (G rg r-trol) eklinde olan tekne mevcut olmas na ra men aktif çal an trol teknesi yoktur. *** Kooperatif üyesi olan g rg r bal kç s say s toplam 8 adettir. Bunlar n 3 ü voli g rg r, 5 adedi ise büyük g rg r teknesine sahiptir. Yok Yok Yok 142
Balıkçılığın Durumu Güzelbahçe balıkçılığında hedef türler, av dönemleri ve kullanılan başlıca av araçlarına ait bilgiler Çizelge 43 de verilmiştir. Güzelbahçe ve civarında uzatma ağları (Şekil 149) ve gırgır ağları ile yapılan balıkçılık (Şekil 150) ağırlıklı olarak yer almaktadır. Şekil 149. Güzelbahçe Limanında uzatma ağı donatımı ve uzatma ağı tekneleri Şekil 150. Güzelbahçe de gırgır ağı yenilenmesi ve donatımı 143
Trança paragatı 1 Nisan - 1 Eylül tarihleri arasında Karaburun ve Foça açıklarında 20 60 kulaç derinliklerdeki sahalara zikzak şeklinde atılarak hem gece hem gündüz kullanılabilmektedir (Şekil 151). Yem olarak karavida (Squilla mantis), sarı kovyoz, sardalye ve tirsi kullanılan trança paragatlarında tesadüfî olarak lâhos ve akya ıskarta olarak ise vatoz yakalanabilmektedir. Sardalye kullanıldığında suda pek bekletilmeyen takımlar, canlı yem kullanıldığında 12 saat suda kalabilmektedir. Balıkçılar av sahalarında trollerden dolayı çalışma zamanlarının çok kısıtlı olduğundan yakınmaktadırlar. Şekil 151. Trança paragatı (Güzelbahçe) Hamsi-Sardalye gırgırları 1 Eylül 30 Nisan tarihleri arasında yasak bölgeler hariç tüm Ege ve Akdeniz de 18 70 m derinliklerdeki kum ve çamurlu sahalarda kullanılmaktadır (Şekil 152 ve 153). Bir operasyonun ne kadar süreceği denize atılan ağ miktarı ile ilgilidir. Yedi boy ağın atıldığı bir avcılıkta operasyon yaklaşık 1,5 saat sürmektedir. Avcılık 24 saat sürebilmekle birlikte genellikle gece ve lamba kayıkları kullanılarak yapılmaktadır. Hamsi-Sardalye gırgırları hamsi, sardalye, kolyoz, palamut, istavrit ve kupes hedeflemekle birlikte mevsimine göre kalamar, karides, tombik, akya, orkinos ve yazılı orkinos gibi ekonomik değeri olan türler de yakalamakta, oransal olarak çok az ıskartası olmaktadır. Eylül 2005 te Güzelbahçe limanına kayıtlı toplam 14 adet aktif hamsi-sardalye gırgırı olduğu (Çizelge 44), bu ağların yaklaşık 500 bin TL malzeme ve 50 bin TL de işçilik maliyeti olduğu bildirilmiştir. Gırgır reisleri ve tekne sahipleri hem tayfa, hem de liman ve karaya çıkartma noktaları bulabilme konularında sıkıntı yaşadıklarını bildirmişlerdir. Güzelbahçe de Hamsi-Sardalye Gırgırlarının yanı sıra bir de Voli Gırgırları da kullanılmaktadır (Şekil 154). 144
Çizelge 43. Güzelbahçe balıkçılığında hedef türler, av dönemleri ve av araçları Hedef Tür Yoğun Avcılık Dönemi Av Aracı Barbun-Tekir (Mullus sp.) Mart-Temmuz Uzatma ağları Çipura (Sparus aurata) Ekim-Aralık/Nisan UA*, Paragat, Olta Dil (Solea vulgaris) Güz ayları Uzatma ağları İstavrit (Trachurus sp.) Mayıs-Aralık UA*, Gırgır, Alamana Karagöz (Diplodus vulgaris) Eylül/Tüm yıl UA*, Paragat Karides (Penaeus kerathurus) Nisan-Ekim Uzatma ağları Kefal (Mugil spp.) Mayıs-Aralık UA*, Alamana Palamut (Sarda sarda) Eylül-Aralık Uzatma ağları, Sırtı Sardalye (Sardina pilchardus) Mayıs-Eylül Uzatma ağları Tirsi (Alosa fallax nilotica) Güz ve Kış ayları Uzatma ağları Uskumru-Kolyoz (Scomber sp.) Mayıs-Eylül Uzatma ağları * Uzatma A lar Av Sahası: Işıkla yasak sınırına (Ardıç Burnu-Kapan Burnu) kadar olan tüm körfezde Dip Yapısı: Kumluk, taşlık, çamur, erişte Çizelge 44. Güzelbahçe balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takımı Sayısı* Trança Paragatı - - Sardalye-Hamsi Gırgırı 14 - Voli Gırgırı 10 - Orkinos Gırgırı - - Sardalye Uzatma 40 6 Uskumru Sade Ağı 12 7 Palamut Sade Ağı 10 7 Tirsi Sade Ağı 20 5 İstavrit Sade Ağı 20 6 Karides - - Dil 20 40 * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta, paragatta sepet, trol ve g rg rda tak m olarak esas al nm t r. 145
Şekil 152. Hamsi-sardalye gırgır ağı planı (Güzelbahçe) Şekil 153. Hamsi-sardalye gırgır ağı planı (Güzelbahçe) 146
Şekil 154. Voli gırgırı (Güzelbahçe) 147
3.1.10. KALABAK ZEYTİNALANI Urla nın sahil kesimindeki bir mahallesi olan Kalabak, Çeşmealtı na 8 km mesafededir. Tam orta noktada yer alan İskele Mahallesi ile birlikte balıkçılık açısından önemli bir merkezi oluşturmaktadırlar (Şekil 155, 156 ve 157). Şekil 155. Kalabak-Zeytinalanı nın coğrafi konumu Yöredeki balıkçı barınağı içinde yine kooperatif işletiminde dinlenme yeri adı altında bir sosyal tesis bulunmaktadır. (Şekil 158). Şekil 156. Kalabak-Zeytinalanı Balıkçı Barınağı nın genel görünümü ve limanda bağlı balıkçı tekneleri 148
Şekil 157. Kalabak Balıkcı Barınağı ndaki balıkçı tekneleri Şekil 158. S.S. Kalabak Su Ürünleri Kooperatif Binası 149
S.S. Kalabak ve Zeytinalanı Su Ürünleri Kooperatifi Kalabak ve Zeytinalanı balıkçılarının üye olduğu S.S. Kalabak ve Zeytinalanı Su Ürünleri Kooperatifine ve yörede uygulanan balıkçılığa ilişkin bilgiler Çizelge 45 de özetlenmiştir. Çizelge 45. Kalabak ve Zeytinalanı balıkçılığının genel durumu S.S. Kalabak ve Zeytinalanı Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı 2001 Kayıtlı ortak sayısı 38 Aktif üye sayısı 26 Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı 38 Üye olmayanların sayısı Yok Kayıt dışı tekne sayısı 1 Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı 60 Kooperatife üye olma oranı (%) 100 Aktif üye oranı (%) 68 Kooperatifte çalışan sayısı Yok Pazarlama faaliyeti-mezat Yok Tekne ve motor özellikleri Ortalama tekne yaşı 6,7 Ortalama tekne boyu (m) 7,1 Ortalama motor yaşı 12,3 Ortalama motor gücü (HP) 36,0 Balıkçı özellikleri Ortalama balıkçı yaşı 48,7 Ortalama balıkçılık tecrübesi 22,0 Ortalama eğitim düzeyi 2,6 Hane halkı nüfusu 4,0 Balıkçının geçiminden sorumlu olduğu nüfus 2,0 Avcılık ile ilgili bazı göstergeler (KÖB) Toplam tekne sayısı 26 30 Tayfa sayısı 1,0 Deniz iş günü 290 Sorunları Barınağın kiralanamaması Mezat yapılamaması Soğuk hava deposu olmaması Limanın her yıl sığlaşması Kooperatifin gelirinin olmaması (Üye aidatlarının toplanamaması) Kooperatif yönetiminin barınağı kullanan yat sahiplerinden alınan kira bedelleri nedeni ile hukuksal sorun yaşamaları 150
İleriye Yönelik Projeleri Kooperatifi fesh etme düşüncesinde olduklarını bildirmişlerdir. Kıyı alanı kullanımı, balıkçılık ve kullanıcı gruplar arasındaki anlaşmazlıklar Balıkçılar arasında kaçak avcılıktan kaynaklanan sorunlar mevcuttur. Balıkçılığın Durumu Dil fanyalı uzatma ağları Kalabak ve Adalar civarında Kasım 15 Şubat, 15 Mart- 30 Nisan ve Ağustos-Eylül aylarında 25-50m derinliklerdeki çamurlu sahalarda düz ya da kuzuluklu olarak kullanılmaktadır (Çizelge 46 ve Şekil 159). Akşamüstü atılan ağlar ertesi gün ya da iki gün sonra sabah toplanmaktadır. Dil ağları ile balıkçılık yapan tekne sayısı 4 5 arasında değişmekte olup, her teknede yaklaşık 10-30 posta dil ağı bulunmaktadır (Çizelge 47). Dil ağları ile pisi ve ahtapot da yakalanmakta, yakalanan keler (Squatina squatina), çuçuna (Myliobatis aquila) ve köpek balıkları ıskarta edilmektedir. Balıkçılar yılda yaklaşık 30 posta ağın kaçak çalışan trol ve algarnalardan dolayı kaybedildiğini, poyrazlı havalarda yunusların ağlara zarar verdiğini ve uygulanan zaman yasağının kendi görüşlerine göre yanlış olduğunu bildirmişlerdir. Çizelge 46. Kalabak-Zeytinalanı balıkçılığında hedef türler, av dönemleri ve av araçları Hedef Tür Yoğun Avcılık Dönemi Av Aracı Barbun-Tekir (Mullus sp.) Temmuz-Ağustos Uzatma ağları Dil (Solea vulgaris) Eylül-Ekim/Şubat Uzatma ağları İstavrit (Trachurus sp.) Tüm yıl UA*, Alamana Kalamar (Loligo vulgaris) Ağustos-Aralık Uzatma ağları, Olta Karides (Penaeus kerathurus) Nisan-Haz./Eylül-Aralık Uzatma ağları Kefal (Mugil spp.) Tüm yıl Uzatma ağları Kupes (Boops boops) Tüm yıl Uzatma ağları Palamut (Sarda sarda) Ekim-Kasım Uzatma ağları Sardalye (Sardina pilchardus) Mayıs-Eylül Uzatma ağları Sarpa (Sarpa salpa) Tüm yıl Uzatma ağları * Uzatma a lar Av Sahası: Urla adalar civarı, Güzelbahçe önleri, Tuzla, Mordoğan açıkları Dip Yapısı: Kumluk, çamur, erişte Çizelge 47. Kalabak-Zeytinalanı balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takımı Sayısı* Dil Uzatma 4 5 10 30 Karides - - Barbun - - Alamana 2 - Olta - +** Paragat 1 + * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta, paragatta sepet, trol ve g rg rda tak m olarak esas al nm t r. ** lgili bal kç l kta av tak m say s bal kç l k eforuna do rudan etki etmedi i için bu say lar dikkate al nmam t r. 151
Şekil 159. Fanyalı dil uzatma ağı planı (Kalabak-Urla) 3.1.11. İSKELE (URLA) Başlıca geçim kaynağı tarım ve balıkçılık olan Urla ilçesinin deniz ile bağlantısını sağlayan İskele Mahallesi nde (Şekil 160, 161 ve 162) her gün saat 10.00 da S.S. Urla İskelesi Su Ürünleri kooperatifi tarafından açık arttırma usulü ile mezat gerçekleştirilmekte ve üyelere ait ürünler satışa sunulmaktadır. Şekil 160. İskele nin (Urla) coğrafi konumu 152
İlçede bulunan toplam 8 adet balıkçı restoranı ve çok sayıda yerleşimci taze su ürünleri ihtiyacını bu mezattan karşılamaktadır. Şekil 161. Urla İskele Balıkçı Barınağı nın genel görünümü (I) Urla İskele Hekimadası mevkiinde 1992 yılında, Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Avlama ve İşleme Teknolojisi Bölümü tarafından araştırma projesi olarak 1 m³ lük içi boş 30 adet beton bloktan oluşan bir yapay resif projesi yürütülmüştür. Türkiye de ilk yapay resif uygulamalarından biri olan bu proje son derece başarılı olmuş ve sonraki yıllarda uygulamaya konulan çeşitli yapay resif projelerine örnek olmuş ve sonraki yıllarda benzeri projelerin Türkiye çapında artmasını hızlandırmıştır. Aynı bölgede yine araştırma amaçlı, 1999 da 30 adet, 2005 te 80 adet ten oluşan ahtapot resif projeleri de yürütülmüştür. Şekil 162. Urla İskele Balıkçı Barınağı nın genel görünümü (II) 153
S.S. Urla İskelesi Su Ürünleri Kooperatifi Urla İskelesi balıkçılığına ilişkin değerlendirmeler, çalışmanın diğer istasyonlarında uygulandığı gibi, Urla İskelesinde de su ürünleri kooperatifinin çalışma ekibi tarafından ziyaret edilmesi ve üyeler ile yapılan görüşmeler ve anket sonuçlarından yararlanılarak yapılmıştır (Şekil 163). Urla İskelesi balıkçılığına ilişkin genel durum Çizelge 48 de özetlenmiştir. Şekil 163. Urla İskelesi nde kooperatif üyeleri ile yapılan görüşme ve anket çalışması Çizelge 48. Urla İskelesi balıkçılığının genel durumu S.S. Urla İskelesi Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı 1988 Kayıtlı ortak sayısı 52 Aktif üye sayısı 38 Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı 25 30 Üye olmayanların sayısı 9 Kayıt dışı tekne sayısı 3-5 Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı 70 Kooperatife üye olma oranı (%) 72 Aktif üye oranı (%) 73 Kooperatifte çalışan sayısı 1 Pazarlama faaliyeti-mezat 10:00 154
Sorunları Yasak avcılık Balık stoklarında azalma ve düşen av verimleri Limanın yeterince sık ve iyi temizlenmemesi Gırgırların körfezde çalışması İleriye Yönelik Projeleri Kooperatifin en önemli gelir kaynağını yat sahiplerinden alınan aidatların oluşturması nedeniyle limanın yat barındırma kapasitesini arttırmak Kıyı alanı kullanımı, balıkçılık ve kullanıcı gruplar arasındaki anlaşmazlıklar Yasak avcılık nedeni ile balıkçılar arasında anlaşmazlıklar mevcuttur. Bunun yanı sıra, önemli av sahalarının (Uzunada, Hekimadası ve Menteş kıyıları) askeri yasak alan içinde kalması nedeni ile balıkçıların bu alanlardan yasal olarak yararlanamamasının getirdiği anlaşmazlıklar da mevcuttur. Balıkçılığın Durumu Urla İskelesi nde balıkçılık faaliyeti sezonun gereğine göre değişik yöntemlerin kullanımı ile tüm yıl boyunca devam etmektedir. Ağırlıklı olarak kıyı balıkçılığı karakteri olan İskele balıkçılığında değişik türleri hedef alan uzatma ağları ve alamana balıkçılığı yaygın olarak uygulanmaktadır (Çizelge 49). Ayrıca paragat, ahtapot çaparisi ve oltalar ile de balıkçılık yapılmaktadır. Alamana ağı körfezin farklı yerlerindeki kayalık ve saman topuklarına tam daire şeklinde atılır (Şekil 164). Yıl boyu kullanılan bu ağlarda bir operasyon 1 2 saat sürer ve çevrilmiş balıklar fenerle ürkütülerek ağlara vurdurulur. Avcılık gece ay karanlığında balıklar yakamozla görülünce ya da radar yardımıyla tespit edildiklerinde yapılır. Hedef türler avcılığın yapıldığı sahaya göre değişmekle birlikte kefal, tirsi, kupes, palamut, torik ve istavrittir. Bunların yanında çıkan çipura, sargoz, lüfer ve sarpa ticari olarak değerlendirilmekte, ısparoz, sarpa ve karagözlerin inceleri, karavida (Squilla mantis) ıskarta edilmektedir. İskele de üç kayıkta bulunan dört posta ve sekiz çatıdan oluşan bir alamana ağının Nisan 2005 görüşmelerinde tahmini maliyeti 5000 TL olarak bildirilmiştir (Çizelge 50). Tekne sahipleri kalifiye personel sıkıntısı çektiklerini ifade etmektedirler. Sardalye sade uzatma ağı adalar civarı ve Kum Denizi nde gırgırların yasağa girdiği Mayıs- Eylül ayları arasında kullanılmaktadır (Şekil 165). Av sahalarında derinlik 10 35 m ve dip yapısı çamurludur. Şafaktan önce düz olarak atılan ağlar 1 1.5 saat sonra güneşle toplanmaktadır. Sardalye ağlarında tesadüfî ürün olarak uskumru ve eğer ağda yırtık varsa ya da dişlerinden takılmışsa bakalyaro, ıskarta olarak ise ince mavi izmarit yakalanmaktadır. 300 göz yüksekliğindeki bir posta ağın maliyetinin 500 TL olduğu bildirilmiştir (Nisan 2005). Yunuslar, şebekeler ve algarnalar zaman zaman ağlara zarar verebilmektedir. Yüksek olduğu için akıntıya maruz kalan bu ağlar genellikle kıyı sularına atılmaktadır. Karides çatılı fanyalı uzatma ağları ile yapılan karides balıkçılığı da Urla İskelesi civarında yapılan önemli bir avcılık şeklidir (Şekil 166). 155
Çizelge 49. Urla İskelesi balıkçılığında hedef türler, av dönemleri ve av araçları Hedef Tür Yoğun Avcılık Dönemi Av Aracı Ahtapot (Octopus vulgaris) Bahar ayları Ahto. Çap., UA* Zıpkın Barbun-Tekir (Mullus sp.) Tüm yıl Uzatma ağları Çipura (Sparus aurata) Ekim-Mayıs UA, Paragat, Olta Dil (Solea vulgaris) Kasım-Nisan Uzatma ağları İstavrit (Trachurus sp.) Kış ayları Uzatma ağları, Alamana Kalamar (Loligo vulgaris) Ağustos-Aralık Uzatma ağları, Olta Karides (Penaeus kerathurus) May-Haz/Eyl-Kas Uzatma ağları Kefal (Mugil spp.) Tüm yıl Uzatma ağları Kupes (Boops boops) Kış ayları Uzatma ağları, Alamana Lüfer (Pomatomus saltatrix) Kış ayları Uzatma ağları, Alamana Sardalye (Sardina pilchardus) Yaz ayları Uzatma ağları Sarpa (Sarpa salpa) Tüm yıl Uzatma ağları, Alamana Tirsi (Alosa fallax nilotica) Kış ayları Uzatma ağları, Alamana Uskumru-Kolyoz (Scomber sp.) Mayıs-Eylül Uzatma ağları * Uzatma A lar Av Sahası: Urla adalar civarı, Balıklıova, Kalabak, Tuzla Dip Yapısı: Kumluk, çamur, erişte Çizelge 50. Urla İskelesi balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takımı Sayısı* Sardalye Sade Uzatma 3 4 5 Alamana 3 4 Barbun Uzatma Ağı 15 30 (posta/tekne) Uskumru Uzatma Ağı 3 5 Tirsi Uzatma Ağı 3 4 Dil Fanyalı Uzatma Ağı 5 30 Karides Fanyalı Uzatma Ağı 17 20 İnce Paragat 3 350 iğne x 3 sepet Kalın Paragat 3 100 iğne x 3 sepet * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta, paragatta sepet, trol ve g rg rda tak m olarak esas al nm t r. 156
Şekil 164. Alamana ağı planı (Urla-İskele) 157
158 Şekil 165. Sardalye sade uzatma ağı planı (Urla-İskele)
Şekil 166. Karides fanyalı çatılı uzatma ağı planı (Urla-İskele) 159
3.1.12. ÇEŞMEALTI Urla nın körfez kıyılarındaki mahallelerinden biri olan Çeşmealtı, Konak tan 36 kilometre uzaklıktadır. Çeşmealtı, plajlarının yanı sıra, İçmeler mevkiinde kaplıcalara da sahip olup, özellikle yaz sezonunda nüfusu birkaç kat artan bir yöremizdir (Şekil 167). Şekil 167. Çeşmealtı nın coğrafi konumu İçmeler sahillerinden sonra ise kıyı bandı Karaburun a kadar devam eder. Önemli bir balıkçılık merkezidir (Şekil 168). Çeşmealtı balıkçılığının genel durumu Çizelge 51 de özetlendiği gibidir. Şekil 168. Çeşmealtı Sahili nin genel görünümü 160
Çizelge 51. Çeşmealtı balıkçılığının genel durumu S.S. Çeşmealtı Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı 1990 Kayıtlı ortak sayısı 49 Aktif üye sayısı 25 Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı 45 Üye olmayanların sayısı 20 Kayıt dışı tekne sayısı 3 5 Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı 120 150 Kooperatife üye olma oranı (%) 71 Aktif üye oranı (%) 51 Kooperatifte çalışan sayısı Pazarlama faaliyeti-mezat Yok Yok Sorunları Limanın kiralanamaması Kooperatif üyeliğinin cazip olmaması Askeri bölge olarak balıkçılığa kapalı sahaların yakınından seyir amaçlı olarak dahi geçilememesi İleriye Yönelik Projeleri Balık pazarlama ve mezat gerçekleştirmek 8 Limanı kiralamak Kooperatifi birliğe üye yapmak Kıyı alanı kullanımı, balıkçılık ve kullanıcı gruplar arasındaki anlaşmazlıklar Balıkçılar arasında kaçak avcılıktan ve kıyı kullanımında balıkçılığa kapalı askeri bölgelerden kaynaklanan anlaşmazlıklar mevcuttur. Balıkçılığın Durumu Çeşmealtı nda küçük ölçekli balıkçılık hâkim olmakla birlikte (Çizelge 52) gırgır tekneleri de balıkçı barınağını sıklıkla kullanmaktadırlar (Şekil 169). 8 Kooperatif bu hedefini gerçekle tirmi tir. Şekil 169. Çeşmealtı Balıkçı Barınağı ve gırgır ağları 161
Alamana ağları donamdaki mantar oranına bağlı olarak dip ya da yüzey ağları olabilir (Şekil 170 ve 173). Dip ağları Eylül Aralık dönemi kullanılırken, yüzey ağları Eylül Mart döneminde kullanılmaktadır. Ağlar İzmir Körfezi nde 35 40 m derinliğe kadar olan taş ve batık çevrelerinde tam kapalı daire ya da C şeklinde atılmakta ve balıklar gece farı denilen aküye bağlı bir dip lambasıyla flaş yaptırılarak ağlara vurdurulmaktadır (Şekil 171). Daha çok gece ay karanlığında yapılan avcılıkta, ağ atılmadan önce balık yakamozdan ya da radardan görülür ve operasyon 15 20 dakika sürer. Operasyon gece karanlığında yapıldığından bu tür avcılıkta ışıklı şamandıralar kullanılmaktadır (Şekil 172). Hedef türler dip alamanasında sarpa, çipura, karagöz ve sargoz iken yüzey alamanasında palamut, torik, uskumru, tombik, yazılı orkinos (Euthynnus alletteratus) ve sarıkuyruk istavrittir (Trachurus mediterraneus). Ekonomik değeri olan türlerden ahtapot, palamut, torik, kupes ve istavrit dip alamanasında, akya, iri zargana ve Akdeniz kılıcı da (Tetrapturus belone) yüzey alamanasında tesadüfî ürün olarak çıkmaktadır. Yüzey alamanasında nadiren olan denizanası haricinde pek ıskarta çıkmazken, dip ağında kestane, patlıcan (Holothuria tubulosa), karpuz (Codium bursa), posidonya ve sığ çamura atıldıklarında madya (Murex brendaris) çıkmakta ve ıskarta edilmektedir. Gecede 1 4 operasyon yapılabilen bu ağların Nisan 2005 te bildirilen işçilik dâhil yaklaşık maliyeti 7000 TL dir. Alamana ağı Çeşmealtı nda sekiz kayıkta bulunmaktadır. Balıkçılar bu ağın Karadeniz de 30 yıldır var olduğunu, önceleri fanyanın ağın sadece dış kısmında olduğunu, bu bölgede son 15 yılda kullanıldığını ve yunusların bazen ağlardaki balıkları yediğini bildirmektedir. Şekil 170. Alamana ağı ve alamana ağının mantar ve kurşun yaka donamları 162
Şekil 171. Alamana balıkçılığında kullanılan gece farı Şekil 172. Alamana balıkçılığında kullanılan ışıklı işaret şamandırası Çeşmealtı nda üç teknede bulunan trança sade uzatma ağları, Uzunada açıkları ve Foça Kanalı ndaki 20 80 m derinliklerde kepez ve çamur sahalarda kullanılmaktadır (Şekil 174). Akşam kuzuluklu olarak atılan ağlar sabah toplanmaktadır. Trança ağlarında ekonomik değeri olan akya, sinagrit, istakoz, fener, dülger, köpek balığı, uskumru ve kılıç tesadüfî ürün olarak, denizkestanesi ve vatoz da ıskarta ürün olarak çıkmaktadır. Trollerden dolayı av sahasında sorun yaşandığı bildirilmektedir. Tirsi sade uzatma ağları körfezde Ocak-Nisan ayları arasında 6 35 m derinliklerdeki posidonya ve taşlık sahalarda kullanılmaktadır (Şekil 175). Gece radarla balık bulunduktan sonra tam daire ya da C şeklinde atılan ağlarla operasyon 20 30 dakika sürmektedir. Tirsi, kupes, istavrit ve turna avcılığı hedeflenen bu ağlarda, tesadüfî ürün olarak çipura ve sargos, ıskarta olarak ise deniz patlıcanı, posidonya ve ölü deniz kabukları9 çıkmaktadır. Çeşmealtı nda 10 balıkçıda olan (Çizelge 53) bu ağların bir takımının yaklaşık maliyeti Nisan 2005 te 2,5 3 bin TL olarak bildirilmiştir. Yunusların ağlara zarar vermesinden yakınılmaktadır. 9 Yöresel olarak kokolyoz olarak ifade edilmektedir. 163
Çizelge 52. Çeşmealtı balıkçılığında hedef türler, av dönemleri ve av araçları Hedef Tür Yoğun Avcılık Dönemi Av Aracı Ahtapot (Octopus vulgaris) Kasım-Mayıs AÇ*, UA**, Zıpkın Barbun-Tekir (Mullus sp.) Tüm yıl Uzatma ağları Çipura (Sparus aurata) Tem-Ağu./Tüm yıl Uzatma ağları, Olta İstavrit (Trachurus sp.) Yaz ve Kış ayları Uzatma ağlar, Çapari Kalamar (Loligo vulgaris) Haziran-Aralık Uzatma ağları, Olta Karides (Penaeus kerathurus) Eyl-Kas/Mayıs-Haz. Uzatma ağları Kefal (Mugil spp.) Tüm yıl Uzatma ağları Kupes (Boops boops) Tüm yıl Uzatma ağları Palamut (Sarda sarda) Eylül-Nisan Uzatma ağları Sardalye (Sardina pilchardus) Yaz ayları Uzatma ağları Sübye (Sepia officinalis) Ocak-Mayıs Uzatma ağları Tirsi (Alosa fallax nilotica) Kış ayları Uzatma ağları Uskumru (Scomber scombrus) Temmuz-Ağustos Uzatma ağları, Çapari * Ahtapot Çaparisi ** Uzatma a lar Av Sahası: Gülbahçe Körfezi, adalar civarı, tuzla açıkları Dip Yapısı: Kumluk, taşlık, erişte Çizelge 53. Çeşmealtı balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takımı Sayısı* Tirsi Sade Uzatma 10 4-5 Trança Sade Uzatma 3 40 65 Alamana 8 5-6 Karides Fanyalı Uzatma Ağı 4 30posta/tekne Barbun Fanyalı Uzatma Ağı 15 20 Dil Fanyalı Uzatma Ağı 5 40 Sübye Fanyalı Uzatma Ağı 3 20 Fanyalı Voli Ağı 5 4 Palamut Uzatma Ağı 5 35 Sardalye Sade Ağı 5 5 İnce Paragat 4 300 iğne Kalın Paragat 4 100 iğne * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta, paragatta sepet, trol ve g rg rda tak m olarak esas al nm t r. 164
Şekil 173. Alamana ağı planı (Çeşmealtı) Şekil 174. Trança sade uzatma ağı (Çeşmealtı) 165
166 Şekil 175. Tirsi sade uzatma ağı planı (Çeşmealtı)
3.1.13. ÖZBEK Gülbahçe körfezinde yer alan Özbek, Urla İskele ye 13 km uzaklıktadır (Şekil 176). Şekil 176. Özbek coğrafi konumu Tarihi bin yıl öncesine dayanan Özbek Köyü günümüzde balıkçılığıyla ön plana çıkmaktadır (Şekil 177). S.S. Özbek İskelesi Su Ürünleri Kooperatifi 1973 yılında kurulmuş ve bugün biri hariç tamamı uzatma ağı balıkçılığı yapan 52 üyeye ulaşmıştır (Çizelge 54). Kooperatif merkezinde her sabah 12:00 de mezat gerçekleştirilmektedir. Şekil 177. Özbek Balıkçı Barınağı nın genel görünümü 167
Çizelge 54. Özbek balıkçılığının genel durumu S.S. Özbek Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı 1973 Kayıtlı ortak sayısı 52* Aktif üye sayısı 50 Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı 25 Üye olmayanların sayısı 5 Kayıt dışı tekne sayısı Yok Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı 200 Kooperatife üye olma oranı (%) 26 Aktif üye oranı (%) 96 Kooperatifte çalışan sayısı 3 Pazarlama faaliyeti-mezat Her gün Saat 12:00 de mezat yapılıyor Tekne ve motor özellikleri Ortalama tekne yaşı 15.3 Ortalama tekne boyu (m) 8.1 Ortalama motor yaşı 19.8 Ortalama motor gücü (HP) 50.2 Balıkçı özellikleri Ortalama balıkçı yaşı 49.6 Ortalama balıkçılık tecrübesi 29.1 Ortalama eğitim düzeyi 1.4 Balıkçılığı asıl mesleği olarak görenlerin oranı (%) 100 Balıkçılığı tek gelir kaynağı gören balıkçıların oranı (%) 36 Sosyo-ekonomik özellikler Sosyal güvence sahibi balıkçı oranı (%) 14 Ev sahibi balıkçıların oranı (%) 7 Evli balıkçıların oranı (%) 100 Hane halkı nüfusu 4.4 Balıkçının geçiminden sorumlu olduğu nüfus 3.0 Avcılık ile ilgili bazı göstergeler (KÖB) Toplam tekne sayısı - Tayfa sayısı 2-3 Deniz iş günü 230 Balıksız dönülen deniz iş günü sayısı 47 Avcılık ile ilgili bazı göstergeler (Trol) Toplam tekne sayısı Yok Tayfa sayısı Yok Deniz iş günü Yok Avcılık ile ilgili bazı göstergeler (Gırgır) Toplam tekne sayısı 1 Ortalama tayfa sayısı - Ortalama deniz iş günü - * Üyelerin neredeyse tamam uzatma a bal kç s ndan olu makta, sadce bir üye g rg r bal kç s d r. 168
Sorunları Yasa dışı avcılık İleriye Yönelik Projeleri Balık haline satış bürosu açmak Kıyı alanı kullanımı, balıkçılık ve kullanıcı gruplar arasındaki anlaşmazlıklar Tavukçuluk tesislerinin çevreyi kirlettiği ifade edilmiştir. Bu tesislerle, yerleşimciler ve balıkçılar arasında sorunlar mevcuttur. Ayrıca balık çiftliklerinin etkisine maruz kalmış bölgeden çıkarılan pinalardan (Pinna nobilis) zehirlenmeler olduğu iddia edilmektedir. Bu nedenlerle, Tavşan Adası civarındaki balık çiftlikleriyle diğer kıyı alanı kullanıcıları arasında çözüm bekleyen sorunlar bulunmaktadır. Balıkçılığın Durumu Özbek ve civarında kullanılan başlıca balıkçılık yöntem ve araçları ile balıkçılık dönemlerine ilişkin bilgiler sırasıyla Çizelge 55 ve 56 da özetlenmiştir. İnce paragat genellikle Haziran Kasım ayları arasında Gülbahçe Körfezi nde 1 30 m derinliklerdeki her türlü dip yapısına atılmaktadır (Şekil 178 ve 181). Zikzak şeklinde atılan paragatlar 5 6 saate kadar kalabilmektedir. Paragatlar gecede 1 3 kez atılır ve gün doğmadan takım toplanır. Yem olarak yazın dalarak toplanan deniz patlıcanı, sular soğumaya başladığında ise madya, mamun, sülünes (Solen vagina), yengeç ve sardalye kullanılmaktadır (Şekil 179). Patlıcan takılmadan önce mukus tabakasının temizlenmesi için bolca yıkanır. Ağdan çıkan madyalar denize atıldığı için limanda bol miktarda bulunmaktadır. Yengeç ise gece lüks ışığıyla yakalanmaktadır. İnce paragatın hedef türleri çipura ve sargos olmakla birlikte, tesadüfî olarak mercan ve mırmır da yakalanabilmektedir, çıkan çuçunalar ise denize geri atılmaktadır. Bir sele paragat 50 60 TL malzeme ve 30 40 TL işçilik olmak üzere toplam maliyeti yaklaşık 80-100 TL arasında değişmektedir (Haziran,2003). Şekil 178. Mantarsız ve mantarlı ince paragat 169
Şekil 179. İnce paragatın deniz patlıcanı ile yemlenmesi Karides fanyalı ve çatılı uzatma ağları Nisan-Temmuz ve Eylül, Ekim aylarında Güzelbahçe, Tuzla, İnciraltı, Kilizman ve İskele civarlarında 20 30 m derinliklerdeki çamurlu sahalarda döneğe bırakılmaktadır (Şekil 180 ve 183). Tesadüfî olarak kefal, ahtapot, kalamar, barbun, ıstakoz, mercan, tavuk balığı ve bakalyaronun da yakalanabildiği karides ağlarında ıskarta türler karavida, yengeç ve ince ısparozdur. Balıkçılar zahmetli bir ağ olmasından, yunusların ve kaçak algarnaların ağlara zarar vermelerinden yakınmaktadırlar. Bir posta karides ağının maliyeti, 100 TL malzeme ve 50 TL işçilik gideri olmak üzere toplam 150 TL yi bulmaktadır (Haziran,2003). Şekil 180. Karides fanyalı çatılı uzatma ağı Barbun fanyalı uzatma ağları Güzelbahçe ve Tuzla önlerinde 3 30 m derinlikler arasındaki kara saman (erişte) ve çamurlu sahalarda yıl boyunca kullanılmaktadır (Şekil 182). Akşam saat altı gibi atılan ağlar 2 3 saat sonra hava kararınca, tan yeri ağarırken atılan ağlar da güneş doğarken kaldırılır. Barbun ağlarında tesadüfî ürün olarak iri iskorpit (adabeyi) (Scorpaena scrofa), kupes, istavrit ve bol miktarda izmarit çıkmaktadır. İnce ısparoz ve eğer piyasası yoksa izmarit ıskarta edilmektedir. Yunusların zarar vermesini önlemek için genellikle ağın başında beklenir ve yunus görülünce suyun içinde demir boruyla gürültü yapılarak yunusun kaçırılması sağlanır. Dil ağlarının (Fanyalı) tüm yıl boyunca Güzelbahçe, Kanal, İskele ve Uzunada üstünde 60 m ye kadar olan derinliklerdeki çamurlu sahalarda kullanıldığı bildirilmiştir (Şekil 184). Ağlar sürekli denizde kalmakta günde bir ya da gün aşırı ellenmektedir. Dil ağlarında tesadüfî ürün olarak mercan, kırlangıç, ıstakoz, pisi, fener, bakalyaro, sübye, köpekbalığı ve ahtapot çıkmaktadır. Salyangoz, dikenli yengeç, karavida siyah köpekbalığı ve cereyan (elektrik) balığı (Torpedo marmorata) bu ağlarda yakalandığında ıskarta edilmektedir. Bir posta karides ağı 70 80 TL malzeme ve 25 TL işçilik maliyeti olmak üzere yaklaşık 95-105 TL ye mal olmaktadır (Haziran, 2003), bu ağlara yunusların ve şebekelerin zarar verdikleri bildirilmiştir. 170
Çizelge 55. Özbek balıkçılığında hedef türler, av dönemleri ve av araçları Hedef Tür Yoğun Avcılık Dönemi Av Aracı Ahtapot (Octopus vulgaris) Eylül-Şubat AÇ*, UA**, Zıpkın Barbun-Tekir (Mullus sp.) Tüm yıl Uzatma ağları Çipura (Sparus aurata) Tem-Ağu/Tüm yıl Uzatma ağları, Olta Dil (Solea vulgaris) Ekim-Mart Uzatma ağları İstavrit (Trachurus sp.) Tüm yıl Uzatma ağları, Çapari Karides (Penaeus kerathurus) Eyl-Kas/Nis-Haz Uzatma ağları Kefal (Mugil spp.) Tüm yıl Uzatma ağları, Olta Kupes (Boops boops) Tüm yıl Uzatma ağları Levrek (Dicentrarchus labrax) Kasım-Aralık Parakete Palamut (Sarda sarda) Eylül-Şubat Uzatma ağları Sübye (Sepia officinalis) Eylül-Şubat Uzatma ağları Uskumru (Scomber scombrus) Temmuz-Ağustos Uzatma ağları, Çapari * Ahtapot Çaparisi ** Uzatma A lar Av Sahası: Gülbahçe Körfezi, adalar civarı Dip Yapısı: Kumluk, taşlık, erişte Çizelge 56. Özbek balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takımı Sayısı* Barbun Sade Uzatma - 15 25 Dil Fanyalı Uzatma - 30 35 Karides Fanyalı Uzatma - 20 (10 40) İnce Paragat - +** * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta, paragatta sepet, trol ve g rg rda tak m olarak esas al nm t r. ** lgili bal kç l kta av tak m say s bal kç l k eforuna do rudan etki etmedi i için bu say lar dikkate al nmam t r. 171
172 Şekil 181. İnce paragat (Özbek)
Şekil 182. Barbun fanyalı uzatma ağı planı (Özbek) 173
174 Şekil 183. Karides fanyalı çatılı uzatma ağı (Özbek)
Şekil 184. Dil fanyalı uzatma ağı planı (Özbek) 175
3.1.14. GÜLBAHÇE Gülbahçe kendi adı ile anılan bir koya sahip ve İzmir Körfezi içinde yer alan önemli bir balıkçılık merkezidir (Şekil 185). Şekil 185. Gülbahçe coğrafi konumu Urla ya 20 km uzaklıktadır. Önemli bir balıkçılık merkezidir (Şekil 186). Bölgedeki diğer beldelerde olduğu gibi Gülbahçe de de kıyı balıkçılığı karakteri hakimdir. Balıkçılığın Durumu Şekil 186. Gülbahçe Köyü ve balıkçı barınağının genel görünümü Gülbahçe ve civarında yapılan balıkçılığa ilişkin genel bilgi Çizelge 57 de, kullanılan av takımları ve tekne sayılarına ilişkin tahmini değerler ise Çizelge 58 de verilmiştir. 176
Çizelge 57. Gülbahçe balıkçılığında hedef türler, av dönemleri ve av araçları Hedef Tür Yoğun Avcılık Dönemi Av Aracı Barbun-Tekir (Mullus sp.) Tüm yıl Uzatma ağları Çipura (Sparus aurata) Eylül-Kasım Uzatma ağları, Paragat, Olta Karides (Penaeus kerathurus) Yaz ayları Uzatma ağları Kefal (Mugil spp.) Tüm yıl Uzatma ağları, Alamana Mercan (Pagellus erythrinus) Kasım-Aralık Olta, Paragat Palamut (Sarda sarda) Eylül-Kasım Uzatma ağları Av Sahası: Gülbahçe-Karapınar burnu arasındaki saha Dip Yapısı: Kumluk, çamur, erişte Çizelge 58. Gülbahçe balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takımı Sayısı* Çift Çatılı (Monozlu) Voli - - Palamut Uzatma Ağı - - Barbun Uzatma Ağı - - Dil Uzatma Ağı - - Karides Uzatma Ağı - - Alamana 3 +** * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta, paragatta sepet, trol ve g rg rda tak m olarak esas al nm t r. ** lgili bal kç l kta av tak m say s bal kç l k eforuna do rudan etki etmedi i için bu say lar dikkate al nmam t r. Çift çatılı fanyalı voli uzatma ağları Gülbahçe balıkçılarının tüm yıl boyunca Tavşan Adası civarı ve Dikenli Burun civarındaki 8 10 m derinlikte bulunan posidonya ve çamurlu sahalarda kullandıkları av aracıdır. (Şekil 187 ve 188). Ağlar volicilikte hemen kaldırılmakta, uzatma şeklinde atıldıklarında ise akşam atılıp sabah toplanmaktadır. Hedef türler çipura, mercan, sargoz, sinagrit, palamut ve lüfer, tesadüfî türler ise levrek, işkina/kaya levreği (Sciena umbra), kupes, barbun, istavrit ve kefaldir. Ağda çıkan ot balıkları (gelin, çırçır, lapin vb.) ve hanozlar denize geri atılmaktadır. Uzatma ağı ile avcılık yapan balıkçılar gırgır ve kaçak yapılan şebekeler (trol ve algarna) ile yunusların ağlarına zarar vermelerinden rahatsızlık duymaktadır. Şekil 187. Çift çatılı fanyalı voli uzatma ağları ve başlıca yakalanan balık türleri (Gülbahçe) 177
178 Şekil 188. Çatılı fanyalı voli uzatma ağı (Gülbahçe)
3.1.15. BALIKLIOVA Karaburun yolunda Gülbahçe Köyü nden sonraki balıkçılık merkezi Balıklıova dır (Şekil 189). Şekil 189. Balıklıova coğrafi konumu Yazın ikinci konutların nüfusu arttırdığı köyün resmi nüfusu 1168 olup, adından da anlaşılacağı gibi balığı ve balık çeşitliliği zengin bir yöredir (Şekil 190 ve Çizelge 59). Balıklıova Mordoğan arasındaki kıyı şeridi boyunca irili-ufaklı çipura-levrek kültür işletmelerine rastlanmaktadır. Şekil 190. Balıklıova Balıkçı Barınağı nın genel görünümü 179
Çizelge 59. Balıklıova balıkçılığının genel durumu S.S. Balıklıova Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı 1991 Kayıtlı ortak sayısı 50 Aktif üye sayısı 28 Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı 25 Üye olmayanların sayısı 2 Kayıt dışı tekne sayısı 3 Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı* 100 Kooperatife üye olma oranı (%) 96 Aktif üye oranı (%) 56 Kooperatifte çalışan sayısı Pazarlama faaliyeti**-mezat 10:30 * Ayn aileden olan bal kç lar ve ayn av sahas n kulland halde Bal kl ova d ndan olan bal kç lar bu oran hesaplan rken dikkate al nmam t r. ** Üyelerin tamam ürününü kooperatif kanal yla pazarlamakta, bal k fazlas Güzelbahçe ve Merkez Bal k Hali ne gönderilmektedir. Sorunları Araştırma amaçlı trol çekimlerinin kendi av sahalarında ve çok sık yapılması Şebekelerle yapılan yasa dışı avcılık S.S. İzmir Bölgesi Kooperatifler Birliği ile iletişimsizlik Yunusların ağlara zarar vermesi İleriye Yönelik Projeleri Soğuk hava deposu yapmak Balıkçı barınağının kiralanması Balık satış yerinin kabul görmesini sağlamak ve geliştirmek Kıyı alanı kullanımı, balıkçılık ve kullanıcı gruplar arasındaki anlaşmazlıklar Balık çiftlikleriyle sorun yaşandığı, ağ kafeslerin kuruluş yerinin en verimli av sahalarının kullanımını engellediği belirtilmiştir. Trol, gırgır ve şebekelerle, küçük ölçekli balıkçılık arasında çatışmalar yaşanmakla birlikte kooperatif üyesi balıkçıların kendi aralarında sorun olmadığı belirtilmiştir. Kooperatif üyesi balıkçılar 1992 yılından bu yana av sahalarını dönüşümlü olarak kullanmaktadır. Balıkçılığın Durumu Balıklıova balıkçılığının av dönemleri ve kullanılan av araçlarına ilişkin bilgiler Çizelge 60 da kullanılan av takımları ve tekne sayılarına ilişkin tahmini değerler Çizelge 61 de verilmiştir. Yok 180
Çizelge 60. Balıklıova balıkçılığında hedef türler, av dönemleri ve av araçları Hedef Tür Yoğun Avcılık Dönemi Av Aracı Barbun-Tekir (Mullus sp.) Tem-Ağus/Tüm yıl Uzatma ağları Çipura (Sparus aurata) Eylül-Aralık UA*, Paragat, Olta Karides (Penaeus kerathurus) Nis-May/Eyl-Eki Uzatma ağları Ahtapot (Octopus vulgaris) Kış ayları Ahtapot çaparisi, UA Kalamar (Loligo vulgaris) Eylül Uzatma ağları Palamut (Sarda sarda) Eylül-Kasım Uzatma ağları * Uzatma a lar Av Sahası: Gülbahçe-Karapınar Burnu arasındaki saha Dip Yapısı: Kumluk, çamur, erişte Çizelge 61. Balıklıova balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takım Sayısı* Sardalye Uzatma Ağı - 3-9 Barbun Sade Uzatma Ağı - 10 (10-30) Çift Çatılı Dönek Uzatma Ağı 10 2-5 Palamut Uzatma Ağı - - Karides Uzatma Ağı - - Sardalye Uzatma Ağı - - Dil Uzatma Ağı - - İnce Paragat - +** * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta, paragatta sepet, trol ve g rg rda tak m olarak esas al nm t r. ** lgili bal kç l kta av tak m say s bal kç l k eforuna do rudan etki etmedi i için bu say lar dikkate al nmam t r. Sade barbun ağları Balıklıova civarındaki 5 30 m derinliklerdeki çamur ve posidonyalı sahalarda yıl boyunca kullanılmaktadır (Şekil 191). Ağlar akşamüstü ve gün doğmadan zikzak şeklinde atılmakta ve yaklaşık üç saat sonra kaldırılmaktadır. Hedef türler barbun ve tekir, tesadüfî ürünler ise kupes, istavrit, izmarit ve ısparozdur. Çıkan ot balıkları denize geri atılmaktadır. Bu tür balıkçılıkta yaşanılan başlıca sorun, yunusların sıklıkla bu ağlara zarar vermeleridir. Balıkçılar, yunusların ağda yakalanmış balıkları yemede bile seçici davrandıklarını ve genellikle barbunları yediklerini buna karşın izmaritleri yemediklerini ifade etmektedirler. Çatılı uzatma ağları Balıklıova kıyılarında 1 10 m derinliklerdeki posidonyalı sahalara akşam atılıp sabah kaldırılmaktadır (Şekil 192). Levrek ve çipuranın hedeflendiği dönek ağlarında sinagrit, fangri ve sargos da yakalanmakta, çıkan ot balığı, iskorpit ve madya ıskarta edilmektedir. Yunus ve fokların ağlara zarar verdikleri bildirilmektedir. Mayıs-Ağustos ayları arasında kullanılan sardalye uzatma ağları, Balıklıova kıyılarında 10 30 m derinliklerde balığın görüldüğü yerde, dip yapısı önemsenmeden kullanılabilmektedir (Şekil 193). Sardalye ağlarında kayda değer başka tür çıkmadığı, ağların yunus ve foklardan zarar gördüğü bildirilmiştir. 181
Şekil 191. Barbun sade uzatma ağı planı (Balıklıova) Şekil 192. Çatılı fanyalı uzatma ağı planı (Balıklıova) 182
Şekil 193. Sardalye sade uzatma ağı planı (Balıklıova) 183