Yatırım Teşvik Belgeleri Analizi

Yatırım Teşvik Belgeleri Analizi Nisan 2018 Ar-Ge ve Devlet Teşvikleri KPMG Türkiye kpmg.com.tr kpmgvergi.com

Analiz Kapsamı T.C. Ekonomi Bakanlığı verilerine dayanarak hazırlanan analizimiz, genel karakteristikler, bölgelere göre dağılım ve sektörlere göre dağılım olmak üzere 3 ana başlıkta toplanmıştır. Ana başlıklar ise, ilgili yılın Nisan ayı, Ocak-Nisan dönemi ve teşvik sisteminin yürürlüğe girdiği 20/06/2012 sonrası birikimli gelişmeler olmak üzere üç tane alt başlıkta toplanmıştır. İçindekiler Sayfa 1. Yatırım Teşvik Belgelerinin Genel Karakteristikleri 3 1.1. 2018 Nisan Ayı Genel Karakteristikleri 3 1.2. 2018 Ocak-Nisan Genel Karakteristikleri 3 1.3. 20.06.2012 30.04.2018 Kümülatif Gelişmeler 4 2. Yatırım Teşvik Belgelerinin Bölgelere Göre Dağılımı 6 2.1. 2018 Nisan Ayı Bölgelere Göre Dağılımı 6 2.2. 2018 Ocak-Nisan Ayı Bölgelere Göre Dağılımı 7 2.3. 20.06.2012 30.04.2018 Kümülatif Gelişmeler 8 3. Yatırım Teşvik Belgelerinin Sektörlere Göre Dağılımı 9 3.1. 2018 Nisan Ayı Sektörlere Göre Dağılımı 9 3.2. 2018 Ocak- Nisan Ayı Sektörlere Göre Dağılımı 11 3.3. 20.06.2012 30.04.2018 Kümülatif Gelişmeler 12 Kavramlar Dizini 14 İletişim 15

1. Yatırım Teşvik Belgelerinin Genel Karakteristikleri 1.1. 2018 Nisan Genel Karakteristikleri 21,230 10,244 515 Öngörülen Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL) Öngörülen İstihdam (Kişi) 2018 yılı Nisan ayında düzenlenen 515 adet yatırım teşvik belgesi kapsamında öngörülen sabit yatırım tutarı yaklaşık 10,244 milyar TL olurken, istihdam edilmesi öngörülen kişi sayısının ise 21.230 olduğu görülmektedir. 1.2. 2018 Ocak- Nisan Genel Karakteristikleri 2016 Ocak-Nisan 2017 Ocak-Nisan 2018 Ocak-Nisan Belge Adedi Önceki Yıla Oranla Değişim Oranı Öngörülen Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL) Önceki Yıla Oranla Değişim Oranı Öngörülen İstihdam (Kişi) Önceki Yıla Oranla Değişim Oranı 2.052-27.289-45.168-2.310 %13 37.547 %37,6 70.316 %55,68 2.210 %4,33 54.206 %44,37 97.962 %39,32 Yatırım Teşvik Belgeleri Analizi - 3

Ocak-Nisan 2018 dönemi dikkate alındığında, 2016 ve 2017 yıllarına kıyasla, düzenlenen yatırım teşvik belgesi adedinde belirgin bir artış görülmezken, 2017 ile 2018 kıyaslamasında; belge adedinde %4,33 lük azalış olmuştur. Ancak sabit yatırım tutarlarında %44,37, istihdam edilecek kişi sayısında ise %39,32 artış olduğu dikkat çekmektedir. 1.3. 20.06.2012 30.04.2018 Kümülatif Gelişmeler 1.039.233 29.891 626.795 Sabit Yatırım (milyon TL) İstihdam 20 Haziran 2012 ila 2018 Nisan arasında kümülatif düzenlenen 29.891 adet yatırım teşvik belgesi kapsamında öngörülen sabit yatırım tutarı 626.795 milyar TL olurken, istihdam edilmesi öngörülen kişi sayısının ise 1.039.233 olduğu görülmektedir. Belge dağılımının yerli ve yabancı sermaye dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir: Belge Adedi Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL) İstihdam (Kişi) Yerli Sermaye 28.358 415.034 936.609 Yabancı Sermaye 1.533 211.761 102.624 20 Haziran 2012 ila 2018 Nisan arasında kümülatif düzenlenen 29.891 adet belge verilmiş, 626.795 milyar TL yatırım yapılmış, 1.039.233 kişiye istihdam sağlanmıştır. Bunun yerli ve yabancı sermaye oranlarına bakılırsa: aittir. Belge adedi toplamın %95 i yerli sermayeye, %5 i yabancı sermayeye, Sabit yatırım tutarının %66,2 i yerli, %33,8 i ise yabancı sermayeye, İstihdamın %90 ı yerli, %10 u yabancı sermayeye

17.885 22.912 29.891 2016 Kümülatif 2017 Kümülatif 2018 Kümülatif 336.040 439.538 626.795 2016 Kümülatif 2017 Kümülatif 2018 Kümülatif Sabit Yatırım (milyon TL) 634.025 786.020 1.039.233 2016 Kümülatif 2017 Kümülatif 2018 Kümülatif İstihdam Yukarıdaki grafiklerde 20.06.2012 den Nisan 2016 ya gelindiğinde düzenlenen toplam belge sayısı adedinin 17.885, sabit yatırım tutarının 336.040 milyon TL ve istihdam edilen kişi sayısının 634.025 olduğu görülmektedir. 2017 yılı Nisan ayı itibariyle ise düzenlenen belge adedi sayısı 22.912, sabit yatırım tutarı 439.538 milyon TL ve istihdam edilen kişi sayısı 786.020 olmuştur. Yatırım Teşvik Belgeleri Analizi - 5

2. Yatırım Teşvik Belgelerinin Bölgelere Göre Dağılımı 2.1. 2018 Nisan Ayı Bölgelere Göre Dağılımı 2018 yılı Nisan ayında düzenlenen 515 adet teşvik belgesinin ve 10.244 Milyon TL yatırım tutarının bölgelere dağılımına aşağıdaki grafiklerde yer verilmiştir. 202 88 77 46 39 62 1 I. Bölge II. Bölge III. Bölge IV. Bölge V. Bölge VI. Bölge Muhtelif Bölgeler 4.398 1.623 1.355 1.300 1.167 336 65 I. Bölge II. Bölge III. Bölge IV. Bölge V. Bölge VI. Bölge Muhtelif Bölgeler Öngörülen Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL) 515 yatırım teşvik belgesinin %36 sı I. Bölge, %18 i II. Bölge, %15 i III. Bölge, %14 ü VI. Bölgeye aittir. Öngörülen sabit yatırım tutarlarına gelindiğinde, toplam 10.138 milyar TL nin %41 i I. Bölge, %17 si II. Bölge, %13 ü III. Bölge, %10 u IV. Bölgededir.

2.2. 2018 Ocak-Nisan Bölgelere Göre Dağılım 837 382 284 216 171 312 8 I. Bölge II. Bölge III. Bölge IV. Bölge V. Bölge VI. Bölge Muhtelif Bölgeler 2018 yılı Ocak-Nisan aralığında toplam belge adedi 2.210 dur. I. Bölge toplamın %37 si, II. Bölge %17, III. Bölge %12,2 sidir. IV. Bölge yatırımları kapsamında düzenlenen yatırım teşvik belge adedi ise toplam belge adedinin %14 ünü oluşturmaktadır. 32.584 6.596 4.272 3.816 2.525 1.833 2.580 I. Bölge II. Bölge III. Bölge IV. Bölge V. Bölge VI. Bölge Muhtelif Bölgeler Öngörülen Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL) Benzer sıralamanın öngörülen sabit yatırım tutarları için de mevcut olduğu söylenebilir ancak tutar bazında I. Bölgenin payı oldukça fazladır. Toplam 54.206 milyon TL lik sabit yatırımın, %60,11 İ I. Bölgede, %12,17 si II. Bölgede, %7,88 i ise III. Bölgededir. VI. Bölge ise toplam yatırım tutarının %3 ünü oluşturmaktadır. Yatırım Teşvik Belgeleri Analizi - 7

2.3. 20.06.2012 30.04.2018 Kümülatif Gelişmeler 20.06.2012 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan «Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında 2012/3305 Sayılı Karar sonrası birikimli gelişmelerde aşağıdaki gibidir. 10.099 5.302 4.355 3.631 3.053 3.338 I. Bölge II. Bölge III. Bölge IV. Bölge V. Bölge VI. Bölge Muhtelif Bölgeler 113 Bu dönemde düzenlenen 29.891 adet belgenin %33,8 ini I. Bölge yatırımları için düzenlendiği görülmektedir. I. Bölgeyi %18 ile II. Bölge takip etmektedir. 218.504 96.274 147.672 55.291 32.764 25.451 50.839 I. Bölge II. Bölge III. Bölge IV. Bölge V. Bölge VI. Bölge Muhtelif Bölgeler Öngörülen Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL) Bu dönemde belgeye bağlanan 626.795 milyar TL toplam yatırımın 218 milyar TL si I. Bölgeye aittir. İkinci büyük kümülatif yatırımı tutarı 147 milyar TL ile III. Bölge almaktadır. III. Bölgeyi 96 milyar TL ile II. Bölge takip etmektedir. 399.559 152.432 114.234 95.200 94.222 179.412 4.174 I. Bölge II. Bölge III. Bölge IV. Bölge V. Bölge VI. Bölge Muhtelif İstihdam Bölgeler 20.06.2012 ila 30.04.2018 arasındaki dönemde toplam istihdam edilmesi planlanan kişi sayısı 1.039.233 dür. İstihdamın %38 i I. Bölgeye, %17 si VI. Bölgeye ve %14 ü II. Bölgeye aittir.

3. Yatırım Teşvik Belgelerinin Sektörlere Göre Dağılımı 3.1. 2018 Nisan Ayı Sektörlere Göre Dağılımı 325 145 29 16 2018 Nisan ayında düzenlenen 515 belgenin 325 i İmalat sektöründe, 145 i Hizmetler sektöründe, 29 u Enerji sektöründe ve 16 sı ise Madencilik sektöründedir. Aylık sektör bazlı dağılım oranlarına ise aşağıdaki tabloda yer verilmiştir. 2018 Nisan Yüzde Dağılımı %5,63 %28,15 %63,11 %3,11 792 2.199 7.085 168 Sabit Yatırım (Milyon TL) 2018 Nisan Yüzde Dağılımı %7,73 %21,47 %69,16 %1,64 Yatırım Teşvik Belgeleri Analizi - 9

2018 Nisan ayında, belge adedi dağılım oranlarında ağırlık gösteren Hizmetler ve İmalat sektörleri sabit yatırım tutarlarında da benzer bir eğilim göstermiştir. İmalat sektörü toplam yatırım tutarı olan 10.244 Milyon TL nin %69 unu oluştururken, Hizmetler sektörü ise %21 lik bir oranla takip etmiştir. 2017 yılı sabit yatırım (milyon TL) verilerine ise aşağıdaki tabloda yer verilmiştir. Bir önceki yıla kıyasla enerji sektöründeki yatırım tutarında belirgin bir düşüş meydana gelmiştir. 2018 Nisan Sabit Yatırım 6.720 2.059 3.605 165 9.075 11.864 85 206 İstihdam (kişi) 2018 Nisan Yüzdesel Dağılım %0,4 %42,74 %55,88 %0,97 2018 yılı Nisan ayı sektörlere göre istihdam edilen kişi sayısı ve yüzdesel dağılıma yukarıda yer verilmiştir. Hizmetler ve İmalat sektörlerinin %98 lik bir üstünlüğü olduğu görülmektedir. Aşağıda yer verilen 2017 Nisan ayı verileri ile yapılan kıyaslamada; Enerji sektöründe belirgin bir düşüş olduğu görülmektedir. 2017 Nisan İstihdam (Kişi) 844 10.479 10.244 312

3.2. 2018 Ocak-Nisan Ayı Sektörlere Göre Dağılımı 1304 190 652 64 2018 Ocak-Nisan aralığındaki toplam belge adedinin %59 unun imalat, %29,5 inin hizmetler, %8,6 sının enerji, %2,9 unun madencilik sektöründe olduğu görülmektedir. 3.347 29.575 20.528 756 Sabit Yatırım (Milyon TL) 2016 Ocak-Nisan 12.067 7.369 7.713 141 2017 Ocak-Nisan 11.091 13.148 12.417 891 2018 Ocak-Nisan dönemi sabit yatırım tutarları toplamı olan 54.206 milyar TL dir. Tablomuzda, toplam sabit yatırım tutarının %54,5 i ile hizmet sektörü öne çıkmaktadır. 2016, 2017 ve 2018 Ocak-Nisan sabit yatırım tutarlarına bakıldığında, enerji sektörünün teşvike bağlanan toplam sabit yatırım tutarının azaldığı, hizmet ve imalat sektörlerinin arttığı görülmektedir. Yatırım Teşvik Belgeleri Analizi - 11

49.091 47.204 693 974 İstihdam (kişi) İstihdam edilmesi planlanan kişi toplamın %50 sinin hizmet, %48 inin imalat sektörlerinde olduğunu görmekteyiz. Ocak-Nisan dönemi 2016 ve 2017 verileri ise tablodaki gibidir: 2016 Ocak-Nisan 2.185 20.172 22.192 619 2017 Ocak-Nisan 2.063 36.688 30.316 1.249 3.3. 20.06.2012 31.04.2018 Kümülatif Gelişmeler 20.06.2012 ila 2018 Nisan arasındaki dönemde, kümülatif olarak düzenlenen belge adedi rakamları aşağıdaki tablodaki gibidir. Toplam verilen belge adedi 29.891 adettir. 14.817 5.660 8.372 1.042

213.928 180.452 209.646 22.770 Sabit Yatırım (Milyon TL) Kümülatif sabit yatırım rakamlarına bakıldığında, belgeye bağlanan toplam sabit yatırım tutarının 626.795 milyar TL olduğu görülmektedir. Bunun %34 ü enerji, %29 u hizmetler ve %33 ü imalat sektöründe gerçekleşmiş olup %3,7 si ise madencilik sektöründedir. 467.773 518.997 24.433 28.030 İstihdam (kişi) Bu dönemde İstihdam edilmesi planlanan kişi toplamı 1.039.233 dir. Bunun %50 si imalat, %45 i hizmetler sektöründedir. Madenciliğe gelindiğinde toplamın %2,7 si, enerji sektöründe ise %2,3 ünün istihdam edilmesinin planlandığı görülmektedir. Yatırım Teşvik Belgeleri Analizi - 13

Kavramlar Dizini Entegrasyon «Mal ve hizmet üreten tesislerin mevcut üretim hatlarında elde edilen nihai ürüne bütünleyici nitelikte ara malı verecek ve/veya üretilmekte olan nihai ürünü ara malı olarak kullanabilecek şekilde, mevcut tesise ileri ve/veya geriye doğru entegre olan, yatırımın konusu ve projenin özelliği dikkate alınarak kaideten aynı il sınırları içinde veya aynı yerde ve aynı tesis bünyesinde olan yatırımlardır.» Komple Yeni Yatırım «Mal ve hizmet üretimine yönelik olarak ana makine ve teçhizat ile yardımcı tesisleri içeren, gerektiğinde arazi-arsa, bina-inşaat harcamalarını da ihtiva eden, yatırımın yapılacağı yerde aynı üretim konusunda mevcut tesisi veya altyapı bütünlüğü bulunmayan yatırımlardır. Ayrıca, mevcut tesislerde makine ve teçhizat ilavesi nedeniyle kapasite artışının %100 ü geçmesi halinde bu yatırımlar yeni yatırım sayılır.» Modernizasyon «Mevcut tesislerin üretim hatlarında, gelişen teknoloji sonucunda teknik ve/veya ekonomik ömrünü tamamlamış makine ve teçhizatlara teknolojiye uygun parçaların eklenmesi veya mevcut bir aksamın gelişmiş bir modeli ile veya makine teçhizatın yenileri ile değiştirilmesini, tesiste eksik kalmış yatırım harcamalarının tamamlanmasını, nihai ürünün doğrudan kalitesinin yükseltilmesini veya modelinin değiştirilmesini içeren yatırımlardır.» Tevsi Yatırımlar «Mevcut bir yatırıma ilave üretim hattı veya makine ve teçhizat ilave yapılması suretiyle üretim miktarının artırılması veya yeni bir yatırım hüviyeti taşımayan, mevcut üretim hattında yer alan makine ve teçhizatların bir bölümünün kapasite açısından ve işlevsel olarak üretim akışındaki diğer makine ve teçhizatlarla uyum içinde olmadığı durumlarda makine ve teçhizatların değiştirilmesi veya yenilerinin ilave edilmesi ve genişleme yapıldıktan sonra mevcut tesis ile alt yapı müşterekliği oluşturarak bir bütün teşkil eden, aynı işletmede aynı mal ve hizmetin kapasitesini en fazla %100 e kadar artırmaya yönelik yatırımlardır.» Ürün Çeşitlendirmesi «Mevcut tesis ile altyapı müşterekliği olan, aynı işletmede mevcut makine ve teçhizata yapılacak ilave yatırımla farklı bir nihai ürün elde edilmesine yönelik yatırımlardır.» ** Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ No:2012/1.

İletişim: KPMG Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş. Emrah Akın, YMM Vergi, Şirket Ortağı İstanbul/Türkiye T : +90 (212) 316 60 00 E :eakin@kpmg.com Aslı M. Gülseren Vergi, Kıdemli Müdür İstanbul, Türkiye T : +90 (212) 316 60 00 E : agulseren@kpmg.com Onur Soyuer Vergi, Ar-Ge ve Teşvikler Müdürü İstanbul, Türkiye T : +90 (212) 316 60 00 E : osoyuer@kpmg.com İstanbul İş Kuleleri Kule 3 Kat 2-9 34330 Levent İstanbul T : +90 212 316 6000 Ankara The Paragon İş Merkezi Kızılırmak Mah. Ufuk Üniversitesi Cad. 1445 Sok. No:2 Kat:13 Çukurambar 06550 Ankara / Türkiye T: +90 312 491 7231 İzmir Heris Tower, Akdeniz Mah. Şehit Fethi Bey Cad. No:55 Kat:21 Alsancak 35210 İzmir / Türkiye T: +90 232 464 2045 kpmg.com.tr kpmgvergi.com Bu dokümanda yer alan bilgiler genel içeriklidir ve herhangi bir gerçek veya tüzel kişinin özel durumuna hitap etmemektedir. Doğru ve zamanında bilgi sağlamak için çalışmamıza rağmen, bilginin alındığı tarihte doğru olduğu veya gelecekte olmaya devam edeceği garantisi yoktur. Hiç kimse özel durumuna uygun bir uzman görüşü almaksızın, bu dokümanda yer alan bilgilere dayanarak hareket etmemelidir. 2018 KPMG Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş., KPMG International Cooperative in üyesi bir Türk şirketidir. Tüm hakları saklıdır. Türkiye de basılmıştır. KPMG adı ve KPMG logosu KPMG International Cooperative in tescilli ticari markalarıdır.