BANKA VEYA KREDĠ KARTLARININ KÖTÜYE KULLANILMASI SUÇU

T.C. ANKARA ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ KAMU HUKUKU (CEZA VE CEZA MUHAKEMESĠ HUKUKU) ANABĠLĠM DALI BANKA VEYA KREDĠ KARTLARININ KÖTÜYE KULLANILMASI SUÇU Yüksek Lisans Tezi Eylem BAġ ANKARA, 2013

T.C. ANKARA ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ KAMU HUKUKU (CEZA VE CEZA MUHAKEMESĠ HUKUKU) ANABĠLĠM DALI BANKA VEYA KREDĠ KARTLARININ KÖTÜYE KULLANILMASI SUÇU Yüksek Lisans Tezi Eylem BAġ Tez DanıĢmanı Doç. Dr. Devrim GÜNGÖR ANKARA, 2013

T. C. ANKARA ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE, Bu belge ile bu tezdeki bütün bilgilerin akademik kurallara ve etik davranıģ ilkelerine uygun olarak toplanıp sunulduğunu beyan ederim. Bu kural ve ilkelerin gereği olarak, çalıģmada bana ait olmayan tüm veri, düģünce ve sonuçları andığımı ve kaynağını gösterdiğimi ayrıca beyan ederim. (29/07/2013). Tezi Hazırlayan Öğrencinin Adı ve Soyadı Eylem BAġ Ġmzası

ĠÇĠNDEKĠLER ĠÇĠNDEKĠLER... i KISALTMA CETVELĠ... iv GĠRĠġ...1 BĠRĠNCĠ BÖLÜM GENEL BĠLGĠLER I. BĠLĠġĠM ALANINDA SUÇLARA ĠLĠġKĠN GENEL AÇIKLAMALAR... 5 A. BĠLĠġĠM... 8 B. VERĠ... 9 C. BĠLGĠSAYAR...10 D. BĠLĠġĠM ALANI...11 E. BĠLĠġĠM SĠSTEMĠ...12 F. BĠLĠġĠM SUÇU...19 G. ĠNTERNET...28 II. BANKA VEYA KREDĠ KARTLARININ KÖTÜYE KULLANILMASI SUÇUNA ĠLĠġKĠN KANUNĠ DÜZENLEME...36 III. SUÇUN HUKUKĠ KONUSU...53 IV. SUÇUN MADDĠ KONUSU...74 A. BANKA KARTI...78 B. KREDĠ KARTI...84 V. SUÇUN FAĠLĠ... 109 VI. SUÇUN MAĞDURU... 115 ĠKĠNCĠ BÖLÜM SUÇUN UNSURLARI I. SUÇUN MADDĠ UNSURU... 128 A. GENEL OLARAK... 128 i

B. SUÇUN BAġKASINA AĠT BĠR BANKA VEYA KREDĠ KARTINI, HER NE SURETLE OLURSA OLSUN ELE GEÇĠREN VEYA ELĠNDE BULUNDURAN KĠMSENĠN, KART SAHĠBĠNĠN VEYA KARTIN KENDĠSĠNE VERĠLMESĠ GEREKEN KĠġĠNĠN RIZASI OLMAKSIZIN BUNU KULLANARAK YA DA KULANDIRARAK KENDĠSĠNE VEYA BAġKASINA YARAR SAĞLANARAK ĠġLENMESĠ (TCK M. 245/1)... 130 1. BaĢkasına Ait Bir Banka Veya Kredi Kartının Her Ne Suretle Olursa Olsun Ele Geçirmek Veya Elde Bulundurmak... 131 2. Kart Sahibinin Veya Kartın Kendisine Verilmesi Gereken KiĢinin Rızası Olmaksızın Kartın Kullanılması Veya Kullandırılması... 147 3. KiĢinin Kendisine Veya BaĢkasına Yarar Sağlaması... 161 C. SUÇUN BAġKALARINA AĠT BANKA HESAPLARIYLA ĠLĠġKĠLENDĠRĠLEREK SAHTE BANKA VEYA KREDĠ KARTI ÜRETEREK, SATARAK, DEVREDEREK, SATIN ALARAK VEYA KABUL EDEREK ĠġLENMESĠ (TCK M. 245/2)... 163 1. BaĢkalarına Ait Banka Hesaplarıyla ĠliĢkilendirilerek Sahte Banka veya Kredi Kartı Üretmek, Böyle Bir Kartı Satmak, Devretmek, Satın Almak veya Kabul Etmek... 163 2. Suçun Tamamlanma Anı... 181 D. SUÇUN, SAHTE OLUġTURULAN VEYA ÜZERĠNDE SAHTECĠLĠK YAPILAN BĠR BANKA VEYA KREDĠ KARTINI KULLANMAK SURETĠYLE KĠġĠNĠN KENDĠSĠNE VEYA BAġKASINA YARAR SAĞLAYARAK ĠġLENMESĠ (TCK M. 245/3)... 184 1. Sahte OluĢturulan veya Üzerinde Sahtecilik Yapılan Bir Banka veya Kartını Kullanmak... 184 2. Bu Kullanım ile Yarar Sağlamak... 188 E. HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERĠNĠN BULUNMAMASI... 200 II. SUÇUN MANEVĠ UNSURU... 206 A. KAST... 206 B. HATANIN ETKĠSĠ... 208 ii

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SUÇUN ORTAYA ÇIKIġ BĠÇĠMLERĠ, YAPTIRIMI, SORUġTURULMASI, KOVUġTURULMASI VE BENZER SUÇLARLA OLAN ĠLĠġKĠSĠ I. SUÇUN ORTAYA ÇIKIġ BĠÇĠMLERĠ... 213 A. TEġEBBÜS... 213 B. ĠġTĠRAK... 225 C. ĠÇTĠMA... 232 1. BileĢik Suç... 232 2. Zincirleme Suç... 237 3. Fikri Ġçtima... 254 II. SUÇA ĠLĠġKĠN ġahsġ CEZASIZLIK NEDENLERĠ... 272 III. ETKĠN PĠġMANLIK... 285 IV. YAPTIRIM... 302 V. ZAMANAġIMI... 314 VI. YETKĠLĠ VE GÖREVLĠ MAHKEME... 317 VII. SUÇUN BENZER SUÇLARLA OLAN ĠLĠġKĠSĠ... 320 A. HIRSIZLIK... 320 B. DOLANDIRICILIK... 327 SONUÇ... 339 ÖZET... 345 ABSTRACT... 346 KAYNAKÇA... 347 iii

KISALTMA CETVELĠ ABD : Ankara Barosu Dergis Al. CK : Almanya Ceza Kanunu AÜHFD : Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi AÜSBFD : Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi BGH : Bundesgerichtshof (Alman Federal Yüksek Mahkemesi Kararı) BKKK K : 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu BTHD : Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi C. : Cilt CD. : Ceza Dairesi CGK : Ceza Genel Kurulu DEÜHFD : Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi ETCK : 765 Sayılı Türk Ceza Kanunu GÜHFD : Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi HAEHD : Hukuk ve Adalet EleĢtirel Hukuk Dergisi HD. : Hukuk Dairesi HPD : Hukuki Perspektifler Dergisi iv

ĠBD : Ġzmir Barosu Dergisi ĠHAS : Ġnsan Hakları Avrupa SözleĢmesi ĠHEB : Ġnsan Hakları Evrensel Bildirisi ĠÜHFM : Ġstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası ĠÜHFM : Ġstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası LHD : Legal Hukuk Dergisi s. : Sayfa S. : Sayı ss. : Sayfalar SÜHFD : Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi TBBD : Türkiye Barolar Birliği Dergisi TCK : 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu TCKÖT : Türk Ceza Kanunu Öntasarısı TMK : 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu Y. : Yıl YD : Yargıtay Dergisi YKD : Yargıtay Kararları Dergisi YÜHFD : Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi v

GĠRĠġ Toplumsal yaģamın bünyesinde, özellikle de biliģim alanında, zamanla meydana gelen değiģimler, geliģimler ve yenilikler sağladıkları faydaların yanı sıra, beraberinde korunması gereken yeni hukuki yarar ya da menfaatleri getirmektedir. 1 Ġlkel dönemlerde dahi örneğin mağarada yaģayan (A) nın, bir baģka mağarada yaģayan (B) nin kullandığı basit araç gereçleri (B) nin rızası olmaksızın almasında olduğu gibi, yalın ve basit olsa da, suçlarla karģı karģıya kalınmaktaydı. Günümüzde uygarlığın ve teknolojinin geliģmesiyle birlikte artık suçların türleri ve iģleniģ biçimlerinde önemli artıģlar meydana gelmektedir. 2 Teknoloji alanındaki geliģmelerle birlikte örneğin para gibi pek çok Ģey ulusal sınırları aģarak uluslararası sınırdan rahatça ve saniyeler içinde geçebilir hale gelmiģtir. Bu hukuki yarar ve menfaatlere yönelik ihlallerle karģı karģıya kalınması, yeni koruma alanlarının ve suçların düzenlenmesini zorunlu kılmaktadır. 3 BiliĢim suçları da bu geliģimin ceza hukukundaki görünümünün bir bölümünü oluģturmaktadır. YaĢanan geliģmeler bankacılık sektörünü de etkilemiģtir. Kullanımı giderek yaygınlaģan, para gibi diğer ödeme araçları kapsamında değerlendirilen banka veya kredi kartlarının kullanımıyla, artık piyasada nakit kullanımı azalmaktadır. Böylece alım satımın kolaylıkla vergilendirilebilmesi ve kayıt dıģı ekonominin kayıt altına 1 ÜNVER, Yener: Ceza Hukukuyla Korunması Amaçlanan Hukuksal Değer, Ankara 2003, s. 490, 491. 2 SOKULLU AKINCI, Füsun: Kriminoloji, Ġstanbul 2012, s. 21. 3 DÖNMEZER, Sulhi: KiĢilere ve Mala KarĢı Cürümler, Ġstanbul 2001, s. 615. 1

alınabilmesi sağlanmaktadır. 4 Özellikle bu kartlarla zamana ve mekâna bağlı olmaksızın bankacılık hizmetlerinden yararlanılmaktadır. Bu kartlar alıģ veriģlerde sıklıkla kullanılmaktadır. Artık örneğin kredi kartı bilgilerinin girilmesi suretiyle internetten ya da telefonla yahut postayla alıģ veriģ yapılabilmesi mümkündür. Tüm bunlar biliģim alanındaki geliģmelerle paralel olarak ortaya çıkmıģtır. ÇalıĢmada TCK m. 245 te yer alan Banka veya Kredi Kartlarının Kötüye Kullanılması Suçu incelenmiģtir. Banka veya Kredi Kartlarının Kötüye Kullanılması Suçu, TCK nın Ġkinci Kitabının, Topluma KarĢı Suçlar baģlıklı Üçüncü Kısmının, BiliĢim Alanında Suçlar baģlıklı Onuncu Bölümünde, 245. maddede düzenlenmektedir. Bu suç biliģim alanında iģlenen suçlardan biridir ve suçla toplumun biliģim sistemlerine duyduğu güven ihlal edilmektedir. Suçun iģlenmesiyle bir yandan kiģilerin malvarlığına iliģkin menfaatleri bir yandan da banka veya kredi kartlarında yapılan sahteciliklerle toplumun kamu güvenine iliģkin menfaatleri ihlal edilmektedir. Bu suç diğer suç tipleri ile ilintili olsa da, suçun iģlenmesinde biliģim alanının kullanılması ve kendine özgü niteliği, ayrıca düzenlenmesini gerekli kılmıģtır. Suçun söz konusu etkileri, yapısındaki karmaģıklıklar ve sorunlar, suçla uygulamada sık sık karģı karģıya kalınması, suçu üzerinde durulmaya ve yakından incelemeye değer önemli bir konu haline getirmektedir. 765 sayılı TCK (ETCK) döneminde hırsızlık, dolandırıcılık, güveni kötüye kullanma, belgelerde sahtecilik gibi klasik suç tiplerinin, banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması Ģeklinde gerçekleģen ihlalleri cezalandırmak 4 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu nun (BKKKK) genel gerekçesi (bkz. http://www2.tbmm.gov.tr/d22/1/1-1147.pdf). 2

bakımından kanunilik ilkesi gereğince uygulama alanı bulamaması üzerine ETCK ya 1991 yılında m. 525b/2 eklenmiģtir. 5237 sayılı TCK (TCK) m. 245 ile banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması na yönelik fiiller; ilk kez bağımsız bir suç tipi olarak düzenlenmiģtir. BiliĢim Alanında Suçlar arasında düzenlenen Banka veya Kredi Kartlarının Kötüye Kullanılması suçu, banka veya kredi kartlarının hamiline sağlamıģ olduğu faydalarının yanı sıra, bünyelerinde barındırdıkları güvenlik açıkları nedeniyle saldırılara açık bir alanı oluģturmasından dolayı suç haline getirilmiģtir. Zira banka veya kredi kartlarının kullanımının hızla artmasıyla birlikte, bu kartlara yönelik gerçekleģtirilen hukuka aykırı eylemler giderek artmaktadır. Özellikle ATM ve POS cihazından yapılan iģlemlerin kolaylığı ve hızlılığı, bu makineler etrafında yoğunlaģan suçların ortaya çıkmasına neden olmuģtur. Bu kartların ya da kart üzerindeki bilgilerin, kart hamili dıģındaki üçüncü bir kiģinin eline geçmesi durumunda, bu kartlardan hukuka aykırı olarak yararlanılması imkânı oldukça fazladır. Ancak bu hukuka aykırı kullanımları gerçekleģtirenlerin tespit edilmeleri kolay değildir. Söz konusu tehlikelerin ortaya çıkmasını önlemek için kanun koyucunun, doğması muhtemel ihtiyaçlara cevap verecek Ģekilde düzenlemeler ve değiģen toplumsal Ģartları gözeterek değiģime uygun çözümler üretebilmesi gerekir. Bu kartların kötüye kullanımına yönelik davranıģlara karģı hem özel hukuk hem de ceza hukuku alanında bazı düzenlemelere yer verilmiģtir. Bu hukuka aykırı fiillerin önlenmesi için alınan hukuki tedbirlerin yanında; banka veya kredi kartı çıkarma yetkisini haiz kurumlar tarafından da kartların kötüye kullanılmasına yönelik tedbirlerin alınması gereklidir. Örneğin bu kartların kullanımında, kartlara iliģkin 3

Ģifreler gibi güvenlik tedbirlerinin yanında, kart hamillerinin biometrik özellikleri de tanımlama için kullanılmalıdır. ÇalıĢma üç bölümden oluģmuģtur. Birinci bölümde, suçun biliģim alanında suçlar içinde düzenlenmesi nedeniyle biliģim alanında suçlara iliģkin genel açıklamalar yapılmıģtır. Ardından suçun; TCK m. 245 teki kanuni düzenleniģ Ģekline, gerekçesine, yürürlüğe girdiği tarihten günümüze değin geçirdiği değiģikliklere ve ETCK daki karģılığına yer verilerek; hukuki konusu, maddi konusu, faili ve mağduru incelenmiģtir. Ġkinci bölüm suçun unsurlarına, üçüncü bölüm ise suçun ortaya çıkıģ biçimlerine, yaptırımına, soruģturulmasına, kovuģturulmasına ve benzer suçlarla olan karģılaģtırılmasına ayrılmıģtır. ÇalıĢmada inceleme konusu hükümle ilgili olarak doktrinde yer alan görüģlere, internet aracılığıyla ulaģılan veri tabanlarına, Yargıtay kararlarına olabildiğince ve sistematik bir Ģekilde yer verilmiģtir. 4

BĠRĠNCĠ BÖLÜM GENEL BĠLGĠLER I. BĠLĠġĠM ALANINDA SUÇLARA ĠLĠġKĠN GENEL AÇIKLAMALAR Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması suçu, TCK nın, Özel Hükümler baģlıklı ikinci kitabının, Topluma Karşı Suçlar baģlıklı üçüncü kısmının Bilişim Alanında Suçlar 5 baģlıklı onuncu bölümünde m. 245 te 6 düzenlenmiģtir. 7 Bu bölümde banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması 5 Bu baģlık, ilgili bölüm Genel Kurul da görüģülürken önerge olarak sunulmuģtur. Genel Kurul un önüne gelmeden önce baģlık Bilişim Sistemlerine Karşı Suçlar Ģeklindeydi. DeğiĢiklik yapılmasının gerekçesini; örneğin bir bankamatiğe gidip herhangi bir kimsenin hesabına zarar verilmesi halinde, failin yalnızca sisteme karģı suç iģlemeyip, hem malvarlığına zarar verdiği kiģiye hem de bankaya karģı suç iģlemesi oluģturmuģtur. (Ayrıntılı bilgi ve önerge metni için bkz. GÜNEY, Niyazi/ÖZDEMĠR, Kenan/BALO, Yusuf S.: Yeni Türk Ceza Kanunu, Ankara 2004, s. 711-714, 1192-1195.). Gerçekten de bu bölümde yer alan suçlar yalnızca biliģim sistemlerine karģı iģlenen suçlar değildir. Aynı zamanda bu bölümde biliģim sistemlerinin araç olarak kullanıldığı suçlar da düzenlenmiģtir. BiliĢim suçları hem biliģim sistemlerine karģı hem de biliģim sistemleri kullanılarak yani biliģim alanında iģlenen suçları ifade ettiğinden bu değiģiklik yerinde olmuģtur. Aksinin kabulü halinde baģlık, içeriğinde yer alan suçlara oranla daha sınırlı kalırdı. Bkz. DEĞĠRMENCĠ, Olgun: 2004 Türk Ceza Kanunu nun BiliĢim Suçları Bakımından Değerlendirilmesi, TBBD, S. 58, 2005 s. 198; DOĞAN, Koray: BiliĢim Suçları ve Yeni Türk Ceza Kanunu, HAEHD, Y. 2, S. 6-7, Ekim 2005, s. 291, dp. 12; YAZICIOĞLU, Yılmaz R.: BiliĢim Suçları, HPD, S: 2, Sonbahar 2004, 142-143. 6 BKKKK da kanunun amacını düzenleyen ve amaç baģlığı taģıyan m. 1 de Bu Kanunun amacı; banka kartları ve kredi kartlarının çıkarılmasına, kullanımına, takas ve mahsup işlemlerine ilişkin usûl ve esasları düzenlemek suretiyle kartlı ödemeler sisteminin etkin çalışmasını sağlamaktır Ģeklinde bir düzenlemeye yer verilmesinin ardından; suçun BKKKK da düzenlenmeyip, TCK da düzenlenmesinin doğru olmadığı, suçun BKKKK kapsamına alınması gerektiği akla gelmektedir. Suçun neden TCK da yer alıp da BKKKK kapsamına alınmadığı sorusunun cevabı, aydınlatıcı bir niteliğe sahip olmayan TCK m. 245 in gerekçesinden anlaģılamamaktadır. Ancak bu durumun gerekçesinin BKKKK nın, TCK ya oranla daha yeni bir yasa olması ve TCK daki söz konusu hükmün varlığı karģısında artık suçun BKKKK kapsamına alınmamıģ olabileceği ihtimali üzerinde durulmaktadır. Bkz. DONAY, Süheyl: Bankacılık Ceza Hukuku, Ġstanbul 2007, s. 168. 7 TCK da özel hükümler baģlığı altındaki ikinci kitapta suçlar, dört kısım halinde düzenlenmiģtir. Ġlk kısmı, Uluslararası Suçlar oluģturur. Diğer üç kısım ise ETCK döneminde onbir kısım halinde düzenlenen cürümlerin sıralamasının, insan hakları çağı olan günümüzün öne çıkardığı anlayıģ doğrultusunda tersine çevrilerek TCK da yer almasıyla oluģturulmuģtur. Bkz. TEZCAN, DurmuĢ/ERDEM, Mustafa Ruhan/ÖNOK, Murat: Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, Ankara 2012, 5

suçunun yanı sıra, m. 243 te Bilişim Sistemine Girme ve m. 244 te Sistemi Engelleme, Bozma, Verileri Yok Etme Veya Değiştirme suçlarına da yer verilmiģtir. Ġnceleme konusu suç, TCK da Bilişim Alanında Suçlar baģlığı altında düzenlendiğinden Bilişim Alanında Suçlar a iliģkin genel açıklamaların yapılmasında fayda vardır. Bilişim Alanında Suçlar kavramına ilk kez bağımsız bir cezai himaye alanı 8 ve aynı zamanda yerinde ve gerekli bir düzenleme olarak 9 6.6.1991 kabul tarihli 3756 sayılı 765 Sayılı Türk Ceza Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine Dair Kanun da 10 yer verilmiģtir. Bu kanunla, ETCK da hukuki konu kriteri esas alınarak 11 on bab halinde düzenlen cürümlere, 525. maddeden sonra gelmek üzere "Bilişim Alanında Suçlar" baģlığı altında 12 "Onbirinci Bab" olarak 525a, 13 525b, 14 525c 15 ve 525d 16 maddeleri eklenmiģtir. 17 s. 41. Böylece ikinci kısmı KiĢilere KarĢı Suçlar, üçünü kısmı Topluma KarĢı Suçlar, dördüncü kısmı ise Millete ve Devlete KarĢı Suçlar ve Son Hükümler oluģturmuģtur. 8 HAFIZOĞULLARI, Zeki/ÖZEN, Muharrem: Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler Topluma KarĢı Suçlar, Ankara 2012, s. 440. 9 YÜCEL, Mustafa Tören: BiliĢim Suçları, ABD, Y. 49, S. 4, Temmuz 1992, s. 508; EREM, Faruk: Bilgisayar Suçları ve Türk Ceza Kanunu, YD., C. 17, Ocak-Nisan 1991, S. 1-2, s. 437. Bu düzenlemelerin yetersiz ve tutarsız olduğu hususundaki eleģtiriler için bkz. ERSOY, Yüksel: Genel Hukuki Koruma Çerçevesinde BiliĢim Suçları, Prof. Dr. Yılmaz Günal a Armağan, AÜSBFD, C. 49, Haziran-Aralık 1994, No: 3-4, s. 164, 183. Bu düzenlemeyle getirlen suçların esasında hırsızlık suçu kapsamında cezalandrılabileceği yönünde bkz. AYDIN, Emin D.: BiliĢim Suçları ve Hukukuna GiriĢ, Ankara 1992, s. 132. 10 20901 sayılı 14.06.1991 Tarihli Resmi Gazete. 11 KETĠZMEN, Muammer: Türk Ceza Hukukunda BiliĢim Suçları, Ankara 2008, s. 58. 12 Bu düzenlemeyle sistemsiz bir Ģekilde, hukuki konuları birbirinden farklı hükümlere bir arada yer verilmiģtir. Bu durumun sakıncalı olduğu, hükümlerin yorumunda hangi yararın ve esasın izlenmekte olduğunun tespitinin güç olduğu belirtilmiģtir. Bkz. ÖNDER, ġahıslara ve Mala KarĢı Cürümler ve BiliĢim Alanında Suçlar, Ġstanbul 1994, s. 506; HAFIZOĞULLARI/ÖZEN, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler KiĢilere KarĢı Suçlar, Ankara 2013, s. 9. 13 Bilgileri otomatik olarak işleme tabi tutmuş bir sistemden, programları, verileri veya diğer herhangi bir unsuru hukuka aykırı olarak ele geçiren kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis ve birmilyon liradan onbeşmilyon liraya kadar ağır para cezası verilir. 6

Bilgileri otomatik işleme tabi tutmuş bir sistemde yer alan bir programı, verileri veya diğer herhangi bir unsuru başkasına zarar vermek üzere kullanan, nakleden veya çoğaltan kimseye de yukarıdaki fıkrada yazılı ceza verilir. 14 Başkasına zarar vermek veya kendisine veya başkasına yarar sağlamak maksadıyla, bilgileri otomatik işleme tabi tutmuş bir sistemi veya verileri veya diğer herhangi bir unsuru kısmen veya tamamen tahrip eden veya değiştiren veya silen veya sistemin işlemesine engel olan veya yanlış biçimde işlemesini sağlayan kimseye iki yıldan altı yıla kadar hapis ve beşmilyon liradan ellimilyon liraya kadar ağır para cezası verilir. Bilgileri otomatik işleme tabi tutmuş bir sistemi kullanarak kendisi veya başkası lehine hukuka aykırı yarar sağlayan kimseye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve ikimilyon liradan yirmimilyon liraya kadar ağır para cezası verilir. 15 Hukuk alanında delil olarak kullanılmak maksadıyla sahte bir belgeyi oluşturmak için bilgileri otomatik olarak işleme tabi tutan bir sisteme, verileri veya diğer unsurları yerleştiren veya var olan verileri, diğer unsurları tahrif eden kimseye bir yıldan üç yıla kadar, tahrif edilmiş olanları bilerek kullananlara altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir. 16 525/a ve 525/b maddeleri hükümlerini ihlal eden kişiler hakkında, maddelerde yazılı cezalara ek olarak, meslek icrası sırasında veya icrası dolayısıyla suçun işlendiği bir kamu hizmetinden veya meslek veya sanat veya ticaretten altı aydan üç yıla kadar yasaklanma cezası da verilir. 17 Örneğin 1987 tarihli Türk Ceza Kanunu Öntasarısında (TCKÖT) biliģim alanında suçlara ve dolayısıyla banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılmasına yönelik olarak herhangi bir düzenlemeye yer verilmemiģti. Bkz. TÜRK CEZA KANUNU ÖNTASARISI: KOMĠSYONCA HAZIRLANAN METĠN, Ankara 1987, s. 25 vd. Ceza hukukunda biliģim suçlarının düzenlenmesinde, bu düzenleme yapılana kadar korunan hukuki değerlerin yanında maddi olmayan değerlere de zarar verilmesi ve mevcut olan hükümlerin geniģ yorumlanması yerine yeni düzenlemelerin ihdas edilmesi etkili olmuģtur. Aksi halde ceza hukukunda geçerli olan kanunilik ilkesi ve kıyas yasağına aykırılıklarla karģı karģıya kalınır. Bkz. BOZDOĞAN AKBULUT, Berrin: BiliĢim Suçları, SÜHFD, C. 8, Y. 2000, S. 1-2, s. 552. Türk Ceza Hukukunda, biliģim kavramına ilk kez 1989 TCK Tasarısında m. 342 ila m. 346 arasında yer verilmiģti. ETCK m. 525a, 525b ve 525c maddeleri; suçlardan dolayı fer i cezaları gösteren m. 525d nin ise birinci bendindeki ceza 1989 tarihli TCK Tasarısından aynen alınmıģtır. 1989 tarihli TCKÖT için bkz. TÜRK CEZA KANUNU ÖNTASARISI: ĠKĠNCĠ KOMĠSYON TARAFINDAN YAPILAN DEĞERLENDĠRME SONUNDA HAZIRLANAN METĠN, Ankara 1989, s. 125-126. 1989 TCK Tasarısının hazırlanmasında Yeni Fransız Ceza Kanunu Öntasarısındaki 321-1 ila 323-7 maddelerinden esinlenildiği belirtilmiģtir. Yeni Fransız Ceza Kanunu Öntasarısındaki ilgili maddelerin büyük ölçüde Eski Fransız Ceza Kanunu na 5.1.1988 tarih ve 88-19 no.lu BiliĢim Sahtekârlığına ĠliĢkin Kanun ile eklenen 462-2 ila 462-9 maddelerinden model alındığı belirtilmiģtir. Bkz. DÖNMEZER, KiĢilere, s. 613; EREM, s. 441; YAZICIOĞLU, Yılmaz: Yeni Türk Ceza Kanunundaki BiliĢim Suçlarının Genel Değerlendirmesi, YÜHFD, C. 3, S. 2, Y. 2005, s. 394. Ancak model alınan bu yasada, biliģim alanında meydana gelen geliģmeler nedeniyle yeni bazı suç tiplerinin ihdası ya da cezaların artırılması gibi ihtiyaçlar sebebiyle 2004 ve 2009 tarihlerinde değiģikliklere gidildiği belirtilmiģtir. TEZCAN/ERDEM/ÖNOK, s. 749. Model alınan bu yasanın Avrupa Topluluğu nun bilgisayar suçları konusundaki tavsiye kararlarına, OECD tarafından hazırlanan raporlara, Dünya Ticaret Örgütü ve BirleĢmiĢ Milletler in bu konudaki çalıģmlarına paralle olduğu belirtilmiģtir. YAZICIOĞLU, BiliĢim Suçları, s. 142. 7

A. BĠLĠġĠM BiliĢim alanında suçlarla beraber biliģim ve bilgisayar ile ilgili birçok kavram ceza hukukunda kullanılmaya baģlanmıģtır. Bu suçlardan bahsetmeden önce biliģim 18 kavramının tanımlanması gereklidir. Güncel Türkçe Sözlükte biliģim kavramı; insanoğlunun teknik, ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletiģiminde kullandığı ve bilimin dayanağı olan bilginin özellikle elektronik makineler aracılığıyla düzenli ve akla uygun bir biçimde iģlenmesi bilimi, enformatik Ģeklinde tanımlanmaktadır. 19 Doktrinde ise temelde aynı olan benzer nitelikte tanımlara rastlanmaktadır. Bu tanımlamalara göre biliģim; bilginin, iletiģim yapısı ve özellikleri, saklanması, organize hale getirilmesi ve aktarılması, tekrar elde edilmesi, değerlendirilmesi ve dağıtımı için gerekli olan kuram ve yöntemlerdir. Diğer bir yandan ise biliģim; bilgiyi kaynağından alarak kullanıcıya aktaran, genel sistem bilimiyle sibernetik; otomasyonla insanların çalıģma çevrelerinde kullanılan teknolojileri temel alan bilgi sistemleri, Ģebekeleri, iģlevleri, süreçleri ve etkinlikleridir. 20 Yani biliģim bir veri iģlem 21 sürecidir. 22 18 BiliĢim kavramının, Fransızca information (=bilgi) ve automatique (=otomatik) kelimelerinin birleşiminden türeyen informatique kelimesinin Türkçeye çevrilmesiyle Türk dilinde yer aldığı belirtilmiģtir. Bkz. YAZICIOĞLU, BiliĢim Suçları, s. 143. 19 BiliĢim Terimleri Sözlüğü nde ise bu kavram İnsanoğlunun teknik, ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletişiminde kullandığı ve bilimin dayanağı olan bilginin, özellikle elektronik makineler aracılığıyla, düzenli ve ussal biçimde işlenmesi bilimi. Bilgi olgusunu, bilgi saklama, erişim dizgeleri, bilginin işlenmesi, aktarılması ve kullanılması yöntemlerini, toplum ve insanlık yararı gözeterek inceleyen uygulamalı bilim dalı. Disiplinlerarası özellik taşıyan bir öğretim ve hizmet kesimi olan bilişim bilgisayar da içeride olmak üzere, bilişim ve bilgi erişim dizgelerinde kullanılan türlü araçların tasarlanması, geliştirilmesi ve üretilmesiyle ilgili konuları da kapsar. Bundan başka her türlü endüstri üretiminin özdevimli olarak düzenlenmesine ilişkin teknikleri kapsayan özdevin alanına giren birçok konu da, geniş anlamda, bilişimin kapsamı içerisinde yer alır. bk. özdevimli bilgi işlem Ģeklinde tanımlanmıģtır. Tanımlar için Bkz. http://tdkterim.gov.tr/bts/; COLLIN, Dictionary of ICT, London 2004, s. 125; MARCINKO/HETICO, Dictionary of Healt Information Technology and Security, Newyork 2007, s. 161; GATTIGER, The Information Security Dictionary, Boston, 2004, s. 156. 20 BiliĢim biliminin köklerini matematik, fizik ve elektrotekniğin oluģturduğu belirtilmiģtir. BiliĢimle bir mühendislik alanı olarak, verileri aktarabilen, depolayabilen ve algoritmalar yardımıyla verileri iģleyebilen matematiksel makineler tasarlanır ve böylece özellikle de gerçek süreçlerin 8

B. VERĠ TCK da veri kavramına biliģim alanında suçlar baģlığı altında hem m. 244 ün baģlığında 23 hem de m. 244/2 de 24 yer verilmesine karģın; veri kavramından anlaģılması gerekenin ne olduğu belirtilmemiģtir. Ancak TCK m. 243 ün gerekçesinde sistem içindeki tüm soyut unsurların veri kavramının kapsamında olduğu belirtilmiģtir. 25 Esasında veri ile kast edilen kesin ve formal bir Ģekilde yani sayılar, harfler ya da virgül, tire gibi diğer tipografik hareketlerle ifade edilen isimler, adresler, tarihler, tutarlar, araģtırma değiģkenleri gibi hususlardır. 26 5.5.2007 kabul tarihli 5651 simulasyonu mümkün kılınır. BiliĢim yardımcı bilim olarak düģünüldüğündeyse diğer bilimlerdeki olguları soyutlaģtırır ve algoritmalar yardımıyla iģler. Günümüzde pek çok alanda biliģim yer almaktadır. Ġnternetin yoğun bir Ģekilde kullanılması da bu geliģimi hızlandırmıģtır. Bilgisayarların da dünya çapında bir ağ haline gelmesiyle firmaların iletiģiminde, lojistikte, medyada, ev yaģamında ve daha birçok alanda devrim niteliğinde değiģimler yaģanmıģtır. BiliĢim, her ne kadar fark edilmese de çamaģır makinesi, fotoğraf makinesi, müzik sistemleri gibi pek çok araçta yer alarak gündelik hayatın bir parçası haline gelmiģtir. Bkz. ÖZBEK, Veli Özer: Banka veya Kredi Kartlarının Kötüye Kullanılması Suçu (TCK m. 245), Prof. Dr. Ünal Narmanlıoğlu na Armağan, DEÜHFD, C. 9, Özel Sayı, 2007, s. 1023. 21 Veri iģlem ifadesi için hem bilgi iģlem hem de veri iģlem ifadelerini tercih edenler de bulunmaktadır. Bkz. BOZDOĞAN AKBULUT, s. 546; YAZICIOĞLU, Yılmaz: Bilgisayar Suçları, Kriminolojik, Sosyolojik ve Hukuki Boyutları Ġle, Ġstanbul 1997, s. 30. 22 YENĠDÜNYA, A. Caner/DEĞĠRMENCĠ, Olgun: Mukayeseli Hukukta ve Türk Hukukunda BiliĢim Suçları, Ġstanbul 2003, s. 27; KURT, Levent: Açıklamalı Ġçtihatlı Tüm Yönleriyle BiliĢim Suçları ve Türk Ceza Kanunundaki Uygulaması, Ankara 2005, s. 25; KETĠZMEN, s. 10-11; YAZICIOĞLU, Yeni Türk Ceza Kanunundaki, s. 403; BOZDAĞAN AKBULUT, s. 546. Avrupa Konseyi Siber Suç SözleĢmesi tanımlar baģlıklı m. 1 de ise; biliģim kavramı yerine bilgisayar sistemi"nden bahsedilmiģ ve bu kavram bir veya daha fazlası, bir program uyarınca otomatik veri işlemi gerçekleştiren herhangi bir aygıt ya da birbirine bağlı bir grup yahut ilişkili aygıtlar Ģeklinde tanımlanmıģtır. ("computer system" means any device or a group of interconnected or related devices, one or more of which, pursuant to a program, performs automatic processing of data) Bkz. http://conventions.coe.int/treaty/en/treaties/html/185.htm 23 Sistemi Engelleme, Bozma, Verileri Yok Etme veya Değiştirme 24 Bir bilişim sistemindeki verileri bozan, yok eden, değiştiren veya erişilmez kılan, sisteme veri yerleştiren, var olan verileri başka bir yere gönderen kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. 25 Sistem içindeki bütün soyut unsurlar, fıkrada geçen veri teriminin kapsamındadır. Madde gerekçesi için bkz. Dönem: 22 Yasama Yılı: 2 T.B.M.M. (S. Sayısı: 664) Türk Ceza Kanunu Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu (1/593). 26 COLLIN, s. 125; MARCINKO/HETICO, s. 76; GATTIGER, s. 82; AYDIN, Emin D., s. 3, 171; DEĞĠRMENCĠ, 2004 Türk Ceza Kanunu nun, s. 200; KOCA, Mahmut: Hukukumuzda TCK nun 9

sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun un 27 tanımlar baģlıklı m. 2/1- k da ise veri ; bilgisayar tarafından üzerinde işlem yapılabilen her türlü değer Ģeklinde tanımlanmıģtır. Yani veri nin; biliģim sistemlerinin üzerinde iģlem yapabildiği, bu iģlemlere dayalı olarak sonuçlar üretebildiği, saklayabildiği, sakladıklarını sonradan okuyup iģleyebildiği ve diğer biliģim sistemlerine iletebildiği her türlü bilgi olarak tanımlanması mümkündür. 28 Avrupa Konseyi Siber Suç SözleĢmesi nin 29 Tanımlar baģlıklı birinci maddesinde ise bilgisayar verisi, bir bilgisayar sisteminin belli bir işlevi yerine getirmesini sağlayan yazılımlar da dâhil olmak üzere, bir bilgisayar sisteminde işlenmeye uygun nitelikteki her türlü bilgi ve konsept Ģeklinde tanımlanmıģtır. 30 C. BĠLGĠSAYAR Konuyla ilgili olan bir diğer kavram ise bilgisayar dır ve bu kavram Güncel Türkçe Sözlük te çok sayıda aritmetiksel veya mantıksal işlemlerden oluşan bir işi, önceden verilmiş bir programa göre yapıp sonuçlandıran elektronik araç, elektronik beyin Ģeklinde tanımlanmaktadır. 31 BiliĢim Sistemi nin ana unsurunu bilgisayar, 244. Maddesi Kapsamında BiliĢim Sistemini Engelleme, Bozma, Verileri Yok Etme veya DeğiĢtirme Suçu, BiliĢim Hukuku Konferansı (09-10 Ekim 2008), Yargıtay, s. 94; KURT, s. 37 39; YAZICIOĞLU, BiliĢim Suçları, s. 227. 27 26530 sayılı 23.7.2007 tarihli Resmi Gazete 28 DÜLGER, Murat Volkan: BiliĢim Suçları, Ankara 2004, s. 50; HAFIZOĞULLARI/ÖZEN, Topluma KarĢı Suçlar, s. 450. 29 BiliĢim sistemlerinin kullanımının ceza hukukundaki etkisi yalnızca ulusal düzeydeki düzenlemelere değil aynı zamanda Avrupa Konseyi Siber Suç SözleĢmesi ne de konu olmuģtur. 23.11.2001 tarihinde Macaristan ın baģkenti BudapeĢte de bu sözleģme imzaya açılmıģtır. Türkiye ise 10.11.2010 da sözleģmeyi imzalamıģtır. Bkz. http://www.coe.int/t/dghl/cooperation/economiccrime/cybercrime/default_en.asp. 30 http://conventions.coe.int/treaty/en/treaties/html/185.htm. 31 BiliĢim Terimleri Sözlüğünde ise Çok sayıda aritmetiksel ya da mantıksal işlemlerden oluşan bir işi, çalışması sırasında bir işletmen'in işe karışması gerekmeksizin, önceden verilmiş bir izlenceye göre, özdevimli olarak yürüten bir veri işleyici. Bir bilgisayar dizgesi elektronik ve mekanik 10

bilgisayarın ana unsurunu ise donanım ve yazılım oluģturur. Donanım, bilgisayarın ekran, klavye, fare, sabit disk, RAM, mikro iģlemci, kart okuyucu vb. kısımlarına verilen addır. 32 Yazılım ise donanımı oluģturan elemanlara nasıl hareket edeceklerini belirten, donanıma hayat veren komutlardır. 33 D. BĠLĠġĠM ALANI Bölüm baģlığında biliģim alanı ifadesine yer verilmesi nedeniyle ve hangi fiillerin biliģim alanında suçlar kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini belirlemek bakımından, biliģim alanının sınırlarının belirlenmesi önemlidir. 34 Ancak bu bölümde yer alan m. 243 ün gerekçesinde biliģim alanı tanımlanmamıģ, biliģim sistemi ifadesi tanımlanmıģtır. Bu nedenle, bölüm baģlığıyla, bölümde yer alan hükümlerde cezalandırılmak istenen suçların iģlendiği alanın anlatılması için kullanılan ifadelerin, bir uyum içinde olmadığı söylenebilir. Ayrıca m. 142/2-e ve m. 158/1-f hükümlerinde de biliģim sistemi ifadesine yer verilmiģtir. BiliĢim alanı 2003 tarihli TCKÖT de m. 346 nın gerekçesinde verileri toplayıp yerleştirdikten sonra bunları otomatik işlemlere tâbi tutma olanağını veren birimlerden oluşan donanım ile bu donanım birimlerini ya da kaynakları istenen işlere yöneltip verimli bir çalışma düzeni içerisinde kullanabilmek için gerekli tüm izlencelerden ve veri yapılarından oluşan yazılım öğelerini kapsar. Minibilgisayar, mikrobilgisayar tanımlarının dışındaki geleneksel bilgisayarlar ana işlem birimlerinin hız ve yapısına, ana belleklerinin sığasına, dış belleklerin ve giriş-çıkış birimlerinin türlülüğüne, sayısına ve hızına göre büyük, orta boy ya da küçük dizgeler olarak sınıflandırılır. Ģeklinde tanımlanmıģtır. (Bkz. http://tdkterim.gov.tr/bts/); Benzer yönde diğer tanımlar için bkz. COLLIN, s. 54; MARCINKO/HETICO, s. 62; GATTIGER, 2004, s. 56; KURT, s. 31, 141; MAHONEY, The History of Computing in the History of Technology, Annals of the History of Computing, Volume 10, Number, 2, 1988, s. 113; BOZDAĞAN AKBULUT, s. 546; ERSOY, s. 150; YENĠDÜNYA/DEĞĠRMENCĠ, s. 19. 32 COLLIN, s. 113; MARCINKO/HETICO, s. 136; GATTIGER, s. 141; GUPTA, Dictionary of Information Technology, 2010, s. 144; YENĠDÜNYA/DEĞĠRMENCĠ, s. 21-22; KURT, s. 31 34; KOCA, Hukukumuzda, s. 92; YAZICIOGLU, Bilgisayar Suçları, s. 31. 33 COLLIN, s. 224; MARCINKO/HETICO, s. 278; GATTIGER, s. 308; GUPTA, s. 144; KURT, s. 34-36; YENĠDÜNYA/DEĞĠRMENCĠ, s. 22; AYDIN, Emin D., s. 210. 34 KURT, s. 25-26. 11