ISSN:130*7050 NamıkKmalÜnivrsitsi TkirdağZiraatFakültsiDrgisi Jurnal(f(Tkirdag(Agricultural(Faculty( ( ( ( ( ( ( An(Intrnatinal(Jurnal(f(all(Subjcts(f(Agricultur( Cilt(/(Vlum:(1Sayı(/(Numbr:((((((Yıl(/(Yar:(015
( ( Sahibi/Ownr NamıkKmalÜnivrsitsiZiraatFakültsiAdına OnBhalffNamıkKmalUnivrsityAgriculturalFaculty Prf.Dr.AhmtİSTANBULLUOĞLU Dkan/Dan EditörlrKurulu/EditrialBard Başkan/EditrinChif Prf.Dr.TürkanAKTAŞ ZiraatFakültsiBiysistmMühndisliğiBölümü DpartmntBisystmEnginring,AgriculturalFaculty taktas@nku.du.tr Üylr/Mmbrs Prf.Dr.M.İhsanSOYSAL Ztkni/AnimalScinc Prf.Dr.SrvtVARIŞ BahçBitkilri/Hrticultur Prf.Dr.TmlGENÇTAN TarlaBitkilri/FildCrps Prf.Dr.SznARAT TarımsalBiytknlji/AgriculturalBitchnlgy Prf.Dr.AydınADİLOĞLU TprakBilimivBitkiBslm/SilScincandPlantNutritin Prf.Dr.FatihKONUKCU BiysistmMühndisliği/BisystmEnginring Dç.Dr.İlkrH.ÇELEN BiysistmMühndisliği/BisystmEnginring Dç.Dr.ÖmrAZABAĞAOĞLU TarımEknmisi/AgriculturalEcnmics Dç.Dr.MustafaMİRİK BitkiKruma/PlantPrtctin Dç.Dr.ÜmitGEÇGEL GıdaMühndisliği/FdEnginring Yrd.Dç.Dr.HarunHURMA TarımEknmisi/AgriculturalEcnmics Araş.Gör.ErayÖNLER BiysistmMühndisliği/BisystmEnginring İndkslr/Indxingandabstracting CABItarafındanfull*txtlarakindkslnmktdir/IncluddinCABI DOAJtarafındanfull*txtlarakindkslnmktdir/Includdin DOAJ EBSCOtarafındanfull*txtlarakindkslnmktdir/Includdin EBSCO FAOAGRISVriTabanındaİndkslnmktdir/IndxdbyFAO AGRISDatabas INDEXCOPERNICUStarafındanfull*txtlarakindkslnmktdir/ IncluddinINDEXCOPERNICUS TUBİTAKZULAKBİMTarım,VtrinrvBiyljiBilimlriVri Tabanı(TVBBVT)Tarafındantaranmaktadır/IndxdbyTUBİTAKZ ULAKBİMAgricultur,VtrinaryandBilgicalScincsDatabas YazışmaAdrsi/CrrspndingAddrss TkirdağZiraatFakültsiDrgisiNKÜZiraatFakültsi59030TEKİRDAĞ E*mail: ziraatdrgi@nku.du.tr Wbadrsi: http://jtaf.nku.du.tr Tl: +90850000 ISSN:130 7050
DanışmanlarKurulu/AdvisryBard BahçBitkilri/Hrticultur Prf.Dr.AyşGÜL EgÜniv.,ZiraatFak.,İzmir Prf.Dr.İsmailGÜVENÇ Kilis7AralıkÜniv.,ZiraatFak.,Kilis Prf.Dr.ZkiKARA SlçukÜniv.,ZiraatFak.,Knya Prf.Dr.JimHANCOCK MichiganStatUnivrsity,USA BitkiKruma/PlantPrtctin Prf.Dr.CmÖZKAN AnkaraÜniv.,ZiraatFak.,Ankara Prf.Dr.YşimAYSAN ÇukurvaÜniv.,ZiraatFak.,Adana Prf.Dr.IvankaLECHAVA AgriculturalUnivrsity,Plvdiv*Bulgaria Dr.EmilPOCSAI PlantPrtctinSilCnsr.Srvic,Vlnc*Hungary BiysistmMühndisliği/BisystmEnginring Prf.BryanM.JENKINS U.C.Davis,USA Prf.HristI.BELOEV UnivrsityfRus,Bulgaria Prf.Dr.SimnBLACKMORE ThRyalVt.Agr.Univ.Dnmark Prf.Dr.HamdiBİLGEN EgÜniv.ZiraatFak.İzmir Prf.Dr.AliİhsanACAR AnkaraÜniv.ZiraatFak.Ankara Prf.Dr.ÖmrANAPALI AtatürkÜniv.,ZiraatFak.Erzurum Prf.Dr.ChristsBABAJIMOPOULOS AristtlUniv.Grc Dr.AriNADLER MinistryAgr.ARO,Isral GıdaMühndisliği/FdEnginring Prf.Dr.EvgniaBEZIRTZOGLOU DmcritusUnivrsityfThrac/Grc Assc.Prf.Dr.NrminaSPAHO UnivrsityfSarajv/BsniaandHrzgvina Prf.Dr.KadirHALKMAN AnkaraÜniv.,MühndislikFak.,Ankara Prf.Dr.AtillaYETİŞEMİYEN AnkaraÜniv.,ZiraatFak.,Ankara TarımsalBiytknlji/AgriculturalBitchnlgy Prf.Dr.İskndrTİRYAKİ ÇanakkalÜniv.,ZiraatFak.,Çanakkal Prf.Dr.KhalidMahmdKHAWAR AnkaraÜniv.,ZiraatFak.,Ankara Prf.Dr.MhmtKURAN OndkuzMayısÜniv.,ZiraatFak.,Samsun Dç.Dr.TuğrulGİRAY UnivrsityfPurtRic,USA Dç.Dr.KmalKARABAĞ AkdnizÜniv.,ZiraatFak.,Antalya Dç.Dr.İsmailAKYOL KahramanmaraşSütçüİmamÜniv.,ZiraatFak.,Kahramanmaraş TarlaBitkilri/FildCrps Prf.Dr.EsvtAÇIKGÖZ UludağÜniv.,ZiraatFak.,Bursa Prf.Dr.ÖzrKOLSARICI AnkaraÜniv.,ZiraatFak.,Adana Dr.NurttinTAHSİN AgriculturUnivrsity,Plvdiv*Bulgaria Prf.Dr.MuratÖZGEN AnkaraÜniv.,ZiraatFak.,Ankara Dç.Dr.ChristinaYANCHEVA AgriculturUnivrsity,Plvdiv*Bulgaria TarımEknmisi/AgriculturalEcnmics Prf.Dr.FarukEMEKSİZ ÇukurvaÜniv.,ZiraatFak.,Adana Prf.Dr.HasanVURAL UludağÜniv.,ZiraatFak.,Bursa Prf.Dr.GamzSANER EgÜniv.,ZiraatFak.,İzmir Prf.Dr.AlbrtPOMPO ElClgidlaFrntraNrt,Mksika Prf.Dr.ŞulIŞIN EgÜniv.,ZiraatFak.,İzmir TprakBilimivBitkiBslmBölümü/SilScincsAndPlantNutritin Prf.Dr.M.RüştüKARAMAN YükskİhtisasÜniv.,Ankara Prf.Dr.MtinTURAN YditpÜniv.,Müh.vMimarlıkFak.İstanbul Prf.Dr.AydınGÜNEŞ AnkaraÜniv.,ZiraatFak.,Ankara Prf.Dr.HayriyİBRİKÇİ ÇukurvaÜniv.,ZiraatFak.,Adana Dç.Dr.JsfGORRES ThUnivrsityfVrmnt,USA Dç.Dr.PasgualSTEDUTO FAOWatrDivisinItaly Ztkni/AnimalScinc Prf.Dr.AndrasGEORGOIDUS AristtlUniv.,Grc Prf.Dr.IgnacyMISZTAL BrdingandGnticsUnivrsitfGrgia,USA Prf.Dr.KristaqKUME CntrfrAgriculturalTchnlgyTransfr,Albania Dr.BrianKINGHORN ThIns.fGnticsandBiinf.Univ.fNwEngland,Australia Prf.Dr.IvanSTANKOV TrakiaUnivrsity,Dpart.fAnimalScinc,Bulgaria Prf.Dr.MuhlisKOCA AtatürkÜniv.,ZiraatFak.,Erzurum Prf.Dr.GürslDELLAL AnkaraÜniv.,ZiraatFak.,Ankara Prf.Dr.NaciTÜZEMEN KastamnuÜniv.,MühndislikMimarlıkFak.,Kastamnu Prf.Dr.ZlatkJANJEČİĆ UnivrsityfZagrb,AgriculturFaculty,Hırvatistan Prf.Dr.HriaGROSU Univ.fAgriculturalScincsandVt.MdicinBucharst,Rmanya
( ( TkirdagZiraatFakültsiDrgisi/JurnalfTkirdagAgriculturalFaculty0151() İÇİNDEKİLER/CONTENTS F.Phlvan,M.Özdğan BazıAltrnatifYmlrinBsinMaddİçriğininBlirlnmsindKimyasalvYakınKızılötsiYansıma SpktrskpiMttlarınınKarşılaştırılması CmparisnBtwnChmicalandNarInfrardRflctancSpctrscpyMthdsfrDtrminingfNutrint CntntfSmAltrnativFds... 1*10 D.Katar,Y.Arslan,İ.Subaşı,R.Kdaş,N.Katar BölünrkUygulananAztluGübrlrinAspir(CarthamustinctriusL.)BitkisindVrimvVrimUnsurları ÜzrinEtkisi EffctfNitrgnFrtilizrsApplidbyDividingnYildandYildCmpnntsfSafflwr(Carthamus(tinctrius L.)... 11*0 S.Çln,T.Aktaş,S.S.Karabyğlu,A.Akyıldız ZytinPirinasınınMikrdalgaEnrjisiKullanılarakKurutulmasıvUygunİncTabakaMdlininBlirlnmsi DryingfPrinaUsingMicrwavEnrgyandDtrminatinfApprpriatThinLayrDryingMdl... 1*31 Ü.Karık EgvBatıAkdnizFlrasındakiAnadluAdaçayı(SalviafruticsaMill.)PpulasynlarınınBazıVrimvKalit Özlliklri Sm Mrphlcigal, Yild and Quality Charactristics f Anatlian Sag (Salvia( fruticsa( Mill.) Ppulatins in AganandWstMditrrananRgin... 3*4 Y.Bayram,M.Büyük,C.ÖZASLAN,Ö.Bktaş,N.Bayram,Ç.Mutlu,E.ATEŞ,B.Bükün NwHstPlantsfTutaabsluta(Myrick)(Lpidptra:Glchiida)inTurky Türkiy dtutaabsluta(myrick)(lpidptra:glchiida) nınyniknukçubitkilri... 43*46 B.Atmaca,D.Byraz TkirdağMrkzİlçsiKıyıŞridindkiDğalDrnajAğındakiTpraklarınZminMühndisliğiÖzlliklrinin Dğrlndirilmsi ThAssssmntfGrundEnginringPrprtisfSilsinThNaturalDrainagNtwrkinThCastalLinf TkirdagCntralDistrict... 47*56 T.Cngiz,S.Dğtaş İlköğrtimÇağındakiÇcuklarınAçıkYşilAlanKullanımAlışkanlıklarınınBlirlnmsi:ÇanakkalÖrnği DtrminatinfThPublicGrnSpacUsagHabitsfElmntaryAgChildrn:SamplfÇanakkal... F.EryılmazAçıkgöz,T.Aktaş,F.HastürkŞahin Kmatsuna(BrassicaRapaL.Var.Prviridis)BitkisinAitBazıFizikZMkanikvYapısalÖzlliklrinBlirlnmsi DtrminatinfSmPhysic*MchanicalandStructuralFatursfKmatsuna(BrassicarapaL.var.prviridis)... 57*66 67*77 Ö.C.Niyaz,NiDmirbaş IdntifyingThFactrsAffctingFrshFruitPrductinandMarktinginCanakkalZTurky Türkiy ninçanakkalilindyaşmyvürtimvpazarlamasınıetkilynfaktörlrinblirlnmsi 78*85 S.Işık,A.Adilğlu KcaliİliİzmitİlçsiParkvBahçlrindkiBazıSüsBitkilrininBslnmDurumlarınınBitkiAnalizlriyl Blirlnmsi DtrminatinfNutrintStatusfSmOrnamntalPlantswithPlantAnalysisinPublicGardnfIzmitDistrict, Kcali... 86*91 İ.Kcaman,A.İstanbulluğlu,H.C.Kurç,G.Öztürk EdirnZUzunköprüYörsindkiTarımsalİşltmlrdOrtayaÇıkanHayvansalAtıklarınOluşturduğuÇvrslSrunların Blirlnmsi InvstigatinfEnvirnmntalPrblmsinFarmsCausdbyAnimalWastsinAgribusinssfEdirn*Uzunköprü Rgin... O.Yrgancilar,I.Kutlu,A.Yrgancilar,P.Uzun AnthrCulturRspnstDiffrntMdiainFPrgnisfBradWhat(TriticumastivumL.)ThEffctf EkmklikBuğdayın(Triticum(astivumL.)FDöllrininFarklıOrtamlardaAntrKültürünTpkisi... 99*109 S.Adilğlu,M.T.Sağlam TkirdağİliTpraklarınınKrmvNiklİçriklriylBazıFizikkimyasalÖzlliklriArasındakiİstatistikslİlişkilr SmStatisticalRlatinshipsBtwnChrmandNicklCntntsandSmPhysicchmicalPrprtisf TkirdağPrvincSils... 110*119 9*98
Çln v ark., 015: 1 (0) Zytin Pirinasının Mikrdalga Enrjisi Kullanılarak Kurutulması v Uygun İnc Tabaka Mdlinin Blirlnmsi S. Çln 1* T. Aktaş S. S. Karabyğlu 3 A. Akyıldız 4 1* Namık Kmal Ünivrsitsi Çrlu Mühndislik Fakültsi Makin Mühndisliği Bölümü, Tkirdağ Namık Kmal Ünivrsitsi Ziraat Fakültsi Biysistm Mühndisliği Bölümü, Tkirdağ 3 Kırklarli Ünivrsitsi Mühndislik Fakültsi Makin Mühndisliği Bölümü, Kırklarli 4 Namık Kmal Ünivrsitsi Çrlu Mühndislik Fakültsi İnşaat Mühndisliği Bölümü, Tkirdağ Bu çalışmada mikrdalga fırında pirinanın inc tabaka kuruma kintiği inclnmiştir. 7mm, 9mm v 11mm kalınlıktaki pirina örnklri; 90, 180, 360 v (450 MHz) çıkış güçlrind mikrdalgada kurutulmuş v zamana bağlı larak pirinanın nm içriğindki dğişim blirlnmiştir. Mikrdalga çıkış gücündki artma il kuruma hızının arttığı saptanmıştır. Dört farklı mikrdalga çıkış gücünd nihai nm içriklrin sırasıyla; 7mm kalınlığında pirina için da 1350s, da 1070s v da 80 saniyd ulaşılırkn, 9mm kalınlığında pirina için da 17640s, da 1360s v da 990 saniyd v 11mm kalınlığında pirina için da 3440s, da 1580s v da 1070 saniy snunda ulaşılmıştır. Dnysl vrilri dğrlndirmk için litratürd önrilmiş lan WangSingh, Tw Trm, Tw Trm Expnntial v Midilli v ark. inc tabaka kuruma mdllri kullanılmıştır. Mdllr arasındaki kıyaslama R, v s istatistiki paramtrlri kullanılarak yapılmıştır. Kullanılan mdllr arasında 7mm için Tw Trm Expnntial, 9mm için Midilli v ark. v 11mm için Tw Trm mdlinin pirinanın mikrdalga kuruma davranışını tmsil dn n iyi mdllr lduğu saptanmıştır. Ayrıca kurutma il ilgili mdllm çalışmaları inclndiğind fktif difüzyn katsayısının v aktivasyn nrjisinin sırasıyla 1,17.10-5 -4,11.10-6 m /s v 0,1190kJ/ml-0,3577 kj/ml arasında dğiştiği blirlnmiştir. Anahtar klimlr: Pirina, mikrdalga, kurutma mdli, difüzyn katsayısı Drying f Prina Using Micrwav Enrgy and Dtrminatin f Apprpriat Thin Layr Drying Mdl This study xamind th thin layr drying kintics f th prina in th micrwav. Prina sampls with 7mm, 9mm and 11mm thicknss wr drid using 90, 180, 360 and 600 W (450 MHz) micrwav utput pwrs and changing f mistur cntnt f sampls dpnd n tim wr dtrmind. Th drying rat incrasd with th incras in micrwav pwr utput. Th final mistur cntnt was dtrmind at th nd f 1350s fr, at th nd f 1070s fr, at th nd f 80s fr fr prina f 7mm thicknss, at th nd f 17640s fr, at th nd f 1360s fr, at th nd f 990s fr fr prina f 9mm thicknss and at th nd f 3440s fr, th nd f 1580s fr, at th nd f 1070s fr fr prina f 11mm thicknss in fur diffrnt micrwav pwrs. T valuat th xprimntal data, Wang Singh, Tw Trm, Tw Trm Expnntial and Midilli t al. thin layr drying mdls suggstd in th litratur wr usd. Cmparisn btwn mdls was prfrmd using th statistical paramtrs as R, and s. Amng usd th mdls, Tw Trm Expnntial fr 7mm, Midilli t al. fr 9mm, Tw Trm fr 11mm wr fund t b th bst mdls rprsnting th micrwav drying bhavir f prina sampls. Als, accrding t mdlling rsults, it was dtrmind that th ffctiv diffusin cfficint and activatin nrgy changd btwn 1,17.10-5-4,11.10-6 m s and 0,1190kj/ml-0.3577 kj/ml, rspctivly. Kywrds: Prina, micrwav, drying mdl, diffusin cfficint Giriş Dünya'da v ülkmizd, zytin işlm v zytinyağı sktörü büyük knmik önm sahiptir. Zytin v zytinyağı ndüstrisi, grk zytinyağı larak grks sfralık zytin larak insanların bslnm zincirinin n özl v önmli halkalarındandır. 009 yılı vrilrin gör ülkmizd ürtiln zytin miktarı 1 90 654 tndur. Ürtiln miktarın 389.10 tnu sfralık 737.44 tnu da yağlık larak dğrlndirilmiştir (Başkan, 010). Pirina, zytindn yağ çıkartılması sırasında ld diln çkirdk v tli kısımdan luşan, %3-6 ranında zytinyağı v %40-65 ranında nm içrn katı atıktır (Kurtuluş 003; Öcal 005; Başkan 010). Yağlı pirina ya da diğr bir adı il 1
yağlı zytin küspsi zytinyağı ld dilm aşamasında rtaya çıkan önmli zytin yan ürünüdür (Tunalığlu v Armağan, 008). Eski Rma zamanlarında yabani tların büyümsin ngl lan dğal bir ilaç larak kullanılmasına rağmn günümüzd kullanım alanı ldukça gniştir. Yakıt, gübr, büyükbaş hayvanlar için ym larak (Tunalığlu v Armağan, 008; Ksr v Bilal, 010), hatta bitüml karıştırıldığında yl yapımında katkı malzmsi larak dğrlndirilbiln pirinanın n yaygın kullanım alanı sahip lduğu nrji içriği ndniyl yakıt amaçlı kullanımıdır (Kçr, 013). Bu kullanım alanlarına ilav larak zytin pirinasının tkrar kullanılması amacıyla, artıkların plastik malzmlr il katılaştırılarak plimr sktöründ kullanılan kmpzit malzm ürtimind kullanılması günümüzd yaygınlaşmaktadır. Plastik matrisin zytin atık malzmlrl karışımlarının kullanılması hm dayanım hm d knmik lması açısından lumlu kazanımlar sağlamaktadır. Kullanım amacı n lursa lsun bünysindki yağ asit dğri bkltm sırasında artış göstrcğindn dlayı pirinanın mümkün lan n kısa zamanda uygun kurutma yöntmlri v kurutma şartları kullanılarak kurutulması önm taşımaktadır. Bu sbpl bu çalışmanın tml amacı; zytinyağı fabrikalarında zytinlrin sıkılmasından snra arta kalan zytin küspsi lan pirinanın mikrdalga yöntmi kullanılarak kurutulması, kurutma kintiğinin inclnmsi, farklı kalınlıklarda kurutulan örnklrin inc tabaka kurutulmasında n uygun mdlin saptanması v bu mdllm snuçlarına bağlı larak difüzyn katsayısı v aktivasyn nrji dğrlrinin blirlnmsidir. Matryal v Yöntm Dnylrd kullanılmış lan pirina Balıksir dn bir zytinyağı işlm fabrikasından tmin dilmiştir.pirina örnklrinin kurutulması amacıyla kullanılmış Bk marka, 450MHz frkanslı, 800W' luk nrji dğrli, 19 litrlik iç hacimli, dönr tablalı mikrdalga fırın dnmlr uygun şkild düznlnmiştir (Şkil 1). Mikrdalga kurutmada dnylr sürsinc luşan nm kayıpları Prsica XB 60 M marka hassas trazi aracılığıyla ölçülmüştür. Trazi mikrdalga fırının üstün knulmuştur. Ağırlık kayıpları trazinin alttan tartma özlliği saysind ölçülmktdir. Çln v ark., 015: 1 (0) Şkil 1. Mikrdalga Kurutma Sistmi Figur 1. Micrwav Drying Systm Tarım ürünlrinin nm içriğini ifad tmd yaş baz (y.b.) v kuru baz (k.b.) lmak üzr iki tanımdan biri kullanılmaktadır. Yaş baza gör nm içriği üründki su ağırlığının ürünün tüm ağırlığına ranı larak tanımlanmaktadır (Kahvci v Cihan, 008). Dnylr kurutulan pirinanın nm ranı %±0.5 y (yaş baz) glincy kadar dvam ttirilmiştir. Yaş baza gör nm içriğini hsaplamak amacıyla 1 numaralı şitlik kullanılmıştır. %m yb Ms.100 (1) M M Byutsuz nm ranı: mr s m m k () m m şklind tanımlıdır. Mikrdalga kurutma için bu frmül aşağıdaki gibi tanımlanmıştır. mr= m / m (3) Bu şitliklrd: Mk: ürünün kuru kütlsi (g), Ms: ürünün sıvı kütlsi (g), mr : byutsuz nm ranı, m: ürünün blli bir zamandaki nm içriği, m: dng nm içriği, m: ilk nm içriği, myb: yaş baza gör nm içriğidir.
Mikrdalga fırın içind dng nm içriği (m) sıfır kabul dilmiştir (Maskan, 000). Mikrdalga kurutma dnylrind, pirina tabaka kalınlıkları 7, 9, 11mm larak alınmış v ilk nm dğrlrinin saptanması amacıyla tüvd 4 saat 105 C d sabit ağırlığa glincy kadar kurutulmuştur. Yaş baza gör ilk nm dğri %49 ± 0,01 larak bulunmuştur. Kurutma için örnk ağırlıkları hr bir kalınlık için farklı alınmıştır. Bu ağırlıklar, 7mm için 150 g, 9mm için 00 g, 11mm için 50 g dır. Bu amaçla hazırlanmış hr bir örnğin kuru ağırlıkları bulunmuştur. Çln v ark., 015: 1 (0) Transprt mkanizmalarının karmaşıklığından dlayı gıda maddlrinin kuruma davranışları gnllikl ampirik v yarı-ampirik mdllr il simül dilmktdir (Kahvci v Cihan, 008). Bu amaçla sıkça kullanılan mdllr Çizlg 1 d vrilmiştir. Ampirik v yarı-ampirik mdllr trik mdllr gör daha az karmaşık lmakla birlikt, içrdiklri paramtrlrin, yalnızca l alınan ürün v prssl ilgili lması, yaygın kullanım alanı bulmalarını ngllmktdir. Çizlg 1. Biyljik malzmlrin kuruma davranışını ifad tmd sıkça kullanılan ampirik v yarıampirik mdllr (Cihan v Ark., 007) Tabl 1. Emprical and smi-mprical mdls that ar ftn usd t xprss th drying bhaviur f bilgical matrials (Cihan t al., 007) Mdl adı Mdl dnklmi WangSingh mr 1 at bt Tw trm mr a1 xp( k1t) a xp( k t) Tw trm xpnntial mr a xp( kt) (1 a) xp( kat) Midilli v ark. n mr a xp( kt ) bt Mdllm linr lmayan rgrsyn analiz yöntmi yardımıyla grçklştirilmiştir. Bu amaçla Frtran prgramı kullanılarak bir kd hazırlanmıştır. Mdlin dnysl vrilri ifad tmdki uygunluğuna krlasyn katsayısının (r) aldığı dğr gör karar vrilmiştir. Mdlin uygunluğunu tspit tmk amacıyla ayrıca standart hata (s) v chi-kar (χ ) dğrlri d hsaplanmıştır. Bu büyüklüklr aşağıdaki şkild tanımlanmıştır (McMinn, 006; Sacılık v ark., 006) r n n n n mrt,imrdn,i mrt,i mrdn,i i1 i1 i1 n n n n n (mrt,i ) mr t,i n (mrdn,i ) mr dn,i i1 i1 i1 i1 (4) n (mrt,i mrdn,i) s i1 n (5) n i 1 (mr t,i mr c dn,i) (6) n n Bu şitliklrd; a,b,k,k1, k, n n s t m mr t : kurutma sabitlri, : ölçüm sayısı, : standart hata, : zaman (s), : kuru baza gör nm içriği, : byutsuz nm ranı, : trik, nc :kurutma mdlindki sabit sayısı, T dn r : Chi kar, : bağıl nm, : sıcaklık (C), : dng nm durumu, : başlangıç durumu, : dnysl, :krlasyn katsayısıdır. 3
Mdl snuçları il dnysl vrilr arasındaki uygunluk n kadar iyi is krlasyn katsayısı 1 kadar yakın, standart hata v chi-kar is 0 a kadar yakın lmaktadır. Mikrdalga kurutucuda kurutma için fktif difüzyn katsayıları tspit dilmiştir. Çğu gıdalarda nm difüzynu kurutma sıcaklığındaki artış il artmaktadır. Gnllikl, difüzyn katsayısının sıcaklıkla ilişkisi aşağıda vriln Arrhnius tipi bir ilişkidir v aşağıdaki frmüll hsaplanır. D E / R.T ff D. (7) D : Sabit katsayı (m /s), E : Aktivasyn nrjisi (J/kg ml K), R : Ünivrsal gaz sabiti (8314.34 J/kg ml K) T : Kurutma rtamı sıcaklığı (K) Mikrdalga kurutmada sıcaklık dğrudan ölçülmz. Arrhnius dnklmi dğiştirilrk aktivasyn nrjisi hsaplanabilir. Aktivasyn nrjisi fktif difüzyn katsayısı il ilişkilidir v mikrdalga gücün ürün ağırlığına ranı (m/p) aşağıdaki dnklmdki gibidir (Dmirhan v Özbk, 008; Aban v Ark., 01 ). D ff D. Bu şitlikt : E.m / P m : pirinanın ilk yaş ağırlığı (g), P : mikrdalga gücüdür (W). (8) İkinci Fick yasasının blirtiln şartlar altında bazı basit gmtrilr için analitik çözümlri vardır. Çalışmamızda kullanılan tabaka snsuz slab larak m m kabul dilmiştir. ln m m nin zamana bağlı larak dğişim grafiği çizilrk hr dny şartındaki difüzyn katsayıları hsaplanabilmktdir. Bunun için (9) şitliği kullanılmıştır. m m 8 Dff xp t (9) m m 4L m m ln m m 8 D ln 4L ff t (10) ld dilir. Bu bir dğru bağıntısıdır. L tabaka kalınlığıdır. A= ln c= - 8 D ff 4L lmak üzr: ln m m m m Çln v ark., 015: 1 (0) (11) (1) = a+ct (13) şklind ifad dilbilir. ln m m m m bir grafik çizildiğind dğrunun ğimi - il t arasında D ff 4L dir. Bu ğimlrdn difüzyn katsayısı Dff hsaplanabilmktdir. Dff = - 4 L c Bulgular v Tartışma (14) Farklı tabaka kalınlıklarında örnklrin mikrdalga sistmi il kurutulması sırasında göstrdiği kuruma davranışları Şkil 3, 4 v 5 d göstrilmiştir. Şkil 3, 4 v 5 dn d görüldüğü gibi pirinanın kurutulmasında mikrdalga gücünün büyük bir önmi vardır. Dğal larak n uzun kuruma sürsi da, n kısa kuruma sürsi is ' da söz knusu lmaktadır. Yüksk güç hızlı kuruma sağlamaktadır. Bunun bir avantaj lduğu düşünülbilir ama kalit yönündn inclndiğind bu istnmyn bir durumdur. Dnmlr sırasında pirinanın içind bulunan çkirdk parçaları, güçt bölgsl larak yanmalara sbp lmuştur. Hmjn bir kuruma sağlanamamıştır. 7mm kalınlığında pirina 'da 1350s, 'da 1070s v 'da 80 saniyd %±0.5 nm kadar düşürülrk kuruma sağlanmıştır. 9mm kalınlığında pirina da 17640s, da 1360s v da 990 saniyd %±0.5 nm kadar düşürülrk kuruma sağlanmıştır. 11mm kalınlığında pirina 'da 3440s, 'da 1580s v 'da 1070 saniyd %±0.5 nm kadar düşürülrk kuruma sağlanmıştır. Mikrdalgada kurutulan pirina numunlrinin kuruma davranışını ifad tmd Çizlg 1'd vriln mdllrin uygunluğu grçklştiriln istatistiksl analiz snuçlarına gör 7, 9 v 11mm tabaka kalınlığında hazırlanan pirina örnklri için sırasıyla Çizlg, 3 v 4 d vrilmiştir. 4
Çln v ark., 015: 1 (0) Snuçlardan da görülbilcği gibi l alınan mdlin dnysl vrilr il uygunluğu görülmktdir. için Tw Trm Expnntial mdl, v için Midilli v ark. Mdlinin uygun lduğu görülmktdir. Tw Trm Expnntial mdl dayalı larak kuruma ğrilri dğişik mikrdalga güçlri için Şkil çizilmiştir. d Çizlg. 7mm kalınlığındaki Pirina için mikrdalga kurutmada ampirik v yarı-ampirik mdllrin uygunluğu Tabl. Apprpriatnss f mpirical and smi-mprical mdls fr prina with 7 mm thicknss fr micrwav drying Mdl M.G. Sabitlr r s χ a=-0,000049 b=0,00001 0,970 0,0563 0,00317 Wang and a=-0,000309 Singh b=0,00815 0,9814 0,0648 0,0041 a=-0,00078 b=-1,83.10-10 0,9887 0,0444 0,00197 a=1,054548 k=-0,00174 n=0,44017 0,9791 0,03343 0,001117 b=-0,00006 Midilli v ark. a=0,399561 k=-0,75580 n=0,06666 0,9957 0,01689 0,00085 b=-0,00105 a=1,07589 k=-0,00034 n=0,73856 0,9916 0,0377 0,000565 b=-0,0011 a=3,03771 k0=0,000157 b=-,67705 0,9799 0,03300 0,001089 k1=0,00053 Tw trm a=4,55788 k0=0,00346 b=-3,616446 0,9955 0,01765 0,000311 k1=0,003300 a=1,18090 k0=0,001645 b=-13,76064 k1=0,44478 0,9600 0,0545 0,0097 a=,437169 0,9987 0,00830 0,000068 Tw trm xpnntial k=-0,00004 a=,194453 k=0,00188 a=0,00183 k=1,05386 0,9908 0,0507 0,00068 0,973 0,09016 0,00819 5
Çln v ark., 015: 1 (0) m/m 1 0,8 0,6 0,4 mdl 0, 0 0 5000 10000 15000 Zaman (s) Şkil., v güçt kurutulan 7mm kalınlığındaki Pirina için Tw trm xpnntial mdlin dayalı kuruma ğrilri Figur. Drying curvs f prina that wr drid using 90, 360 and 600 W pwr lvls with 7 mm thicknss basd n Tw trm xpnntial mdl Çizlg 3 inclndiğind 9mm kalınlığında hazırlanmış pirinanın mikrdalga sistmind kurutulmasında kuruma davranışına r, s v χ snuçlarının birlikt dğrlndirilm snucunda uygun mdlin Midilli v ark. mdli lduğu görülmktdir. Dnysl vrilr il n iyi uygunluğu vrn Midilli v ark. mdlin dayalı larak kuruma ğrilri dğişik mikrdalga güçlri v 9mm pirina tabakası kalınlığı için Şkil 3 d çizilmiştir. Çizlg 4 inclndiğind 11mm kalınlığında hazırlanmış pirinanın mikrdalga sistmind kurutulmasında kuruma davranışına n uygun mdlin yin Tw Trm mdli lduğu görülmktdir. Dnysl vrilr il iyi uygunluğu vrn Tw Trm mdlin dayalı larak kuruma ğrilri dğişik mikrdalga güçlri için Şkil 5 d çizilmiştir. Eld diln bu snuçlar uygulanan üç farklı mikrdalga gücünd üç farklı uygun mdl rtaya kymaktadır. Vga-Galvz v ark. (010) yaptıkları çalışmada taşınımla pirinanın kurutulmasında Th Mdifid Hndrsn and Pabis mdlin, Mzian (011) is akışkan yataklı kurutucuda kurutulan pirina için Midilli v ark. mdlinin uygun lduğunu göstrmişlrdir. m m Şkil 5 d ln nin zamana bağlı larak m m dğişimi mikrdalga kurutma yöntmi için vrilmiştir. Şkil 6 da farklı mikrdalga güç sviylri için ln Dff nin birim güc düşn ağırlık miktarına (m/p) bağlı larak dğişimi v bu dğişimin dnklmlri vrilmiştir. Şkil 6 da vrilmiş lan grafiklrdn faydalanarak hr dny şartındaki difüzyn katsayıları Eşitlik (9) kullanılarak hsaplanmıştır. Hsaplanan difüzyn katsayıları v aktivasyn nrjilri pirina tabaka kalınlığı v mikrdalga gücün bağlı larak Çizlg 5 d vrilmiştir. Vga-Galvz vd. (010), pirinanın bş farklı sıcaklıkta taşınımla kurutmasında fktif difüzyn katsayıları v aktivasyn nrjilrini d sırasıyla.03.10-9 -1.71.10-9 m /s v 1.43kJ/ml larak blirlmişlrdir. Mzian (011) yaptığı çalışmada pirinanın akışkan yataklı kurutucuda kurutulmasında difüzyn katsayısının hava sıcaklığına bağlı larak 0.68-.15.10-7 m /s v aktivasyn nrjisinin 34.05, 36.84 v 38.10 kj/ml larak bulmuştur. 6
Çln v ark., 015: 1 (0) Çizlg 3. 9mm kalınlığındaki Pirina için mikrdalga kurutmada ampirik v yarı-ampirik mdllrin uygunluğu Tabl 3. Apprpriatnss f mpirical and smi-mprical mdls fr prina with 9mm thicknss fr micrwav drying Mdl M.G. Sabitlr r s χ Wang and Singh a=-0,0000456 b=,.10-1 a=-0,0005417 b=0,0007674 a=-0,0007885 b=0,0058754 0,9950 0,01633 0,00066 0,9851 0,05868 0,003443 0,9899 0,0531 0,00736 Midilli v ark. Tw trm a=1,03151 k=0,000044 n=0,981044 b=-0,000017 a=1,09789 k=-0,00019 n=0,941906 b=-0,000749 a=1,090949 k=-0,00005 n=0,93619 b=-0,001047 a=1,081887 k0=0,000075 b=-8,513370 k1=0,464394 a=1,17467 k0=0,00094 b=-61,8654 k1=1,180369 a=4,063010 k0=0,0059 b=-3,10087 k1=0,00363 0,998 0,00985 0,000097 0,9853 0,03133 0,00098 0,9908 0,0508 0,00069 0,985 0,0863 0,000819 0,940 0,0640 0,0041 0,9981 0,01158 0,000134 a=1,881758 k=0,000109 0,9990 0,00707 0,000050 Tw trm xpnntial a=0,00145 k=0,584398 0,9537 0,09369 0,008777 a=0,0014 k=0,83814 0,963 0,08955 0,00800 7
Çln v ark., 015: 1 (0) m/m 1,0 0,8 0,6 0,4 mdl 0, 0,0 0 5000 10000 15000 0000 Zaman (s) Şkil 3., v güçt kurutulan 9mm kalınlığındaki Pirina için Midilli v ark. mdlin dayalı kuruma ğrilri Figur 3. Drying curvs f prina that wr drid using 90, 360 and 600 W pwr lvls with 9mm thicknss basd n Midilli t al. mdl Çizlg 4. 11mm kalınlığındaki Pirina için mikrdalga kurutmada ampirik v yarı-ampirik mdllrin uygunluğu Tabl 4. Apprpriatnss f mpirical and smi-mprical mdls fr prina with 11mm thicknss fr micrwav drying Mdl M.G. Sabitlr r s χ a=-0,0000333 b=-8,5.10-11 0,9993 0,01061 0,00011 a=-0,0004955 Wang and Singh b=0,0071163 0,9858 0,0589 0,003397 a=-0,0007377 b=0,006617 0,9901 0,05195 0,00699 a=1,01953 k=6,33119 n=0,973576 b=-0,00009 0,9993 0,00595 0,000035 Midilli v ark. a=1,098083 k=-0,000143 n=0,794700 b=-0,000576 0,9875 0,0809 0,000789 a=1,090177 k=-0,000148 n=0,939548 b=-0,000933 0,9911 0,0453 0,000601 Tw trm a=3,675954 k 0=0,000080 b=-,66406 k 1=0,000099 a=,871580 k 0=0,001394 b=-1,919944 k 1=0,00453 0,999 0,00343 0,000011 0,994 0,01958 0,000383 8
Çln v ark., 015: 1 (0) a=3,0570587 k 0=0,00189 b=-,096946 k 1=0,003636 a=8,010105 k=6,5410-7 0,9980 0,01167 0,000136 0,9988 0,00878 0,000077 Tw trm xpnntial a=,1655613 k=0,00144 0,9910 0,0408 0,000857 a=,15146 k=0,00197 0,9959 0,01668 0,00078 1 m/m 0,8 0,6 0,4 mdl 0, 0 0 5000 10000 15000 0000 5000 Zaman (s) Şkil 4., v güçt kurutulan 11mm kalınlığındaki Pirina için Tw Trm mdlin dayalı kuruma ğrilri Figur 4. Drying curvs f prina that wr drid using 90, 360 and pwr lvls with 11mm thicknss basd n Tw trm mdl 9
Çln v ark., 015: 1 (0) Şkil 5. 7mm, 9mm v 11mm kalınlığındaki pirinanın farklı mikrdalga güçlrind ln(mr) v kuruma zamanı arasındaki linr ilişki Figur 5. Linar rlatinship btwn drying tim and ln(mr) dtrmind at diffrnt micrwav pwr lvls fr prina with 7, 9 and 11mm thicknsss 30 Şkil 6. 7mm, 9mm v 11mm kalınlığındaki pirina için farklı mikrdalga güçlrindki ln (Dff) v kuruma zamanı arasındaki linr ilişki Figur 6. Linar rlatinship btwn drying tim and ln (Dff) dtrmind at diffrnt micrwav pwr lvls fr prina with 7, 9 and 11mm thicknsss
Çln v ark., 015: 1 (0) Çizlg 5. Farklı güçlrdki kurutulan pirinanın Dff v aktivasyn nrjisi dğrlri Tabl 5. Dff and activatin nrgy valus fr prina that wr drid using diffrnt micrwav pwr lvls Pirina Kalınlığı Mikrdalga Gücü (W) Dff (m /s) E (kj/ml) 90 4,11.10-6 7mm 360 7,94.10-6 0,1190 600 7,74.10-6 90 4,0.10-6 9mm 360 4,5.10-6 0,3577 600 5,45.10-6 90 7,60.10-6 11mm 360 1,17.10-5 600 1,15.10-5 0,1873 Snuçlar Bu çalışmada pirinanın mikrdalga kuruma davranışı dnysl larak araştırılmış v dnylr 90 W, 360 W, 600 W güçlrind grçklştirilmiştir. Snuçlar sırasıyla: (1) Mikrdalga gücünün artmasıyla kuruma zamanı azalmıştır. () Pirinanın kuruma davranışının tanımlanmasında 7mm için Tw Trm Expnantial, 9mm için Midilli v ark. v 11mm için Tw Trm Mdli n uygun mdl larak tspit dilmiştir. (3) Kurutma il ilgili mdllm çalışmalar inclndiğind fktif difüzyn katsayısının v aktivasyn nrjisinin sırasıyla 1,17.10-5 -4,11.10-6 m /s v 0,1190kJ/ml-0,3577 kj/ml aralarında dğiştiği görülmüştür. Tşkkür Bu çalışmanın yapılmasında Namık Kmal Ünivrsitsi Bilimsl Araştırma Fnun dstklrindn dlayı tşkkür driz (NKUBAP.00.17.AR.1.04). Kaynaklar Aban, E.E., Ma, H. V Qu, W., 01. Influnc f cmbind micrwav-vacuum drying n drying kintics and quality f drid tmat slics. Jurnal f Fd Quality, 35: 159-168. Başkan, A. E., 010. Zytinyağı işltmlrinin atıkları v dğrlndirm ylları, T.C. Güny Eg Kalkınma Ajansı, Dnizli. Cihan, A., Kahvci, K. and Hacıhafızğlu, O. 007. Mdlling f intrmittnt drying f thin layr rugh ric. J. Fd Eng., 79(1): 93 98. Dmirhan, E. V Özbk, B., 008. Micrwav-drying charactristics f basıl. Jurnal f Fd Prcssing and Prsrvatin, 34: 476-494. Kahvci K v Cihan A, 008. Drying f Fd Matrials: Transprt Phnmna, Nva Scinc, Nw Yrk, part 1, 13-163. Ksr, O. V Bilal, T., 010. Zytin Sanayi Yan Ürünlrinin Hayvan Bslmd Kullanım Olanakları, Hayvansal Ürtim, 51(1): 64-7. Kçr, O., 013. Zytin Psası (Pirina) Üzrin Malaşit Yşilinin Sulu Çözltidn Adsrpsiynu, Yüksk lisans tzi. Kilis 7 Aralık Ünivrsitsi, Fn Bilimlri Enstitüsü, 67 s. Kurtuluş, E., 003. prinanın bir yakıt larak kullanımı v ldsi. Yni v Ynilnbilir Enrji Kaynakları Smpzyumu v Srgisi Bildirilr Kitabı, Kaysri, 3-4 Ekim, 003, s. 105-108. Maskan, M., 000. Micrwav/air and micrwav finish drying f banana, Jurnal f Fd Enginring, 44: 71-78. Mzian, S., 011. Drying kintics f liv pmac in a fluidizd bd dryr, Enrgy Cnvrsin and Managmnt 5,1644-1649. Mcminn W.A.M., 006. Thin-layr mdlling f th cnvctiv, micrwav, micrwav-cnvctiv and micrwav-vacuum drying f lacts pwdr, Jurnal f Fd Enginring, 7(): 113-13. Öcal, A, 005. Zytinyağı Atıksuyu v Pirinanın Bitki Ytiştirilmsind Kullanım Olanaklarının Araştırılması. Yüksk Lisans Tzi, Çukurva Ünivrsitsi, Fn Bilimlri Enstitüsü, 58 s. Sacilik, K., Kskin, R. and Elicin, A. K., 006. Mathmatical mdlling f slar tunnl drying f thin layr rganic tmat, Jurnal f Fd Enginring, 73 (3): 31-38. Tunalığlu, R. v Armağan, G., 008. Aydın ilindki zytinyağı işltmlrind ld diln yan ürünlrin tarım-sanayi çvr ilişkilri byutunda dğrlndirilmsi, Türkiy 8. Tarım Eknmisi Kngrsi Bildiri Kitabı, Cilt, Bursa, s 135-143. Vga-Galvz A, Miranda M, Diaz L P, Lpz L, Rdriguz K v Scala K D, 010. Effctiv mistur diffusivity dtrminatin and mathmatical mdlling f th drying curvs f th liv-wast cak, Birsurc Tchnlgy, 101, 765 770. 31