TÜRKİYE İMSAD Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 YÖNETİCİ ÖZETİ EXECUTIVE SUMMARY TÜRKİYE İNŞAAT VE YAPI SEKTÖRÜ TÜRKİYE İNŞAAT MALZEMELERİ SANAYİ TÜRKİYE EKONOMİSİ DÜNYA EKONOMİSİ DÜNYA İNŞAAT SEKTÖRÜ ÖZEL BÖLÜM Katkılarıyla www.imsad.org 1
YÖNETİCİ ÖZETİ 2015 yılı ilk dokuz ayında alınan yapı ruhsatları yüzde 24,8 geriledi. 2015 yılı ilk dokuz ayında alınan konut yapı ruhsatları daire sayısı yüzde 23,6 azaldı. İnşaat sektöründe istihdam Ağustos ayında 2,03 milyon kişi. İnşaat sektöründe güven endeksi Kasım ayında 5,0 puan arttı. Mevcut inşaat işleri endeksi Kasım ayında 1,0 puan arttı. Yeni alınan inşaat işleri endeksi Kasım ayında 3,6 puan geriledi. 2015 yılı Ekim ayında konut satışları yüzde 8,8 arttı. 2015 yılı ilk on ayında konut satışları yüzde 12,3 arttı. 2015 yılı Ekim ayında yeni konut fiyatları yıllık artışı yüzde 7,72. 2015 yılı ilk dokuz ayında yabancıların gayrimenkul alımı 2,9 milyar dolar. Konut kredisi aylık ortalama faiz oranı Kasım ayında yüzde 1,18. 2015 Eylül ayında inşaat malzemesi sanayi üretimi yüzde 9,4 düştü. 2015 Eylül ayında inşaat malzemesi ihracatı yüzde 28,8 geriledi ve 1,28 milyar dolar oldu. Yeni hükümetin ekonomi programı açıklandı. T.C. Merkez Bankası faiz oranlarını değiştirmedi. TL kredi faizleri yüksek seyrediyor. Türk lirası sepet kur yeniden 3,00 seviyesinin üzerine çıktı. Dünya ekonomisinde 2016 yılı için yüzde 3,0 büyüme beklentisi. Dünya ticaretinde 2016 yılı için yüzde 1,5-2,0 gerileme beklentisi. İran ve Irak ta 2016 yılında ekonomik büyüme hızlanacak. ABD Merkez Bankası FED Aralık ayında faiz artışlarına başlıyor. Avrupa Merkez Bankası ndan yeni parasal genişleme beklentisi. Euro-Dolar paritesi Kasım ayında 1,05 e kadar geriledi. Petrol fiyatları yeni yılda da 50 dolar altında kalabilir. ABD de inşaat harcamaları Eylül ayında 1,09 trilyonu aştı. ABD de mevcut yıllık ev satışları Eylül ayında yeni rekor kırdı; 5,55 milyon adet. AB inşaat harcamaları üçüncü çeyrekte yüzde 0,9 düştü. Kasım ayında inşaat malzemesi fiyatlarında gerileme yaşandı. 2015 yılı ilk dokuz ayında inşaat malzemesi ihracatı yüzde 19,0 geriledi. 2015 yılı ilk dokuz ayında inşaat malzemesi ithalatı yüzde 2,8 geriledi. www.imsad.org 2
EXECUTIVE SUMMARY Building permits dropped 24,8 percent in the first nine months of 2015. Housing building permits decreased 23,6 percent in the first nine months of 2015. Construction sector employment is 2,03 million in August of 2015. Construction confidence index jumped 5,0 point in November. Existing construction activities rosed 1,0 point in November. New construction order increased 3,6 point in November. House sales rosed 8,8 percent in October. House sales increased 12,3 percent during the first ten months in 2015. New house sale price rose 7,72 percent in annually term. Foreigners real estate purchasing is 2,9 billion dollar in the first three quarters of 2016. Average monthly housing loan interest rate is 1,18 percent in November. Construction materials sector industrial production decreased 9,4 percent in September. New goverment declared the economy programme. Turkish Central Bank holded policy rate stable. TL credit rates are still high. Currency basket rate over the 3,0 Turkish Liras. World economy is estimated to grow 3,0 percent in 2016. World merchandise trade is estimated to regressed 2,0 percent in 2016 İran and Iraq are estimated to grow rapidly in 2016. US Central Bank FED will rise the interest rate in December. European Central Bank has signalled a new monetary expanding. Euro Dollar parity is near 1,05 level. US construction expenditures are at new record level in September. US existing home sales rose in September to their highest level; 5,55 million. EU construction expenditures decreased 0,9 percent in the third quarter of 2016. Construction materials prices November. declined in Construction materials export decreased 28,8 percent in September and is 1,28 bn USD. Construction materials import regressed 2,8 percent during the first nine monhts period. www.imsad.org 3
32,0 44,8 34,3 93,0 98,0 125,0 132,3 131,1 175,9 AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 TÜRKİYE İNŞAAT VE YAPI SEKTÖRÜ 2015 Yılı İlk Dokuz Ayında Alınan Toplam Yapı Ruhsatları Yüzde 24,8 Geriledi Alınan konut ve konut dışı bina yapı ruhsatları bir dönem sonraki inşaat harcamaları için önemli bir öncü gösterge olmaktadır. 2014 yılında alınan yapı ruhsatlarında önemli bir artış yaşanmıştı. 2015 yılının ilk dokuz ayında ise alınan toplam yapı ruhsatları metrekare olarak geçen yılın ilk dokuz ayına göre yüzde 24,8 azalarak 132,3 milyon m2 ye gerilemiştir. Alınan konut yapı ruhsatları ise yine bir önceki yılın ilk dokuz ayına göre metrekare bazında yüzde 25,2 azalarak 98,0 milyon m2 ye inmiştir. yılın ilk dokuz ayında göre gerileme göstermektedir. Daire sayısı olarak ilk dokuz ayda gerileme yapı ruhsatlarında yüzde 23,6 yapı izinlerinde ise yüzde 10,0 olmuştur. TABLO.1 ALINAN KONUT YAPI RUHSATI VE KULLANIM İZİN BELGELERİ DÖNEM YAPI RUHSATI DAİRE SAYISI YAPI KULLANIM İZİN BELGESİ DAİRE SAYISI 2011 650.285 555.163 2012 755.870 546.948 2013 810.784 695.678 2014 Q1 278.051 152.975 2014 Q2 244.978 260.073 2014 Q3 282.555 153.520 2014 Q4 204.220 197.342 2014 1.009.804 763.910 ŞEKİL.1 ALINAN YAPI RUHSATLARI MİLYON M2 200,0 180,0 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 TOPLAM KONUT KONUT DIŞI BİNA 2013 Q3 2014 Q3 2015 Q3 Alınan yapı ruhsatları içinde konut dışı bina ruhsatlarında da gerileme yaşanmıştır. Konut dışı binalar için alınan yapı ruhsatları da 2015 yılının ilk dokuz ayında yüzde 23,4 azalarak 34,3 milyon metrekareye düşmüştür. Konut Yapı Ruhsatları ve İzinleri Geriledi Konutlar için alınan yapı ruhsatları ve yapı izinleri 2015 yılının ilk dokuz ayında geçen 2015 Q1 173.264 154.166 2015 Q2 248.335 195.844 2015 Q3 205.217 164.594 İnşaat Sektöründe İstihdam Ağustos Ayında 2,0 Milyon Kişinin Üzerinde İnşaat sektöründe istihdam Ağustos ayında 2,03 milyon kişi olmuştur. 2015 Ağustos ayında inşaat sektöründeki istihdamın toplam istihdam içindeki payı da yüzde 7,5 e yükselmiştir. İstihdam geçen yılki Ağustos ayı istihdamının da üzerindedir. TABLO.2 İNŞAAT SEKTÖRÜNDE İSTİHDAM İNŞAAT DÖNEM TOPAM İSTİHDAM (000 KİŞİ) SEKTÖRÜ İSTİHDAM (000 KİŞİ) İNŞAAT SEKTÖRÜ PAY % 2015 26.313 1.964 7,5 2014 ARALIK 25.642 1.829 7,1 2015 25.953 1.789 6,9 2015 27.261 1.978 7,3 2015 27.342 2.013 7,4 2015 27.150 2.028 7,5 www.imsad.org 4
2013 OCAK ARALIK 2014 OCAK ARALIK 2015 OCAK 2013 OCAK ARALIK 2014 OCAK ARALIK 2015 OCAK 2013 OCAK ARALIK 2014 OCAK ARALIK 2015 OCAK AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 TÜRKİYE İNŞAAT VE YAPI SEKTÖRÜ İnşaat Sektöründe Güven Endeksi Kasım Ayında 5,0 Puan Arttı İnşaat sektörü güven endeksi Kasım ayında 5,0 puan artmıştır. Böylece yıl içindeki en hızlı aylık artış gerçekleşmiştir. İnşaat sektörü güven endeksi yılın ilk çeyrek döneminde artmış, ikinci çeyrekte ise durağanlaşmıştı. Üçüncü çeyrekte ve Ekim ayında ise önemli ölçüde gerilemişti. İnşaat sektörü güven endeksi Kasım ayında erken genel seçim sonrası iyileşen beklentilere bağlı olarak hızlı bir yükselme göstermiştir. Güven endeksi geçen yılın Kasım ayı seviyesinin de 2,3 puan üzerine çıkmıştır. sınırlı gerçekleşecektir. Mevcut inşaat işlerindeki genel seyri bundan sonra ekonomide uygulanacak politikalar belirleyecektir. ŞEKİL.3 SON ÜÇ AY İNŞAAT FAALİYETLERİ 2010=100 110,0 105,0 100,0 95,0 90,0 85,0 80,0 75,0 70,0 65,0 60,0 İNŞAAT FAALİYETLERİ SON ÜÇ AY ŞEKİL.2 İNŞAAT SEKTÖRÜ GÜVEN ENDEKSİ 2010=100 100 95 90 85 80 75 70 65 60 İNŞAAT SEKTÖRÜ GÜVEN ENDEKSİ Mevcut İnşaat İşleri Seviyesi Kasım Ayında 1,0 Puan Arttı Mevcut inşaat işleri seviyesi mevsimsellik etkisi ile birlikte yılın ikinci çeyrek döneminde artmıştı. Temmuz-Ekim döneminde ise mevcut işler seviyesinde 12,0 puan birden gerilemişti. Bu gerileme ile birlikte mevcut inşaat işlerinin seviyesi 91,6 puana inmişti. Mevcut işler seviyesi Kasım ayında ise 1,0 puanlık bir artış göstermiştir. Genel seçim sonuçları ile birlikte beklentiler daha hızlı iyileşirken fiili mevcut işlerde iyileşme daha Yeni Alınan İnşaat İşleri Kasım Ayında 3,6 Puan Arttı Yılın ilk yarısında toparlanan yeni alınan inşaat işleri yılın ikinci yarısında gerileme eğilimindeydi. Haziran-Ekim döneminde gerileyen yeni alınan inşaat işleri Kasım ayında 3,6 puan ile yeniden artış göstermiştir. Seçimler nedeniyle bekleyen işler kademeli olarak hayata geçecektir. ŞEKİL.4 YENİ ALINAN İNŞAAT İŞLERİ 2010=100 76,0 74,0 72,0 70,0 68,0 66,0 64,0 62,0 60,0 YENİ ALINAN İNŞAAT İŞLERİNİN SEVİYESİ www.imsad.org 5
2011 Q1 2011 Q3 2012 Q1 2012 Q3 2013 Q1 2013 Q3 2014 Q1 2014 Q3 2015 Q1 2015 Q3 106,7 108,2 110,4 115,7 119,1 121,8 123,9 127,0 129,3 132,8 141,0 144,3 146,1 148,8 151,6 152,4 156,4 159,9 163,5 164,7 AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 TÜRKİYE İNŞAAT VE YAPI SEKTÖRÜ Konut Satışları Ekim Ayında Yüzde 8,8 Arttı Yılın ikinci yarısında konut satışları artışındaki yavaşlama Eylül ayında gerilemeye dönüşmüştü. Ekim ayında ise konut satışları yeniden yüzde 8,8 artarak 104.098 adet olarak gerçekleşmiştir. Genel seçim öncesi dalgalanmaların yaşandığı ve konut kredi faizlerinin arttığı koşullar içinde konut talebi devam etmiştir. Ekim ayı konut satışlarındaki artış önümüzdeki aylar için önemli bir potansiyeli işaret etmektedir. Yılın ilk on ayında ise konut satışları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 12,3 artarak 1.040.713 adede ulaşmıştır. Yılın son iki ayında genel seçim sonrası ortaya çıkan iyimser beklentiler çerçevesinde konut satışları kademeli olarak artabilecektir. Böylece 2015 yılında geçen yılın üzerinde konut satışı gerçekleşmiş olacaktır. TABLO.3 AYLIK KONUT SATIŞLARI DÖNEM 2014 2015 2015-2014 DEĞİŞİM % OCAK 87.639 86.167-1,7 82.597 95.021 +15,0 87.617 116,030 + 32,4 83.610 119.317 + 42,7 90.377 107.888 + 19,4 92.936 110.657 + 19,1 85.101 96.859 +13,8 105.624 112.463 +6,5 115.786 92.483-20,1 95.645 104.098 +8,8 103.783 ARALIK 134.666 İlk ve İkinci El Konut Satışları Ekim Ayında Birlikte Arttı Konut satışları içinde birinci el ve ikinci el konut satışları dağılımı önemlidir. 2015 yılında hem birinci el hem de ikinci el konut satışlarında artış eğilimi görülmektedir. Ekim ayında da hem birinci el hem de ikinci el konut satışları birlikte artmıştır. TABLO.4 AYLIK KONUT SATIŞLARININ DAĞILIMI DÖNEM TOPLAM BİRİNCİ İKİNCİ EL EL 2014 OCAK- 926.932 427.582 499.350 2015 OCAK- 1.040.713 473.659 567.054 % DEĞİŞİM +12,3 +10,8 +13,6 Yeni Konut Fiyatları 2016 Yılı Ekim Ayında Yıllık Olarak Yüzde 7,72 Arttı 2015 yılı ilk on ayında yeni konut fiyat artışları yüzde 7,24 olmuştur. Böylece yıllık fiyat artışı yüzde 7,72 olarak gerçekleşmiştir. Yeni konutların yıllık fiyat artışları enflasyona yaklaşmıştır. Son bir yılda yeni konut fiyatlarında en yüksek artış yüzde 9,15 ile 2+1 tipi konutlardadır. ŞEKİL.5 YENİ KONUT FİYAT ENDEKSİ (2010=100) 170 160 150 140 130 120 110 100 YENİ KONUT FİYAT ENDEKSİ 2010=100 Kaynak: REIDIN Yeni Konut Fiyat Endeksi www.imsad.org 6
2012 Q3 2012 Q4 2013 Q1 2013 Q2 2013 Q3 2013 Q4 2014 Q1 2014 Q2 2014 Q3 2014 Q4 2015 Q1 2015 Q2 2015 Q3 2015 2015 0,82 1,10 1,21 0,98 0,91 0,90 0,97 1,10 1,18 1,18 AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 TÜRKİYE İNŞAAT VE YAPI SEKTÖRÜ 2015 Yılı İlk Dokuz Ayında Yabancıların Gayrimenkul Alımı Yüzde 6,6 Azalarak 2,91 Milyar Dolar Oldu Türkiye de inşaat ve inşaat malzemeleri sektörüne talep yönü ile destek olacak bir gelişme mütekabiliyet yasasının çıkarılması ve böylece yabancılara gayrimenkul satışının kolaylaştırılmasıdır. Düzenlemenin 2012 Haziran ayında çıkması ardından 2013 yılında yabancılara toplam satış 3,05 milyar dolar olmuştu. Düzenlemenin 2014 yılında daha etkili olduğu görülmektedir. Yabancılara gayrimenkul satışları 2014 yılında yüzde 41,7 artarak 4,32 milyar dolara ulaşmıştı. 2015 yılının ilk dokuz ayında ise yabancılara gayrimenkul satışı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 6,6 azalarak 2,91 milyar dolara gerilemiştir. TABLO.5 YABANCILARIN GAYRİMENKUL ALIMLARI DÖNEM MİLYON DOLAR 2011 2.013 2012 2.636 2013 Q1 719 2013 Q2 600 2013 Q3 680 2013 Q4 1.050 2013 3.049 2014 Q1 1.017 2014 Q2 1.114 2014 Q3 968 2014 Q4 1.222 2014 4.321 2015 Q1 765 2015 Q2 1.058 2015 Q3 1.083 Kaynak: Ekonomi Bakanlığı 2015 Yılı İlk 10 Ayında Yabancılara Konut Satışı Yüzde 19,5 Arttı En çok konut satılan il 5.813 daire ile İstanbul olmuştur. İkinci sırada 5.073 daire ile Antalya gelmektedir. Üçüncü sırada 1.213 konut ile Bursa yer almaktadır. Yalova da 1.169 adet, Aydın da ise 982 daire satılmıştır. Antalya ve Muğla da yabancılara satışlar geçen yıla göre gerilemiştir. TABLO.6 YABANCILARA KONUT SATIŞLARI ADET İLLER 2014/6 2015/6 TOPLAM 15.417 18.428 İSTANBUL 4.546 5.813 ANTALYA 5.486 5.073 BURSA 752 1.213 YALOVA 541 1.169 AYDIN 1.018 982 MUĞLA 903 718 SAKARYA 338 671 TRABZON 166 645 MERSİN 641 596 ANKARA 287 444 DİĞER İLLER 739 1.104 Kasım Ayında Konut Kredileri Aylık Ortalama Faizleri Yüzde 1,18 Ekim ayında tüm piyasa faizlerinde ve konut kredi faizlerinde hızlı bir artış yaşanmıştı. Kasım ayında ise konut kredileri ortalama faiz oranı değişmeyerek yüzde 1,18 seviyesinde gerçekleşmiştir. ŞEKİL.6 KONUT KREDİSİ AYLIK ORTALAMA FAİZ ORANLARI YÜZDE 1,30 1,20 1,10 1,00 0,90 0,80 0,70 0,60 AYLIK ORTALAMA KREDİ FAİZ ORANI % Yabancılara konut satışları 2015 yılının ilk on ayında 18.428 daire olarak gerçekleşmiştir. Kaynak: TCMB www.imsad.org 7
TÜRKİYE İNŞAAT MALZEMELERİ SANAYİ İnşaat Malzemesi Sanayi Üretimi Eylül Ayında Yüzde 9,4 Düştü İnşaat malzemeleri sanayi üretimi Eylül ayında yılın en yüksek aylık gerilemesini göstermiştir. Eylül ayında inşaat malzemeleri sanayi üretimi yüzde 9,4 düşmüştür. Gerilemede Bayram nedeniyle çalışılan gün sayısının azalması da etkili olmuştur. Böylece inşaat malzemeleri sanayi üretiminde dalgalanma devam etmektedir. Temmuz ayında sınırlı bir artış gösteren üretim Ağustos ayında sıçrama göstermiş, Eylül ayında çok hızlı gerilemiştir. İnşaat malzemeleri sanayi üretimi 2015 yılının ilk çeyreğinde yüzde 6,7 küçülmüştü. İkinci çeyreğinde yüzde 1,4 büyümüştü. Üçüncü çeyrekte ise yüzde 0,3 gerilemiştir. Böylece yılın ilk dokuz ayında inşaat malzemeleri sanayi üretimi ortalama yüzde 1,9 küçülmüştür. Yılın ilk dokuz ayında üretimi izlenen 26 alt sektörden 15 inde üretim gerilemiştir. Alt sektörlerde üretim gerilemesi giderek azalmaktadır. 2015 yılında yaşanan iki seçim nedeniyle ortaya çıkan belirsizliklerin iç pazarı olumsuz etkilemesi ve dış pazarlarda yaşanan sıkıntılar nedeniyle inşaat malzemeleri sanayi üretimi yılın ilk dokuz ayında negatif bir performans göstermiştir. Seçim sonuçları ile ortaya çıkan yeni koşullar içinde inşaat malzemeleri sanayi üretiminde kademeli bir artış olması beklentisi bulunmaktadır. TABLO.7 ALT SEKTÖRLERDE SANAYİ ÜRETİMİ SEKTÖRLER 2015 EYL 2015 OCAK- EYL Duvar Kağıdı İmalatı -21,6 20,9 Çelikten Tüpler, Borular, İçi Boş Profiller Bağlantı Parça İmalatı -3,6 8,9 Kilit ve Menteşe İmalatı 1,4 7,4 Seramik Sıhhi Ürünlerin İmalatı 0,4 5,2 Boya, vernik ve benzeri kaplayıcı maddeler ile macun İmalatı Soğutma ve Havalandırma Donanımlarının İmalatı -8,8 4,9 8,1 2,6 Metal Yapı ve Yapı Parçaları İmalatı 1,2 2,0 Birleştirilmiş Parke Yer Döşemelerinin İmalatı Diğer Bina Doğramacılığı ve Marangozluk Ürünlerinin İmalatı -6,7 2,0 20,9 1,8 Kabloların İmalatı -2,0 1,2 Elektrikli Aydınlatma Ekiplerinin İmalatı Diğer Camların İmalatı ve İşlenmesi (Teknik Amaçlı Cam) Seramik Karo ve Kaldırım Taşları İmalatı Merkezi Isıtma Radyatörleri (Elektrikli Radyatörler Hariç), Sıcak Su Kazan İmalatı -10,1 0,0-12,9-0,4-12,9-0,4-15,1-0,9 Plastik İnşaat Malzemesi İmalatı -5,6-3,4 Ana Demir ve Çelik Ürünleri İmalatı (İnşaat Demiri vb) -15,1-4,5 Çimento İmalatı -7,2-4,9 Hazır Beton İmalatı -15,8-5,3 Kireç ve Alçı İmalatı -12,8-5,4 İnşaat Amaçlı Alçı Ürünlerin İmalatı -13,7-6,0 Diğer musluk ve valf/vana imalatı -15,1-6,4 İnşaat Amaçlı Beton Ürünlerin İmalatı -14,9-6,9 Fırınlanmış Kilden Tuğla, Karo ve İnşaat Malzemeleri İmalatı -15,3-7,7 Metalden Kapı ve Pencere İmalatı -17,2-8,1 Taş ve Mermerin Kesilmesi, Şekil Verilmesi, Bitirilmesi -14,3-10,9 Düz Cam İmalatı -22,4-17,5 İnşaat Malzemesi Sanayi -9,4-1,9 www.imsad.org 8
ARALIK OCAK 2010 2011 2012 2013 2014 2015 OCAK 782 717 883 774 917 795 718 666 732 722 795 819 801 770 839 796 796 843 763 823 812 684 759 688 6.813 8.882 8.553 10.372 9.295 9.244 9.234 9.197 9.167 9.124 9.231 9292 9.164 9.092 ARALIK OCAK 2010 2011 2012 2013 2014 2015 OCAK ETYLÜL 1.664 1.703 1.624 1.922 1.837 1.863 1.392 1.733 1.388 1.724 1.575 1.823 1.603 1.916 1.407 2.024 1.483 1.754 1.444 1.743 1.386 1.568 1.278 1.796 16.377 19.704 21.115 21.253 21.214 20.874 20.537 20.289 19.976 19.359 19.173 18.866 18.684 18.171 AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 TÜRKİYE İNŞAAT MALZEMELERİ SANAYİ Eylül Ayında İhracat Yüzde 28,8 Geriledi İnşaat malzemesi ihracatı Eylül ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 28,8 gerilemiş ve 1,28 milyar dolar olmuştur. Böylece yılın ilk dokuz ayında ihracat yüzde 19,0 düşmüş ve 13,0 milyar dolara inmiştir. Paritelerdeki gerilemeler ve pazarlardaki bozulmalar ihracatı olumsuz etkilemeye devam etmektedir. ŞEKİL.7 İNŞAAT MALZEMELERİ İHRACATI AYLIK 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 AYLIK İNŞAAT MALZEMESİ İHRACATI MİLYON DOLAR Yıllık İhracat 18,68 Milyar Dolara Geriledi 2015 yılının ilk dokuz ayı boyunca yıllık ihracatta gerileme eğilimi sürmüştür. Bu gerileme eğilimi ile yılın ilk dokuz ayında yıllık ihracat yüzde 14,3 düşerek 18,17 milyar dolar olmuştur. Yıllık ihracattaki gerilemenin yavaşlayarak sürmesi beklenmektedir. ŞEKİL.9 İNŞAAT MALZEMELERİ İHRACATI YILLIK 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 YILLIK İHRACAT MİLYON DOLAR ESKİ YIL YENİ YIL İthalat Eylül Ayında Yüzde 9,4 Azaldı İnşaat malzemeleri ithalatı Eylül ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 9,4 azalarak 688 milyon dolara inmiştir. Yılın ilk dokuz ayında ithalat yüzde 2,8 gerileyerek 6,81 milyar dolar olmuştur. ŞEKİL.8 İNŞAAT MALZEMELERİ İTHALATI AYLIK Yıllık İthalat 9,09 Milyar Dolar 2015 yılının ilk dokuz ayında inşaat malzemesi ithalatı yüzde 2,2 gerilemiştir. Buna bağlı olarak yıllık ithalat da 9,09 milyar dolar olmuştur. İthalatta kademeli ve sınırlı bir gerileme görülmektedir. ŞEKİL.10 İNŞAAT MALZEMELERİ İTHALATI YILLLIK 1000 800 600 400 200 0 AYLIK İHRACAT MALZEMESİ İTHALATI MİLYON DOLAR 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 YILLIK İTHALAT MİLYON DOLAR ESKİ YIL YENİ YIL www.imsad.org 9
TABLO.8 İNŞAAT MALZEMELERİ İHRACATI 2014-2015 MİLYON DOLAR 2014 OCAK- 2015 OCAK- % DEĞ SEKTÖRLER ALÇI 59,9 38,0-36,6 ÇİMENTO 491,2 417,3-15,1 BOYALAR VE VERNİKLER 345,9 299,6-13,4 PLASTİK İNŞAAT MALZEMELERİ AĞAÇTAN İNŞAAT MALZEMELERİ 1.084,1 851,0-21,5 443,5 355,3-19,9 DUVAR KAĞITLARI 11,8 5,8-51,1 İŞLENMİŞ TAŞLAR (MERMER, GRANİT) 854,0 774,2-9,4 MİNERAL YÜNLER 18,2 14,5-20,3 ASFALT, ALÇI, ÇİMENTO VE BETONDAN EŞYA TUĞLALAR, KAROLAR, KİREMİTLER 112,3 84,3-24,9 6,5 4,8-26,1 SERAMİK KAPLAMALAR 462,9 379,3-18,1 SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ DÜZ CAM, YALITIM CAMI, CAM TUĞLA 170,6 146,8-13,9 107,7 82,9-23,0 CAM YÜNÜ 79,4 69,4-12,6 DEMİR ÇELİK ÇUBUK, PROFİL, TELLER VE ÇİVİ DEMİR ÇELİKTEN BORU VE BORU BAĞLANTI PARÇA DEMİR ÇELİKTEN İNŞAAT AKSAMI DEMİR ÇELİK VİDA, CİVATA SOMUN DEMİR ÇELİKTEN RADYATÖRLER DEMİR ÇELİK SAĞLIK GEREÇLERİ ALÜMİNYUMDAN İNŞAAT MALZEMESİ VE AKSAMI ALÜMİNYUMDAN SAĞLIK GEREÇLERİ KİLİTLER VE DONANIM EŞYASI ISITMA VE SOĞUTMA CİHAZLARI 4.434,5 3.232,0-27,1 1.271,5 1.118,3-12,1 1.117,4 932,0-16,6 263,3 241,6-8,2 327,7 276,3-15,7 63,0 48,4-23,2 710,0 626,2-11,8 85,4 86,4 1,1 505,4 408,0-19,3 580,5 480,6-17,2 ASANSÖRLER VE LİFTLER 39,0 31,1-20,2 MUSLUKLAR VE VANALAR 333,0 273,6-17,8 ELEKTRİK MALZEMELERİ 423,9 363,7-14,2 YALITIMLI KABLOLAR 1.280,5 1.000,5-21,9 AYDINLATMA CİHAZLARI 230,6 184,9-19,8 PREFABRİK YAPILAR 166,3 177,4 6,7 İNŞAAT MALZEMELERİ 16.080,1 13.004,0-19,1 Çalışmada yer alan tüm dış ticaret verilerinin sayısal kaynağı Türkiye İstatistik Kurumu dur. TABLO.9 İNŞAAT MALZEMELERİ İTHALATI 2014-2015 MİLYON DOLAR SEKTÖRLER 2014 OCAK- 2015 OCAK- % DEĞ ALÇI 6,2 4,4-28,6 ÇİMENTO 12,4 12,9 4,3 BOYALAR VE VERNİKLER 464,1 414,2-10,7 PLASTİK İNŞAAT MALZEMELERİ AĞAÇTAN İNŞAAT MALZEMELERİ 280,6 274,9-2,0 475,4 422,9-11,1 DUVAR KAĞITLARI 67,6 70,8 4,7 İŞLENMİŞ TAŞLAR (MERMER, GRANİT) 177,7 157,8-11,2 MİNERAL YÜNLER 51,4 37,0-28,0 ASFALT, ALÇI, ÇİMENTO VE BETONDAN EŞYA TUĞLALAR, KAROLAR, KİREMİTLER 56,3 48,5-13,9 2,5 2,8 14,1 SERAMİK KAPLAMALAR 82,7 63,4-23,3 SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ DÜZ CAM, YALITIM CAMI, CAM TUĞLA 7,1 6,5-8,8 154,1 132,1-14,3 CAM YÜNÜ 152,4 145,5-4,5 DEMİR ÇELİK ÇUBUK, PROFİL, TELLER VE ÇİVİ, DEMİR ÇELİKTEN BORU VE BORU BAĞLANTI PARÇA DEMİR ÇELİKTEN İNŞAAT AKSAMI DEMİR ÇELİK VİDA, CİVATA SOMUN DEMİR ÇELİKTEN RADYATÖRLER DEMİR ÇELİK SAĞLIK GEREÇLERİ ALÜMİNYUMDAN İNŞAAT MALZEMESİ VE AKSAMI ALÜMİNYUMDAN SAĞLIK GEREÇLERİ KİLİTLER VE DONANIM EŞYASI ISITMA VE SOĞUTMA CİHAZLARI 353,3 311,3-11,9 628,2 616,0-1,9 182,8 210,4 15,1 479,3 491,9 2,6 16,2 13,3-17,9 12,4 9,9-20,1 66,7 61,7-7,4 25,9 24,6-5,0 461,5 443,9-3,8 689,3 800,3 16,1 ASANSÖRLER VE LİFTLER 90,8 101,1 11,4 MUSLUKLAR VE VANALAR 482,7 461,3-4,4 ELEKTRİK MALZEMELERİ 812,5 800,3-1,5 YALITIMLI KABLOLAR 262,5 267,8 2,0 AYDINLATMA CİHAZLARI 440,7 392,2-11,0 PREFABRİK YAPILAR 19,9 13,5-32,4 İNŞAAT MALZEMELERİ 7.015,1 6.813,4-2,9 Gruplandırmalar için uluslararası sınıflandırmalar kullanılmıştır. İnşaat malzemesi toplam verileri Çalışma Ekibi tarafından hesaplanmaktadır. www.imsad.org 10
TÜRKİYE EKONOMİSİ 64. Hükümet Programında Alt Yapı Yatırımları, İnşaat, Teknik Müşavirlik ve Müteahhitlik Sektörleri Kamu-Özel İşbirliği yöntemiyle başlatılan büyük projeleri tamamlayacak; yeni otoyollar, yüksek hızlı tren hatları dâhil olmak üzere, birçok alanda yeni projeleri Kamu-Özel İşbirliği yöntemiyle hayata geçireceğiz. Kamu ve özel kesim işbirliği alanında halen dağınık bir yapıda olan mevzuat, tek bir çerçeve kanunla düzenlenecektir. Büyük altyapı projeleri yürüten kurumların planlama ve uygulama aşamalarında bilgi paylaşımı ve ortak karar alma süreçleri geliştirilerek projeler arası çakışmalar ve oluşabilecek ilave maliyetler önlenecektir. Bu amaçlara yönelik düzenlemeler yapılacak ve idari mekanizmalar oluşturulacaktır. İnşaat sektörüne bakışımız; sağlam, güvenli ve estetik yapıların üretildiği, güçlü bir sektörel alt yapı kazandırmak yoluyla ülkemizi dünyaya ihracat yapabilecek konuma getirmektir. Bu yaklaşımla hem vatandaşlarımıza daha ucuz ve güvenli konutlar sağlanması hem de dev yatırımların yerli üretimle gerçekleştirilerek firmalarımızın dünya ölçeğinde tecrübe kazanarak daha da güçlenmesi önceliğimiz olmaya devam edecektir. 64. Hükûmet döneminde iç piyasada rekabet ortamının kalite ve yüksek nitelikli talep üzerine kurulmasını sağlayacağız. Yerli teknik müşavirlik firmalarının inşaat sektörünün tüm üretim süreçlerinde ve kamu-özel işbirliği projeleri ile kentsel dönüşüm gibi alanlarda daha etkin faaliyet göstermelerini temin edeceğiz. Bu şekilde bir yandan kalite bilincinin yerleşmesine, diğer yandan yenilikçiliğin gelişmesine katkı sağlayacak, sektörün rekabet gücünü artıracağız. Yurtdışı Müteahhitlik hizmetlerinde kaliteyi artıran ve yapı malzemelerinin ihracat potansiyelini yükselten faaliyetleri destekleyeceğiz. Yurt dışı Müteahhitlik projelerinin finansmanı amacıyla muhatap devletlerin garantisi altında ilgili ülkelerdeki kamu kuruluşlarına kullandırılacak kredilerin yanı sıra özel sektördeki fırsatların değerlendirilmesini teminen yurt dışında yerleşik bankalara kredi açılması uygulamasını yaygınlaştıracağız. Yapı denetimi sisteminin, mevzuat değişiklikleri ve teknolojik gelişmelere uyum esnekliğini artıracak iyileştirmeler yapacağız. Ayrıca, piyasa gözetim ve denetim sistemlerini iyileştirecek, laboratuvar kapasitesini artıracağız. İnşaat sektöründe işgücü niteliğini yükselteceğiz, iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarını geliştireceğiz. Kullanıcı odaklı, güvenli, çevreyle barışık, enerji verimli ve mimari estetiğe sahip yapıların üretimi için tasarım ve yapım standartları geliştireceğiz. www.imsad.org 11
TÜRKİYE EKONOMİSİ 64.Hükümetin Ekonomi Programı Yüksek ve istikrarlı büyümeye yönelik temel stratejimiz, özel sektör öncülüğünde, dışa açık ve rekabetçi üretim yapımızın geliştirilmesidir. Verimlilik artışı ve sanayileşme sürecinin güçlendirilmesi, bu stratejimizin temel yapı taşlarını oluşturmaktadır. Yurt içi tasarruflarımızın artırılması ve daha üretken alanlara yönlendirilmesi, özel sektör yatırımlarının artırılması yoluyla imalat sanayinin GSYH içindeki payının yükseltilmesi ve işgücü verimliliğimizin geliştirilmesi suretiyle istikrarlı büyümeyi devam ettireceğiz. Bu kapsamda, büyüme stratejimiz makroekonomik istikrarın güçlendirilmesi, beşeri sermayenin geliştirilmesi ve işgücü piyasasının etkinleştirilmesi, teknoloji ve yenilik geliştirme kapasitesinin artırılması, fiziki altyapının güçlendirilmesi ve kurumsal kalitenin iyileştirilmesi şeklinde 5 temel eksen üzerine oturmaktadır. Kamu gelir ve harcamalarında kalitenin artırılmasına yönelik çalışmalar yapacağız. Kamu harcamalarının toplam hâsıla içerisindeki payının artırılmamasına dikkat edeceğiz. Fiyat istikrarını güçlendirecek para politikası çerçevesini koruyacağız. Cari açığın kalıcı çözümüne yönelik politika ve önlemleri hayata geçireceğiz. Bu kapsamda yurtiçi tasarrufların artırılmasına yönelik çalışmalarımızı sürdüreceğiz. İşgücüne katılımı artıracağız, eğitimin özellikle nitelik yapısının geliştirilmesini sağlayacağız. İşgücü piyasasının ihtiyaçlarıyla uyumlu bir biçimde, beşeri sermayenin geliştirilmesine yönelik eğitim politikaların yanı sıra, uygun çalışma ortamı sağlanarak nitelikli insan gücünün ülkemize çekilmesini sağlayacak, teknoloji geliştirme yeteneği ve kurumsal kalite alanlarına önemli girdi temin edeceğiz ve böylece büyümeye katkı sağlayacağız. Çevre faktörünü de dikkate alan Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerini özel sektör odaklı olacak şekilde artıracağız. Elde edilecek çıktıların ticarileştirme ve markalaşma süreçlerini hızlandırarak katma değer artışı sağlayacağız. Kamu altyapı yatırımlarımızı, ekonomide üretimin sağlıklı olarak gelişmesini destekleyecek, ancak kaynak israfına yol açmayacak biçimde planlayacağız. Kamu eliyle yapacağımız nitelikli altyapı yatırımları, özel sektör yatırımlarını güdüleyerek üretim kapasitesini artıracak; bir taraftan da verimlilik bazlı büyüme dinamiğine katkı sağlayacaktır. Firma ve ülke düzeyinde kurumsal kaliteyi artırarak, istikrarlı ve yüksek büyümeye katkı sağlayacağız. Firmalarımızın yönetişim süreçlerinin iyileştirilmesi, ömürlerinin uzatılması ile verimlilik ve ölçek sorunlarının çözümüne odaklanacağız. Vergi düzenlemelerinde öngörülebilirlik ve istikrarı gözetecek; fikri mülkiyet ve patent haklarını koruyacak, piyasaların etkin işlemesini sağlayacak ve yatırım ortamını güçlendireceğiz. www.imsad.org 12
DÜNYA EKONOMİSİ 2016 YILI İÇİN İLK BEKLENTİLER Daha Yüksek Dolar Faizi, Güçlü Dolar, Zayıf Emtia ve Petrol Fiyatları 2016 yılına ilişkin olarak dünya ekonomisi ve dünya mal ticaretine ilişkin tahminler yapılırken kullanılan varsayımlar şunlardır. Öncelikle ABD Merkez Bankası FED in 2016 yılında faizleri arttırması ve küresel ölçekte faizlerin yükseleceği varsayılmaktadır. Ancak 2016 yılında Avrupa ve Japonya da genişletici para politikası ve çok düşük faizler sürecektir. Bu nedenle Euro ve Yen cinsi faizler düşük kalacaktır. 2016 yılında Doların diğer para birimlerine karşı bir miktar daha değer kazanacağı öngörülmektedir. Euro-Dolar paritesi bire yaklaşacaktır. Emtia fiyatlarının metaller, gıda ve kıymetli madenlerde 2016 yılında da 2015 yılı seviyelerinde ve zayıf kalacağı varsayılmaktadır. Petrol fiyatları için ise siyasi ve jeopolitik beklenmedik olası etkiler dışarıda bırakıldığında 40-50 dolar arası öngörülmektedir. Dünya Ekonomisinde Yüzde 3,0 Büyüme Beklentisi Euro Bölgesi ve Avrupa Birliği nde ise 2015 yılında olduğu gibi 2016 yılında da yüzde 1,6 ve yüzde 1,9 ile aynı büyümelerin gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Japonya, Kanada ve diğer gelişmiş ülkeler de 2015 in bir miktar üzerinde büyüme göstereceklerdir. 2016 yılına ilişkin tahminler gelişmiş ülkeler için iyimser beklentilere sahip bulunmaktadır. Dünya Mal Ticaretinde Miktar Bazında Büyüyecek Ama Dolar Değer Bazında Durağan Kalacak 2015 yılında dünya mal ticareti miktar bazında yüzde 2,8 büyürken değer (dolar ile ölçülen) bazında yüzde 6-7 arasında gerileyerek 17,1-17,3 trilyon dolar arasına inmektedir. 2016 yılında ise dünya mal ticaretinin miktar bazında yüzde 3,9 artması beklenmektedir. Ancak mal ve emtia fiyatlarının zayıf kalması ve parite farkları ile (Doların güçlenmesi) ticaretin değer olarak yüzde 1.5-2.0 daha gerileyerek 17,0 trilyon dolara gerilemesi beklenmektedir. Gelişmiş ülkelerin ithalatında miktar bazında yüzde 3,2, gelişen ülkelerin ithalatında ise yüzde 5,2 artış beklenmektedir. Dünya ekonomisinin 2016 yılında yüzde 3,0 büyüme göstereceği öngörülmektedir. Böylece 2015 yılına göre büyüme bir miktar hızlanmış olacaktır. 2015 yılında yüzde 2,0 büyümesi beklenen gelişmiş ülkeler için 2016 yılı büyüme beklentisi yüzde 2,2 dir. ABD de büyümenin yüzde 2,6 dan yüzde 2,8 e yükselmesi beklenmektedir. www.imsad.org 13
DÜNYA EKONOMİSİ Seçilmiş Gelişen Ülkelerde Ekonomik Büyüme Beklentileri İnşaat malzemeleri sanayinin ihracat pazarlarının önemli bir bölümünü gelişen ülkeler oluşturmaktadır. Gelişen ülkelerde alt yapı ihtiyaçları ile nüfus artışına dayalı olarak ortaya çıkan üst yapı ihtiyaçları inşaat sektörlerinde göreceli olarak daha hızlı büyümelere yol açmaktadır. Ekonomik büyümeler de inşaat sektörü büyümeleri için öncü gösterge olmaktadır. Bu itibarla değerlendirildiğinde 2016 yılında Çin de yüzde 6,3, Hindistan da yüzde 7,5 büyüme öngörülürken, Brezilya da yüzde 1,0, Rusya da ise yüzde 0,6 küçülme tahmin edilmektedir. Orta Asya ülkeleri içinde Kazakistan da büyüme bir miktar hızlanırken, Azerbaycan da yüzde 2,5 e düşeceği tahmin edilmektedir. İran ve Irak ta büyümenin 2016 yılında önemli ölçüde hızlanacağı beklenmektedir. İran da yaptırımların kaldırılacak olması, Irak ta ise petrol arzının artacak olması büyümeleri hızlandıracaktır. Kuzey Afrika ülkelerinde ekonomik büyüme 2016 yılında artmaktadır. Sahra Afrika ülkelerinde büyüme göreceli olarak hızlı gerçekleşmeye devam edecektir. Asya ülkelerinde ise büyüme 2016 yılında da diğer gelişen ülkelerin üzerinde gerçekleşecektir. TABLO.10 SEÇİLMİŞ ÜLKELERDE BÜYÜME YÜZDE ÜLKELER 2015 2016 TAHMİN TAHMİN RUSYA -3,8-0,6 ÇİN 6,8 6,3 HİNDİSTAN 7,3 7,5 BREZİLYA -3,0-1,0 MEKSİKA 2,3 2,8 KAZAKİSTAN 1,5 2,4 AZERBAYCAN 4,0 2,5 TÜRKMENİSTAN 8,5 8,9 UKRAYNA -9,0 2,0 GÜRCİSTAN 2,0 3,0 İRAN 0,8 4,4 S.ARABİSTAN 3,4 2,2 BAE 3,0 3,1 KATAR 4,7 4,9 KUVEYT 1,2 2,5 IRAK 0,0 7,1 CEZAYİR 3,0 3,9 MISIR 4,2 4,3 FAS 4,9 3,7 TUNUS 1,0 3,0 LÜBNAN 2,0 2,5 ÜRDÜN 2,9 3,7 NİJERYA 4,0 4,3 ANGOLA 3,5 3,5 G.AFRİKA 1,4 1,3 GANA 3,5 5,7 KENYA 6,5 6,8 TANZANYA 6,9 7,0 SENEGAL 5,1 5,9 ENDONEZYA 4,7 5,1 MALEZYA 4,7 4,5 TAYLAND 2,5 3,2 FİLİPİNLER 6,0 6,3 VİETNAM 6,5 6,4 www.imsad.org 14
DÜNYA İNŞAAT SEKTÖRÜ ABD de Yıllık İnşaat Harcamaları Eylül Ayında 1,09 Trilyon Doları Aştı ABD de konut ve konut dışı inşaat harcamalarında artış sürmektedir. Yılın ilk çeyreğinde 1 trilyon dolar üzerine çıkan harcamalar ikinci çeyrekte artışını sürdürmüştür. Eylül ayında ise yıllık inşaat harcamaları 1,09 Trilyon doları aşarak yılın en yüksek seviyesine ulaşmıştır. TABLO.11 ABD İNŞAAT HARCAMALARI YILLIK MİLYAR DOLAR KONUT DÖNEM KONUT İNŞAATI DIŞI BİNA İNŞAATI TOPLAM İNŞAAT 2013 Q4 363,8 582,9 946,7 2014 Q1 383,0 568,6 951.6 2014 Q2 355,9 601,2 957,1 2014 Q3 351,9 614,5 966,4 2014 Q4 355,2 629,3 984,5 2015 Q1 363,9 642,5 1.006,4 2015 Q2 382,6 691,7 1.074,3 2015 401,3 692,8 1.094,2 Kaynak: US Bureau Of Census ABD de Mevcut Ev Satışları Eylül Ayında Yeni Rekor Kırdı Mevcut ev satışları 2015 yılı Eylül ayında 5,5 milyon adet ile 2008 sonrası en yüksek yeni seviyesine ulaşmıştır. TABLO.12 ABD KONUT SEKTÖRÜ DÖNEM YENİ EV SATIŞLARI AYLIK BİN MEVCUT EV SATIŞLARI YILLIK BİN KONUT FİYAT ENDEKSİ CS 20 2012 Q4 396 4.900 146,0 2013 Q4 441 4.870 165,6 2014 Q3 456 5.180 173,5 2014 Q4 496 5.070 173,0 2015 Q1 481 5.210 175,1 2015 Q2 466 5.480 180,9 2015 503 5.590 181,9 2015 529 5.300 182,5 2015 468 5.550 182,9 Kaynak: US National Association of Realtors, US Bureau of Census, S&P Case Shiller Index Euro Alanında İnşaat Harcamaları Üçüncü Çeyrekte Yüzde 0,9 Küçüldü Euro bölgesinde inşaat sektörü harcamaları 2015 yılı üçüncü çeyrek döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0,9 küçülmüştür. Böylece ilk ve ikinci çeyrek ardından üçüncü çeyrekte de inşaat harcamaları daralmıştır. TABLO.13 EURO ALANI İNŞAAT SEKTÖRÜ BÜYÜME DEĞİŞİM YÜZDE DÖNEM TOPLAM İNŞAAT SEKTÖRÜ KONUT İNŞAATI KONUT DIŞI BİNA İNŞAATI 2013 Q4-1,2-1,1-2,0 2014 Q1 6,1 6,5 5,1 2014 Q2 3,0 3,7 0,9 2014 Q3-1,4-1,0-2,5 2014 Q4-0,8-1,1 0,7 2015 Q1-1,5-2,1 0,5 2015 Q2-0,6-0,4-1,0 2015 Q3-0,9-1,1-0,9 Kaynak: Eurostat İnşaat Malzemesi Fiyatlarında Gerileme Küresel piyasalarda tüm emtia fiyatlarında görülen dalgalanmaya bağlı olarak inşaat malzemesi fiyatlarında da Kasım ayında gerileme yaşanmaktadır. TABLO.14 İNŞAAT MALZEMESİ FİYATLARI DÖNEM İNŞAAT DEMİRİ TON/ DOLAR BAKIR 100 LIBRE/ DOLAR DÜZ KERESTE 2,36 M3/DOLAR 2013 ARALIK 643 331,40 379 2014 645 303.50 394 2014 ARALIK 535 285,00 385 2015 479 262,70 320 2015 412 239,90 297 2015 381 205,0 316 Kaynak: Platts-Mc Graw Hill Financial, National Association of Home Builders, COMEX, www.imsad.org 15
ÖZEL BÖLÜM Aralık Ayında Kritik Toplantılar Gerçekleşecek 3 Aralık Avrupa Merkez Bankası Toplantısı Avrupa Merkez Bankası son iki yıldır uyguladığı para politikası ile ekonomik büyümeyi desteklemektedir. Büyüme yüzde 2 lere kadar yükselmiştir. Ancak fiyatların düşüşü ve deflasyon riski halen sürmektedir. Bu nedenle Avrupa Merkez Bankası parasal genişlemeyi arttıracağı işaretini vermiştir. 3 Aralık tarihinde yapılacak toplantıda Avrupa Merkez Bankası parasal genişlemeyi arttırma kararı alacaktır. Buna bağlı olarak büyümenin kademeli hızlanması olasıdır, ancak Euro da zayıflamaya devam edecektir. 4 Aralık Moody s Türkiye Kredi Notu Değerlendirmesi Türkiye iki kredi derecelendirme kurumundan yatırım yapılabilir ülke kredi notuna sahip bulunmaktadır. Bunlardan negatif görünüme sahip olduğumuz Moody s 4 Aralık günü Türkiye kredi notunu yenileyecektir. Bundan önceki 3 değerlendirmesini pas geçen Moody s muhtemelen Türkiye nin yatırım yapılabilir kredi notunu koruyacaktır. Hükümetin yeni ekonomi programında ortaya koyduğu reform isteği görünümün durağana çevrilmesine yol açabilecektir. 9 Aralık Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 2016 Para Programını Açıklayacak Yeni ekonomi yönetimi ve politikaları içinde en çok merak edilen Merkez Bankası para politikası olmaktadır. Merkez Bankası nın büyüme dostu, düşük faizler içeren yeni bir para politikası uygulaması seçeneği de bulunmaktadır. TC Merkez Bankası 9 Aralık günü 2016 yılı para ve kur politikası belgesini açıklayacaktır. Bu belgede Merkez Bankası nın politikaları da şekillenmiş olacaktır. Büyüme yanlısı ve faiz indirimlerini içeren bir politika uygulaması döviz kurlarını ve piyasa faizlerini arttıracaktır. 15-16 Aralık ABD Merkez Bankası FED Toplantısı Yıl boyunca faiz artışı beklenen ABD Merkez Bankası FED 15-16 Aralık tarihlerindeki yılın son toplantısında faiz arttırmaya başlayacaktır. FED 2016 yılında da faiz artışına devam edecektir. FED faiz artışı Doların diğer para birimleri karşısında güçlenmesi ve küresel faiz oranlarının da artması anlamına gelmektedir. 22 Aralık TC Merkez Bankası Faiz Toplantısı TC Merkez Bankası FED in faiz artışı ile ortaya çıkacak yeni koşullar karşısında faiz arttırmaya başlayarak para politikasını sadeleştirme sürecini tamamlayacağını açıklamıştı. Ancak yeni hükümet tam tersine faizlerin düşürülmesi yanlısıdır. Bu nedenle TC Merkez Bankası nın FED faiz artışı sonrası izleyeceği adımlar önemli olacak, döviz kurları ve faizlerin yönünü belirleyecektir. FED faiz artış sonrası TC Merkez Bankası nın faizleri arttıramaması döviz kurları ve TL faizleri yükseltecektir. www.imsad.org 16
www.imsad.org 17
www.imsad.org 18