DÖNÜP DOLAŞIP AYDINLANDIM Hazırlayan Öğrenciler Ege TUNÇGENÇ 7-C Berk Ata TÜRKYILMAZ 7-B Danışman Öğretmen Melike TURAN İZMİR, 2013
İÇİNDEKİLER 1.Proje özeti...2 2.Projenin amacı...2 3. Giriş...3 4.Yöntem...3-4 5. Ulaşılan sonuçlar ve sonuçların değerlendirilmesi...4 6. Proje Bütçesi...4-5 7. Proje Takvimi...5 8.Kaynaklar...5 9.Proje ile ilgilifotoğraflar.6 1
Proje Adı: DÖNÜP DOLAŞIP AYDINLANDIM 1. Proje Özeti Bu projemizde, hızla nüfusu artan ve gelişmekte olan ülkemizdeki enerji ihtiyacını göz önünde bulundurarak hareket enerjisini elektrik enerjisine dönüştürüp elde ettiğimiz elektrik ile küçük bir park alanının aydınlatılmasını amaçladık. Hareket enerjisini, elektrik enerjisine çevirdiğimizi göstermek için bir park maketi oluşturduk. Çocuk parkını salıncak, koşu silindiri ve dönen plaka olmak üzere üç oyuncaktan oluşacak şekilde tasarladık. İlk önce parkımızda salıncağı oluşturduk. Salıncaktan elektrik elde etmek için dinamolu el fenerinin içindeki dinamo ve dişlilerden yararlandık. Salıncağın üst kısma yerleştirdiğimiz fenerin basma kısmının salıncağın sallanma hareketi ile sıkışmasını sağladık. Sıkışma hareketi ile fenerin içindeki dişliler döndü ve bu dönme hareketinin dinamoya aktarılması ile fenerin yandığını gördük. İkinci aşamada parkımızdaki koşu silindirini oluşturduk. Dinamo ve dişli sistemi sayesinde silindiri el ile döndürdüğümüzde led lambanın yandığını gördük. Son olarak dönen oyuncağı oluşturduk. Diğer iki oyuncağımızda olduğu gibi dönen oyuncağımızın alt kısmına da koyduğumuz dişli ve dinamo sistemiyle elimizle hızlıca döndürdüğümüzde led lambanın yanmasını sağladık. Park zeminin oluşturmak için kontrplak kullandık. Bütün oyuncakları zemine yerleştirildikten sonra parkın çevre düzenlemesi ve boyama işlemlerini gerçekleştirdik. Üç ayrı oyuncaktan oluşan park maketimizde, her bir oyuncakta hareket enerjisini elektrik enerjisine çevirdik. Kendi elektriğimizi kendimiz üreterek hem ülke ekonomisine katkıda bulunduk hem de çevreyi kirletmeden enerji elde ettik. Elde ettiğimiz enerji, parkın aydınlatılmasında kullanılabilir. Ayrıca elde edilen enerji depolanarak, aydınlatma işlemi istenildiği zaman yapılabilir ya da parkın sulanması, çimlerin biçilmesi gibi daha fazla elektrik harcanmasını gerektiren işlerde de kullanılabilir. 2. Projenin Amacı Bu projemizde, hızla nüfusu artan ve gelişmekte olan ülkemizdeki enerji ihtiyacını göz önünde bulundurarak hareket enerjisini elektrik enerjisine dönüştürüp elde ettiğimiz elektrik ile küçük bir park alanının aydınlatılmasını amaçladık. Böylece kendi elektriğimizi kendimiz üreterek, hem çevreye zarar vermemiş hem de enerji tasarrufuna katkıda bulunmuş olacağız. 2
3. Giriş Enerji, maddelerin yapısında var olan çeşitli şekillerde (yanma, düşme, sürtünme, hareket etme vb.) açığa çıkan güçtür. Fiziksel anlamda ise, hareket ettirici güç, iş yapabilme yeteneği ve kapasitesi olarak tanımlanır (1). Yaşantımızı devam ettirebilmemiz için enerji kaçınılmaz bir ihtiyaç olarak karşımıza çıkmaktadır. Güneş en temel enerji kaynağımız olmakla birlikte, Dünyamızda enerji ihtiyacımızı karşılayabileceğimiz birçok farklı kaynak bulunmaktadır. Doğada var olan enerji hiçbir zaman yok olamaz. Gerçekleşen olayları incelediğimizde var olan enerjinin tükenmeyip sadece bir türden diğer bir türe dönüştüğünü görürüz. Bu olay enerji dönüşümü olarak adlandırılır. Fosil yakıtlar, rüzgar enerjisi gibi bazı enerji kaynakları diğer enerji türlerine dönüştürülerek kullanılır ( 2 ). Elektrik enerjisi, ülkelerin kalkınmasında temel ve kaçınılmaz unsur olarak kabul edilmektedir. Dünya çapında yoksulluğun azaltılmasından, insan sağlığının en iyi seviyeye getirilmesine kadar, kalkınma için atılan her adımın güvenilir ve çağdaş olması; sürdürülebilir elektrik enerjisi temininin geliştirilmesini zorunlu hale getirmektedir. Dünya genelinde elektrik enerjisine olan talebin hızlı şekilde artması, enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesini gerekli kılmaktadır. Birçok ülke gibi Türkiye de, hızlı nüfus artışı ile karşı karşıyadır. Bu artış sonucunda konutlarda ve sanayide enerji taleplerinde de ciddi bir artış görülmektedir. Ülkemizde bu enerji ihtiyacı genel olarak fosil yakıtlardan karşılanmaktadır. Bu yakıtların kullanımı ise çevreye zarar vermekle birlikte ülkemizi dışarıya bağımlı hale getirmektedir ( 3 ). Enerji kaynaklarının verimli ve akılcı kullanılırken aynı zamanda gelecek nesiller için bu kaynaklardan tasarruf edilmesinin ve çevrenin korunmasının önemi günümüzde daha da ön plana çıkmaktadır. Aydınlatmada, ısıtmada ve makinelerin çalıştırılmasında kullanılan elektrik akımını elde etmenin yollarından biri dinamo adı verilen makineleri kullanmaktır. Dinamolar mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çevirerek elektrik akımı üretirler ( 4 ). Biz de bu projemizde, enerji tasarrufuna katkıda bulunmak için dinamo yardımıyla hareket enerjisinden elektrik enerjisi elde ettik. Elde ettiğimiz bu enerjiyi de yaşadığımız bölgede oldukça yaygın bir kullanım alanı olan çocuk parkının aydınlatılması için kulandık. 4. Kullanılan Yöntem Hareket enerjisini, elektrik enerjisine çevirdiğimizi göstermek için bir park maketi oluşturduk. Çocuk parkını salıncak, koşu silindiri ve dönen plaka olmak üzere üç oyuncaktan oluşacak şekilde tasarladık. Park zeminin oluşturmak için 75cm x 75cm boyutlarında kontrplak kullandık. İlk önce parkımızda salıncağı oluşturduk. Salıncağın yan duvarlarını ve üst kısmını 4mm ve 8mm kontrplak parçalarını kullanarak, orta kısmını da alüminyum profilleri kullanarak oluşturduk. Salıncaktan elektrik elde etmek için dinamolu el fenerinin içindeki dinamo ve 3
dişlilerden yararlandık. Salıncağın arka kısmına yine alüminyum çubuktan bir çıkıntı yaparak salıncağın üst kısma yerleştirdiğimiz fenerin basma kısmının salıncağın sallanma hareketi ile sıkışmasını sağladık. Sıkışma hareketi ile fenerin içindeki dişliler döndü ve bu dönme hareketinin dinamoya aktarılması ile fenerin yandığını gördük. Salıncağımızı park zeminine vidalarla monte ettik. İkinci aşamada parkımızdaki koşu silindirini oluşturduk. Koşu silindirini boş alüminyum folyo rulosundan yaptık. Rulonun içine kontrplak geçirip ortasını deldik ve içinden mil geçirdik. Park zemininde silindirin ve dinamonun oturacağı boşluğu oluşturduk. Lego parçalarından alınan dişli sistemi, dinamo ve led lambayı yerine yerleştirdik. Üzerine asetat ile saydam koruyucu bir kapak yaptık. Oyuncağın kenarlarına bambu çubuklardan korkuluklar yaparak yapıştırdık. Silindiri el ile döndürdüğümüzde led lambanın yandığını gördük. Son olarak dönen oyuncağı oluşturduk. Dönen oyuncağın tabanını saydam pleksiglastan yaptık. Pleksiglası yuvarlak olarak kestirdik ve zeminde düzeneğin yerleri belirlenerek oyduk. Pleksiglasın oturacağı zemine rahat dönebilmesi için belirli aralıklarla oyuncak araba tekerlekleri yerleştirdik. Pleksiglasın ortasını delerek mil geçirdik. Dişlileri ve dinamoyu oyulan yerlere oturttuk. Led lambanın bağlantısını yaptık. Dönen oyuncağın üzerine, dönerken tutunmayı sağlayan korkuluklar yaptık. Oyuncağı elimizle hızlıca döndürdüğümüzde led lambanın yandığını gördük. Bütün oyuncakları zemine yerleştirildikten sonra parkın çevre düzenlemesi ve boyama işlemlerini gerçekleştirdik 5. Ulaşılan Sonuçlar ve Sonuçların Değerlendirilmesi Üç ayrı oyuncaktan oluşan park maketimizde, her bir oyuncakta hareket enerjisini elektrik enerjisine çevirdik. Kendi elektriğimizi kendimiz üreterek hem ülke ekonomisine katkıda bulunduk hem de çevreyi kirletmeden enerji elde ettik. Elde ettiğimiz enerji, parkın aydınlatılmasında kullanılabilir. Ayrıca elde edilen enerji depolanarak, aydınlatma işlemi istenildiği zaman yapılabilir ya da parkın sulanması, çimlerin biçilmesi gibi daha fazla elektrik harcanmasını gerektiren işlerde de kullanılabilir. 6. Proje Bütçesi 75cm x 75 cm kontraplak zemin, 4mm ve 8mm kontrplak, alüminyum profil 3 adet led lamba, misina, demir çubuk, boya Lego parçaları (dişliler ve miller) 4mm şeffaf pleksiglas, Alüminyum folyo rulosu Bambu çubuklar, asetat, sıcak silikon yapıştırıcı 4
2 adet printer motoru, dinamolu el feneri, bağlantı kabloları. Toplam maliyet: 50 TL 7. Proje Takvimi 25.09.2011 17.10.2012 Literatür taraması 27.11.2011 30.10.2012 Maket için araştırma yapılması ve malzeme seçimi 31.11.2011 01.11.2012 Maket için gerekli malzemelerin alımı 03.12.2011 15.12.2012 Proje maketinin hazırlanması 17.01.2011 20.01.2013 Raporun yazılması 8. Kaynaklar (1) http://www.ekoloji.biz/enerjinin-tanimi/ (2)Yürümezoğlu, K., Ayaz, S. ve Çökelez, A. (2009). İlköğretim İkinci KademeÖğrencilerinin Enerji ve Enerji ile ilgili Kavramları Algılamaları, Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3,2 (2009), 52-73. ( 3 ) http://w.uteg.org/makaleler/biyokutle_enerjisi_turkiye.pdf (4)http://www.msxlabs.org/forum/muhendislik-bilimleri/81339-dinamo-nedir-dinamo hakkinda.html#ixzz2jpiu5hl3 (5)http://www.fbe.anadolu.edu.tr/duyurular/enstituozel/tr/tez/tamtez/Y%C3%BCksek%20Li sans/mehmet_ercan_kaymak_tez_0774173648.pdf Projemizi gerçekleştirirken desteğini bizden esirgemeyen Özel Ege Lisesi Bilim Kurulu Üyesi Dr. Meltem Gönülol Çelikoğlu na teşekkür ederiz. 5
6