ANESTEZİYE GİRİŞ ve TARİHSEL GELİŞİMİ M. UĞUR YÜKSEL DİCLE ÜNİVERSİTESİ Anesteziyoloji ve Reanimasyon AD
16. yüzyıldan bir hastane görüntüsü
15. yüzyılda amputasyon cerrahisi
18. yüzyılda amputasyon cerrahisi
17. yüzyılda mastektomi cerrahisi
19. yüzyılda mastektomi cerrahisi
DERS PLANI Tanım Anestezi Yöntemleri Kullanılan ilaçlar Anestezistin görevleri
Anestezi ve tarihsel gelişimi Aesthesia : duyu, An (olumsuzluk eki olan): sız dır.
Anestezi ve tarihsel gelişimi Anesthesia : duyusuzluk, başka bir yorumla; ağrısızlık, ya da, ağrı duyusunun kaldırılması olarak özelleştirilebilir.
Anestezi ve tarihsel gelişimi Plato (M.Ö. 428-348); duygusallık eksikliği, yokluğu Dioscorides (M.S. I.Y.Y.) farmakolojik bir tanımlama olarak yararlanmıştır.
Anestezi ve tarihsel gelişimi Anestezi duygu noksanlığı (Bailey s English Dictionary 1721)
Anestezi ve tarihsel gelişimi Amerikalı klinikçi Oliver Wendall Holmes (1809-1894), Morton a 21 Kasım 1846 de yazdığı mektupta; ağrısız operasyon olanağı sağlayan duyusuzluğun oluşturulmasına, anestezi tanımlanmasının uygun olacağını bildirmiştir.
Anestezi ve tarihsel gelişimi Latince Narcosis kelimesinden kaynaklanan Narkoz, Stupor durumunu tanımlamada kullanılıyordu.
Anestezi ve tarihsel gelişimi Narcosis hücrenin otomatik faaliyetinde, narkotik ilaçlar tarafından oluşturulan reversible depresyon durumudur. Talamo-kortikal bir fenomen olup, şuur kaybı ile birlikte ağrı duyusunun yokluğunu bildirir.
Anestezi ve tarihsel gelişimi Anestezi de ise, ağrı duyusunun kaldırılması esas olmakta, lokal ve rejyonal anestezide olduğu gibi, şuur kaybının gerekliliği bulunmamaktadır.
Anestezi ve tarihsel gelişimi Anestezi uygulamasını yapan kişiye; 1899 da Anaesthetizer, 1920 yılında J. Hopkins Hospital da Anesthetist.
Anestezi ve tarihsel gelişimi Bu tıp dalına Anesteziyoloji adı verilmiştir.
Anestezi ve tarihsel gelişimi Anestezi terimi, İngilizce de Anaesthesia, Anesthesia Almanca da Anästhesie Fransızca da Anaesthesia
Anestezi ve tarihsel gelişimi Türkiye de 20. yy başında anestezi terimi; mübtel-i hiss, butlân-ı hiss
Anestezi ve tarihsel gelişimi Dr.Wieting e göre anestezi sınıflama ve tanımlamalar; İbtal-î hissi mevzii (Lokal anestezi), İbtal-î hissi dairevi, muhiti(regional-bölgesel), İbtal-î hissi nahiyevi (Gangliyoner,kök anestezisi), İbtal-î hissi muhâi (Spinal anestezi), Dimağî, ya da umumi ibtal-i hiss (Genel Anestezi)
Anestezi ve tarihsel gelişimi Günümüzde, anestezi uygulamalarına ulaşan, ağrıyla mücadele uğraşı, cerrahinin başlangıcı ile eşzamanlıdır.
Anestezi ve tarihsel gelişimi Hastaların, ağrı ve uyaranlara karşı, operasyona izin verebilecek düzeyde, yoğun bir duyarsızlık halinin oluşturulması; bilgi birikiminin yeterli düzeye ulaşması ve gelişen endüstrinin gereksinim duyulan kimyasalları üretebilme ve bu kimyasalların etkilerinden yararlanılabilmesi, ancak 1846 dan sonra gerçekleşmiştir.
Anestezi ve tarihsel gelişimi 1846 yılında inşa edilen Boston Massachusetts General Hospital ameliyathanesi, iki nedenden ötürü, binanın en üst katına yerleştirilmiştir; a. Ameliyathanenin iyi aydınlanmasını sağlamak, b. Operasyon sırasında hastaların canhıraş bağırışlarının etraftan duyulmasını önlemek.
Anestezi ve tarihsel gelişimi Dr. Warren e göre; Ağrı ve bistüri birbirinden ayrılmaz fikri, değişmez bir yargıdır.
Anestezi ve tarihsel gelişimi Warren Dr. James Young Simpson Prof. Dr. Robert Liston
Anestezi ve tarihsel gelişimi Cerrahi sırasındaki ağrı; o zamanın cerrahını ve işini çabuk bitirmeye duygusallığa kapılmamaya zorlamıştır.
Anestezi ve tarihsel gelişimi Cerrahiyi yüksek teknik beceri ve süratle sağlayabilmenin yol açtığı gerilim; katı, duyarsız, despot cerrah kimliğinin gelişmesinde rol oynamıştır.
William Thomas Green Morton 1846'da eter anestezisi Morton'un, 16 Ekim 1846 tarihinde, Gilbert Abott isimli hastaya uyguladığı eter anestezisi
Anestezi ve tarihsel gelişimi Modern anestezi, ilk kez William Green MORTON un Boston da Massachusetts General Hospital ameliyathanesinde, Gilbert Abbott adlı hastaya 16 Ekim 1846 da eter anestezisi uygulaması ile başlamıştır.
William T.G. Morton eteri anestezik ajan olarak kullanmış ve eterin patentini alarak modern anestezinin başlangıcı olmuştur. Eter anestezisinde kullanılan ilk eter şişesi Morton'un kullandığı eter inhaleri
Morton, bir hastaya eter anestezisi verirken Morton'un eter inhaleri
Prof. John Collins Warren (1778-1856) Morton'un 16 Ekim 1946'da, eter anestezisi verdiği dil ca olgusunu opere ederek tarihe geçen cerrah
Joseph Whiteman ve Nathan Chamberlain'in geliştirdikleri eter inhaleri
Afyon (haşhaş bitkisi)
Ambroise Pare (1510-1590) Ünlü Fransız Cerrah.1562'de sinirlere bası ile lokal anestezi sağlanabileceğini tanımladı. Modern cerrahinin babası Kol ve bacaklarda gerçekleştirilen ampütasyonlardan sonra yara yerini kızgın demirle dağlama yerine atardamarların bağlanması yeniliği onun eseridir. Paré sayısız anatomi, fizyoloji ve tedavi sorununu çözüme kavuşturmuştur.
Joseph Thomas Clover (1825-1882) J oseph Thomas Clover.İngiliz kloroformist.1868'de bir toplantıda, hastaya nitroz oksit uygularken Clover'in geliştirdiği taşınabilir ve akım ayarlı eter inhaleri (1877)
Anestezi ve tarihsel gelişimi Bu uygulamayı başarana kadar insanoğlu birçok sıkıntıları yaşamak zorunda kalmıştır. Ağrısızlık sağlamak uğruna, ilaç kullanmanın dışında yapılanları anımsamak önemlidir.
Anestezi ve tarihsel gelişimi Anestezi sağlanması için kullanılmış değişik yöntemler; 1- Asfiksi, boynu boğma derecesinde sıkma (Asur lularda) 2- Serebral sarsıntı. 3- Doku üzerine bası uygulanması(mısırlılarda) 4- Sinir üzerine soğuk uygulaması (Asur, Roma ve 1700 li yıllarda İtalya da)
Anestezi ve tarihsel gelişimi 5- Hızla kan kaybı oluşturarak bilinç kaybı sağlanması yöntemi. 6- Operasyondan önce sinirlerin üzerine bası yaparak bölgesel analjezi sağlama yöntemi 1784 te Moore tarafından ortaya atılmıştır. 7- Hipnotizm; Trans hali oluşturulan hastalarda operasyona olanak sağlanıyordu.
Anestezi ve tarihsel gelişimi Bugünün gelişmiş cerrahisi, bu konumunu, hızla ilerleyen Anesteziyoloji bilimine borçludur.
Anestezi ve tarihsel gelişimi ONYEDİNCİ YÜZYILDA ANESTEZİ Valverdi(İtalya) sinir ve damarları sıkıştırarak rejyonel anesteziyi sağlamaya çalışmıştır(asurlu lara benzer) 1646 da Saverino, kar ve buzu, bölgenin üzerine koyarak bölgenin uyuşmasını sağlamıştır. 1656 Sir Christopher Wren ilk intravenöz tedavi girişiminden sonra J.S. Elsholtz intravenöz anestezi uygulaması girişiminde bulunmuştur. Soporofic sponge ve soporofic posyon ile anestezi sağlanması 17.yy da da sürdürülmüştür. Von Helmont karbondioksidi bu yüzyılda buldu.
Anestezi ve tarihsel gelişimi ONSEKİZİNCİ YÜZYILDA ANESTEZİ (I) 1730 da Alman W. Frobenius sweet vitriol olarak bilinen bileşiğe Ether adını vermiş, 1742 yılında Hoffman 1 kısım eter + 3 kısım etil alkol karışımının uyutucu etkisini bildirmiştir. 1754 yılında Black karbondioksidi izole etti. 1766 1800 yılları arasında Franz Anton Mesmer, Mesmerizm ya da Vitalism adını verdiği doktrinini geliştirerek Hipnotizma ile anestezi çalışmalarını yaptı.
Anestezi ve tarihsel gelişimi ONSEKİZİNCİ YÜZYILDA ANESTEZİ (II) -1771 Joseph Priestley(İngiltere), Carl Wilhelm Scheele birbirlerinden habersiz olarak oksijen i buldular. - 1772 Joseph Priestley(İngiltere) nitröz oksit i, - 1779 da Johannes Ingenhonsz etileni buldu. - Asurlular tarafından uygulanan boyuna baskı ile hipoksik şuur kaybını, 1784 de James Moore yeni bir versiyonu ile uygulamaya çalıştı. John Hunter adlı cerrahın boyuna büyük damarlara bası ile ya da büyük sinirlere bası ile bölgesel anestezi sağlamaya çalıştığı ve bu şekilde amputasyon yaptığı bilinmektedir.
Anestezi ve tarihsel gelişimi ONSEKİZİNCİ YÜZYILDA ANESTEZİ (III) - Hızlı ve aşırı kan kaybı yapılarak bilinç kaybı sağlanmaya çalışılmaktadır. -18. yy ın sonlarında Humpry Davy, azot protoksit gazının öfori ve gülme isteği oluşturması etkilerini saptamıştır.1799 da saf azot protoksit elde etmeyi başarmıştır. Azot protoksitin bu özelliklerinin bulunması modern anestezinin uygulanmasında ilk adımların atılmasını oluşturmuştur.
Anestezi ve tarihsel gelişimi ONDOKUZUNCU YÜZYIL; MODERN ANESTEZİNİN BAŞLANGICI Ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında kimya alanındaki büyük buluşlar modern anestezi uygulanması için uygun ortam oluşturmuştur. Modern anestezi Karbondioksit, oksijen ve nitroz oksidin bulunuşu ile başlamadı. Humpry Davy, azot protoksidi tanımlamış, ağrı kesici özelliği vurgulanmıştır. Bu bulguları tıpta kullanma çalışmaları yapmadı.
Anestezi ve tarihsel gelişimi ONDOKUZUNCU YÜZYIL; MODERN ANESTEZİNİN BAŞLANGICI Azot protoksit ve karbondioksidin operasyonlarda ağrıyı gidermede kullanılabileceğini düşünüp bu konuda çalışan Henry H. Hickman maddi olanak bulamayınca çalışmalarını sonuçlandıramadı. Azot protoksit ve eter, 19 yy ın ilk kırk yılında eğlence partilerinde kullanılmasıyla tanındı.
Anestezi ve tarihsel gelişimi İLK ANESTEZİ UZMANI Modern anestezi döneminde, Anestezi Uzmanı ünvanı alan ilk doktor, John Snow (1813-1858)
Anestezi ve tarihsel gelişimi TÜRKİYE DE MODERN ANESTEZİNİN GELİŞİMİ Miralay Dr.Macarlı Abdullah Bey, kendisinde eter narkozu uygulamayı denedi (1847) Yusuf Efendi nin sınav sorusu olan kloroformu yanıtlarken kimyasal bilgiler yanında hayvan deneyleri ve Dr. Serviçen uyguladığı anesteziler ile yapılan operasyonlardan bahsetmektedir(1848) Kırım Harbinde, amputasyon ve bazı operasyonlarda kloroform anestezisi kullanılmıştır.
Anestezi ve tarihsel gelişimi Ülkemizde anestezi ile ilgili ilk yayın; Miralay Dr. Ahmet Beyin Tıp Müfredatı adlı kitabında eter kullanımının anlatılmasıdır(1871). 1882 da Münif bey, Kloroforma Dair adlı yazısını Vekayi-i Tıbbiye dergisinde yayınlamıştır.
Anestezi ve tarihsel gelişimi Anestezinin yanında Reanimasyon ile ilgili çalışmaların ilk yayın; Prof. Cemil TOPUZLU nun kloroform un neden olduğu kalp durması ve tedavisine ilişkin yazısıdır. [1903 te Gazette Medicaled Orient te (Fransızca), 1907 de Hamidiye Etfal Hastanesi İstatistik Risalesinde (Türkçe) ]
Anestezi ve tarihsel gelişimi 1906 da Besim Ömer Akalın, Nevsal-i Afiyet in 4. Cildinde Alam ve Evcaa Karşı (acılara karşı) yazısı da Türkiye de yayınlanan ilk anestezi yazılarındandır.
Anestezi ve tarihsel gelişimi Ceride-i Tıbbiye-i Askeriye dergisinde Münif bey in, kokainle ilgili yazısı 1885, 14. cildi 159. sayısında, Sabri Hüseyin in Mübtilihissi Mevzii (Lokal Anestezi) adlı yayını 1891 de yayınlandı.
Anestezi ve tarihsel gelişimi Türkiye de ilk anestezi uygulamaları; Kloroform kullanılarak, 1847-1848 öğretim yılında Galatasaray daki Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şahane de yapılan operasyonlarda gerçekleştirilmiştir. 1890 da Operatör Cemil Topuzlu Paşa nın da Avrupa da öğrendiği gibi kloroform kullandığı bilinmektedir. Eter Anestezisi Türkiye de ilk defa, Gülhane Askeri Tatbikat Okulunda, Rieder Paşa tarafından 1898 de uygulanmıştır.
Anestezi ve tarihsel gelişimi 1930 yıllarına kadar yurdumuzda kloroform, eter, azot protoksit ve rejyonal anestezi kullanılmıştır. 1929 da Avertin, 1930 da Pernoctan, 1932 de Evipan kullanılmaya başlanmıştır. Lokal anestezik olarak; Novocaine, Scurocaine, Tropacaine, Percain ve Pantocaine kullanılmıştır. 1943 te Tarık Maktav, ağrısız doğumda Dolantin i kullanmıştır. 1947 de Pentotal Türkiye de kullanılmaya başlanmıştır.
Anestezi ve tarihsel gelişimi 1949 da İstanbul Tıp Fakültesi nde, ilk kapalı sistemle azot protoksit anestezisi Dr. Sadi Sun tarafından uygulanmıştır.
Anestezi ve tarihsel gelişimi Dr. Sadi SUN, endotrakeal entübasyon ile anestezi uygulanmasını, Prof. Burhanettin TOKER 1949 Ağustos unda ile birlikte gerçekleştirdiler. 1949 yılında, Kürar anestezi uygulamalarında kullanılmaya başlanmıştır.
Anestezi ve tarihsel gelişimi İlk anestezi uzmanlığı diplomaları; 1956 da Dr. Sadi SUN ve Dr. Cemalettin ÖNER e verilmiştir. İlk anestezi doçentleri; 1960 da Sadi SUN, 1961 de Cemalettin ÖNER olmuştur.
ANESTEZİYE GİRİŞ Dr. Feray GÜRSOY Adnan Menderes Üniversitesi, Tıp Fakültesi Anestezi ve Reanimasyon AD
DERS PLANI Tanım Anestezi Yöntemleri Kullanılan ilaçlar Anestezistin görevleri
ANESTEZİ AN - ESTEZİ Olumsuzluk Duyu His Diascorides
Kortikal ve Psişik merkezler Bazal Ganglionlar Serebellum Medulla Spinalis DEPRESYON Medüller Merkezler
ANESTEZİ Vital fonksiyonlarda değişiklik yok Bilinç kaybı Refleks aktivitenin azalması
ANESTEZİ Genel Lokal Bölgesel veya rejyonal Lokal veya infiltrasyon Santral Bloklar Periferik Bloklar
ANESTEZİ GENEL AMNEZİ + ANALJEZİ + HİPNOZ + KAS GEVŞEMESİ + LOKAL - + - -/+
MODERN ANESTEZİNİN BAŞLANGICI 1856, MORTON, ETER
ANESTEZİYE HAZIRLIK Fizik ve psikolojik Psişik değerlendirme Öykü ve fizik bakı Laboratuvar Yandaş Hastalıklar Farmakolojik Risk belirleme Yöntem ve İlaç Premedikasyon
ANESTEZİ RİSKİ ASA I: Sağlam ASA II: Hafif sistemik hastalık ASA III:Aktiviteyi sınırlayan hastalık ASA IV: Yetmezlik ASA V: Yirmidört saatte ölecek ASA VI: Transplantasyon E; ACİL
GENEL ANESTEZİ ENDİKASYONLARI HASTANIN İSTEMESİ Yaş Geniş kapsamlı ameliyat Mental bozukluk Lokal anestezinin kontrendike olduğu durumlar
Anestezi Derinliği MAC MIR MIC Ağrılı uyaran Cevap %50 de yok
Anestezinin Safhaları Analjezi-Amnezi Deliryum veya eksitasyon Cerrahi anestezi Medüller depresyon İNDÜKSİYON İDAME UYANMA ERKEN POSTOP.
Genel Anestezikler İnhalasyon Ajanları İntravenöz Ajanlar
İNHALASYON AJANLARININ ALINMASI- DAĞILIMI Fİ ajan Pulmoner ventilasyon Kana geçiş Kanda erirlik Kan akımı Basınç farkı Kandan dokulara geçiş
İnhalasyon Ajanlarının Sistemik Etkileri Kardiyovasküler Sistem Myokardiyal depresyon Atım hacmi ve kan basıncında azalma Periferik vazodilatasyon Kalp atım hızı değişiklikleri Solunum Sistemi Solunum depresyonu Pulmonervasküler dirençte azalma Hipoksik pulmoner vazokonstrüksiyonda bozulma Bronkodilatasyon Mukosilier depresyon
İNHALASYON ANESTEZİKLERİ Azot protoksit (N 2 O) Halotan Enfluran İsofluran Sevofluran Desfluran
İNHALASYON ANESTEZİKLERİNİN EN BELİRGİN ÖZELLİKLERİ Azot protoksit (N 2 O); Hava dolu boşluklara diffüzyon, güçlü analjezik Halotan; Belirgin kardiyak depresyon, uterin atoni, aritmojenik, hepatotoksik? Enfluran; EEG de elektrokonvülsif aktivite, kronik böbrek yetmezliklerinde dikkat İsofluran; koroner çalma sendromu Sevofluran; Hızlı indüksiyon, soda-lime da compaund A Desfluran; kan/gaz partisyon katsayısı en küçük
İNTRAVENÖZ ANESTEZİKLER Anestezi indüksiyonu Tek başlarına İnhalasyon ajanları ile TİVA Sedasyon Antikonvülsan
İNTRAVENÖZ ANESTEZİKLER Barbitüratlar-Sodyum tiyopental Narkotik analjezikler-morfin,fentanil, alfentenil, sufentanil, remifentanil, dolantin, tramadol Nöroleptik, sedatif, hipnotikler-benzodiyazepinler, dehidrobenzperidol Steroid yapısında- Aromatikler-Fenilsiklidinler,ketamin Diğerleri-Etomidat, propofol
İNTRAVENÖZ ANESTEZİKLERİNİN EN BELİRGİN ÖZELLİKLERİ Sodyum tiyopental; ANTALJEZİK Fentanil; göğüs rijiditesi Dolantin; taşikardi Midazolam; suda erir, GABA etkilerini arttırır Dehidrobenzperidol; alfa blokaj, antiemetik Ketamin; Disossiyatif analjezi, analjezik, bronkadilatasyon Etomidat; Kolinesterazlarca yıkılır, kardiyak olarak en stabil, tek dozda anrenokortikal depresyon Propofol; Enjeksiyonu ağrılı, en berrak uyanma
KAS GEVŞETİCİLER Depolarizan ajanlar Süksinil kolin Non depolarizan ajanlar Kürar Pankuronyum Vekuronyum Atrakuryum Rokuronyum Mivakuryum Cisatrakuryum
Sinir-Kas Kavşağı Bloklarının Özellikleri Depolarizan blok Non Depolarizan blok Blok şekli DEPOLARİZASYON KOMPETİSYON Fasikülasyon Var Yok Antagonizma Yok Var Taşiflaksi Var Yok Etkiyi arttıranlar Etkiyi azaltanlar Volatil anestezikler, Mg, hipotermi Eter, halotan, asidoz Volatil anestezikler, Mg, hipotermi(33 o C ), Asidoz Hafif hipotermi,adrenalin
Lokal anestezi uygulama yöntemleri: Topikal anestezi İnfiltrasyon anestezisi Saha bloğu Rejyonal intravenöz anestezi (RIVA) Sempatik ganglion bloklar İletim anestezisi (Spinal, epidural ve caudal)
Spinal anestezi için; Cilt ve ciltaltı, Dış spinal ligament (Supraspinöz ligament), İç spinal ligament (interspinoz ligament), Ligamentum flavum Epidural boşluk Durameter Araknoid
Spinal Anestezi Kontrendikasyonları Uygulama bölgesinde enfeksiyon Kanama diyatezi Hastanın spinal anesteziyi kabul etmemesi
supraspinous ligament interspinous ligament ligamentum flavum
Anesteziyolojinin Uygulama Alanları Cerrahi, obstetrik ağrı tedavisi Homeostazın izlenmesi Ağrılı sendromlar Kardiyopulmoner canlandırma Solunum fonksiyonlarının değerlendirmesi Personel eğitimi Araştırma
Anestezistlerin Çalışma Yerleri Ameliyathane Uyanma odası Yoğun bakım Solunum tedavi üniteleri Ressusitasyon Acil servis Ağrı klinikleri Akapunktur Eğitim Araştırma