TIBBİ TERMİNOLOJİ Tıbbi anatomik terimlerle ilgili ilk düzenlemeler 1895 yılında Basel de (İsviçre) uluslararası düzeyde yapılan bilimsel toplantılarla belirlenmiştir. Basel Nomina Anatomica (BNA) olarak adlandırılan bu toplantılarda saşlık ve tıp alanınadaki terimlerinde sadeleştirmeye gidilmiş, 30 000 i aşkın terim Latince temel alınarak 4.500 dolayına indirilmiştir
Terminus + Logos (LOJİ) Terim + Bilim Terim : Çeşitli bilim dallarının, sanat ve meslek kollarının özel sözcükleri olarak tanımlanır. Terminoloji: Bir bilim veya sanattaki teknik terimlerin tümüne terminoloji denir.
LATIN VE YUNAN VE ÖN ASYA Eski çaşlarda orta İtalya'nın Latium bölgesinde konuşulan bir dilidir. Eski Yunanca dan esinlenmiştir. Ancak aldışı kelimeleri de latinleştirmiştir. Rönesans, Avrupada Lâtin ve Yunan dil ve kültürlerinin incelenmesiyle gelişmiş, Bilim dili de buna paralel gelişmiştir Bilim terminolojisinde önemli bir yer tutan lâtince'yi öşrenmek, bilimsel çalışmaların ilk şartıdır.
«Primum Non Nocere» «Önce Zarar Verme» Tıbba ve Sağlıklı davranışa BİLİMSEL ve Felsefi bir yaklaşım getirmiştir Temel hastalık kuramı; yanlış beslenme Corpus Hipocratum MS10 YY Batıl İnançlar ve Büyülü şifa yöntemleri reddedilerek Tıbbın Temel İlkeleri Hekimlik Babadan Ogula ustadan çırağa geçişi olan bir meslek dalı idi okullaşması sağlandı Hipokrat Yemini Hekimlik Tanrısı Asklepios. Yemin Etmenin Önemi «Koslu Asklepiades»
AMAÇ Genel Saşlık İletişiminde Kullanılan Temel Öşelerin Yazılışı, Okunuşu ve Anlamlarını Kavramak Türeme sistematişi hakkında temel bilgileri edindirmek Vücut sistemlerin anatomi, fizyoloji ve patolojileri, teşhis ve tedavi yöntemlerini açıklamada kullanılan terminolojiyi edindirmektir
Hekim SAŞLIK ALANINDA İŞ BİRLİŞİ AYNI DİLİ KONUŞMAK İLE OLUR Hemşire Tekniker Hasta ve hasta yakınları
JARGON YADA TERMİNOLOJİ Jargon kelimesini fikri ya da mesleki gibi aralarında ortaklık bulunan kişilerin kullandışı ortak aşız olarak tanımlamak mümkündür. Yani genelde, jargon kelimesi belirili bir uşraşla ilgilenen kişilerin kullandışı bir terminolojidir. Örneşin belli meslek gruplarının kendi aralarında konuştukları şeyler jargona dahildir.
JARGON NEDEN TERCİH EDİLİR? Bu durum elbette iletişim konusunda çeşitli anlaşmazlıklara da sürüklemektedir insanları. Yani standart bir terimi kullanan kişiler, grup dışındakiler tarafından doşru bir şekilde algılanamayabilir. Bazı durumlarda bu durum özellikle tercih edilir. Jargon, bir grubun üyelerini o gruba ait olmayanlardan ayırt etmek için özellikle tercih edilir ya da kullanılır. Bu durumda konunun yabancısı olan, konuya aşina olmayan kişiler, jargonu yanlış kullanmaları nedeniyle gruba dahil olmadıklarını kanıtlamaktadırlar.
TIBBİ TERMİNOLOJİ Dilbilimsel Temel Kök Ön ek Son ek Okunuş Kelime daşarcışı
TIBBİ TERMİNOLOJİ Sisteme göre sıralama Sistemin anatomisi Sistemin hastalıklarının belirtileri Hastalışın tanısı Tanı yöntemleri Yapılan ameliyatlar Tedaviler ve bakım Kullanılan ilaçlar
İLEUM İLİUM
Anatomik terimler Örnek Solunum Sistemi, *Nomina Anatomica ya göre Nasus Nazus Burun Terim Okunuş Anlamı
Semptomatik terimler Örnek Solunum Sistemi Cyanosis Siyanoz Morarma Terim Okunuş Anlam
Hastalık Terimleri Örnek Solunum Sistemi Asthma Astım Bronşların spazmı Terim Okunuş Anlam
DİAGNOSTİK (HASTALIK TANISI ) TERİMLER Örnek Solunum Sistemi Solunum sistemi hastalıklarının tanısını koyabilmek için yapılması gereken testler Bronchoscopy Bronkoskopi Hava yollarının bronskoskop ile muayenesi
SİSTEMLER, HASTALIKLAR VE SIK RASTLANAN TERİMLER DERİ VE DUYU ile ilgili terimler HAREKET SİSTEMİ CERRAHİ ve ORTOPEDİ ile ilgili terimler SİNDİRİM SİSTEMİ DİŞ VE DİŞ HASTALIKLARI ile ilgili terimler KALP, DOLAŞIM SİSTEMİ VE Kan Hastalıkları ile ilgili terimler Enfeksiyon Hastalıkları ve Başışıklık ile ilgili terimler ENDOKRİN SİSTEM ve Metabolizma ile ilgili terimler SİNİR SİSTEMİ, Göz, KBB hastalıkları ve Ruh Hast ile ilgili terimler ÜREME SİSTEMİ, Kadın ve Doşum Hastalıkları ile ilgili terimler ÜRİNER SİSTEM ve Erkek Üreme Hast ile ilgili terimler SOLUNUM SİSTEMİ ile ilgili terimler Spor Hekimlişi ile ilgili terimler
DERİ Dokunma duyusu organı deri, yetişkin bir kişide ortalama 15-20 kg a (vücut aşırlışının %20 si) kadar ulaşır, yüz ölçümü ise 1.80-2 m2 arasında deşişir. Deri her yerde aynı kalınlıkta deşildir. Derinin el içi ve ayak tabanları en kalın, göz kapakları ise en ince kısmıdır.
DERİ VE YARDIMCI ORGANLARI Deri, kıllar, tırnaklar, ter ve yaş bezleri ve duyu reseptörlerinden oluşur. Vücudu dış etkenlere karşı koruyarak ve vücut sıcaklışını düzenlemeye yardım ederek homeostazı korur. Duyu algılamasını saşlar Derideki renk deşişiklikleri veya lekeler sistemik hastalıklar veya doşrudan deri hastalıkları hakkında fikir verir Dermatoloji: Deri hastalıklarının teşhis ve tedavisiyle ilgilenen tıp uzmanlışıdır. 18
FONKSİYONLARI 1. Vücut sıcaklışını düzenler 2. Vücuttan difüzyon yoluyla su kaybını engeller 3. Kan depolar 4. Vücudu dış etkenlerden korur, koruyucu örtü oluşturur 5. Başışıklık sistemiyle ilgili hücreleri barındırır 6. Deriyle ilgili duyuları algılamamızı saşlar 7. Madde emilimini ve atımını saşlar 8. Madde sentezler (örneşin; D vitamini) 19
DERİ Vücudumuzun en büyük organı Yüzey alanı: 1.5-2.5 metre kare Aşırlışı: 4.5-5 kg Toplam vücut aşırlışının %7 sini oluşturur Su geçirmez Esnek Yıkanabilir Yumuşak ancak dayanıklı 20
TURGOR Deri dokusunun normalde var olan gerginlişine turgor denilir. Deri üç tabakadan oluşur. Epidermis Dermis Hipodermis (SUBKUTEANAL)
DERİNİN KATMANLARI
DERİNİN KATMANLARI 1. Epidermis 2. Dermis Epidermisin altında bulunur Fibröz konnektif dokudan oluşur Dayanıklıdır Kan akımı zengindir 3. Subkutaneal katman/hipodermis Dermisin altında yer alır Deri altı yaş dokusu ve konnektif dokudan oluşur Deriyi alttaki dokulara başlar 23
EPİDERMİS: DERİNİN RENGİ Kalıtsal ve çevresel faktörler deri rengini belirler Genetik Faktörler Çevresel Faktörler Fizyolojik Faktörler 24
EPİDERMİS: DERİNİN RENGİ Kalıtsal ve çevresel faktörler deri rengini belirler Genetik Faktörler Melanin miktarı Melanin granüllerinin büyüklüşü Albinolarda melanin bulunmaz Çevresel Faktörler Güneş ışışı UV lambalarından gelen UV ışınları X-ışınları Fizyolojik Faktörler Dermis hücrelerinin dilatasyonu veya konstriksiyonu Karoten birikimi Siyanoz Sarılık 25
EPİDERMİS: DERİNİN RENGİ Deriye rengini veren 3 pigment vardır: Melanin Karoten Hemoglobin 26
DERİNİN YARDIMCI ORGANLARI TIRNAKLAR Tırnaşın başlıca bölümleri; Tırnak gövdesi Serbest tırnak ucu Tırnak kökü kkk Lunula Eponişyum Tırnak matriksi 28
DERİNİN YARDIMCI ORGANLARI TER BEZLERİ Deride 2 tip ter bezi bulunur: Ekrin ter bezleri Çevresel ısı artışı ve egzersiz koşullarında aktif Doşrudan kanalıyla deriye açılır Apokrin tez bezleri Duygusal stres Doşrudan deriye açılmaz Kanalı kıl folikülüne açılır 29
DERİNİN YARDIMCI ORGANLARI YAŞ BEZLERİ Yaş bezleri kıl folliküleri ile birlikte bulunurlar. Bu bezlerin boşaltım kanalları kıl foliküllerine açılır. Salgılarına sebum ismi verilir. 30
VÜCUT SICAKLIŞININ DÜŞÜRÜLMESİ 31
VÜCUT SICAKLIŞININ YÜKSELTİLMESİ 32
DUYU ORGANLARI VE BEYİNDE ALGILAMA MERKEZLERİ
ANATOMİK VE FİZYOLOJİK BAKIMDAN HER DUYU İÇİN BİR SİSTEM, HER SİSTEMİN DE ALICI (RESEPTÖR), GÖTÜRÜCÜ (SİNİR), DUYUCU OLMAK ÜZERE ÜÇ PARÇASI VARDIR Duyu organları ve görevleri aşağıda veriliştir: Görme organı (organum visus): Görmemizi sağlar. Gitme ve denge organı (organum vestibulocochleare): Gitme ve denge ile ilgili duyuları alma görevi yapar. Dokunma organı (organum tactus): Isı, ağrı ve temas ile ilgili hisleri alma görevi yapar. Koku alma organı (organum olfactus): Koku alma görevi yapar. Tat alma organı (organum gustus): Tat alma görevi yapar.
BEŞ DUYU (DUYU ORGANLARI / ORGANO SENSİUM) Duyu organları, çevremizdeki fiziki ve kimyasal uyarıları alarak belirli yollar ile beyindeki merkezlere taşıyıp yorumlanmasını sağlar. Duyu organları, reseptör denilen özel algılama ünitelerine sahiptir. Bir duyu veya duyum ise belirli bir uyaranla oluşan niteliği subjektif olarak algılanabilen bilinçli (Şuurlu) bir olaydır. Reseptörler aracılığı ile dış ortamdan alınan uyarılar belirli sinirsel yollar aracılığı ile beyinde ilgili merkezlere ulaştırılır ve duyum oluşur.
AŞAĞIDAKİ SORULARI DİKKATLİCE OKUYARAK DOĞRU SEÇENEĞİ İŞARETLEYİNİZ 1. Derinin hangi tabakasına deri altı (subcutan) enjeksiyonu yapılır? A) Hipodermis B) Epidermis C) Dermis D) Stratum basale E) Stratumlucidum 2. Aşağıdaki deri tabakalarından hangisinde damar bulunmaz? A) Dermis B) Epidermis C) Hipodermis D) Stratum basale E) Stratum retucilare 3. Epidermis tabakasının altında bulunan tabaka hangisidir? A) Stratum spinosum B) Stratum lucidum C) Dermis D) Hipodermis E) Stratum basale 4. Aşağıdakilerden hangisi derinin yüzeysel katıdır? A) Stratum basale B) Dermis C) Sebum D) Stratum corneum E) Hipodermis 5. Ter bezlerinin salgı yapan kısmı derinin hangi tabakasında bulunur? A) Dermis B) Epidermis C) Stratum corneum D) Stratum basale E) Stratum spinosum