1 Novruz un strukturu: arxaik ritual, t Novruz Az özünd d m Türkiy Novruzun d el m M bir mahiyy Xristianlar v mücadil - Mövludi- ristianlar
t vrün düny metod keç bayram kimi keçirildiyi q dini bir mahiyy (Novruz H Fatimeyi Z Yunus peyq 2 Novruz un terminoloji. Novruz h -yeni, ruz-gün) dem N s. d Az Özb türkc türkc türkc -Kürklü Marta.Burada novruz an - mü göst Yeni gün, Ye - simvolu olaraq qeyd olunan Novruz Orta Asiya türk cümhuriyy -ci
- Novruz yaz Novruz haqq it Türk, Balasaqunlu Yusif Has Hacibin Kutadqu biliq, Öm Novruznam b. Biruninin müasiri olan müt Novruz v h m bal yes kl is Bu bayramdan b i, Novruz günü bir-birin Azarbadda Novruz günl Q zamanda dövl qruplara gör M gün saray xidm - birin v möbidl ed 3
Novruznam s dig v -il müxt yv bayram yem -ruz) v m v m gör mü bayram o q deyil, eyni zamnda x hum v ç -birin simpatiya ifad Novruz t. Novruzun h. Novruz mövcud 4
tarixi boyu bir neç S M Elxanil v Bizim türk t birlikd ba Bu on iki heyvandan birincisinin bel (ud),, timsah(n, ilan, at(yund), qoyun(koy), meymun(biçin), toyuq(yakaqu), it(it), donuz(tonquz). Türkl ill M öküz ili gir -biriyl. Toyuq ilind, çünki -birn Timsah ili gir Donuz ili gir. Türkl h. Köç böl Yengigünd çünki bu ikinci f ay g çünki bu f (BA,1c, 344;345;346;347;348). 5 1074-1075-ci ill qurduraraq bir t t X d
-C S olan Elxanil - türk t lali t d 6 Qazax xalq t 22-d gün köhn d olaraq bayram edilm z - olunan ritual yem u müdd bir-birini t simvolik mübariz - köçü il Novruzun çilik t - bürünm
Bel - gün mart) t müt günüdür v Q g - n Az Novruz t sonra öz Bu da onun arxaik ritualdan g t Novruzun m Novruzun m Bun ç d Novruz la Dig mülahiz -m v rolundan b C Ancaq birinci personaj daha q Avesta da Qara Martan adlanan bu obraz ilkin insan v 7
hesab edilir. Bu personaj Avesta ya, heç sübh 1 risal s Bu r gör öz çiyinl görürl Edib C Bel T Bel gar 2 ümumi bir fikirdir. Bu prizmadan baxaraq bir q gör yazla dirilm -dirilm bayram edilm bayram edilir. Bu v il simvollarla 8 1 Q dim Turan: Mifd n tarix, 2 N r D d -Q n 2003 s h. 50.
edir. -Kosa oyununda görürük. Bu oyunda etmir, y b Kosa-kosa oyununda iki personaj var. Bunlardan biri Kosa (y Keç -dirilir, keç xaosdan kosmasa sakra yenid Keç olur (6,81). Keç ç çevrilm qurban verilm stifad yeni ridumentl (türk dill d 9
oyunda çox lan edirl yerin h - bir o ipin üz min etm simvoliz bil da mümkündür ki, Hind-Avropa m arxaik ritualda tipoloji elementl n g hadis Novruz v Novruz un türkl l s etdir bir faktda türkl Qurani K olan m Davarlar yox oldu, Yenid 10
Bizim yolumuz h Çiç Bu gün bizim bayram 3 mü sonra öz ata - odun r q günü m il üst. Türk tarixind ç g yer h h -m aspekti d Novruz-Sabantuy. toydur. torpaq 11 3 N r D d. a.k.e s. 54
toplanaraq qeyd etdikl - ar Sabantuyda: 3)At min 4)Müxt 5) Sabantuya bül 7)G ay Novruz v Özb olunur: - -yusun). Bu bizd m Navruz v tikm 3)Yay t 12 Novruz arxaik ritual kimi. bütün in d
çiç 13 orada sevinc içind - Novruz v r keçirdikl t n mü mövsüml r ayinl Türkl l Yakutlar 7 ay ç baxsaq, o zaman bu terminoloji tavtologiya kimi q birinin m elementl
özünd Novruzun t üstünd -kosa, k b a kosmik dünyaya yola salma vasit g gün elementl Bu element t yy m f gün k üçün istifad türkl rudimentl içind m - 14
- z) münasib t -kosmos modelinin t mediatordur.burad s Qeyd etdik ki, tonqal gün sind etm oluna bil diqq lma v Tenqriy gerç ind olunursa olunsun, bizc s ünü oda atan, alovun iç onunla birl ada, xaos m t m semantemi birl n - ifad özünü z dirir.h - mühitl 15
ev - bayram yem -baca, köhn edir. Küsülülük, kommunikativ böhran sosial xaosun ifad yem at nizamla Çünki kosmosun b üçün xaos m gedilir v bilmir v - aclar doyur, küsülül - -kosmosun mübariz leksikonunu n sun b Torba atmaq. Novruza aid olan bayram ad X Reyhan -Biruninin Asar bu ad z kahinl l sallamaq la 16
Ay n yeni vasit deyiml Papaq atmaq ilk önc c hissini göst xalq deyimi milli paremiologiyada mövcuddur. Dem h s istifad ideal bir s Xalq tikm neqativ semantik s Arxaik ritualdan g xarakter alaraq N z elementl Novruzun t -C elementl m 17
bir m rk bu mür 18 1.Akçora 2.- 24/141 146 3., 1995 4. 41 5. -Nisan 2005, S:359, s.30 31 Gökmen Mor. Nevruz Türk bayram d r. 7. Namiz axaçkala, 2002. Biruni oxus-hotel.com -it Türk. Ankara, 1985. Balasaqunlu Y. Kutadqu biliq. X -shia.ru Nizamülmülk. Siyas m G
19 B Kumuk folklorunda: tursana Bu bayrak saqa karay Kise yavluk taksana! Bizqe ip uy Köllerinde kazl Bayrakqa yavluk ilme (9,8-9).