Sınıfın Kuralları Geliştirme Ve Uygulama PEDAGOJİK FORMASYON PROGRAMI SINIF YÖNETİMİ. Yrd. Doç. Dr. İbrahim GÜL

2 Sınıfın Kuralları Geliştirme Ve Uygulama PEDAGOJİK FORMASYON PROGRAMI SINIF YÖNETİMİ Yrd. Doç. Dr. İbrahim GÜL 1

Ünite: 2 SINIF KURALLARI GELIŞTIRME VE UYGULAMA İçindekiler Yrd. Doç. Dr. İbrahim GÜL 2 2.1. SINIF KURALLARI... 3 2.1.1. KURALLARI YERİ VE ÖNEMİ... 3 2.1.2. ÖĞRENCİLERDEN BEKLENEN DAVRANIŞLAR... 3 2.1.3. ÖĞRENCİLER İÇİN ALINACAK ÖZEL ÖNLEMLER... 4 2.2. SINIF KURALLARININ OLUŞTURULAMASI... 4 2.2.1. KURAL OLUŞTURMA BASAMAKLARI... 4 2.2.2. KURALLAR NASIL OLMALIDIR?... 5 2.2.3. KURAL PANOSU OLUŞTURMA... 6 2.3. SINIF KURALLARININ ÖĞRETİLMESİ... 6 2.3.1. AÇIKLAMA... 6 2.3.2. TEKRARLAMA... 6 2.3.3. GÜÇLENDİRME... 7 2.4. SINIF KURALLARININ GELİŞTİRİLMESİ... 7 2.4.1. SINIF KURALLARININ GELİŞTİRİLMESİNDE NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR?... 7 2.4.2. SINIF SÖZLEŞMESİ OLUŞTURMA... 7 2.4.3. SINIF KURALLARINA UYULMASINA ÖZEN GÖSTERİLMESİ... 8 2.4.4. ÖRNEK SINIF KURALLARI... 8 2.4.5. ÖRNEK OKUL VE SINIF KURALLARI... 8 2.5. KURALLAR HİYERARŞİSİ... 9 2.5.1. KURALLARIN GETİRECEĞİ OLUMSUZLUKLAR... 9 2.5.2. SINIF KURALLARININ DİSİPLİNLE İLİŞKİSİ... 9 2.6. SINIF KURALLARI İLE İLGİLİ YANLIŞ ALGILAR... 9 2.7. KAYNAKLAR...10

2 Sınıfın Kuralları Geliştirme Ve Uygulama Sınıf kurallarının eğitim öğretimde önemli bir yeri vardır. Birden fazla kişilerin yaşadığı her yerde bazı kuralların olması kaçınılmazdır. Bu durum kişi özgürlüklerinin kısıtlanması değil aksine bireylerin haklarının daha iyi kullanılmasına imkân sağlar. Bu ünitede kurallarla ilgili bilgilere yer verilmiştir. 2.1. SINIF KURALLARI Sınıfta çok sayıda öğrenci bir arada bulunur. Bunların her birisi farklı aile ve kültürden gelirler. Bunların bir arada sorun çıkarmadan yaşayabilmeleri bir takım kurallara bağlıdır. Aşağıda kısaca kurallarla ilgili tanımlara yer verilmiştir. Kural, davranışlarımıza yön veren, uyulması gereken ilke olarak tanımlanır. Sınıf kuralı, sınıfta uyulması gereken ilkelerdir. Bunlar daha önceden belirlenir ve herkesin uyması sağlanır. İyi bir eğitim-öğretim ortamı sağlanmasında kuralların önemli bir yeri vardır. Bu kuralların neler olduğu, bunların nasıl uygulanacağı ve uymayanlara uygulanacak yaptırımlar belirlenir. Kuralların olumlu olduğu gibi olumsuz yönleri de vardır. 2.1.1. KURALLARI YERİ VE ÖNEMİ Kurallar, toplum içinde uymak zorunda olduğumuz ilkeler olarak tanımlanırsa, toplumun sürekliliği için kuralların mutlaka olması gerektiği sonucu ortaya çıkar. Okul gerçek bir topluluktur. Sınıfta onun bir alt birimi konumundadır. Bu bakımdan sınıfa da bazı kuralların olması tabidir. Sınıf içinde neler yapılıp yapılmayacağının bilinmesi önemlidir. Bu konuda hazırlanmış bulunan kurallar listesi bir bakıma öğrencilerle yapılmış bir sözleşmedir. Kurallar, istenmeyen davranışların ortaya çıkmasını önlediği gibi, beklentilere de açıklık getirir. Toplum içinde yaşadığımız kurallar ile sınıf kuralları benzerlik gösterir. Bir bakıma çocuk küçük yaşlarda toplumun kurallarını da öğrenmiş olur. 2.1.2. ÖĞRENCİLERDEN BEKLENEN DAVRANIŞLAR Öğrenciler, okulun ve sınıfın birer üyesidirler. Bunlar aynı zamanda toplumsal yaşama hazırlanmaktadırlar. Yani yakın gelecekte toplumun birer üyesi olacaklardır. Bu bakımdan onların gerçek yaşama hazırlanması aile ve okuldan başlamalıdır. Öğrencilerden kurallarla ilgili beklenen bazı davranışlar aşağıya çıkarılmıştır: Öğrencilerden beklenen davranışlar sadece sınıfla sınırlı tutulmamalıdır. Bu kuralların en geneli Milli Eğitim Temel Kanunu başlangıcında yer alır. Bunlar; siyasal, bireysel ve toplumsal ve ekonomik olmak üzere gruplanabilir. Kuralların hazırlanması, benimsetilmesi, uygulama ve takibinde okul paydaşlarıyla işbölümü yapmak gerekir. Kuralların sadece ezberletilmesi veya öğrenilmesi bir fayda sağlamaz, içselleştirilmesi gerekir. Öğrencilerden beklenen davranışlar sadece sınıfla sınırlı tutulmamalıdır. Bu kuralların en geneli Milli Eğitim Temel Kanunu başlangıcında yer alır. Bunlar; siyasal, bireysel ve toplumsal ve ekonomik olmak üzere gruplanabilir. Kuralların hazırlanması, benimsetilmesi, uygulama ve takibinde okul paydaşlarıyla işbölümü yapmak gerekir. Kuralların sadece ezberletilmesi veya öğrenilmesi bir fayda sağlamaz, içselleştirilmesi gerekir. Atatürk inkılâp ilkelerine bağlı kalma Hukuka ve toplum değerlerine uyma Doğru sözlü, dürüst, hoşgörülü olma İnsanlar arasında ayrım yapmama Tutumlu olma, kamu malını koruma Sağlığını koruma ve zararlı alışkanlıklardan uzak olma Çevresine karşı duyarlı olma ve çevreyi koruma Olağanüstü durumlarda başkalarına yardım etme 3

SINIF YÖNETİMİ 12 2.1.3. ÖĞRENCİLER İÇİN ALINACAK ÖZEL ÖNLEMLER Sınıf için kurallar uygulanırken bazı özel durumlar ile karşılaşılabilir. Öğretmenler bu durumlara dikkat etmelidirler. Çünkü bu durumlar öğrencilerin psikolojisi açısından önemlidir. Bu konuda ihmaller ilerde önemli sorunlara yol açmakta ve medyadan üzücü hadiseler duyulmaktadır. Bunlardan bazıları aşağıda ele alınmıştır. Aile içinde şiddete maruz kalan ve kişiliği zarar gören öğrenciler için gerekli önlemleri alma Öğrencileri her türlü bağımlılık yapan maddeler konusunda uyarma ve tedbirler alma, Öğrencilerin taciz ve cinsel istismarına karşı çeşitli tedbirler alma. Öğrencilerin başkaları tarafından onur kırıcı bazı davranışlara maruz kalmalarının önüne geçme. Öğrencileri trafik terörüne karşı korumaya yönelik önlemler alma 2.2. SINIF KURALLARININ OLUŞTURULAMASI Sınıf kurallarının oluşturulması konusunda çeşitli görüşler mevcuttur. Bu konuda bir takım farklı uygulamalar yapılabilir. Örneğin kurallar öğretmen tarafından belirlenir, bunlara öğrencilerin uyması istenir. İkinci yol ise kuralların öğrenciler tarafından belirlenmesidir. Diğer bir yol ise birlikte bunların belirlenip yürürlüğe konulmasıdır. Üçüncü yol daha mantıklı görünmektedir. Bundan başka kurallar belirlenirken şu hususların göz önünde bulundurulması yararlı olur. Okul ve sınıf kuralları birbiriyle uyum içinde olmalı Okul kurallarının nasıl oluşturulacağı konusunda bazı yaklaşımlar vardır. Kurallar öğretmen tarafından oluşturulur, bunlara öğrencilerin uyması istenir. Bu etkili bir yol değildir Kurallar öğrenci ve öğretmenle birlik oluşturulur. Bu yaklaşım daha etkilidir. Öğrenci kural oluşturma sürecine katıldığında bunlara uyması daha olasıdır. Kural oluşturma süreci belli basamakları izler. Do as I say, not as I do! Hocanın dediğini yap, yaptığını yapma! 2.2.1. KURAL OLUŞTURMA BASAMAKLARI Kurallar oluşturulurken bazı basamaklar izlenir. Bunlar izlenirse daha sağlıklı bir yol izlenir. Kural oluşturmada bu sıra izlenirken bazen bir önceki basamağa geri dönülebilir. Sonuçta kuralların özümsenmesine kadar bu süreç devam eder. Kuralların neler olacağı konusunda tartışma Öğrencilerle sınıfta bir kurallar listesi oluşturma Öğrencilere çeşitli kuralların öğretilmesi süreci Kuralların uygulandığının gözden geçirilmesi 2.2.1.1. KURALLARIN NELER OLACAĞI KONUSUNDA TARTIŞMA Kuralların neler olacağı konusunda bir tartışmanın yapılması, kuralların daha iyi anlaşılmasına ve bunların mantığının kavranmasına yardım eder. Bu hem demokratik bir uygulama olur hem de öğrencinin görüşünün alınması ona değer verildiğini gösterir. Kendisinin almış olduğu bir karara öğrencinin daha kolay uyması beklenir. Kuralların neler olması gerektiği konusunda bir beyin fırtınası başlatılır. Her öğrencinin görüşünü ifade etmesine fırsat verilir. Her öğrenci bu kuralın niçin konması gerektiği konusunda fikirlerini de belirtir. Bu kuralların konmasının mantıklı bir açıklaması yapılırsa daha iyi olur. Benzer ifadeler birleştirilebilir ve öğrencilerin görüşlerine saygı duyulur. 4

2 Sınıfın Kuralları Geliştirme Ve Uygulama 2.2.1.2. ÖĞRENCİLERLE KURALLAR LİSTESİ OLUŞTURMA Öğrencilerle tartışılan kararlar listelenir. Bu listeler oluşturulurken uzun bir kurallar listesi oluşturmak yerine önemli olanlarının seçilmesine özen gösterilmelidir. Bunlardan birbirine benzer olanlar gruplanabilir. Bunların ifade şekilleri, cümlelerin açıklığı ve uzunluğu önemlidir. Öğrencilerin söylemiş olduğu ifadeler incelenir. Liste oluşturulurken benzer ifadeler birleştirilir. Kuralın ifade biçimi önemlidir. Yasak, eğilimi çağrıştıracağından ifadelerin olumlu cümleler halinde söylenmesine dikkat edilir. Uzun listeler oluşturmak yerine kısa ve özlü bir listenin ortaya çıkmasına yardım edilir. «Yerlere çöp atmayınız» yerine «Çöplerimizi çöp sepetine atalım» ifadesi tercih edilmelidir. 2.2.1.3. ÖĞRENCİLERE KURALLARIN ÖĞRETİLMESİ Kural öğretimi özel bir çaba gerektirir. Çünkü kuralların sadece bilinmesi yetmez. Uygulanmayan bir kararın pratikte bir yararı olmaz. Bu bakımdan onların kişilere söylenmesi veya okunması yeterli değildir. Ancak kuralların bir şekilde herkese duyurulması işin ilk basamağını oluşturur. Bundan sonra adım adım diğer basamaklara geçilir. Kural öğretimi ilk sınıflarda yapılmalıdır. Okula yeni gelen çocukların çoğu bu kuralları bilmez. Kural öğretiminde her türlü yöntem ve teknik kullanılabilir. Rol oymana, öyküler, drama gibi Kuralların öğretiminde resimlerin kullanılması işi ilginç kılacağından tercih edilmelidir. Kural öğretiminde, kuralın mantığına dikkat çekilmelidir. Merdiven basamaklarına yazılarak öğretilebilir. 2.2.1.4. KURALLARIN UYGULANDIĞININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ Kuralların uygulanıp uygulanmadığı arada bir kontrol edilmelidir. Bunların hangileri uygulanmıyor ve neden uygulanmıyor. Bunların tespit edilmesi gerekir. Eğer bazı kurallara uyulmuyorsa bunun nedeni kuralın mantıksız oluşu olabilir. Ya da bu kural öğrenciler tarafından önemli görülmeyebilir. Bundan başka kurala uymayanlara uygulanan yaptırımlarda bir sorun olabilir. Bütün bunlar gözden geçirilmelidir. Kuralların hayata geçirilmesi önemlidir. Kurala uyulmadığında bir anlam ifade etmez. Öğretmen, öğrencilere örnek olmalıdır. Kuralların, sınıf dışında okulda, evde ve toplum içinde uygulanıp uygulanmadığının kontrolü için veliler ve diğer öğretmenlerden destek alınır. İtiraz edilen ve mantığı anlaşılmayan kurallar ele alınarak bunların bir yararı yoksa değiştirilmelidir 2.2.2. KURALLAR NASIL OLMALIDIR? Kurallar nasıl olmalıdır sorusuna verilecek cevap kişilere göre değişir. Ancak bu konuda herkesin ortak söyleyeceği bir şeyler vardır. Bunların başlıca olanları; açık, mantıklı, makul gibi özellikler olacaktır. Ergun e (2014) göre kurallarda aşağıdaki bazı özellikler olmalıdır: Gerçekçi, Mantıklı, İyi tanımlanmış, Sayıca sınırlı, Açıkça anlaşılır, Pozitif cümleler halinde ifade edilmiş... Sınıfa uygun şekilde girer. 5

SINIF YÖNETİMİ 12 2.2.3. KURAL PANOSU OLUŞTURMA Kuralların öğrencilere kavratılmasında, okul öncesi eğitimde bazı çalışmalar yapılabilir. Bunlardan birisi kural panosu oluşturmaktır. Bu uygulamalar ileriki sınıflarda da kullanılabilir. Ancak alt sınıflarda öğrencilerin resimler daha dikkatini çekeceğinden bu sınıflarda daha etkili olur. Böyle bir pano herkesin görebileceği yere asılır. Aynı uygulama okul kuralları içinde kullanılabilir. Ancak konumuz sınıf yönetimi olduğuna göre her öğretmenin kendi sınıf için buna benzer bir uygulama yapması daha doğru olur. Buradaki ifadeler kısa ve öz olmalı ve yoruma açık olmamalıdır. Cümlelerin ifade şekilleriyle ilgili olarak farklı görüşler belirtilmektedir. Bazıları kuralların olumlu cümlelerle bitmesi isterken bazıları bunları bunların edilgen ifade edilmesinden yana görüş belirtirler. Bazı okullarda buna benzer bir uygulama, okul kuralları için merdiven basamakları kullanılarak yapılabilir. Böylece öğrenci merdiveni çıkarken bu yazıları okur ve kuralları sürekli kafasında tutar. 2.3. SINIF KURALLARININ ÖĞRETİLMESİ Sınıf kuralları öğretilirken farklı bir yol izlenir. Kural öğretimi, ders öğretiminden farklı olarak uygulamaları içerir. Bunlar bir defa söylenmekle anlaşılmaz. Kuralların öğretiminde bir farklılıkta bunların öğretiminde ısrarcı oluşumuzla ilgilidir. Öğretmen kural öğretimi için ayrıca bir zaman ayırmaz. Bunun için alt sınıflarda Bütün dersler kullanılabilir. Ders dışındaki zamanlarda da kural öğretiminden yararlanılabilir. Kural öğretimi daha çok örtük programın konusu alanına girer. Kurala uymanın mantığında bilişsel öğrenme yanında bir de devimsel yön bulunmaktadır. Bu bakımdan kuralın öğrenilmesi yeterli olmaz Öğretmen sınıf kurallarını kavratırken üç adımı izlemesi gerekir: Açıklama Tekrarlama güçlendirme 2.3.1. AÇIKLAMA Sınıfta kurallar önce herkese açıklanmalıdır. Bu açıklama sadece kuralın okunması şeklinde olmamalıdır. Öğretmen bu kuralın neden yapılması gerektiğini öğrenciler örneklerle açıklamalıdır. Aşağıdaki durumlar göz önünde bulundurulur: Kuralın ne olduğu açık bir şekilde ifade edilir. Gerektiğinde örnek olarak kural gösterilir böylece herkesin anlayıp anlamadığına bakılır. Kuralın yapılmasının sağlayacağı yarar, yapılmaz ise ne gibi zarar doğuracağına değinilir. Bu konuda farklı öğrenciler konuşturulabilir. Bir drama ile canlandırma yapılabilir. Bu safha daha çok ilk sınıflarda yapılmalıdır. Belki öğrencilerin bir kısmı kuraldan habersizdir. 2.3.2. TEKRARLAMA Kuralların bir anda uygulanmasını beklemek iyimserlik olur. Kurallar tekrarlanarak pekiştirilir. Kural ısrarla tekrarlanır. Kuralı çiğneyen kişiler uyarılır. Bunların benimsenmesine yardım edilir. Kuralın bir anda yapılmasını bekleme iyimserlik olur. Günlük hayatımızda bizim bile bazılarını çiğnediğimizi düşünelim. Kuralın adım adım nasıl yapılacağı gösterilmeli ve öğrencilerin yapması temin edilmelidir. Kural sürekli tekrar edilerek kalıcılığı sağlanmalı ve ısrarla takip edilmelidir. Kural uygulanmadığında bundan taviz vermek onun etkisizleştirir. 6

2 Sınıfın Kuralları Geliştirme Ve Uygulama 2.3.3. GÜÇLENDİRME Kuralların uygulanması çoğu zaman öğrencilerde bir zaman sonra boş vermeye neden olabilir. Bunun için güçlendirme çalışmaları yapılmalıdır. Kesinlikle kuralı çiğneyen kişi görmezlikten gelinmemelidir. Kuralın uygulanmasının takipçisi olunmalıdır. Kuralın birkaç defa yapılması onun yerleştiği garantisini vermez. Kuralın öğrenilmesi demek onun rutin olarak yapılması anlamına gelir. Bunun sağlanması için sürekli tekrarlanarak yapılaması icap eder. Bir kuralı yapmadığında kişi bundan rahatsızlık duyuyorsa bu kuralın benimsendiğini gösterir. Ancak yine de kural insanın nefsine ağır gelir. 2.4. SINIF KURALLARININ GELİŞTİRİLMESİ Sınıf kuralları zaman içinde geliştirilmelidir. Bazı kurallar güncelliğini kaybedebilir. Bunların yerine yeni kurallar gelebilir. Bu bakımdan kuralların güncellemesi yapılmalıdır. Bu konuda yapılan bazı çalışmalar aşağıya çıkarılmıştır. Sınıfta uygulanan kurallara bazı ilave kurallar eklenebilir. Bazı kurallar etkililiği yitirdiğinde bunlar kısmi olarak değiştirilebilir. Kuralların uygulanmasında en uygun olan yol ne ise ona uyulması teşvik edilebilir. Kuralların uygulanmasına elverişli bir ortam hazırlanmalıdır. Kurallar eğitim-öğretimin bir parçası olarak düşünülmelidir. 2.4.1. SINIF KURALLARININ GELİŞTİRİLMESİN- DE NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR? Sınıf kuralların geliştirilmesi yalnız öğretmeni ilgilendiren bir durum değildir. Bunlar bütün sınıfın bir sorunudur. Öğretmen öğrencilerle birlikte bu işi ele almalıdır. Sınıf kurallarının geliştirilmesinde dikkat edilecek hususlar aşağıya çıkarılmıştır: Kurallar birlikte belirlenmelidir. Kurallar açık ve net bir şekilde ifade edilmelidir. Özlü ve kısa ifadeler tercih edilmelidir. Kurallar bir ihtiyaçtan doğmalıdır. uzun liste yerine kısa olanı tercih edilmelidir. Olumlu bir dil kullanılmalıdır. Kurallar, öğrenci davranışlarını yansıtmalıdır. Toplum ve okul kurallarıyla çelişmemelidir. Yasaklayıcı olmaktan çok yapıcı olmalıdır. 2.4.2. SINIF SÖZLEŞMESİ OLUŞTURMA Sınıf sözleşmesi oluşturma, kuralların ilginç bir şekilde uygulanmasına olanak verecek bir uygulamadır. Bu sözleşmede herkesin hak ve sorumlulukları açıkça belli olur. Böyle bir uygulama öğrencilere değer verildiğini gösterir. Sözleşme, öğretmen ve çocuklar arasında yapılmış bir kontrat niteliği taşır. Sınıfta geçerli olacak kuralların nasıl bir süreçte belirlendiği sınıfın havasının ne kadar demokratik olduğunu gösterir. Kurallar öğretmen tarafından oluşturularak mı çocuğa sunulmaktadır yoksa birlikte mi belirlenmektedir? Öğretmen kendisini sınıfta oluşturulan kurallar ile bağlı mı görmektedir yoksa onun kuralların üzerinde yetkili ama sorumsuz bir statüsü mü vardır? Sınıf kurallarının oluşturulmasındaki ana hedef sınıf içinde düzeni, güvenliği sağlayarak öğrenmeyi kolaylaştırmaktır. Sınıf yönetimi alanında çalışan uzmanlar genelde sınıf sözleşmesini öğretmenin çocuklar ile birlikte oluşturması düşüncesini kabul etmektedirler 7

SINIF YÖNETİMİ 12 2.4.3. SINIF KURALLARINA UYULMASINA ÖZEN GÖSTERİLMESİ Sınıf kurallarına uyulması birkaç açıdan önem taşır. Her şeyden önce çocuklar kuralın ne olduğu konusunda fikir edinirler. Diğer yandan öğretmenin işini kolaylaştırır. İstenmeyen davranışlara pek zaman ayrılmaz. Asıl önemlisi, çocuklar küçük yaştan itibaren toplumsal kurulların da uygulayıcısı ve takipçisi olurlar. Ülkemizde ciddi sorunlardan birisi kural tanımazlık yönümüz olduğu dikkate alınırsa bunun daha okul yıllarından itibaren ne kadar önemli olduğunu daha iyi anlarız. Sınıf kurallarına başta öğretmen kendisi uymalıdır. Kurallara uymayanlar uyarılmalı ve uygulama yapıp pekiştirme yapılmalıdır. Kuralların çiğnenmesi durumunda yaptırımlar belli olmalıdır. Günlük ihtiyaca cevap vermeyen kural kaldırılmalı Kurallar doğru davranışları çağrıştırıcı olmalıdır Yeni gelen öğrencilere kurallar açıklanmalı ve buna uyması temin edilmelidir. 2.4.4. ÖRNEK SINIF KURALLARI Sınıflarda birçok kural oluşturulabilir. Ancak bu kuralların ifade biçimi de bir o kadar önemlidir. Bunlar gruplanabilir. Ancak sınıf kurallarının çoğunluğu sınıftaki işlere yöneliktir. Bunların her birinin verdiği mesaj genellikle sınıfın tertip düzeni, temizliği, sevgi, saygı ve buna benzer konulardır. Bu bakımdan uzun uzadıya kurallar listesi oluşturmaya gerek yoktur. Bazı örnek sınıf kuralları aşağıda verilmiştir (Öğretmen Platformu, 2014) Saygılıyız Görgü kurallarına uyarız Öfkemize hâkim oluruz Herkesin hakkını koruruz ve uzlaşmayı biliriz Söz alarak konuşuruz Birbirimizi sonuna kadar dinleriz Dersi büyük bir ilgiyle dinleriz ve derse katılırız Ödevlerimizi zamanında yaparız. Derse hazırlıklı ve eksiksiz geliriz Sınıfımızı düzenler ve temizleriz Sıralarımızın üstü düzenlidir Sıra altları ve yerler tertemizdir Kılık kıyafetimiz temiz ve kurallara uygundur Doğal ses tonuyla konuşuruz 2.4.5. ÖRNEK OKUL VE SINIF KURALLARI Kuralların bir kısmı okul için de geçerlidir. Bu kuralların okul düzeyinde ele alınması ve bütün öğrencilerin buna uygun hareket etmelerin sağlanması öğretmenlerin işini kolaylaştırır. Böyle bir durumda bütün öğretmenler benzer kuralların öğretiminde beraberlik içinde hareket edeceklerinden daha etkili olur. Bazı örnek okul ve sınıf kuralları aşağıda sayılmıştır. Okula ve sınıfa zamanında gelmeliyiz. Sınıfta ve okulda bulduğumuz eşyaları kayıp eşya dolabına koymalıyız. Okul kıyafetlerimizin temiz ve düzenli olmasını dikkat etmeliyiz. Her zaman hoşgörülü olmalıyız. Çalışkan ve terbiyeli olmalıyız. Alınan ortak kurallara uymalıyız. Yalan söylememeliyiz. Ödevlerimizi zamanında yapmalıyız. Arkadaşlarımızın düşüncelerine saygılı olmalıyız. Arkadaşlarımızla işbirliği içerisinde olmalıyız. Konuşma sırasında öğretmenimizin ve arkadaşlarımızın sözünü kesmemeliyiz. Hazırlıklı ve planlı çalışmalıyız. Öğretmenimizi dikkatli dinlemeliyiz. Çöpleri çöp kutusuna atmalıyız. Merdivenleri kullanırken sağdan inip, sağdan çıkmalıyız. Koşarak ve gürültü yaparak çevremizi rahatsız etmemeliyiz. 8

2 Sınıfın Kuralları Geliştirme Ve Uygulama 2.5. KURALLAR HİYERARŞİSİ Toplumsal hayatımızda kuralların bir hiyerarşisi vardır. Özellikle yazılı hukukta bunu daha iyi görürüz. Anayasa bütün kuralların üstünde gelir. Bunu yasa ve yönetmelikler izler. Böylece bir hiyerarşi oluşturulur. Okul ve sınıf kurallarının da bir hiyerarşisi oluşturulabilir mi? Evet böyle bir hiyerarşi oluşturmak mümkündür. Böyle bir hiyerarşide önce toplum kuralları, okul kuralları ve nihayet sınıf kuralları sıralaması yapılacaktır, Kuralların uyulması ve uygulanmasındaki önemine hiyerarşi denir. Kurallar uygulanırken öncelikle toplumsal olanlar bağlayıcı ve öncelikli olarak uygulanmalıdır. İkinci derecede önemli kurallar ise okul kurallarıdır. Kurallar hiyerarşisinde sınıf kuralları diğerlerinden sonra gelir. Bu kuralların birbirleriyle uyumuna özen göstermeli ve çelişenler yeniden gözden geçirilmelidir. 2.5.1. KURALLARIN GETİRECEĞİ OLUMSUZLUKLAR Kurallar her zaman yararlıdır. Bunun aksini ifade etmek kavram kargaşasına yol açar. Ancak çoğu zaman kuralların uygulanması bazı olumsuzluklara neden olabilir. Bunun nedeni kuralların bazen özgürlükleri sınırlaması, onların katı uygulanması ve esnekliğe yer verilmemesi, insanların bazen çok kurala karşı çıkması bunlardan birkaçıdır. Kuralların olumsuz yanları aşağıda sayılmıştır. Kuralların aşırı katılıkla izlenmesi, tekdüzelik, can sıkıntısı, hatta haksızlık yaratır, Farklı durumlarda gösterilmesi gereken esnekliği önler. İlişkileri mekanikleştirir, morali düşür, sınıf iklimini bozar. Kurallara sıkı sıkıya bağlılık, amaçlarla araçların yer değiştirmesine neden olur. Birey, kuralın belirttiğinden fazlasını, iyisini yapmaktan kaçınabilir. 2.5.2. SINIF KURALLARININ DİSİPLİNLE İLİŞKİSİ Sınıf kurallarının disiplinle yakından ilişkisi vardır. Her şeyden önce kurallar, disiplin kavramına açıklık getirir. Disipline aykırı davranışlar genellikle kural tanımazlığın bir sonucudur. Diğer yandan kurallara uyulması, disiplin sorunlarını azaltacaktır. Buna benzer açıklamalar aşağıda verilmştir. Sınıf kurallarının iyi belirlenmiş olması disiplin sorunlarını azaltır. Sınıf kurallarının belirlenmesi ve uygulanmasında öğretmenin anlayışı önemli yer tutar. Kurallar, öğrencilerin eğitim-öğretim etkinliklerine daha etkili katılmalarına yardım ederken onların diğer yandan kişiliklerinin gelişimine katkı sağlar. Sınıf kurallarının uygulanması için her öğretmen yeterli zaman ayırmalıdır. Bu benim dersimle ilgili değil demek doğru olmaz. 2.6. SINIF KURALLARI İLE İLGİLİ YANLIŞ ALGILAR Sınıf kuralları ile ilgili bazı yanlış algılar vardır. Bu algıların bazıları mantıki bir temelden yoksundur. Ancak yaygın olarak böyle görülür. Bu yanlış algının öğretmenler tarafından dikkate alınması lazım gelir. Toplumda da buna benzer yanlış algılar vardır. Özellikle kuralların toplumsal uygulamalarında buna benzer durumlara rastlanır. Herkes görüşü kendisine göre yorumlar ve doğru kabul eder. Bu yanlış algılardan bir kaçı aşağıda verilmiştir. Sınıf kurallarını hazırlamak ve uygulamak zaman alıcıdır. Kurallar, öğrencilerin demokratik katılımını engeller. Kurallar yazılı olarak kalır öğrenci davranışlarına pek yansımaz. Öğrenciler, kural olmadığında daha özgür hareket ederler. Kural koyan öğretmen, öğrencilerce sevilmezler. Kural öğretimi kesin olarak önemli bir sorundur. 9

SINIF YÖNETİMİ 12 2.7. KAYNAKLAR Ergun, Mustafa (2014). Sınıf Yönetimi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi PPT sunu slayt Yaşar, Mustafa (2014). Sınıf Yönetimi, Çukurova Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, PPT sunu slayt Kıran, Hüseyin (ed.) (2009). Etkili Sınıf Yönetimi, Anı Yayıncılık Öğretmen Platformu(2014). http://forum.ogretmenplatformu.com/konu-ornek-sinif-kurallari. html 10