FARKLI DÜÞÜNMEYE YÖNLENDÝREN ÝFADELER Okuduðumuz metinlerde ve konuþmalarýmýzda geçen bazý ifadelerden sonra düþüncenin deðiþtiðini fark ederiz. Bu ifadeler þunlardýr: ama, fakat, veya, ya da, yalnýz, ancak, buna raðmen vb. "Parka gidecektik ama yaðmur yaðýnca vazgeçtik." cümlesinde "ama" ifadesine kadar parka gidileceðini, bu ifadeden sonra ise bir sebepten dolayý gidilemediði anlaþýlýr. "Anneler Günü için anneme kolye ya da yüzük alacaðým." cümlesinde ise "ya da" ifadesine kadar kolye alýnacaðý, bu ifadeden sonra yüzük de alýnabileceði belirtilmiþ. Farklý düþünmeye yönlendiren bu ifadeleri doðru ve yerinde kullanmaya özen göstermeliyiz. Aþaðýdaki cümleleri koyu yazýlan ifadelerin kullanýlýþýna dikkat ederek okuyunuz. Dün akþam size uðradým ama evde yoktunuz. Kardeþlerimden biri çok yaramaz fakat diðeri çok uslu. Kahvaltýda süt veya portakal suyu içerim. Seninle gelirim ancak hava kararmadan eve dönmem gerekiyor. Erken geleceðine söz vermiþti buna raðmen geç kaldý. Annem size gelmeme izin verdi yalnýz sizde kalmama izin vermedi. Alýþtýrma 9 Aþaðýdaki cümleleri farklý düþünmeye yönlendiren ifadelerden sonra gelebilecek uygun sözlerle tamamlayýnýz. Dün seni telefonla aradým ama... Yaz tatilinde ya basketbol ya da... Sana bir sýr vereceðim yalnýz... Sabahleyin hava güneþliydi fakat... Veli toplantýsýna annem veya...... Alýþtýrma 10 Aþaðýdaki cümlelerin noktalý yerlerini farklý düþünmeye yönlendiren ifadelerin uygun olanlarýyla tamamlayýnýz. Hafta sonu ya sinemaya... tiyatroya gideceðiz. Funda bizimle gelecekti... iþi çýktýðý için gelemedi. Ekmek almak için fýrýna gittim... fýrýnda hiç ekmek kalmamýþtý. Çok uykusu gelmiþti... okuduðu kitabý bitirmeye kararlýydý. Sýnav sonuçlarý yarýn... öbür gün açýklanacakmýþ. 162
KARÞILAÞTIRMA Konuþmalarýmýzda ve yazýlarýmýzda karþýlaþtýrmalar yapmak için bazý ifadelerden yararlanýrýz. Okuduklarýmýzda yapýlan karþýlaþtýrmalarda da bu ifadelerle karþýlaþýrýz. Ömer ve Arda adlý ikiz kardeþlerin benzerlik ve farklýlýklarýný karþýlaþtýrma ifadelerini kullanarak yazalým: Ömer de Arda gibi sarý saçlýdýr. Ömer, Arda'dan farklý olarak uzun boyludur. Arda, Ömer'den daha kiloludur. Ömer'in de ayný Arda gibi gözleri mavidir. Arda da Ömer kadar çalýþkan ve düzelidir. Ömer ile Arda benzer olarak ayný takýmý tutarlar. Arda ile Ömer'in konuþmalarý birbirine çok benzer. Ömer, futbola Arda'dan daha meraklýdýr. Arda, Ömer'den farklý olarak basketbolla da ilgilenir. Alýþtýrma 11 Bir arkadaþýnýzla benzer ve farklý özelliklerinizi karþýlaþtýrma ifadelerinden yararlanarak anlatýp yazýnýz. Kiþiler veya nesneler arasýndaki benzerlik ve farklýlýklar benzer olarak, farklý olarak, aynýsý, den daha,.kadar, gibi vb. ifadelerinden yararlanarak ortaya koyulur.................................... Alýþtýrma 12 Aþaðýdaki cümlelerin noktalý yerlerini karþýlaþtýrma ifadelerinin uygun olanlarýyla tamamlayýnýz. Limon, portakaldan... ekþidir. Eda'nýn elbisesinin... bende de var. Kemal, Orhan... hýzlý koþamaz. Amcam da babam... çocuk doktorudur. Küçük teyzem annemden... olarak sarýþýn ve yeþil gözlüdür. Suna, Leyla'yla... olarak ayný müzik aletini çalmaktadýr. 163
SEBEP - SONUÇ ÝLÝÞKÝLERÝ Bir olayýn ya da düþüncenin sebebini öðrenmek için Neden? ve Niçin? sorularýný sorarýz. Çünkü, bunun nedeni, bu nedenle, olduðu için, bunun sonucunda, için, bu yüzden, -medikçe, dolayýsýyla ifadeleriyle düþünceler, olaylar vb. arasýnda sebep-sonuç iliþkileri kurarýz. Aþaðýdaki metni okuyalým ve metinle ilgili sebep-sonuç iliþkileri kuralým: Son dersten çýkýþ zili çalmýþtý. Öðrenciler okulun kapýsýndan koþarcasýna çýkýyorlardý. Evlerine gitmek isteyen öðrencileri dýþarýda kar ve soðuk karþýlamýþtý. Burcu, az ileride bir öðrenci kalabalýðý gördü. Kalabalýða hýzla yaklaþtý. Bazý arkadaþlarýnýn yaralý bir güvercini ayaklarýyla iterek uçurmaya çalýþtýklarýný gördü. Þaþkýnlýkla, Ne yapýyorsunuz? Hiç mi acýmýyorsunuz? dedi. Arkadaþlarýnýn hepsi sessizce daðýldýlar. Burcu, korku ve acýdan kývranan güvercini yerden aldý. Üþümemesi için kolarýnýn arasýna alýp göðsüne bastýrdý. Eve geldiðinde yaþadýklarýný annesine anlattý. Birlikte güvercine pansuman yapýp yaralarýný sardýlar. Evin sýcak havasý, verilen yiyecek ve su güvercini kendine getirmiþti. Bu güven içinde uykuya daldý. Burcu ise yeni arkadaþýnýn durumunu düþünmekten sabaha kadar uyuyamamýþtý. Öðrenciler okulun kapýsýndan koþarcasýna çýkýyorlardý çünkü son dersten çýkýþ zili çalmýþtý. Burcu nun þaþýrmasýnýn nedeni bazý arkadaþlarýnýn yaralý güvercini ayaklarýyla iterek uçurmaya çalýþmasýdýr. Burcu arkadaþlarýna Ne yapýyorsunuz? Hiç mi acýmýyorsunuz? dedi, bu nedenle arkadaþlarý sessizce daðýldýlar. Burcu, güvercinin üþümemesi için güvercini kollarýnýn arasýna alýp göðsüne bastýrdý. Burcu, güvercinin durumunu düþünüyordu bu yüzden sabaha kadar uyuyamadý. Evin sýcak havasý, Burcu ve annesinin verdiði yiyecek ve su sonucunda güvercin kendine geldi. Alýþtýrma 13 Yeþil kutulardaki ifadelerle pembe kutulardaki ifadeleri, anlamlý sebep-sonuç iliþkileri oluþacak þekilde eþleþtiriniz. Boya kalemlerimi çantama koymamýþým babasýnýn yurt dýþýna gitmesiymiþ. Hava çok soðuk olduðu için Ona bir daha güvenemem dolayýsýyla resim dersine katýlamadým. bu yüzden hasta olmuþ. Üzgün olmasýnýn nedeni Antrenmandan sonra soðuk su içmiþ çünkü bana verdiði sözü tutmadý. evde oturmayý tercih ettik. 164
KONU TESTÝ 3 1. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde karþýlaþtýrma yapýlmamýþtýr? A. Ayþe, Gizem'den farklý olarak uzun saçlýdýr. B. Babasýndaki benin aynýsý oðlunda da vardý. C. Televizyon, radyodan daha yeni bir araçtýr. D. Bu kadar iþiniz olduðunu bilseydim gelmezdim. 2. Aþaðýdaki cümlelerin hangisi "Aslý da flüt çalar ama Aylin kadar iyi çalamaz." cümlesiyle ayný anlama gelmektedir? A. Aylin, Aslý'dan daha iyi flüt çalar. B. Aylin, Aslý kadar iyi flüt çalamaz. C. Ne Aslý ne de Aylin iyi flüt çalar. D. Aslý da Aylin kadar iyi flüt çalar. 3. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde iki arkadaþýn fiziksel özelliklerindeki benzerlikle ilgili bir karþýlaþtýrma yapýlmýþtýr? A. Ömer de Caner gibi kýsa boylu ve þiþmandýr. B. Hakan, Serkan'dan daha güler yüzlüdür. C. Hande'nin saçlarý Oya'nýnkiler gibi düz deðildir. D. Gamze de Burcu da çok güzel resim yaparlar. 4. "Ýçin" kelimesi aþaðýdaki cümlelerin hangisinde sebep-sonuç iliþkisi kurmak amacýyla kullanýlmamýþtýr? A. Hava yaðmurlu olduðu için çamaþýrlar kurumadý. B. Karným çok aðrýdýðý için hastaneye gittik. C. Cam açýk kaldýðý için içerisi tozlanmýþ. D. Bu eþyalar için çok para harcadýk. 5. "Dýþarý çýkarken en kalýn giysilerimi giydim... bugün hava çok soðuk." cümlesinde noktalý yere aþaðýdakilerden hangisi gelmelidir? A. çünkü B. bu nedenle C. bu yüzden D. için 6. I. Demir ile Erdir ikiz kardeþtiler. II. Birinci sýnýfý bitirip ikiye geçmiþlerdi. III. Ýkisi de iyi yürekli ama yaramazdýlar. IV. Yaramazlýklarý yüzünden arkadaþlarý onlarla oyun oynamaya çekinirlerdi. Yukarýdaki paragrafýn hangi cümlesinde sebep-sonuç iliþkisi vardýr? A. I B. II C. III D. IV 7. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde karþýlaþtýrma yapýlmýþtýr? A. Ayþe'deki bazý huylarýn aynýsý kardeþinde de var. B. Pazardan elma, portakal ve mandalina aldým. C. Annemle teyzem haftada en az bir gün buluþurlar. D. Eve gider gitmez yatýp uyuyacaðýný söyledi. 8. "Gelincik, pek çok çiçekten...v hassas bir çiçektir." cümlesinde noktalý yere aþaðýdakilerden hangisi yazýlabilir? A. kadar B. daha C. gibi D. ayný 165
9. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde bir durum sebebiyle birlikte verilmiþtir? A. Yüzünden üzgün olduðu anlaþýlýyordu. B. Metni okumadým, bu yüzden sorularý yanýtlayamadým. C. Kardeþimin yüzünden ne hissettiðini anlayabilirim. D. Aðabeyim hafta sonu yüzden fazla soru çözmüþ. 10. "Yarýn size gelemem... evde yapmam gereken iþler var." cümlesinde noktalý yere aþaðýdakilerden hangisi yazýlmalýdýr? A. bunun sonucunda B. için C. çünkü D. bu nedenle 11. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde noktalý yere "için" yazýlabilir? A. Annemi üzdüðüm... çok piþmaným. B. Seni aramadým... sana çok kýzgýným. C. Hava güneþliydi... birden yaðmur baþladý. D. Gözlüklerimi kaybettim ne yapacaðýmý bilmiyorum. 13. Aþaðýdaki cümlelerin hangisi "Ablam da ben de ayný boydayýz." cümlesiyle ayný anlama gelmektedir? A. Ablamla ben benzer olarak ayný boydayýz. B. Ablam benden daha uzun boyludur. C. Ben, ablam kadar uzun boylu deðilim. D. Ne ablam ne de ben uzun boyluyuz. 14. I. Emre, Hakan'dan daha iyi futbol II. oynar. Ne Emre ne de Hakan iyi futbol oynar. III. Hakan da futbol oynar ama Emre kadar iyi oynayamaz. Yukarýdaki cümlelerden hangileri ayný anlama gelmektedir? A. I ile III B. II ile III C. I, II ve III D. I ile II 15. "Maçý kazanmadýk çünkü...." cümlesi aþaðýdakilerden hangisiyle devam edebilir? A. karþý takým daha iyi oynuyordu. B. çok iyi oynadýk. C. takýmýmýzýn oyuncularý çok iyiydi. D. futbol oynamayý severim. 12. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde sebep - sonuç iliþkisi yoktur? A. Yarýn sýnavým var bu nedenle bu gece erken yatacaðým. B. Babam yurt dýþýnda bu yüzden onu çok özlüyorum. C. Siz de diðerleri gibi burada oturup bekleyebilirsiniz. D. Hava karardýðý için ýþýklarý açýp perdeleri kapattýk. 166
ÖNEM BELÝRTEN ÝFADELER Okuduðumuz ve dinlediðimiz metinlerde geçen bazý ifadeler metinde önemli olaný vurgulamaya yarar. Bu ifadelerden bazýlarý þunlardýr: Baþlýca, daha iyi, özellikle, en iyisi, en kötüsü, en az, daha kötü vb. Aþaðýdaki metni koyu yazýlan ifadelere dikkat ederek okuyunuz. Beyaz peynir ve sütte kalsiyum vardýr. Bu gýdalarý her gün devamlý ve dengeli bir þekilde yersen kemik yapýn güçlenir. Büyürsün, özellikle de boyun uzar. Protein içeren baþlýca besin yumurtadýr. O da kas yapýsýný güçlendirir, büyüme ve zihinsel geliþimi artýrýr. Portakalda ve sýkýlmýþ suyunda C vitamini bol miktarda vardýr. Vitaminler de en az diðer besinler kadar önemlidir. Bizi hasta olmaktan korur. Bal ise kýþýn soðuk günlerinde enerji saðlar ve vücudun daha çabuk ýsýnmasýna yardým eder. Bu da demektir ki okulda anlatýlan derslerinizi daha iyi anlayabilmek ve baþarýlý olabilmeniz için faydalýdýr. Alýþtýrma 14 Aþaðýdaki cümlelerin noktalý yerlerini önem belirten ifadelerden uygun olanlarýyla tamamlayýnýz. Söylediklerimi dinlemiyor... aklýna ne eserse onu yapýyordu. Yaz aylarýnda... aðustos ayýnda herkes tatile gittiði için þehir bomboþ kalýr. Denediði elbiselerin içinde... kýrmýzý çiçekli olanýydý. Gürültü kirliliði de... hava kirliliði kadar üzerinde durulmasý gereken bir sorundur. Erozyonun... nedeni, topraðý koruyan bitki örtüsünün yok olmasýdýr. Alýþtýrma 15 Aþaðýdaki cümleleri önem belirten ifadelerden sonra gelebilecek sözlerle tamamlayýnýz. Dengeli beslenmenin baþlýca yararý... Annesinin sözünü dinlemiyor daha kötüsü... Araþtýrmalarýmda çeþitli kaynaklardan yararlanýrým özellikle... Giydiði giysiler içinde en iyisi... Günde en az... Bütün dersleri severim özellikle... 167
GENEL VE ÖZEL DURUMLARI BÝLDÝREN ÝFADELER Okuduðumuz ve dinlediðimiz metinlerde geçen genel olarak, genellikle, çoðunlukla, sýk sýk, her zaman, tamamen ifadeleri özel durum bildiren ifadelerdir. Özel olarak, birkaçý, bunlardan biri, sadece ifadeleri ise özel durum bildiren ifadelerdir. Aþaðýdaki paragrafý koyu yazýlan ifadelere dikkat ederek okuyunuz. Soner her akþam erken yatar. Sadece cuma ve cumartesi akþamlarý birkaç saat daha fazla televizyon izler. Pazar günleri genellikle evde ailece kahvaltý ederler. Bazen de anneannelerinin özel olarak hazýrladýðý gözlemeleri yemek için ona kahvaltýya giderler. Soner in iki tane muhabbet kuþu var. Bunlardan birini odasýnda besliyor ama ikisinin de bakýmlarýný hiç aksatmýyor. Sýk sýk yemeklerini veriyor, sularýný deðiþtiriyor. Soner için tamamen bir hayvan aþýðý demek doðru olur. Alýþtýrma 16 Bir hafta boyunca okulda genel olarak neler yaptýðýnýzý yazýnýz...................... Alýþtýrma 17 Aþaðýdaki cümlelerden genel durum bildirenlerin baþýna G, özel durum bildirenlerin baþýna Ö yazýnýz. ( ) Her zaman buluþma yerine on dakika erken giderdim. ( ) Bazý günler kendimi iyi hissetmediðimde yüzüm asýk olur. ( ) Genellikle yatmadan önce ýlýk bir bardak süt içerim. ( ) Arkadaþlarýmdan birkaçý doðum günüme gelmeyeceklerini söyledi. ( ) Genel olarak odamý düzenli tutarým. ( ) Sadece pazar günleri ailece kahvaltý edebiliyoruz. ( ) Annem kanadý yaralý kuþla özel olarak ilgilendi. ( ) Çoðunlukla sokaðýmýzdaki büyük marketten alýþveriþ ederiz. ( ) Köydeki arkadaþlarýma sýk sýk mektup yazarým. ( ) Uçurtmalardan birinin kuyruðu o kadar büyüktü ki gözlerimize inanamadýk. ( ) Kardeþimle ben genellikle sokaðýmýzdaki parkta oynarýz. 168
DESTEKLEYÝCÝ VE AÇIKLAYICI ÝFADELER Örneðin, örnek olarak, özellikle, gibi, açýkçasý, açýklamak gerekirse, yani, baþka bir deyiþle, benim de düþündüðüm gibi, doðrusu, hatta gibi ifadeleri anlatýlan konuyu açýklamak ve örneklemek için kullanýrýz. Düþünce ve duygularýmýzý desteklemek, örnekler vermek için konuþmalarýmýzda ve yazýlarýmýzda da bu ifadelerden yararlanýrýz. Destekleyici ve açýklayýcý bu ifadeler anlatýlanlarýn daha iyi anlaþýlmasýný saðlar. Aþaðýdaki paragraflarý koyu yazýlan ifadelere dikkat ederek okuyunuz. Köydeki ninem hasta olunca komþu kadýnlar yemek yapýp götürdüler. Gençler ninemim evini her hafta gelip temizlediler. Muhtar, yakacak ihtiyacýný karþýladý. Yani bütün köylüler ninem için kollarý sývadýr. Ülkemiz, doðal yapýsý bakýmýndan dünyanýn en zengin ülkelerinden biridir. Yurdumuzun üç tarafýnýn denizlerle çevrili oluþu plajlarýn çok olmasýný saðlamýþtýr. Baþka bir deyiþle ülkemiz doðal yapýsý sayesinde bir turizm cenneti hâline gelmiþtir. Pazartesi ve salý günleri gitar kursunda, salý ve çarþamba günleri de bale kursuna gidiyordu. Perþembe ve cuma günleri kardeþini parka götürüyordu. Hafta sonlarý ise yüzme kursuna devam ediyordu. Doðrusu kendine zaman ayýracak vakti yoktu. Okuduðum ve çok beðendiðim kitaplarý biraz zaman geçtikten sonra tekrar okurum. Örneðin Gülten Dayýoðlu'nun Fadiþ adlý kitabý geçen hafta tekrar okumaya baþladým. Konuþurken ses tonumuzu iyi ayarlamalýyýz. Özellikle çok baðýrmamalý ya da karþýmýzdakinin duyamayacaðý kadar kýsýk sesle konuþmamalýyýz. Alýþtýrma 18 Aþaðýdaki cümleleri uygun ifadelerle tamamlayýnýz. Ýletiþim araçlarý çok hýzlý geliþiyor, açýkçasý... Hem etle hem de otla beslenen hayvanlara örnek olarak...... gibi giysiler yaz mevsimine özgüdür. Yazýn özellikle öðle saatlerinde... Kýþ meyvelerini severim yani... Bazý hayvanlarýn sütünden, bazýlarýnýn etinden, bazýlarýnýn yününden yararlanýrýz. Baþka bir deyiþle... Arkadaþlarýmda aradýðým bazý özellikler vardýr. Açýklamam gerekirse... En sevdiðim mevsim ilkbahardýr, doðrusu... Uzun yolculuklarý severim hatta... 169
ÖZETLEYEN VE SONUÇ BÝLDÝREN ÝFADELER Okuduðumuz metinlerde karþýlaþtýðýmýz ve yazýlarýmýzda kullandýðýmýz özet olarak, özetle, kýsacasý gibi kelimeler özetleyen ifadelerdir. Anlatýlan bir konu, durum, olay, düþünce sonuca baðlanmak istendiðinde ise son olarak, böylece, sonucunda, sonuç olarak gibi ifadeler kullanýlýr. Aþaðýdaki paragraflarý koyu yazýlan ifadelere dikkat ederek okuyunuz. Turistleri en çok mutlu eden ulusumuzun konukseverliðidir. Çünkü onlar konuk sayýlýrlar. Güler yüzle karþýlanmak isterler. Biz de yeni dostlar edinerek onlarý ülkemize davet edelim. Böylece ülke turizmine katkýda bulunalým. Önce deniz kýyýsýndaki çöpleri týrmýkla temizledik. Sonra topladýðýmýz çöpleri denizin iki yüz metre kadar uzaðýna taþýdýk. Daha sonra bir çukur kazýp çöpleri yaktýk. Son olarak küllerini topraða gömdük. Kütüphaneden dýþarý çýkýnca neler yaptýðýmýzý konuþtuk. Oylum, roman, okumuþ; Tunç da matematik ödevini yapmýþtý. Sevil ise ansiklopedilerden uzayla ilgili bölümleri okumuþtu. Kýsacasý hepimiz ayrý bir çalýþma yapmýþtýk. Savaþýn bitip barýþýn olduðu, kötülüklerin yok olup iyiliklerin var olduðu, nefretin deðil, sevginin olduðu özetle yaþanasý bir dünya istiyorum. Alýþtýrma 19 Aþaðýdaki paragraflarý özetleyen ve sonuç bildiren ifadelerden sonra gelebilecek cümle ya da cümlelerle tamamlayýnýz. Günde üç öðün yemek yiyorum. Et, süt, meyve ve sebze tüketiyorum. Yemek ayýrt etmiyorum. Kýsacasý..... Ýnternet medyanýn bir parçasýdýr ancak çok seçeneðe sahip olmasý açýsýndan medyadan daha üstündür. Ýnternette geri beslenme açýsýndan müthiþ bir olanak vardýr. Bir gazeteyi al demekle bir siteyi izle demek birbirinden çok farklýdýr. Sonuç olarak... 170
Plansýz kentleþme çevreyi kirletiyor ve doðanýn dengesini bozuyor. Birçok fabrika, atýklarýný akarsulara, denizlere boþaltýyor, denizlerimizi kirletiyor. Orman bakýmýndan günden güne yoksullaþýyoruz. Özetle......... Keþke elimde sihirli bir deðnek olsa! Önce dünyadaki tüm kötülükleri yok etmek için kaldýrýrým deðneðimi. Sonra çocuklara deðdiririm aðlamasýnlar hiç diye. Derdi, sýkýntýsý olan tüm insanlara koþar, deðneðimle yardým ederim. Böylece............ Gamze proje ödevimiz için gereken kaynaklarý saptayacak. Canan bu kaynaklara nasýl ulaþacaðýmýzý belirleyecek. Gizem ise kaynaklara eriþip ödevimiz için gerekli bilgileri toplayacak. Özetle... Anneme sofrayý hazýrlamasýnda yardým ederim. Kardeþim derslerinde zorlandýðýnda aðabeyim ona destek olur. Tamirat iþlerinde babamýn en büyük yardýmcýsý da benim. Yani... Tüketici haklarý ayný zamanda tüketici sorumluluðunu gerektirmektedir. Sorumluluk bilincinin geliþmediði durumlarda verilen haklarýn hem deðeri anlaþýlamamakta hem de hayata geçirilememektedir. Sonuç olarak... Ülkemize turist gelmesini istiyorsak, onlara karþý güler yüzlü, iyiliksever, temiz, hoþgörülü olmalýyýz. Turistler konuklarýmýz sayýlýr. Konuklarýmýzý rahat ettirmek için her çabayý göstermeliyiz. Böylece... 171
KONU TESTÝ 4 1. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde önem belirten bir ifade kullanýlmýþtýr? A. Havalarýn bu kadar sýcak olmasýnýn baþlýca nedeni küresel ýsýnmadýr. B. Yaptýðýnýn kötü olduðunu biliyordu ama yine de kendini engelleyemiyordu. C. Pazartesi günü erkenden yola çýkacaðýmýzý söyleyince þaþýrdýk. D. Geç kalamamasý için onu uyardýðým hâlde yarým saattir onu bekliyorum. 2. "Evcil hayvanlarýn... kedi ve köpeklerin aþýlarý düzenli olarak yaptýrýlmalýdýr." cümlesinde noktalý yere aþaðýdakilerden hangisi yazýlmalýdýr? A. özellikle B. en iyisi C. en az D. daha kötü 3. (I) Oktay beþinci sýnýfa geçmiþti. (II) Yaþýna göre büyük gösteriyordu. (III) Baþkalarýna iyilik yapmaktan hoþlanýrdý ama çok da þakacýydý. (IV) Özellikle bu þakacýlýðý yüzünden arkadaþlarýný gücendirdiði olurdu. Yukarýdaki paragrafýn hangi cümlesinde önem belirten ifade vardýr? A. I B. II C. III D. IV 4. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde diðerlerinden daha sýk yapýlan bir eylemden söz edilmektedir? A. Babamla birlikte ara sýra balýk tutmaya gideriz. B. Hande sadece hafta sonlarý kursa gidiyor. C. Annem her sabah erkenden kalkar, çayý demler. D. Bazen ben de onlarýn sohbetlerine katýlýrým. 5. I. Öðrencilerden biri okuduðu hikâyeyi beðenmediðini söyledi. II. Köy halký tamamen doðal gýdalarla besleniyordu. III. Çoðunlukla öðleden sonra gelir, akþama kadar yanýmýzda kalýr. IV. Sadece bir saatliðine oraya gitmene izin verebilirim. Yukarýdaki cümlelerin hangisinde ya da hangilerinde özel durum bildiren ifade kullanýlmýþtýr? A. Yalnýz I B. I ve IV C. II, III ve IV D. I ve III 6. "Güneþ... doðudan doðar, batýdan batar." cümlesini tamamlayan en uygun ifade aþaðýdakilerden hangisidir? A. her zaman B. genellikle C. çoðunlukla D. ara sýra 7. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde özetleyen ve sonuç bildiren bir ifade yoktur? A. Balýklarý, kuþlarý, böcekleri kýsacasý bütün hayvanlarý çok severim. B. Her çeþit yiyecekten yeterince yemeliyiz, özetle dengeli beslenmeliyiz. C. Camlarý sildiler, halýlarý süpürdüler, yerleri paspas yaptýlar, sonuçta ev tertemiz oldu. D. Yemeðimizi yedikten sonra bahçeye çýkýp saklambaç oynamaya karar verdik. 8. "Çoðunlukla erken yatar, erken kalkarým." cümlesinde altý çizili sözcüðün yerine aþaðýdakilerden hangisi yazýlýrsa cümle farklý bir anlam kazanýr? A. genellikle B. genel olarak C. her zaman D. ara sýra 172
9. Makineleþme, hayvan gücünden yararlanmaya son vermiþtir.... hayvanlarýn gücü yerine etinden, sütünden, yününden yararlanýlarak ekonomiye daha çok katký saðlanmýþtýr. Onur un sözlerinde noktalý yere aþaðýdakilerden hangisi yazýlabilir? A. Baþka bir deyiþle B. Baþlýca C. Sonucunda D. En kötüsü 10. (I) Size önce þunu söyleyeyim ki güler yüzlü olmak için hastalýksýz ve saðlam olmak gerekir. (II) Gülen bir adam, hayatýndan hoþnut demektir. (III) Oysa yaþamaktan zevk almak ancak saðlýklý olmaya baðlýdýr. (IV) Doðrusu ne kadar zengin olursanýz olunuz eðer saðlýðýnýz yerinde deðilse tam anlamýyla mutlu olamazsýnýz. Yukarýdaki paragrafýn numaralandýrýlmýþ cümlelerinin hangisinde destekleyici ve açýklayýcý bir ifade yer almaktadýr? A. I B. II C. III D. IV 11. "Tabaðýndaki yemeði bitirmiyor,... sofradan öylece kalkýp odasýna gidiyordu." cümlesinde noktalý yere aþaðýdakilerden hangisi yazýlmalýdýr? A. daha kötüsü B. en iyisi C. en az D. en az 12. Aþaðýdaki ifadelerden hangisini gerçekleþme sýklýðý bakýmýndan diðerlerinden farklý durumlarda kullanýrýz? A. ara sýra B. bazen C. zaman zaman D. çoðunlukla 13. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde örnekleyici bir ifade yoktur? A. Yoðurt, tereyaðý gibi yiyecekler sütten yapýlýr. B. Örneðin, timsahlar hem karada hem de suda yaþar. C. Örnek bir öðrenci olmak için çok çalýþýyor. D. Yazý türlerine örnek olarak roman, hikâye, masal verilebilir. 14. Hoþgörü olmadan dostluk, arkadaþlýk ve barýþtan söz edilemez. Hoþgörülü olmak, kazanabileceðimiz en güzel kiþilik özelliklerinden biridir. Bu özellik sayesinde arkadaþlarýmýzla ve çevremizle daha iyi ve kalýcý iliþkiler kurarýz. Arkadaþlarýmýza karþý daha anlayýþlý olur, onlarý daha çok severiz. Aþaðýdakilerden hangisi Can ýn sözlerinden çýkarýlacak bir sonuç deðildir? A. Hoþgörü, dostluðun ve arkadaþlýðýn olmazsa olmazýdýr. B. Çevremizdekilerle kalýcý iliþkilerimizin olmasý için hoþgörülü olmalýyýz. C. Hoþgörülü olursak çevremizde sevilen ve anlayýþ gösterilen biri oluruz. D. Bir insan doðuþtan hoþgörülü deðilse sonradan bu özelliði kazanamaz. 15. (I) Eðer konuþmada baþarýlý olmak isterseniz, her þeyden önce içtenlikli olun. (II) Hep siz konuþmayýn. (III) Kullandýðýnýz kelimelere özellikle sesinize özen gösterin. (IV) Hem baþkalarýnýn konuþmalarýný hem de kendi konuþmalarýnýzý inceleyin. Yukarýdaki paragrafýn hangi cümlesinde destekleyici ve açýklayýcý bir ifade vardýr? A. I B. II C. III D. IV 173