.... 1..13.13.13.13 1.13.... 1..13.13.13.13 1.13.... 1..13.13.13.13 1.13.... 1..13.13.13.13 1.13 ÖZET Aralık ayında tüketici fiyatları yüzde, oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde 7, a yükselmiştir. Aylık enflasyon üzerinde enerji fiyat gelişmeleri etkili olurken, yıllık enflasyonun seyrinde yıl genelinde yüksek seyreden gıda fiyatları belirleyici olmuştur. Son dönemde temel enflasyon göstergeleri aşağı yönlü bir seyir izlemektedir. Üretici fiyatlarının değişmediği varsayımı altında Ocak ayı başında yapılan vergi ayarlamalarının enflasyon üzerindeki net etkisi yaklaşık, puan seviyesinde hesaplanmaktadır. Ancak vergi artışlarının nihai fiyatlara yansımasında firmaların fiyatlama davranışları belirleyici olacaktır....değerlendirmeler... Aralık ayında tüketici fiyatları yüzde, oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde 7, a yükselmiştir. Böylece tüketici fiyat enflasyonu yıl sonunda belirsizlik aralığının üzerinde kalmıştır. Bu dönemde ÖKTG-H ve ÖKTG-I endekslerinin yıllık artış oranı önceki aya kıyasla sırasıyla,17 ve,1 puanlık azalış göstererek yüzde 7,11 ve yüzde 7, olarak gerçekleşmiştir. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, gıda ve hizmet gruplarının katkısında belirgin bir değişiklik gözlenmezken enerji grubunun katkısı,3 puan artmıştır. Öte yandan, temel mal grubunun katkısı sınırlı oranda azalmıştır. 1 1 TÜFE İşlenmemiş Gıda, Al. İç. ve Tütün Dışı TÜFE TÜFE ÖKTG-H ÖKTG-I Hizmet fiyatları Aralık ayında yüzde,39 oranında artmış ve grup yıllık enflasyonu yüzde 7,9 olmuştur. Alt gruplar itibarıyla yıllık enflasyonun haberleşme ve ulaştırma hizmetlerinde gerilediği kira, lokanta otel ve diğer hizmetlerde ise yükseldiği gözlenmektedir. Yıl sonu itibarıyla kira yıllık enflasyonu yüzde, ile son beş yılın en yüksek düzeyine ulaşmıştır. Bu dönemde mevsimsellikten arındırılmış veriler hizmet enflasyonunun ana eğiliminde belirgin bir değişikliğe işaret etmemektedir. Temel Mal Hizmet 9 9 3 3-3 Diğer Hizmetler Ulaştırma Hizmetleri Lokanta ve Oteller Haberleşme Hizmetleri Kira I
.... 1..13.13.13.13 1.13.... 1..13.13.13.13 1.13.... 1..13.13.13.13 1.13.... 1..13.13.13.13 1.13 Temel mal grubu yıllık enflasyonu Aralık ayında,7 puanlık düşüşle yüzde, ye gerilemiştir. Bu gelişmede büyük ölçüde giyim grubu etkili olurken yılın ikinci yarısında gözlenen Türk lirasındaki değer kaybının yansımalarının yavaşlayarak sürdüğü görülmektedir. Giyim grubu fiyatları bu dönemde yüzde,3 oranında düşmüş ve grup yıllık enflasyonu yüzde, ye gerilemiştir. Giyim dışı temel mallarda ise yıllık artış oranı yatay seyretmiştir. Mevsimsellikten arındırılmış veriler temel mal artış eğiliminde Aralık ayında zayıflamaya işaret etmiştir. 1 1 Otomobil Elektrikli ve Elektriksiz Aletler 1 Mobilya - - Giyim ve Dayanıklı Hariç Temel Mallar Giyim Dayanıklı Mal Altın Hariç - Aralık ayında enerji fiyatları yüzde,3 oranında artmıştır. Bu gelişmede büyük oranda LPG ve tüp gaz fiyatlarındaki yükselişler (sırasıyla yüzde,1 ve yüzde 9,) belirleyici olmuştur. Bununla birlikte uluslararası petrol ve Türk lirasındaki değer kaybının etkisiyle benzin ve motorin fiyatlarında da artışlar gözlenmiştir. Sonuç olarak, enerji grubu yıllık enflasyonu son dönemdeki yükselişine rağmen yıl sonu itibarıyla yüzde, ile son dört yılın en düşük seviyesinde gerçekleşmiştir. 1 Gıda Enerji İşlenmemiş Gıda İşlenmiş Gıda 1 - Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon,1 puanlık düşüşle yüzde 9,7 ye gerilemiştir. İşlenmemiş gıda fiyatları bu dönemde yüzde,33 oranında artmıştır. Taze meyve sebze grubunda fiyat artışı sınırlı kalırken diğer işlenmemiş gıda grubunda genele yayılan fiyat artışlarına bağlı olarak yıllık enflasyon yüzde 1, e yükselmiştir. Sonuç olarak, işlenmemiş gıda grubu yıllık enflasyonu Aralık ayında yatay seyrederek yüzde, olmuştur. Buna karşın işlenmiş gıda fiyatları bu dönemde yüzde,73 oranında artarken grup yıllık enflasyonu ekmek ve tahıllar grubu kaynaklı olarak yüzde 7,11 e gerilemiştir. II
Aylık Yüzde Değişim Yıllık Yüzde Değişim Aralık 13 Aralık Aralık 13 Aralık TÜFE,,3 7,,1 1. Mallar,9,3 7,1, Enerji,3 -,, 13,79 Gıda ve Alkolsüz İçecekler 1, 1, 9,7 3,9 İşlenmemiş Gıda,33,3, -,7 Taze Meyve-Sebze, 7,7 7, -,79 Diğer İşlenmemiş Gıda 3,7 -,9 1,,3 İşlenmiş Gıda,73,9 7,11 9,37 Ekmek ve Tahıllar,9 1,7 9,71,9 Diğer İşlenmiş Gıda,1,, 7,77 Enerji ve Gıda Dışı Mallar -,97 -,33,9 3,7 Temel Mallar -,1 -,3,,9 Dayanıklı Mallar -, -,13,19, Dayanıklı Mallar (Altın Hariç) -,9 -, 7,,17 Alkollü İçecekler ve Tütün -,,1 1,,9 Altın -, -,1 -,9 -,73. Hizmetler,39,37 7,9 7,9 Kira,,37,, Lokanta ve Oteller,1,39 9, 9,31 Ulaştırma Hizmetleri -, -,1 7,,1 Haberleşme Hizmetleri -,1 1,1 3,9 7, Diğer Hizmetler*,, 1,3, 3. Temel Göstergeler İşlenmemiş Gıda, Al. İç. ve Tütün Dışı TÜFE,,, 7,7 ÖKTG-H,,1 7,11, ÖKTG-I -,11, 7,,1 *Diğer hizmetler: Kira, lokanta ve oteller, ulaştırma ile haberleşme hizmetleri dışında kalan hizmet endeksi. III
.... 1..13.13.13.13 1.13.... 1..13.13.13.13 1.13.... 1..13.13.13.13 1.13.... 1..13.13.13.13 1.13...ÜFE Aralık ayında üretici fiyatları yüzde 1,11 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu yüzde,97 ye yükselmiştir. Bu dönemde, fiyat artışları hem tarım hem de sanayi alt gruplarına yayılmıştır. Özellikle, yurt içi buğday, pirinç ve susam fiyatlarında son dört aydır gözlenen artışlar (birikimli olarak sırasıyla yüzde 3,, yüzde 1 ve yüzde,) tüketici fiyatlarına yansımasını sürdürmüştür. Son olarak, bu dönemde canlı hayvan fiyatları yıllık bazda gerilemeye devam etmiştir. Petrol Ürünleri Hariç İmalat Sanayi 1 - -1 - Aylık % Değişim, 3 Aylık Hareketli Ortalama Yıllık % Değişim (Sağ Eksen) 1 1 Tarım Bitkisel Ürünler ile Meyve ve Sebze Canlı Hayvanlar ve Hayvansal Ür. -1 Aralık ayında imalat sanayi fiyatları temelde son dönemde Türk lirasında gözlenen değer kaybına bağlı olarak yüzde, oranında artmıştır. Bu artışa en büyük katkı bu dönemde fiyatları belirgin oranda artan (yüzde 1,9) gıda imalatı grubundan gelmiştir. Aralık ayında petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatları ise ivmelenmesini sürdürmüş, grup yıllık artış oranı yüzde, olmuştur. MIGS sınıflamasına göre incelendiğinde, Aralık ayında sadece dayanıklı tüketim malları grubunda mücevherat fiyatlarındaki düşüş kaynaklı olarak gerileme gözlenmiştir. Bu dönemde, ara malları fiyatları özellikle tahıl, kağıt ve ana kimyasal madde fiyatlarındaki artışın etkisiyle yükselmiştir. Sermaye malları fiyatları motorlu taşıt ve motor parça fiyatları ile metal yapı malzemeleri fiyatlarına, dayanıksız tüketim malları fiyatları ise et ve et ürünleri fiyatlarına bağlı olarak artmıştır. Sonuç olarak, özellikle Türk lirasındaki değer kaybıyla Haziran ayından itibaren imalat sanayi fiyatlarında gözlenen yüksek oranlı artış eğilimi, önümüzdeki dönemde tüketici fiyatlarında maliyet yönlü baskıların olabileceğine işaret etmektedir. 1 1 - Sermaye Malları Ara Malları - Dayanıksız Tüketim Malları Dayanıklı Tüketim Malları IV
...TABLOLAR Aralık Ayı TÜFE ve Alt Kalemler (Yüzde Değişim) Ağırlık 13 Aylık Yıllık Aylık Yıllık TÜFE 1, 7,,3,1 Gıda ve Alkolsüz İçecekler,9 1, 9,7 1, 3,9 Alkollü İçecekler ve Tütün,7 -, 1,,1,9 Giyim ve Ayakkabı,3 -,,7-1,,17 Konut 1,,9,, 11,37 Ev Eşyası 7,,19,9,1,9 Sağlık,,7,, 1, Ulaştırma 17,99 1,1 9,77 -,7, Haberleşme, -,13 1, 1,3,9 Eğlence ve Kültür,9,19,1 -,17 1,9 Eğitim 1,91,1 1,,,1 Lokanta ve Oteller,1,1 9,,39 9,31 Çeşitli Mal ve Hizmetler,1 -,1,,1, Kaynak: TÜİK. Aralık Ayı ÜFE ve Alt Kalemler (Yüzde Değişim) Ağırlık 13 Aylık Yıllık Aylık Yıllık ÜFE 1 1,11,97 -,, Tarım 1,3,9 7, -,39 -,17 Bitkisel, Meyve ve Sebze Ürünleri 1,7 3, 13, -,13 -, Canlı Hayvanlar ve Hayvansal Ürünler,7,3 -,3-1,11-3, Sanayi 3,,, -,7 3,3 Madencilik 3,,, -,33,9 İmalat 7,1,,,1 1,7 Petrol Ürünleri Hariç İmalat 9,3,71,,3 1, Petrol ve Ana Metal Ürünleri Hariç İmalat,1,7,,13, Elektrik, Gaz ve Su, 1, -,9 -, 3, MIGS Sınıflamasına Göre ÜFE Gelişmeleri (Aylık Yüzde Değişim) Ara. Oca.13 Şub.13 Mar.13 Nis.13 May.13 Haz.13 Tem.13 Ağu.13 Eyl.13 Eki.13 Kas.13 Ara.13 Yıllık Ara Malları -,,,37,73 -,3, 1,3 1,33 1,1 1,7 -, 1,,, Sermaye Malları,3, 1,19 1,1,7, 1,1 1,9, 1,7 -,7 1,,7 11, Dayanıklı Tüketim Malları,9 -,97 -,9,1 -,9-1,, -, 1,39,3 -,,3 -,,1 Dayanıksız Tüketim Malları -,17,19,7 1,,,7,,31 1,,37,71,3 1,1, Enerji -,,33-7,3 1,17 -,, 1,,1-1,11 3,3 -,71 -,3 1, -1,7 Bu rapor, fiyat istatistiklerinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanmasını izleyen iş günü içinde yayımlanmakta ve TCMB nin bir önceki ayın enflasyon rakamlarına ilişkin ilk görüşlerini ifade etmekte olup, resmi fiyat istatistiklerinin açıklanması ile Para Politikası Kurulu toplantısı arasında geçen süre zarfında aylık enflasyon gelişmelerinin kamuoyu tarafından daha sağlıklı biçimde yorumlanmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. V