Tarife Dışı Politika Araçları İthal Kotaları İthal edilecek mal hacmi üzerine fiziki miktar veya değer olarak konulan sınırlamalardır. Amaç Yurtiçi tarım veya sanayi kesimini korumak Ödemeler bilançosu açıklarını kapatmak Global Kota Hükümetler, sadece ithal mal hacmini belirler, ithalatın hangi ülkeden ve kimler tarafından yapılacağına karışmaz. Tahsisli İthal Kotası Lisans sistemi uygulanır. Lisans kotaya tabi mallardan belirli miktar ithal edebilmek için ithalatçıya verilen özel izin belgesidir. Gümrük Tarife Kotaları İkili tarife sistemi uygulanarak kotalar yumuşatılır. Belirli miktarda mal yürürlükteki gümrük tarifesinden ithal edilirken bu miktar dolduğunda tarifeler yükseltilir. İthal Kotalarının Ekonomik Etkileri Fiyat c alanı Kıtlık rantı D S Gümrük tarifesinin olduğu durumlarda c alanı hazinenin vergi gelirini ifade eder! Kıtlık rantını kim alır? P3 P2 P1 O d S E M a F KOTA C Kıtlık rantı K N b L D Miktar Genellikle ithalatçılar tarafından alınır. Malın dış piyasası üzerinde tam bir denetime sahipse ihracatçılar alır. Lisansların açık artırma ile satılması durumunda devlet alır. 1
Karşılaştırma Gümrük Vergileri Vergiyi ödeyenler ürünü alabilir. Uygulaması daha saydamdır. Yüksek tarifeler, kaçakçılığı özendirir. İthal Kotaları Kota aşıldıktan sonra ürün yurtiçine giremez. Rüşvet ve yolsuzluklara daha açıktır. Sınırlı kotalar, kaçakçılığı özendirir. İthal Yasakları İthal yasakları hangi amaçla konulur? Lüks malların ithalini engelleyerek döviz tasarrufu sağlamak Yerli sanayi dış rekabetten tam olarak korumak Halk sağlığına ve kamu düzenine zararlı malların ülkeye girişini önlenmek Yeni Korumacılık Gönüllü İhracat kısıtlamaları Bir gelişmiş ülke (ithalatçı) ile emek-yoğun bir az gelişmiş ülke (ihracatçı) arasında yapılan anlaşma ile konulan kotalardır. Tekstil ve hazır giyim sektöründe uygulaması görülür. Görünmez Engeller Sağlık, Güvenlik ve Çevre Standartları: İdari ve Teknik Engeller yoluyla kısıtlamalar: Yurt İçi Katkı Zorunluluğu 2
İhracat Sübvansiyonları İhracatın özendirilmesi amacıyla piyasaya müdahale edimesidir. Vergi iadesi Dolaysız prim ödemesi Düşük faizli kredi imkanı İhracat kesimine ucuz girdi sağlanması İhracat Sübvansiyonlarının Etkisi Fiyat Etkisi Sübvansiyonlar ihracat ürünlerini yabancı para cinsinden ucuzlatır ve ticaret hadleri ülke aleyhine döner. Miktar Etkisi İhraç mallarının ucuzlaması nedeniyle ülkenin ürününe olan talep artar. Talep esnekliğinin yüksekliği dış ticaretten elde edilen kazancı belirler. İhracat Sübvansiyonlarının Etkisi Üreticiler, sübvansiyon verilen ürünü yurtiçine satmaktansa ihraç etmeyi tercih eder. Sübvansiyon verilen ihraç malının fiyatı yurtiçinde yükselir. Yurtiçi fiyat, ihraç fiyatı ile sübvansiyonun toplamına eşit olur. 3
İç Piyasaya Dönük Sübvansiyonlar İthalata rakip endüstrileri korumak amacıyla bu yöntem kullanılır. Sübvansiyonla korunan bir mal, yurtiçinde serbest dünya fiyatlarından satılır. Hükümetler, serbest dünya fiyatı ile yurtiçi maliyet arasındaki fark kadar yerli üreticiye ödemede bulunur. İthalatta Fark Giderici Vergiler İthalata rakip endüstrileri korumak için başvurulan araçlardan birisidir. Hükümetler, korumak istedikleri sektör için yüksek yurtiçi fiyat belirler. Düşük ithal fiyatı ile yurtiçi fiyatı arasındaki farkı giderecek kadar vergi konulur. İhracat Vergileri Malın ihracatından çeşitli isimlerle alınan vergilerdir. İhracatı sınırlandırmaya yöneliktir. Neden ihracat üzerinden vergi alınır? Hazineye gelir sağlamak Hammaddelerin yurtiçinde işlenmelerini özendirmek Doğal hammaddelerin arzını korumak Ticaret hadlerini ülke lehine döndürmek 4
İhracat Monopolleri İhracat, monopol ya da oligopol gücüne sahip büyük firmalar tarafından yapılmaktadır. Monopolcü firmalar, kârını artırmak için fiyat farklılaştırmasına gitmektedir. Damping Büyük bir firmanın malını dış piyasada, iç piyasadan daha düşük bir fiyata satmasıdır. Damping Çeşitleri Arada bir yapılan damping Yıkıcı damping Sürekli damping Uluslararası Fiyat Farklılıkları ve Damping İhracat endüstrisinde monopollerin kâr maksimizasyonunu sağlayabilmesi için fiyat farklılaştırmasına gitmesi gerekir. Fiyat farklılaştırmasının uygulanabilmesi için iki koşul var İç ve dış piyasalar, birbirinden belirgin bir şekilde ayrı olmalıdır. Ürünün değişik piyasalardaki talep esnekliği farklı olmalıdır. 5
Dampinge Karşı Hükümet Politikaları Yüksek anti damping vergileri / telafi edici vergiler GATT sözleşmelerinde 1964 yılından itibaren yer almaktadır. Her ülkede anti damping soruşturmalarını yapmakla görevli kurumlar, araştırmalar ve incelemeler yapmaktadır. Karteller Karteller, benzer mal ve hizmetleri üreten firmaların rekabeti ortadan kaldırmak amacıyla yaptıkları anlaşmalardır. Farklı ülkelere ait firmalar tarafından yapılan anlaşmalar, uluslararası kartelleri oluşturur. Bir kartele girmeyi kabul eden firma ortak fiyat ve üretim politikasını belirlemelidir. Firmalar, yeni teknolojilerin kullanımı sınırlandırmak amacıyla anlaşmalar yapabilirler. Karteller, rekabeti nasıl ortadan kaldırırlar? Fiyatları belirlemek Üretim miktarını kısmak Piyasaları bölüşmek 6