YAPI MALZEMELERİ VE GÜVENLİ ÜRÜN KAVRAMI Dr.İnş.Müh.Nuran DANIŞMAN
GÜVENLİ ÜRÜN? Kullanım süresi içinde, normal kullanım koşullarında risk taşımayan veya kabul edilebilir ölçülerde risk taşıyan temel gerekler bakımından azami ölçüde koruma sağlayan üründür.
İnşaat sektöründe; PİYASADAKİ GÜVENLİ ÜRÜN YAPIDAKİ GÜVENLİ ÜRÜN KAVRAMLARI BİRBİRİNDEN FARKLI DEĞİŞKENLERE BAĞLIDIR.
PİYASADAKİ GÜVENLİ ÜRÜN ÜRÜN GÜVENLİĞİNDE ROL OYNAYAN ETMENLER ÜRÜN TEKNİK ŞARTNAMESİ (EN, EAD,ULUSAL) ÜRETİM ONAYLANMIŞ KURULUŞ- UYGUNLUK DEĞ.KURULUŞU PİYASA GÖZETİM DENETİM: -Gerçekten Yeterli mi? -Gerekli performanslar doğru yöntemlerle belirleniyor mu? -Üretim planı var mı? -Üretici tarafından gerekli proseslerde kalite denetimi yapılıyor mu? -Yetkin mi? -Yetkinliği ilgili otorite tarafından periyodik olarak denetleniyor mu? Denetim yapan personel yetkin mi? Denetim sayısı yeterli mi?
YAPIDAKİ GÜVENLİ ÜRÜN ÜRÜN GÜVENLİĞİNDE ROL OYNAYAN ETMENLER Performans karakteristikleri Projelendirme: Uygulama Denetim: -Temel gereklerle ilişkili karakteristiklerin, kullanım amacına göre sahip olması gereken asgari koşullarla ilgili YASAL DÜZENLEMELER yapılmış mı? Hakkındaki yasal düzenlemeye ve yapıdaki kullanım amacına uygun malzeme seçilerek projelendirme yapılmış mı? Malzemenin teknik kurallara uygun olarak yerine montajı-uygulaması yapılıyor mu? Proje ve uygulama denetimleri etkin yapılıyor mu?
Tek bir alanda güvenlik yeterli mi? PİYASADA GÜVENLİ OLAN BİR ÜRÜN ; YAPIDA, YANLIŞ PROJELENDİRME ( malzeme seçim hataları- doğru yerde doğru malzeme) YANLIŞ UYGULAMA Sonucunda güvensiz ürüne dönüşebilir.
YAPI MALZEMELERİ YÖNETMELİĞİNDE GÜVENLİ ÜRÜN KAVRAMI Yapı İşleri Temel Gereklere uygun hazırlanır. Md. 5.1 Yapı malzemelerinin yapı işlerinin temel gerekleriyle bağlantılı olan temel karakteristikleri, uyumlaştırılmış teknik şartnamelerde belirtilir. Md.5.2 Temel karakteristiklerin asgari değerleri ürünün kullanım amacını ilgilendiren ULUSAL YASAL düzenlemelerde belirtilir.
(1) Mekanik dayanım ve stabilite Yapı işleri, yapım ve kullanımı sırasında a) Göçmemelidir. b) büyük deformasyonlar oluşmamalıdır. c) izin verilen deformasyonların etkileri kabul edilebilir olmalıdır.
TG 1 ile ilişkili Ulusal Mevzuat 14/07/2007 tarih ve 26582 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik 06/03/2007 tarih ve 26454 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik TS 500: Betonarme Yapıların Tasarım ve Yapım Kuralları 4708 Sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun 05/02/2008 tarih ve 26778 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği
(2) Yangın durumunda emniyet Yapı işleri yangın çıkması durumunda aşağıdakileri sağlayacak şekilde tasarlanmalı ve inşa edilmelidir: a) İnşa edilen yapının yük taşıma kapasitesi, öngörülmüş olan belirli bir süre boyunca azalmamalıdır. b) Yapı işleri içinde yangın ve dumanın oluşması ve yayılması sınırlı olmalıdır. c) Yangının etraftaki yapı işlerine yayılması sınırlı olmalıdır. ç) Yapı sakinlerinin binayı emniyetli bir şekilde terk edebilmesi veya başka yollarla kurtarılabilmesi sağlanmalıdır. d) Kurtarma ekiplerinin emniyeti göz önüne alınmalıdır.
TG 2 ile ilişkili Ulusal Mevzuat 19/12/2007 tarih ve 26735 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik 25/07/2012 tarih ve 28364 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yapı Malzemelerinin Yangına Tepki Sınıflarına, Yapı Elemanlarının Yangına Dayanıklılığına, Çatı ve Çatı Kaplamalarının Dış Yangın Performansına Dair Tebliğ (MHG/2012-05)
(3) Hijyen, sağlık ve çevre Yapı İşlerinin, yapım sürecinde yer alan kişilerin, yapının çevresinde yaşayanların hijyen, sağlık ve güvenliklerini tehdit etmeyecek şekilde tasarlanması ve bunun binanın yıkım sürecine kadar sürdürülmesi öngörülmüştür
TG 3 ile ilişkili Ulusal Mevzuat 26/12/2008 tarih ve 27092 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Bazı Tehlikeli Maddelerin, Müstahzarların ve Eşyaların Üretimine, Piyasaya Arzına ve Kullanımına İlişkin Kısıtlamalar Hakkında Yönetmelik 26/12/2008 tarih ve 27092 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarların Sınıflandırılması, Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Hakkında Yönetmelik 14/03/2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 26/11/20o5 tarih ve 26005 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği (76/464/AB)
4) Kullanımda erişilebilirlik ve güvenlik Yapı işleri, kullanma veya çalışma sırasında kayma, düşme, çarpma, yanma, elektrik çarpması ve patlama sonucu yaralanma ve hırsızlık gibi kabul edilebilir düzeyde olmayan kaza ve hasar risklerine meydan vermeyecek şekilde tasarlanıp, yapılmalıdır. Özellikle yapı işleri engelliler için erişilebilir olacak şekilde ve engelli bireylerin kullanımını göz önüne alınarak tasarlanmalı ve yapılmalıdır.
TG 4 ile ilişkili Ulusal Mevzuat 05/10/2013 tarih ve 28786 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği 22/04/2006 tarih ve 26147 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yapılarda Özürlülerin Kullanımına Yönelik Proje Tadili Komisyonları Teşkili, Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı) 22/05/2014 tarih ve 29007 sayılı Remi Gazetede yayımlanan Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı Hakkında Tebliğ
(5) Gürültüye karşı koruma Yapı işleri, gürültünün binada bulunanların ve çevresindeki insanların sağlığını tehdit etmeyecek, onların yeterli koşullarda uyuma, dinlenme ve çalışmalarına izin verecek şekilde tasarlanıp, yapılmalıdır.
TG 5 ile ilişkili Ulusal Mevzuat Binaların Gürültüye Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik (Çalışmalar başladı) 04/06/2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği
(6) Enerjiden tasarruf ve ısı muhafazası Yapı işleri ve bu işlerde kullanılan ısıtma, soğutma, aydınlatma ve havalandırma tesisatları, yerel iklim koşulları ve ikamet şartları dikkate alınarak daha az enerji kullanımı gerektirecek şekilde tasarlanıp, yapılmalıdır. Ayrıca yapı işlerinin yapımı ve sökümü sırasında mümkün olduğunca az enerji kullanılmak suretiyle enerji verimliliği sağlanmalıdır.
TG 6 ile ilişkili Ulusal Mevzuat 02/05/2007 tarih ve 26510 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Enerji Verimliliği Kanunu 05/12/2008 tarih ve 27075 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği
(7) Doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı Yapı işleri, doğal kaynakların kullanımının sürdürülebilirliği ve aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurularak tasarlanmalı, yapılmalı ve yıkılmalıdır: a) Yapı işlerinin malzemeleri ve bölümleri yıkımdan sonra yeniden kullanılabilir veya geri dönüştürülebilir olmalıdır. b) Yapı işleri dayanıklı olmalıdır. c) Yapı işlerinde çevreye uyumlu ham madde ve ikincil maddeler kullanılmalıdır.
TG 7 ile ilişkili Ulusal Mevzuat Sürdürülebilir Yeşil Bina Belgelendirme Sistemlerine İlişkin Yönetmelik (Taslak hazır) Yıkım İşlemleri ve Hafriyat Toprağı ile İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (Taslak hazır)
Temel karakteristik-mevzuat İlişkisi Malzeme : TS EN XYZ Kullanım Amacı : Kullanım amacı 1 TEMEL KARAKTERİSTİK Standartta Temel Karakteristikle ilgili olarak tanımlanan asgari şart Ulusal Mevzuatta Tanımlanan asgari şart Hangi mevzuatta? A-TG1 NPD >50 XXX Yönetmeliği B-TG2 E B YYY Tebliğ C-TG4 >10 >12 MMM Kanunu D-TG5 > 0.55 > 0.55 NNN Yönetmeliği Kullanım Amacı : Kullanım amacı 2 A-TG1 NPD >40 XXX Yönetmeliği B-TG2 E A YYY Tebliğ C-TG4 >6 >7 MMM Kanunu D-TG5 > 0.55 > 0.55 NNN Yönetmeliği E-TG3 NPD NPD ---------
Yapı malzemelerinin güvenliğinde Rol alanlar İmalatçı-(İthalatçı, yetkili temsilci) Onaylanmış Kuruluşlar-Uygunluk Değerlendirme Kuruluşları Piyasa Gözetim Denetim Otoritesi Proje Tasarım ekibi Malzeme uygulayıcıları Yasa düzenleyici otorite
Güvenli ürün için neler gerekli? Üreticilerin Standart ve Üretim Bilincinin Arttırılması Yapı İşlerine İlişkin Mevzuat düzenlemelerinin Eşgüdümlü yapılması Tasarımcıların ve uygulayıcıların malzeme performans kriterlerine dayalı tasarım ve uygulama yapma bilincinin ve alışkanlığının Arttırılması Standartlar hakkında sürekli eğitim imkanlarının yaratılması