MERSİN DENİZ TİCARET ODASI STRATEJİK PLANI (2009-2013)

MERSİN DENİZ TİCARET ODASI STRATEJİK PLANI (2009-2013) MERSİN-2009 1

İÇİNDEKİLER İçindekiler.. 2 Tablolar Listesi...4 Resimler Listesi..... 5 Kısaltmalar.... 6 Sunuş.. 7 MEVCUT DURUM ANALİZİ... 8 DIŞ ÇEVRE ANALİZİ... 8 Mersin İlinin Tarihi ve Ekonomik Gelişimi... 8 Modern Zamanlarda Mersin... 10 Mersin de Son Durum... 12 SEKTÖREL ANALİZ... 14 Türk Deniz Ticaret Filosunun Genel Sayısal ve Tonaj Analizi... 14 Dış Ticaret Yüklerinin Taşınmasındaki Gelişmeler... 15 Gemi İnşa Sanayi... 16 2007 Yılında Deniz Turizmi Genel Görünüm... 18 Türkiye Su Ürünleri Sektörü ve Balıkçılığa Genel Bakış... 20 Mersin Uluslararası Limanı (MIP)... 22 İÇ ÇEVRE ANALİZİ... 24 Mersin Deniz Ticaret Odası... 24 Yasal Yükümlülükler ve İlgili Mevzuat... 29 Odaların görevleri... 30 Kuruluşun Faaliyet Alanları İle Ürün ve Hizmetleri... 33 Paydaş Analizi... 34 Paydaşların Deniz Ticaret Odasına Etki-Önem Durumu... 37 Paydaş Görüşleri... 38 MDTO Üyelerinin Görüşleri... 38 2

Liman Başkanlığının Görüşleri...39 Mersin Ticaret ve Sanayi Odasının Görüşleri... 40 Mersin Üniversitesi Dış İlişkiler Biriminin Görüşleri... 41 GZFT Analizi... 42 Personel Analizi... 45 MDTO nın Faaliyet Alanları ile İlgili İstatistiksel Bilgiler... 49 GELECEK YÖNELİMİ... 53 Misyonumuz... 53 Vizyonumuz... 53 İlke ve Değerlerimiz... 53 STRATEJİK AMAÇLAR... 53 Stratejik Amaç 1... 53 Stratejik Amaç 2... 54 Stratejik Amaç 3... 54 Stratejik Amaç 4... 54 İZLEME VE DEĞERLENDİRME... 63 3

TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1 : Yıllar İtibariyle Türkiye nin Dış Ticaret Taşımaları (%) 14 Tablo 2 : Mersin Balıkçı Barınakları... 19 Tablo3:MIP 2008 Eşya ve Rejim Cinsine Göre Elleçleme Miktarları (Ton). 21 Tablo 4 : Mersin Limanına Bağlantılı Dünya Limanları... 24 Tablo 5 : Temel Mevzuat... 25 Tablo 6 : Paydaş - Etki/Önem Matrisi... 32 Tablo 7 : MDTO Personelinin Kadro Durumu... 38 Tablo 8 : MDTO Personelinin Unvanlara Göre Dağılımı... 39 Tablo 9 : Burs Alan Öğrenci Sayıları... 41 Tablo 10 : Kırtasiye Yardımları... 42 Tablo 11 : Yüksek Öğretime Destek... 42 Tablo 12 : Yat Rallisi İstatistikleri... 42 Tablo 13 : MDTO nun İştiraklerine Yardım Miktarı... 43 Tablo 14 : Dergi Sayıları... 43 Tablo 15 : Eğitim İstatistikleri... 43 4

RESİMLER LİSTESİ Resim 1: Geçmiş Zamanlarda Mersin I.. 10 Resim 2: 1909 Yılında Mersin Limanı... 11 Resim 3: Geçmiş Zamanlarda Mersin II. 11 Resim 4: Mersin Limanından Bir Görüntü. 23 Resim 5: Mersin DTO Anadolu Denizcilik Meslek Lisesi. 41 Resim 6: Personel Eğitimlerimizden bir görüntü... 44 Resim 7: Üyelere yönelik eğitimlerimizden bir görüntü 44 5

KISALTMALAR AB : Avrupa Birliği AKTER : Akdeniz Taşucu Gemi Sanayi A.Ş. ÇKA : Çukurova Kalkınma Ajansı GAP : Güney Doğu Anadolu Projesi GZFT : Güçlü, Zayıf Yönler, Fırsat ve Tahditler ICC : Uluslar Arası Ticaret Odaları Birliği İSGEV : İçel Sanayi Araştırma ve Teknoloji Geliştirme Eğitim Vakfı KOBİ : Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletme M.Ü. : Mersin Üniversitesi MDTO : Mersin Deniz Ticaret Odası MEB : Milli Eğitim Bakanlığı MERDAŞ : Mersin Denizcilik İşleri A.Ş. MERGED : Mersin Üniversitesi Geliştirme Derneği MERLAT : Mersin Laskiye Deniz Otobüsleri A.Ş. MESBAŞ : Mersin Serbest Bölge İşleticisi A.Ş. MIP : Mersin Uluslararası Limanı MTSO : Mersin Ticaret ve Sanayi Odası MÜGEV : Mersin Üniversitesi Geliştirme Vakfı RODER : Ro-Ro Taşıyıcıları Derneği TCDD : Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demir Yolları TOBB : Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği TURMEPA: Türkiye Deniz Temiz Derneği UND : Uluslar arası Nakliyeciler Derneği UTİKAD : Uluslar arası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenler Derneği İMEAK : İstanbul Marmara Ege Akdeniz ve Karadeniz Bölgeleri Deniz Ticaret Odası 6

SUNUŞ Değişimin hızlı yaşandığı ve tüm sektörler üzerinde etkisinin olduğu son yüzyıl, kurumların yapı ve işleyişlerini etkilemiştir. Günümüzde; bu değişikliklere ayak uydurmak ve küreselleşen dünyada rekabet gücünü koruyabilmek her kurumun en çok üzerinde durduğu bir konu olmuştur. Tüm değişme ve gelişmeleri takip etmek ve hatta değişimin önünde yürüyebilmek dinamik yapılarla mümkün olacaktır. Mersin Deniz Ticaret Odası (MDTO), yaşanan bu gelişmelerin gerisinde kalmamak için bir dizi çalışmalar başlatmıştır. Bu çalışmaların başında kurumsallaşmamıza da önemli katkı sağlayacağını düşündüğümüz kalite ve akreditasyon çalışmalarıdır. Odaklandığımız bir diğer önemli konu da MDTO nun yönetim anlayışını çağın gerektirdiği normlara ulaştırmaktır. Bu anlamda önümüzdeki dönemde Oda olarak yapacağımız faaliyetleri, ulaşacağımız hedefleri ve temel stratejilerimizi içeren Stratejik Planlama çalışması tamamlanmıştır. Bu plan ile yönetim anlayışımızı stratejik yönetime taşımayı, paydaşlarımızın istek ve beklentilerine odaklanmayı ve zayıf yönlerimizi ortadan kaldırmayı hedefledik. Ayrıca, plan dönemi içerisinde başarı ya da başarısızlıklarımızı ölçecek performans kriterleri belirledik. Bu anlamda yönetimde şeffaflığı sağlayabileceğimizi düşünüyoruz. Plan, belli peryotlarla değerlendirilecek ve amaçlarımıza hizmet etmeyen çalışmalar yeni stratejilerle revize edilebilecektir. Planın odamıza, üyelerimize ve tüm paydaşlarımıza yararlı olmasını diliyoruz. Planın oluşumunda görüş ve önerilerini aldığımız tüm paydaşlarımızdan uygulama döneminde de desteklerini ve olası yeni öneri ve eleştirilerini bekliyoruz. Bundan sonraki temel görevimiz tamamen denizcilik mesleğinin gelişmesini ve meslek mensuplarının iş yaşamlarına katkı sağlamayı hedefleyen bu planın gerçekleşmesi için bütün gücümüzle 7

çalışmaktır. Bu anlamda Odamızın tüm çalışanlarını bu ortak ideal etrafında birleşmeye ve planın bize çizdiği ufuklara yelken açmaya çağırıyorum. Saygılarımla MDTO Genel Sekreteri 8

MEVCUT DURUM ANALİZİ DIŞ ÇEVRE ANALİZİ: Mersin İlinin Tarihi ve Ekonomik Gelişimi Mersin Yamuktepe höyüğünde yapılan kazılarda ortaya çıkarılan kalıntı ve tarihi eserler bu ilin M.Ö. 6300 yıllarında dahi yerleşim yeri olduğunu göstermektedir. Eski tarihlerde bu coğrafi bölgeye Kilikia adı verilmiştir. Hitit lerin Anadolu ya egemen oldukları uzun yıllar boyunca, Kilikia da da faaliyette bulunduklarını yine kazılardan çıkan mimari buluntularla belgelemek mümkündür. Kilikia ismi ilk kez M.Ö. 8. yüzyılda Asur dokümanlarında görülür; bundan önce ise M.Ö. 13. yüzyıla inen Mısır kayıtlarında bu ülke Kedi ya da Kode isminin çeşitli söylenişleriyle görülmektedir. Kilikia hakkındaki en kapsamlı bilgiler, İskender sonrasındaki döneme aittir. İskender Anadolu ya geçtikten sonra M.Ö. 333 yılında Persleri ikinci kez Issos da yener ve İskender İmparatorluğu içinde Kilikia da yer alır. İskender in genç yaşta ölmesinin ardından fethettiği topraklar, müttefik üç general tarafından paylaşılır ve Kilikia da Seleukoslar dönemi başlar. Bu dönemde Seleukoslar ın başında Seleukos I. Nikator vardır. M.Ö. 68 yılı civarlarında Roma senatosunun Kilikia yı, başkenti Tarsus olan bir Roma eyaleti yapmaya karar vermesi bölgenin geleceği için bir dönüm noktası olmuştur. Böylece Kilikia provincia militaris (askeri bölge) ilan edilmiş olur. Bu ilan, Dağlık Kilikia nın doğrudan Roma nın idaresine bağlanması ve bu tarihten sonra düzenli olarak Roma valileri tarafından yönetileceği anlamına gelmektedir. Roma ve Bizans egemenliğini yaşadıktan sonra XVII. yüzyıldan itibaren Müslüman Arapların da görüldüğü bölgede, Bizans ın merkezi otoritesinin zayıflamasıyla birlikte aralarında Ermeni prensliklerinin de bulunduğu çeşitli feodal örgütlenmelere rastlanmaktadır. 9

İçel adının kökenine gelince; ilk kez XII. yüzyılda Göksu ırmağının iki yanındaki bölgeye Türkler İÇEL demişlerdir. Dağlar arasından girilmesi ve görülmesi güç bir yer olduğu için Selçuklular ın bölgeyi böyle isimlendirdiği düşünülmektedir. Mersin adının kökeni konusunda iki değişik görüş yaygın olarak kabul edilir. Bunlardan birincisi, civarda yetişen ve Akdeniz ikliminin tanıtıcı bir bitkisi olan Arapların da Hambales dedikleri Myrtus-Mersin ağacı nedeniyle bölgeye Mersin adı verildiğidir. İkincisi ise Mersin adının bu bölgede yaşayan Mersinoğulları veya Mersinoğlu adındaki bir Türkmen ailesinden geldiğini kabul eden görüştür. Evliya Çelebi de seyahatnamesinde bölgede yetmiş evli bir Türkmen ailesinin bulunduğunu ve bu ailenin adının da Mersinoğlu olduğunu belirtmiştir. Bir başka görüşe göre ise, Mersin adı bir bitkiden değil, yörede yaşayan Mersinoğlu adındaki aşiretten kaynaklanmaktadır. Mersin adına Anadolu nun çeşitli yörelerinde rastlamak mümkündür. Örneğin; İzmir, Ordu ve Trabzon da Mersin, Mersinlik adında köyler bunlardan birkaçıdır. Mersin in sınırları içinde yer alan yerleşim yerlerinin, tarih içinde bir çok farklı siyasal ve yönetsel yapı içinde yer aldığı görülmektedir. Araplar ve Bizanslılar arasında bir kaç kez el değiştiren bölge, Araplarca sûğur adı verilen sınır bölgelerinden biri olmuştur. Bu sınır bölgeleri konumları itibarıyla sıklıkla egemen devletlerin değişmesine tanık olmuştur. İl, Osmanlı egemenliğine değin önce Bizans ile İslam dünyası arasında, sonra Selçuklu ve Osmanlı Devleti ile Memluklar arasında bir sınır bölgesi olarak el değiştirip durmuştur. Yine bir sınır bölgesi olması nedeniyle, gerek Bizans ve büyük islam devletlerinin değişik dönemlerindeki zayıflıklarından da yararlanarak bölgede feodal diye adlandırılabilecek olan Kilikia Ermeni Prensliği ve Ramazanoğulları Beyliği gibi bölge merkezli siyasal oluşumlara da rastlanmaktadır.mersin, Müslüman Arapların 637 yılında bölgeye ulaşan ilk akınlarından 965 yılında Bizans ın tekrar egemen olmasına kadar, yaklaşık 25 kez el değiştirmiştir. Ancak 637 yılından itibaren 10

il, Hıristiyanlığın yanı sıra İslam kültürünün silinmez izlerini taşımaya başlamıştır. Türkler in bölgede ilk kez görülmeleri ise Anadolu Selçuklu Devleti nin kurucusu Kutalmış oğlu Süleyman Şah önderliğindeki Türkmen gruplarının 1082-1083 yılları arasındaki akınlarıyla olmuştur. Osmanlı padişahı Fatih Sultan Mehmet in 1476 da Karamanoğulları Beyliği ne son vermesi üzerine ilin de bulunduğu coğrafya, Osmanlıların ve Memlukların doğrudan karşılaştıkları bir alan olmuştur. Osmanlı egemenliği ile birlikte Osmanlı nın yönetsel birimlerindeki değişim ve gelişmelere bağlı olarak Mersin in içerisinde bulunduğu bölge, değişik yönetim birimleri içinde yer almıştır. Modern Zamanlarda Mersin Cumhuriyetin ilanıyla birlikte Mersin, vilayet merkezi ve vilayetin ismi de Mersin Vilayeti olmuştur. 1933 yılında 2197 sayılı yasayla İçel (Silifke) ve Mersin Vilayetleri birleştirilerek bugünkü sınırlarıyla İçel Vilayeti oluşturulmuştur. 20 Haziran 2002 tarihinde TBMM'de kabul edilen bir kanunla ise İçel adı yeniden Mersin olarak değiştirilmiştir. Resim 1: Geçmiş Zamanlarda Mersin I 11

Mersin, ülkemizin en hızlı gelişen bölgelerinden biridir. 1870 lerde 8047 nüfuslu bir kazayken, aradan geçen 57 yıl sonra 1927 de Mersin Vilayeti nin merkez ilçesinin nüfusu 47.000 e ulaşmış böylece Akdeniz in önemli kentlerinden birisi durumuna dönüşmüştür. 19. yüzyılın başlarına değin kullanılmakta olan Tarsus (Kazanlı) Limanı nın alüvyal biriktirmeler sonucunda buradaki nehrin ağzının dolması artık gemilerin kıyıya yaklaşmalarına engel olmuştur. Böylece antik dönemden itibaren kullanılan Tarsus yerine gemilerin yanaşmasına daha elverişli Mersin Limanı kullanılmaya başlanmıştır. Mersin Limanı bir doğal limandır. Doğal limanlarda akla gelebilecek her yerden kara ve deniz yoluyla her türden insan ve mal biraraya gelir. Çukurova da tarım yapılabilecek alanların ıslah edilmesine bağlı olarak bölgede tarımsal üretim miktarı ve çeşidi artmıştır. Amerikan İç Savaşı (1861-1865) döneminde Avrupalı sanayicilerin pamuk ihtiyacının belirmesi ve bölgedeki üretimi artırma çalışmaları olumlu sonuç vermiş ve salnâmelerde belirtildiği gibi pamuk, sanayi ürünleri arasında üretimi en fazla yapılan ürün olmuştur. Resim 2: 1909 Yılında Mersin Limanı 12

1980 sonrasında ise faaliyete geçen Mersin Serbest Bölgesi ve Organize Sanayi Bölgeleri ile Mersin Sanayisi ve bölge ekonomisi önemli bir atılım içine girmiştir. Resim 3: Geçmiş Zamanlarda Mersin II Mersin de Son Durum Hızla hayata geçirilen GAP Projesi, Ataş Rafinerisi ve sahip olduğu geniş hinterland sayesinde Mersin Limanı, Türkiye nin Akdeniz deki en büyük limanı olma özelliğini taşımaktadır. Limanda bulunan 28 iskelenin 8 inde demir yolu bağlantısı mevcuttur. Mersin limanında bulunan liman işletmeleri ve rıhtım adetleri şu şekildedir: 1. MIP Limanı : 21 adet 2. MESBAŞ Limanı : 3 adet 3. ATAŞ Terminali : 3 adet 4. POAŞ/NATO Terminali : 1 adet Ayrıca son yıllarda Mersin; Karaduvar,Kazanlı ve Adanalıoğlu bölgesinde tesis edilen Altınbaş,Akpet,Tuta,,Balpet,Opet,Enerji Petrol,S-Oil gibi 13

SPM(petrol şamandıra tesisi) gibi diğer kıyı tesisleri Mersin i önemli enerji deposu haline getirmiştir. MDTO nun görev yetki alanındaki diğer kıyı tesisleri ise şu şekildedir: 1. Taşucu Seka Limanı 2. Taşucu Belediye İskelesi 3. Anamur Belediye İskelesi 1991 Körfez Savaşı ndan bu yana yaklaşık 85 milyon dolar harcanarak yenilenen Mersin Limanı nın kapasitesi, son üç yıldır her sene yaklaşık %10 oranında artmıştır. Kentin ticari açıdan önemi göz önüne alınarak, Türkiye nin dört serbest bölgesinden birisi burada kurulmuştur. 785.000 metrekarelik bir alan üzerine kurulan ülkemizde kendi rıhtımına sahip tek serbest bölge olan Mersin Serbest Bölgesi, başta tekstil firmaları olmak üzere yaklaşık 250 yerli ve yabancı şirkete ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca, Mersin Adana karayolu üzerinde cam, soda, gübre, tekstil, meyve suyu gibi sektörlerde faaliyet gösteren birçok önemli fabrika da bulunmaktadır. Mersin kent nüfusu da, 1980 sonrası yoğun bir göç dalgasıyla karşı karşıya kalarak devamlı artış göstermiştir. Bu artış oranları, bölge ve Türkiye nüfus artış ortalamasının üzerinde yer almıştır. Bu anlamda Mersin bir göç merkezi haline bürünmüştür. Türkiye de olduğu gibi Mersin de de kentleşmenin gelişiminde itici, çekici ve iletici güçler etkili olmuştur. Bu üç güç çerçevesinde kentsel gelişimini sürdürmüştür. Mersin in bu süreç içerisinde; ılıman iklimi, iş gücü potansiyeline sahip olması, yaşam koşullarının çok uygun olması, turizm, sanayi, ticaret ve son 10 yıldır da üniversite olma özelliklerini/kimliklerini içerisinde barındırıyor olması Mersin i çekici kılmıştır. 14

Ancak bu çekicilik karşısında nüfusu Mersin e yönelten göçe asıl kaynaklık eden itici faktörler de vardır. İtici ve çekici güçler/faktörler çerçevesinde düşündüğümüzde Mersin de kentsel gelişim açısından gecekondulaşma, düzensiz yapılaşma, çevre kirliliği gibi çeşitli sorunlar doğmuştur. Bütün bu sorunlarına rağmen Mersin, Akdeniz boyunca uzanan, sonu gelmeyen temiz kumsalları, portakal ve limon bahçeleri ile bir çok tarihi eserin bulunduğu, ülkemizin kendi kendine yetebilen sayılı şehirlerinden birisidir. Dünyada üç ilahi dine mensup insanların mezarlarının yan yana olduğu başka bir şehir yoktur. Türkiye nin en büyük gökdelenlerinden birinin, cumhuriyet tarihinin en büyük ikinci camisinin ve Hıristiyan dünyasının önemli noktalarının da bulunduğu Mersin, devlet opera ve balesinin bulunduğu beş şehrimizden biridir. Topraklarının % 50,8 orman olan Mersin, tertemiz havası, gelişmiş ekonomisi ve kültürel çeşitliliğinin verdiği hoşgörü ile 2000 li yıllarda da yerleşenin bir daha ayrılmadığı bir kent olmayı sürdürecektir. SEKTÖREL ANALİZ Türk Deniz Ticaret Filosunun Genel Sayısal ve Tonaj Analizi Türk Deniz Ticaret Filosunu ithal ve inşa durumları itibariyle sayısal ve tonaj analizi tablosunda, 1000 DWT ve üzeri gemiler açısından 2008 yılı itibarı ile toplam 1525 adet geminin 419 unun ithal, 1106 adet gemi ise inşa yoluyla edinilmiştir. İthal gemilerin DWT u 5.3 milyon, inşa gemilerin DWT u ise 2.25 milyon DWT dur. Toplam Deniz Ticaret filosunu oluşturan 1525 adet geminin adet bazındaki çoğunluğunu sırasıyla; % 28 ini Kuru yük, % 11,61 ini Balıkçı Gemileri, % 8.72 sini Petrol Tankerleri, % 7.8 ini Römorkörler ve % 15

6.36 sını Dökmeyük gemileri oluşturmaktadır. Diğer tip gemiler ise, filonun sayısal olarak ancak % 37,51 idir. 7.55 Milyon DWT olan Deniz Ticaret Filosunun(1000 dwt ve üzeri) DWT bazındaki çoğunluğunu da sırasıyla; % 45,41 ini Dökmeyük gemileri, % 19,66 sını Kuruyük gemileri ve % 15.88 ini ise Petrol Tankerleri oluşturmaktadır. Diğer tip gemilerin dwt yüzdesi ise, % 19,05 dir. Dış Ticaret Yüklerinin Taşınmasındaki Gelişmeler Türkiye de Deniz Ticaret Sektörü Türkiye ekonomisi ile entegre durumdadır. Ekonominin olumlu ve olumsuz yansımaları bu sektörü de doğrudan etkilemektedir. Türkiye konum itibariyle Akdeniz çanağında, Doğu-Batı, Kuzey- Güney eksenlerinde kavşak noktasında hitrelandıyla Atlantiğe, Arap Yarımadasına, Ortadoğuya, Uzakdoğuya Avrupa dan ulaşımın odağındadır. Bu coğrafi avantaj ayrıca 4500(8333km) deniz millik sahil şeridi ile deniz ulaşımının ülke içinde her bölgeye etkili olacağı bir durumu ortaya koymaktadır. a) Dünya deniz ticaretinin % 90 nı denizyoluyla yapılmaktadır. b) 1998-2008 yılları arasında Türkiye nin dış ticaret taşımalarının yıllar itibariyle miktar olarak yüzdelik dağılımları aşağıdadır. Tablo 1 de görüleceği üzere denizyolu taşıma payı %88,9 ila 86 arasında değişmektedir. 16

YILLAR DENİZYOLU DEMİRYOLU KARAYOLU HAVAYOLU DİĞER 2008 86.5 1.1 10.7 0.7 2.0 2007 88.1 0.6 9.1 0.3 2.0 2006 88.9 0.5 8.7 0.2 1.8 2005 88.6 0.5 8.6 0.2 2.1 2004 87.0 0.6 10.6 0.2 1.6 2003 87.3 0.7 9.7 0.2 2.1 2002 87.6 0.8 10.5 0.1 1.0 2001 87.4 1.2 10.3 0.1 1.0 2000 86.0 1.2 11.9 0.2 0.7 1999 87.4 1.1 10.4 0.1 1.0 1998 87.4 1.1 10.0 0.6 0.9 Tablo 1: Yıllar İtibariyle Türkiye nin Dış Ticaret Taşımaları (%) Türkiye İstatistik Kurumu verilerine istinaden, 2008 yılında Türkiye nin dış ticaretinin % 86.5 u Denizyolu ile, % 10.7 si Karayolu ile, % 1,1 i Demiryolu ile % 2 si Diğer yollar ile ( Postayla gönderme, Sabit ulaşım tesisatı, kendinden hareketli araçlar,boruyolu..vb.)ve % 0,7 si ise Havayoluyla taşınmıştır. 2007 yılına nazaran 2008 yılında Denizyolu dış ticaret taşıma hacmi %2.4 azalmış, karayolu % 0,8 oranında artmış, havayolunda ise 0,4 lik bir artış gerçekleşmiştir. Havayolundaki % 0,4 artış özellikle ihracat yükleri taşımalarında gerçekleşmiştir. Gemi İnşa Sanayi Gemi İnşa Sanayi; desteklendiği ve geliştirildiği ülkelerde önemli bir istihdam potansiyeli yaratan, emek yoğun bir sektördür. Ülke endüstrilerinde Gemi İnşa Sanayi; - Döviz girdisi sağlayan - Yabancı sermayeyi davet eden - Yan sanayiyi sürükleyen ve gelişmesini sağlayan 17

- Teknoloji transferini sağlayan - Ülke savunmasında hizmeti nedeniyle Stratejik Önem taşıyan - Deniz Ticaret Filosunu destekleyen - Yan sanayi ile birlikte 1 e 7 oranında istihdam yaratan ağır sanayi dalıdır. Ülkemizde halen faal olan özel sektöre ait gemi, yat inşa ve bakımonarım tersanelerinin toplamı 84 adettir. Bu tersanelerden 44 adedi İstanbul-Tuzla Tersaneler Bölgesinde, 8 adedi Karadeniz Ereğli, 8 adedi Trabzon, 7 adedi Kocaeli, 9 adedi Yalova, 2 adedi Çanakkale de diğerleri; İskenderun, Kastamonu, Ordu, Sakarya ve Samsun da konuşlanmış durumdadır. Toplam 65 adet tersanenin yatırımları da devam etmektedir. Devam eden tersane yatırımlarından stratejik anlamda belki de en önemlisi bölgemizde bulunmaktadır. 1999 yılında MGK da alınan karar doğrultusunda başlatılan çalışmalar sonucu 2003 yılında özelleştirilen Taşucu-Seka Limanı tersane alanı, Odamızın öncülüğünde oluşturulan Mersin Ortak Girişim Grubu şirketi AKTER A.Ş. tarafından 46 yıllığına İşletme Hakkı Devri şeklinde Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ndan alınmıştır. Akdeniz de Türkiye nin ilk tersanesi olması planlanan yatırım, olumsuz çevresel etki bahanesi ile yargıya taşınmış ve yatırım engellenmiştir. Bölgemizde tersane ve çekek hüviyetinde bir tesisin bulunmaması nedeniyle yeni gemi, yat inşa ve bakım-onarım faaliyetlerinin ekonomik değerlerinden yararlanamamanın yanı sıra mevcut Balıkçı ve diğer deniz araçlarının kara sörveylerinde de büyük sorun yaşanmasına neden olmaktadır. Türkiye Gemi İnşa Sanayinin Ülke Ekonomisine Katkıları Türkiye Tersanelerinde inşa edilen gemilerin büyük bir çoğunluğu ihraç amaçlıdır. Eylül 2008 tarihi itibariyle yeni gemi ve yat ihracat değeri 2 milyar 18

USD dir. Bakım-onarım faaliyetleri sonucu bu değerler 2008 yılı itibariyle 4 milyar USD ye ulaşmaktadır. Önemli ölçüde istihdam sağlayan tersanelerimizden doğrudan istihdam edilen personel sayısı Eylül 2008 tarihi itibariyle 33.480 dir. TÜRKİYE Tersaneleri 2008 yılı Kasım ayı itibariyle 27 adedi yabancı bayraklı olmak üzere toplam 623.950 DWT lık 79 adet gemi inşa edilerek teslimatı gerçekleşmiştir. 2008 yılında tonaj bazında Türkiye ve Dünya sipariş mukayesesinde ise Türk tersaneleri 3.11 milyon DWT ile 10. sıradadır. Bu sıralamada başı, 218 milyon DWT lık siparişi ile Güney Kore çekmektedir. 2007 Yılında Deniz Turizmi Genel Görünüm Deniz turizmindeki gelişmeler insanların denizden yararlanma imkânlarını arttırmış ve çeşitlendirmiştir. Dünya yat turizminin odaklaştığı önemli bölgelerden biri olan Akdeniz çanağı, gerek ticari gerekse amatör yatçılar için de cazibesini her geçen gün arttırmaktadır. Deniz turizmindeki bu gelişmeler Akdeniz in en temiz ve en güzel kıyılarına sahip tarihten izler taşıyan bozulmamış koylara sahip ülkemizi de olumlu yönde etkilemiştir. Ülkemizde 80 li yıllardan sonra gelişmeye başlayan deniz turizmi sağladığı sosyal ve ekonomik katkının yanı sıra tanıtım faaliyetlerine katkısı ve sağladığı döviz girdisi ile genel turizm sektörü içerisinde önemli yer tutmaktadır. Küçük teknelerle günübirlik geziler veya kısa yatılı geziler şeklinde başlayan Yatçılık Türkiye de diğer turizm çeşitlerine oranla uzun bir geçmişe sahip olmasına rağmen son on yılda kitle turizmini bir parçası olarak binlerce yatlık filo halinde hızlı bir gelişme göstermiştir. Özellikle geleneksel Akdeniz tekne yapım yöntemleriyle inşa edilen ahşap yatlarımızın (guletlerimiz) oluşturduğu Mavi Tur filomuz dünyada ilk ve tek olup, Mavi Yolculuk ülkemizin dünya turizmine hediye ettiği özgün bir turizm dalı olmuştur. 19

Yat yatırım ve işletmeleri, yat limanı yatırım ve işletmeleri sportif amaçlarla yapılan aletli dalış aktiviteleri, su sporları, amatör denizciliğe ilişkin faaliyetler ve deniz araçlarıyla yapılan günübirlik geziler bünyesinde toplayan deniz turizmi hizmet ticareti uluslar arası alanda kapasitesini her geçen gün arttırmaktadır. Turizmi Teşvik Kanununun ve Yat Turizmi Yönetmeliği nin sağladığı ortamda gelişen deniz turizmi turizm girdilerinde yaklaşık %25 lik paya sahip bir sektör haline gelmiş olup ticari-özel yat, yelkenli gulet dahil Milli Sicile kayıtlı 1796 adet, Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı 68 adet, toplam 1863 adet yat bulunmaktadır. Ayrıca, sicile kayıtlı olmayıp limanlara kayıtlı çalışan 10.000 adet ticari ve özel teknemiz bulunmaktadır. 2006-2007 yıllarında Deniz Turizmi nde sağlanan olumlu gelişmelerin devam ettirilebilmesi ve genel turizm girdileri içersindeki payı sürekli yükselen deniz turizminin ekonomiye olan katkısının arttırılabilmesi için yeni projelerin üretilebilmesi ve sorunların giderilmesi gerekmektedir. Bu amaçla; - Yatların giriş-çıkış işlemlerinde yaşanan bürokratik işlemlerin azaltılması, - Marina yatırımlarında yaşanan yoğun bürokratik işlemlerin azaltılarak, marina arz kapasitesinin arttırılması, - Son yıllarda taleplerin yoğunlaştığı kruvaziyer turizmin teşvik edilmesi ve deniz yolu ile turist getiren gemilerin limanlarımıza olan taleplerinin arttırılması, - Günübirlik gezi tekneleriyle yapılan gezilerin hizmet kalitelerinin yükseltilmesi, - Belgesiz yatların disipline edilmesi ve belirli standartta hizmet verebilmeleri için belgesiz yatların belge kapsamına alınması, 20

- Deniz Turizmi Sektöründe hizmet verebilecek turizm amaçlı diğer deniz araçlarının bu hizmet ticaretinde faaliyet sürdürebilecekleri yasal düzenlemelerin yapılması, - Sportif amaçlarla yapılacak su altı dalışlarında ve diğer sportif faaliyetlerde yaşanan sorunların giderilmesi, - Çevre kirliliğinin önlenmesi, Ülkemize gelen yatçıların temiz bozulmamış bir doğada tatil yapmalarının sağlanması, - Kamu ve özel sektörün birlikte ve etkili tanıtım kampanyası yapabilmeleri için gerekli tedbirlerin alınması, Yönünde Turizm ve Kültür Bakanlığı ile Mersin Deniz Ticaret Odası nca işbirliği içinde yapılan çalışmalar devam etmektedir. Türkiye Su Ürünleri Sektörü ve Balıkçılığa Genel Bakış Canlı deniz kaynakları, tüm ülkelerin ekonomisine belirli bir yatırım ve çaba karşılığı sürekli girdi sağlayan önemli kaynaklardandır. Bunun bilincinde olan ülkeler, balık ticaretini asıl kaynak olarak benimsemişler ve ekonomilerine büyük ölçüde döviz girdisi sağlayarak, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında yer almaktadırlar. Ülkemizin üç tarafının denizlerle çevrili bir yarımada oluşu, yurdun her yanında bulunan doğal göllerimiz, sayıları her geçen gün artan baraj ve göletlerimiz, balık yetiştiriciliğine uygun su kaynaklarımızla, su ürünleri sektörü için önemli bir potansiyele sahip olmasına karşın, su ürünleri sektörü ulusal ekonomide yeterli düzeyde yer alamamıştır. Denizlerden besin elde etmenin yolu balıkçılıktır. Dengeli beslenmenin bilincinde olan uluslar, hayvansal protein kaynaklarını daha da zenginleştirmek için denizlerden yüksek oranlarda faydalanmanın yollarını sürekli aramakta özellikle geleceğe yönelik girişimlerini şimdiden faaliyete geçirmektedirler. 21

Balıkçılık; beslenme açığının giderilmesi yanında önemli sayıda insana istihdam sağlayarak sosyal ve ekonomik iki amacı yerine getirmektedir. Türkiye Dünyada ki konumu nedeniyle zengin bir su ürünleri potansiyeline sahiptir.ayrıca balıkçılık alanının büyük kısmını oluşturan farklı ekolojik özellikteki denizler 8333 km lik bir kıyı şeridine, su ürünleri üretim alanı olarak kullanılabilecek 178 bin km doğal göllere ve 3442 km² baraj göllerine sahip bulunmaktadır. Deniz ve iç sularımızdaki canlı kaynakları sonsuz değildir. Nüfus artışı, besin ihtiyacı ve bilinçli beslenme, teknolojide sağlanan gelişmeler ve çevre sorunları gibi nedenlerle sucul ortamlar üzerinde insan baskısı giderek artmaktadır. Son yıllarda, diğer ülkelerdeki uygulamalara bağlı olarak ülkemizde de su ortamlarındaki canlı kaynakların işletilmesinde mümkün olduğunca çok avlamak ve pazarlamak yaklaşımından uzaklaşılarak, bu ortamlarda önemli bir bozulmaya neden olmayacağı öngörülen sürdürülebilir gelişme anlayışına yer verilmeye başlanmıştır. Sürdürülebilir gelişme ve kullanım, hemen hemen bütün alanlarda çok güncel olmasına ve buna inanılmasına rağmen beklenen sonucu ne yazık ki sağlamaktan uzak görünmektedir. Bu nedenle sürdürülebilir gelişme ve yararlanma, artık yerini sürdürülebilir koruma anlayış ve yaklaşımına bırakmaktadır. Öncelikle, dünyadaki balıkçılık ve düzenleyici uygulamalar irdelendiğinde, artık hiçbir bölge ve suda yıpratılmamış- aşırı avlanmamış stokun bulunmadığı görülür. Doğal olarak ülkemiz canlı kaynakları da bundan paylarına düşeni almışlardır. Avda zaman zaman görülen iyileşmeler genel eğilimin değiştiği anlamına gelemez. Günümüzde canlı kaynaklarının yönetimine sürdürülebilir koruma anlayışıyla yaklaşmak seçilebilecek en akılcı yoldur. Ülkemizde Su Ürünleri ile ilgili olarak 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu, ilgili Yönetmelikler mevcut ancak su ürünleri avcılığı ile ilgili uygulamalar 22

bu mevzuatlara ilaveten Tarım Bakanlığı Koruma Kontrol Genel Müdürlüğü nce Su Ürünleri Danışma Kurulunun da görüşleri doğrultusunda 2 yıl için hazırlanan ve Ağustos ayında yürürlüğe konulan Avlanma Sirkülerleri dir.yaklaşık 340 km. sahili bulunan ilimiz Mersin de balıkçı teknelerinin kullanımına uygun toplam 1400 tekne kapasiteli 6 adet balıkçı barınağı bulunmaktadır. Bunlar barınaklar Tablo 3 de görüldüğü gibi sıralanmaktadır. Bölgemizde balıkçı barınaklarında çekek yeri ve bakım onarım tesisinin yetersiz olması yada bulunmaması teknelerin yıllık bakımlarının yapılmasını engellemekte ve su ürünleri istihsalini olumsuz etkilemektedir. Balıkçı Barınağı Üst Yapı Tesisi Kapasite Karaduvar Balıkçı Barınağı Ağ tamir yeri 250 Çamlıbel (Hamidiye) Balıkçı Barınağı Ağ tamir yeri 300 Taşucu Balıkçı Barınağı Ağ tamir yeri, yolcu salonu, 250 gümrük binası Silifke Yeşilovacık(Hacıishaklı) Ağ tamir yeri, çekek yeri 250 Balıkçı Barınağı Aydıncık Balıkçı Barınağı Ağ tamir yeri 100 Bozyazı da Yoğunduvar Balıkçı Barınağı Ağ tamir yeri 250 Tablo 2. Mersin Balıkçı Barınakları Bilimsel yaklaşım olmaksızın, ülkemizin üç tarafının denizlerle çevrili olması, zengin iç sular varlığı ve buna sürekli vurgu yapılmasının ne sürdürülebilir gelişmeye ne de sürdürülebilir korumaya katkısı olabilir. Mersin Uluslararası Limanı (MIP) Geniş bir hinterlant'a sahip olan Mersin Limanı yurt içine iyi bir şekilde kara ve demiryolları ile bağlanmıştır. Limana en yakın hava alanı 60 km uzaklıktaki Adana Şakirpaşa Hava Alanıdır. Doğu Akdeniz'in önemli limanlarından biri olan Mersin Limanı İç Anadolu, Akdeniz ve Güneydoğu 23

Anadolu bölgelerinin ithalat-ihracat kapısı olması yanında, Ortadoğu ülkelerinin de transit merkezidir. GAP Projesinin tam anlamı ile hayata geçmesi ile birlikte Mersin Limanı'nın önemi daha da artacaktır. TCDD Genel Müdürlüğü tarafından işletilmekte iken 11 Mayıs 2007 tarihinde özelleştirilme planına alınan TCDD limanları arasında ilk sırada özelleştirilen Mersin Limanı PSA(Port Singapore Authority) Afken Holding ortaklığında oluşan MIP(Mersin Uluslar arası Liman İşletmeciliği A.Ş.) tarafından işletilmektedir. Yaklaşık 1.000.000 m2 kara alanına sahip olan Mersin Limanı, gemilere her türlü hizmeti verebilecek niteliktedir. 21 tane rıhtımı bulunan limanda, büyüklüğüne göre aynı anda 20'ye yakın gemide yükleme- boşaltma yapılabilmektedir. Yılda yaklaşık 18.000.000 ton toplam yük elleçlemesi yapılmaktadır. Limanda yolcu, dökme yük, konteyner, canlı hayvan, hububat taşımacılığı ve petrol gemilerine hizmet verilmektedir. Liman içerisinde yer alan iskelelere -4.5 ile -12.5 m draftlı gemiler alınabilmektedir. Verilen Hizmetler; - Yükleme/Boşaltma/Şifting Hizmetleri - Konteyner Sağlamlaştırma Hizmetleri - Terminal Hizmetleri - Ardiye Hizmetleri - Konteyner İç Dolum/Boşalım Hizmetleri - Deniz Hizmetleri: Pilotaj, Römorkaj, Palamar Bağlama/Çözme, Barınma - Yolcu Hizmetleri - Diğer Hizmetler: Atık Toplama, Su Tedarik, İhrakiye, Kantar, Gümrük Denetimi, Montaj/Demontaj, Sigorta, Güvenlik, deniz aracı kiralama 24

YÜKLEME BOŞALTMA YÜK CİNSİ İHRACAT KABOTAJ TRANSİT İTHALAT KABOTAJ TRANSİT TOPLAM ÇİMENTO 1.243.524 12.021 243.664 1.124 0 8.409 1.508.742 HUBUBAT 55.810 2.891 182 1.039.093 1.530 2.665 1.102.171 KİMYASALLAR 518.316 2.626 6.147 1.192.279 21.217 46.520 1.787.103 NARENCİYE 54.239 0 560 4.513 0 875 60.188 KONTEYNER 0 0 188.470 0 0 224.319 412.789 İŞ MAKİNELERİ 15.552 153 623 6.406 0 11.780 34.514 PAMUK 46.535 0 2.966 320.770 43 32.563 402.877 GÜBRE 43.600 11.486 60 178.725 13.332 41.113 288.316 GIDA MAD. 634.995 48 23.360 372.584 52 37.140 1.068.178 DONMUŞ ET 2.710 0 1.840 23.811 0 140.942 169.303 MEYVE 27.911 0 10.810 43.476 0 142.261 224.456 GENEL KARGO 1.148.968 15.531 375.517 1.150.821 237.844 411.172 3.339.853 CAM 152.244 0 161 25.963 0 5.879 184.247 BAKLİYAT 141.738 0 1.118 318.905 187 6.121 468.070 CANLI HAY. 1.613 0 0 63 0 0 1.676 MAKİNE 24.927 0 1.631 22.188 5 5.243 53.995 MİNERALLER 2.322.710 34.434 2.642 327.825 0 10.809 2.698.420 PETROL ÜRN. 63.094 232.464 785 3.089.565 785.994 3.838 4.175.740 PİRİNÇ 26.007 0 92 191.803 0 12.472 230.373 SOD.KARB. 299.528 52.784 21 3.674 0 82 356.088 ŞEKER 2.881 0 2.087 3.678 0 8.438 17.085 TEKSTİL ÜRN. 183.866 25 8.398 398.084 111 23.546 614.029 KERESTE 3.480 0 632 10.895 0 4.156 19.162 BİTKİSEL YAĞ 79.209 6.265 339 511.785 0 1.012 598.610 ARAÇ 4.494 0 3.147 6.562 0 27.231 41.435 TOPLAM 7.097.950 370.727 875.251 9.244.593 1.060.315 1.208.587 19.857.422 Tablo3: Mersin Limanı 2008 Yılı Eşya ve Rejim Cinsine Göre Elleçleme Miktarları (Ton) İÇ ÇEVRE ANALİZİ Mersin Deniz Ticaret Odası TOBB bağlısı oda ve borsalar 8 Mart 1950 tarih ve 5590 sayılı TOBB kanunu ile kurulmakta idiler. Ülkemizde denizciliğin de ayrı bir oda olarak temsil edilmesi ihtiyacından hareketle TOBB kanununda 24 Aralık 1981 tarih ve 2567 sayılı kanunla yapılan değişiklik ile deniz ticaret odalarının kurulmasına imkân tanınmıştır. Ülkemizde öncelikle Ticaret Bakanlığının 4 Mayıs 1982 tarih ve 14(630.2/201)21262 sayılı onayı ile İstanbul Deniz 25