Bursa Kent Rehberi. Raif Kaplano lu / smail Cengiz

Bursa Kent Rehberi Raif Kaplano lu / smail Cengiz

Bursa Kent Rehberi www.bursa-bel.gov.tr Yap m / Producer Kültürpark çi Açık Hava Tiyatrosu Altı Çekirge / BURSA Tel: +90 224 234 29 29 (pbx) Fax: +90 224 234 90 60 bilgi@bursakultur.com / www.bursakultur.com Genel Yay n Yönetmeni / Publishing Director Akif Koçyi it Dan flman / Consultant Ahmet Erdönmez Editör / Editor smail Cengiz Yaz / Text Raif Kaplano lu smail Cengiz Çeviri / Translation Mustafa Ersin / Umut san / Hülya Süngü Görsel Yönetmen / Art Director Y ld z Metan / Nüans Foto raflar / Photography Fehim Ferik / Cenk Pekcanatt / Gökhan Çelikliay Ömer Ya l dere / Alper Keskin / Bar fl Güleç / H. Bar fl Ifl tan Demet Argun / Nilay Kabal / Seçkin Yalç n / Murat Ayd nl lar / Müberra Öz Arflivler / Archives Bursa Büyükflehir Belediyesi Basın Koordinatörlü ü / Bursa Kültür A.fi. Bursa Kültür Sanat Turizm Vakf / Osmangazi Belediyesi Bursa fiehir Kütüphanesi / BUFSAD Bask - Cilt / Press - Binding Seçil Ofset Tel: 0212. 629 06 15 I. Bask, fiubat 2008 / 1st Edition, Fabruary 2008 2. Bask, Temmuz 2008 / 2nd Edition, July 2008 3. Bask, Mart 2009 / 3nd Edition, March 2009 ISBN 978-975-01932-1-7 Metin Copyright Bu kitap, telif sahibinin önceden yaz l izni olmadan k smen ya da tamamen yeniden bas lamaz. Rehberdeki bilgilerin bas ld s rada mümkün oldu u kadar güncellefltirilmesi için çaba harcanm fltır. Ancak telefonlar, saat ve di er ayr nt lar her zaman de iflebilir. Bu nedenle rehberin kullan m ndan do acak sonuçlardan hiçbir sorumluluk kabul edilmemektedir.

Bursa ya Hoflgeldiniz Osmanl Devleti nin ilk baflkenti Bursa; geçmifli gelece e ba layan uygarl klara ev sahipli i yapm flt r. Ayn zamanda dinlerin ve tacirlerin buluflma merkezi olmas ndan dolay Bursa, insanl kucaklay c bir misyon üstlenmifltir. Gerek ulusal, gerekse uluslararas alanda rekabet gücüne sahip, tan n rl ve prestiji yüksek firma ve markalara kucak açan Bursa; Osmanl n n ilk Sultan Külliyelerine ve ilk hastanesine yani insanl a yön veren zengin kültüre ev sahipli i yapmaktad r. Mimari yap lar, külliyeleri, köprüleri, tarihi evleri, flifa veren kapl calar, çinisi, dört mevsim karla kapl Uluda ve medeniyetlere befliklik yapan znik i ile Bursa y ziyaret etmeniz için birçok neden bulunmaktad r. Öncelikle konukseverli i, do al güzellikleri, Roma, Bizans ve Osmanl dönemine ait kültürel, sosyal mekânlar ile görmeye, gezmeye de er bir kültür flehridir Bursa... Bu flehrin zarafeti o kadar etkileyicidir ki, birçok filme, fliire konu olmufltur. fiairlere, ilham veren, krallara flifa da tan Bursa n n görülmeye, gezilmeye de er yerlerini konu alan Kent Rehberi ni haz rlamaktaki amac m z; gerek yerli, gerek yabanc konuklar m za bir dünya kenti olan Bursa n n tarihi, do al, kültürel ve turizm de- erlerini tan tmak, kültürel miras yaflatarak devam ettirmektir. Medeniyetlerin befli i Bursa n n tarihi hazinelerini gizleyen büyüleyici sokaklar nda sizleri a rlamaktan mutluluk duyaca z. Bursa ya hoflgeldiniz.

Ç NDEK LER Önsöz: Bursa ya Hoflgeldiniz / 3 Gezginlerin Gözüyle Bursa / 8 Ad m Ad m Bursa / 12 ALTERNAT F GEZ ROTALARI / 16 I. Alternatif Gezi: Kent Merkezi den fiehir Turu / 16 II. Alternatif Gezi: Do udan Bat ya fiehir Turu / 19 III. Alternatif Gezi: Cumal k z k / fielale / Misi / Zoopark / Botanik / 25 IV. Alternatif Gezi: Teleferikle Uluda Gezisi / 28 V. Alternatif Gezi: Karayolu le Uluda Gezisi / 30 VI. Alternatif Gezi: Uluda Yörük Köyleri / 31 VII. Alternatif Gezi: Do a Yürüyüflü Güzergâhlar / 32 VIII. Alternatif Gezi: Mudanya / Kumyaka / Zeytinba / 36 IX. Alternatif Gezi: Apolyont (Uluabat) Gölü Çevresi / 38 X. Alternatif Gezi: znik ve znik Gölü / 40 D GER ALTERNAT F YERLER / 45 Suuçtu fielalesi / Kufl Cenneti / Yeniflehir / Plajlar Oylat Kapl calar / Ayvaini ve Oylat Ma aralar BURSA M MAR S / 49 Bursa Evleri / 50 Tarihi Yap lar / 51 Ekonomik ve Sosyal Yap lar / 52 Tarihi Hanlar / 53 Tekkeler / 55 Kilise ve Sinagoglar / 56 Camiler, Türbeler / 57 HAMAMLAR, KAPLICALAR / 61 BURSA MÜZELER / 67 BURSA KÜLL YELER / 77

Y ld r m Külliyesi / 78 Yeflil Külliyesi / 81 Muradiye Külliyesi / 83 Hüdavendigâr Külliyesi / 90 Emir Sultan Külliyesi / 92 GENEL B LG LER / 95 Tarih / 96 Bursa n n lçeleri / 99 Ekonomi / 104 Bursa Mutfa / 108 Kültür / 111 Geleneksel El Sanatlar / 111 Geleneksel Halk Oyunlar / 112 Bursa da Kültür Sanat / 114 Kültürel Mekânlar / 114 Kültürel Etkinlikler ve Festivaller / 118 Bursa Çarfl lar / 122 Bursa da Konaklama / 128 Ulafl m / 134 GEREKL TELEFONLAR / 137 Acil / Ar za / Sa l k / Emniyet / Jandarma / YerelYönetim / Kültür Merkezleri Sivil Toplum Kurulufllar / Konsolosluklar / Bas n Yay n / Hamamlar Al flverifl / Antikac lar / Kitabevleri / Müzeler Restoranlar / 144 E lence Mekânlar / 154 Bursa Otelleri / 155 Ulafl m ve Turizm / 158 DO Deniz Otobüsü / Arabal Vapur / H zl Feribot / Havaalan / Teleferik Otobüs Terminali / Otobüs Firmalar / Oto Kiralama / Özel Taksi Dura Seyahat Acenteleri / H zl Feribot Sefer Saatleri Bursa n n Önemli Günleri / 164

Bursa, 2200 y ll k tarihi geçmifle sahip bir kent...

GEZG NLER N GÖZÜYLE BURSA Do al zenginlikler, yeflil doku; yafllar 100 ila 600 aras nda de iflen 833 an t a aç ve flifal kapl - calar gibi özelliklere sahip olmas ndan dolay Yeflil Bursa olarak ün salan bu tarihi kent, günümüzde oldu u gibi geçmiflte de birçok gezginin ve tarihçinin ilgisini çekti. 1840'l y llarda Bursa'ya gelen Dr. Bernard, Bursa'y flöyle anlat r: Bursa, do an n en hofl güzelliklerini sundu u bir köfledir. lkbahar n tazeli i ve yeflilli i, k r ve ovalar n n hofllu u, su ve havas - n n güzelli i insana nefle verir. Güneflin s cakl karl da lar n serinli iyle l klafl r. Da eteklerinden akan sularla k rlar ve ovalar y kand için havas çok tatl - d r. Richard Pockocke de Bursa'da gördü ü manzaray flöyle betimler: Dut ve di er a açlar ndan oluflan bu kar fl m, dünyan n en güzel görüntüsünü oluflturuyor. George William'a göre Bursa, gidenler için her ad m birbirinden daha cazip bir kent: Kent servi a açlar yla dolu bir ovadan yükselir. Ba l klar, incir a açlar, karadutlar ve hemen her a ac n yan ndan her fidan n aras ndan bembeyaz flirin minareler yükselir. Bunlar n hemen üstünde ise Uluda, uçurumlar yla bir abidedir sanki. Anadolu'nun bu tan d k gö ünde, bu nefis gün bat fl alt nda yolumuza devam ederken, karadut ve servilerin renk senfonisi gökyüzünün binbir rengini dam t rken, kayal klar solan fl klar alt nda her dakika daha bir pembelefliyordu. Her fley bütünüyle fiark, her fley tümüyle büyüleyici. Ekrem Reflit Rey'in Cumhuriyetin ilk y llar nda çizdi i Bursa manzaras da farkl de ildir: lkbaharda (her yer) öyle bir yeflil ki, misli yoktur. Adeta par ldar. En aç k yeflilden en koyusuna kadar gider, kar fl r ve harikulade bir levha arz eder. Bursa'ya gelir gelmez, yolcu kendisini birkaç as r geride hisseder. En ufak bir rüzgarda h fl rdayan bu nebati nehir hakiki bir nehirden daha hassast r. Miss Pardoe'n n Bursa'da gördükleri daha da güzeldir: Hiç böyle güzel bir kentten geçmemifltim. Sonsuz bir biçimde uzanan ovalar, dev gibi a açlar n eteklerine yay lm fllard. Portekiz hakk nda yazd m küçük eserimde, oradaki yabani çiçeklerin güzelli ini anlatm flt m. Ancak burada, Anadolu yabani çiçeklerinin onlar da geçti ini anlad m. Güzel çiçek fidanlar, tan ms z kokulu otlar, her renk çiçek açm fl a açlar hep yolumuzun üzerinde s ralanm fllard. Ortas alt n sar s benekli leylak rengi laden a açlar, kokulu kozas ile kar gibi beyaz k na a açlar, yabani hatmi çiçe i, Avrupa'daki-

ler kadar saydam ve çeflitli renkte çad r çiçe i, soluk pembe ve beyaz yaprakl ebegümeci çiçe i, gök mavisi renginde ve k r papatyas büyüklü ünde firuze çiçe i, yolun yan ndaki kayal klar n aras ndan f rlayan ve kötülükle savaflan iyilik gibi kayal klarla çeliflki içinde, oldu undan iki kat daha güzel gözüken ar kovan çiçe i, her yapra sürekli olarak titredi inden kaynanadili denilen parlak sar bir çiçek, mis gibi kokulu eflatun renkli niflasta çiçe i, yabani güller, han meli ve hepsinden üstün Avrupa'da yetifltirildi inden biraz küçük, ama soluk pembe rengini ve güzelli ini oldu u gibi koruyan aflk çiçe i ve tan mad m z daha birçok çiçek k rlar, yollar doldurmufllard. Kelebekler küçüktüler. Renkleri koyuydu ve pek çoktular. Von Moltke de, aç k yeflil yapraklar göz alabildi ine her yan kaplayan bereketli bir ova olarak betimledi i Bursa Ovas için, flunlar yazar: Tablonun ön taraf ne kadar cana yak nsa, uzaklar - n n görünüflü de o kadar muhteflem. Çiçekteki üzümler havay kuvvetli bir muhabbet çiçe i kokusuyla dolduruyor, buna alabildi ine yetiflip azm fl han melleriyle ad n bilmedi im sar bir çiçek de yard m ediyor. Osmanl hükümdarlar n n her iki baflkentinden hangisinin, eskisinin mi, yoksa yenisinin mi, Bursa'n n m, stanbul'un mu yerinin daha güzel oldu unu kestirmek gerçekten çok güçtür. nsan büyüleyen fley, orada deniz burada karad r. Birinde tablo mavilerle ötekinde yeflillerle ifllenmifltir. Asmalar muazzam a aç gövdelerine sar l r ve dallara as l r. Oradan da tekrar yere sarkar. Beri yandan han melleri ve çiçekli sarmafl klar da asmalar n üzerine at l r. Spreewald'e bakan Lübenau kulesinden baflka hiçbir yerde bu kadar genifl, bu kadar bafltan afla yeflil manzara seyretmedim. Üstelik burada daha zengin bir bitki alemiyle bir ovay s n rland ran muhteflem da lar da var. Bir baflka gezgin Poujoulat da: Bursa sanki 1001 Gece Masallar 'ndaki gerçeküstü flehirleri gibi idi derken, Robert Walsh'un ifadesi daha ilginçtir: "Do a, Bursa'y sanki Türkler için yaratm fl".

BURSA KENT REHBER 12 ADIM ADIM BURSA 2200 Y ll k Tarihi Geçmifl Bursa, Marmara Denizi nin güneydo usunda yer al r ve nüfusu yaklafl k 2.500.000 olup, Türkiye nin 4. büyük kentidir. Do uda Bilecik, Adapazar, kuzeyde zmit, Yalova, stanbul ve Marmara Denizi; güneyde Eskiflehir, Kütahya ve bat da ise Bal - kesir illeriyle çevrilidir. Denizden yüksekli i 155 metre olan Bursa, genelde l man bir iklime sahiptir. Kentin en s cak aylar Temmuz-Eylül, en so uk aylar ise Ocak-Mart t r. Bursa y bulundu u konum itibariyle Anadolu nun Bat ya aç lan kap s olarak görmek mümkündür. stanbul dan Anadolu ya özellikle Akdeniz ve Ege bölgesine geçifl yollar n n üzerinde yer alan Bursa ya zmir, Ankara, Konya ve di er flehirlerden karayolu ile rahatl kla ulaflabilirsiniz. Geçifl yollar üzerinde bulundu- undan hemen her saat bafl di- er illerden Bursa ya gelebilece- iniz gibi, buradan baflka kentlere de rahatl kla gidebilirsiniz. stanbul üzerinden ise hem karayolu ile hem de denizyolu ile gelebilirsiniz. Yenikap dan kalkan h zl feribotla Güzelyal ya ya da Yalova ya veya Dar ca - Eskihisar aras arabal vapurla Yalova üzerinden Bursa ya gelebilirsiniz. stanbul Yenikap dan h zl feribotla 75 dakika sonra Güzelyal ya gelebilir ve buradan otoban üzerinden 4 saat sonra zmir e ulaflabilirsiniz. Helikopter ve özel uça n zla havayolundan da Bursa ya ulaflabilirsiniz.

13 BURSA KENT REHBER Kestanesi, geleneksel El Sanatlar, skender Kebab, negöl Köftesi, Çinisi, pe i, Havlusu, Kadifesi, Çile i, Erguvan, fieftalisi, B ça, Zeytini, Kemalpafla Tatl - s, Karagözü, Külliyeleri, Türbeleri, Evliyalar, Kefliflleri, fiifal Termal Sular, Irgand Çarfl l Köprüsü, Arap fiükrü Soka, Teleferi i, Tarihi Kapal çarfl s ve Hanlar, Yüzy ll k Evleri, Bedestenleri, Ç narlar ; Yörük Köyleri, Uluda, Apolyont Gölü, znik i, Mudanya s, Trilye si, Cumal k - z k, Misi si velhas l 2200 y ll k geçmifliyle Bursa; görülmesi, gezilmesi gereken kentlerin bafl nda yer almaktad r. Bursa; sahip oldu u kültürel, tarihi ve do al zenginlikleri ile, dünyadaki her bireyin kendisinden ve insanl k tarihinden bir iz bulabilece i kadar özgün ve 365 gün turizm hareketine sahip bir kenttir. Bursa; tarih öncesi devirlerden bu yana yerleflim yeri olmufl, tarihi ve kültürel dokusu, termal kaynaklar, inanç turizmi, do al güzellikleri ve k fl turizmi aç s ndan Marmara Bölgesi nde alternatif turizm potansiyeline sahip bir flehirdir. nanç turizmi aç s ndan Bursa; birçok medeniyete ve dinlere befliklik etmifl illerin bafl nda geliyor. 325 ve 787 y llar nda 1. ve 7. Konsül Bursa vilayetinde, znik te toplanm flt r. Bu bak mdan znik, H ristiyan dinince ülkemizdeki 8 kutsal hac merkezinden birisidir. slamiyet aç s ndan

BURSA KENT REHBER 14 Mekke, Medine, Kudüs ten sonra beflinci makam olarak kabul edilen Ulucami Bursa dad r. Ayn flekilde Sultanlara k l ç kuflatan Emir Sultan Buhari, Somuncu Baba gibi evliyalar n türbeleri Bursa dad r. Orhan Park Bursa, do al ve kültürel de erleri aç s ndan da benzersizdir. Hemen yan bafl nda yükselen Uluda, Yeflil Bursa n n güzelli inin doruk noktas d r. Uluda, ayn zamanda Türkiye nin en önemli kayak ve do a yürüyüflü merkezlerinden biridir. Baflta Kültürpark, Botanik Park ve Zoo Park olmak üzere kent içinde düzenlenen parklar, Bursa n n yeflilli ine yeflillik katm flt r. Di er yandan, tarihi kimlik ve mimari miras bak m ndan Bursa, Avrupa da bir çok flehirle yar flacak ölçüde zengindir. Osmanl n n ilk alt Padiflah zaman nda yap lan mimari yap lar Bursa ya kent ölçe inde bir aç k hava müzesi görünümü kazand rm flt r. Termal turizmi bak m ndan Bursa; bir çok hastal klara iyi gelen flifal su kaynaklar ile yaln z Türkiye de de il tüm Avrupa da da tan nm flt r. Kükürtlü ve çelikli olan bu flifal sular, yüzy llard r kapl calardan akarak insanlara sa l k sunmay sürdürmektedir. Bursa: Türkiye nin 5. Büyükflehri. Foto raf: Yusuf

GEZ LECEK YERLER

GEZ LECEK YERLER 16 Alternatif Gezi Rotalar Bursa y tam olarak tan mak ve anlamak için Bursa da en az üç günlük bir gezi yap lmas n öneriyoruz. Bu süre içinde, Bursa n n de iflik turizm etkinliklerinden yararlanabilirsiniz. Ayrıca bu rehberde, Bursa y günübirlik gezecek turistler için de önerilere yer verdik. Günübirlik gezecekler için sadece kent merkezindeki tarihsel mekânlar ve Çarfl 'y gezmelerini öneriyoruz. ki günlük geziler için ise, ikinci gün Bursa kentinin yak n çevresindeki Cumal k z k ile Uluda, Saitabat ve Botanik Park gibi do al ve kültürel turizm alanları; üç günlük gezi düflünülüyorsa, H ristiyanl n amentüsünün yaz ld, üç imparatorlu a baflkentlik yapm fl znik baflta olmak üzere, Mudanya ve Gölyaz gibi merkezlerin ziyaret edilmesini tavsiye ederiz. Bursa y gezip görmek isteyenler için Bursa y gezme süreleri veya ilgi alanlar na göre belirleyebilecekleri alternatif turizm seçenekleri bu kitapta ayr nt s yla sunulmufltur. yi gezmeler Bursa dan Bir Görünüm I. ALTERNAT F GEZ Bursa Kent Merkezi Bursa da günübirlik (veya iki günlük) yap lacak geziler için iki gezi ak fl öneriyoruz. Bu gezilerden ilkine Bursa Kent Müzesi nden bafllamak gerekir. Çünkü Bursa'y bütünüyle alg layabilmek ancak Kent Müzesi'nden bafllanacak bir geziyle gerçekleflebilir. Böylece, gezilecek yerler hakk nda genel bir bilgi sahibi olundu u gibi, gezilecek yerlerin maket üzerindeki konumlar yla, önemlerini anlayabilirsiniz. Türkiye nin en önemli ve ilk Kent Müzesi olan bu müzede edinilen izlenim ile yap lacak gezi çok daha anlaml ve anlafl - l r olacaktır. Uzunçarfl Bursa n n Merkezinden Bir Görünüm. Heykel Kent Müzesi'nden sonra yaya olarak geziyi sürdürebilirsiniz. Müzenin sol taraf ndaki Atatürk heykelinin ilerisindeki alt geçitten yolun karfl taraf na geçerek sol taraf na yürüdü ünüzde Orhan Park na geleceksiniz. S rt n z caddeye dönükken park n solunda Ulu Cami sa nda ise Orhan Cami sini göreceksiniz. Park n hemen arkas ndaki Kapal çarfl da kadifeler,

17 GEZ LECEK YERLER havlular ve ipek kumafllar aras nda al flveriflinizi yapabilir, isterseniz a açlarla bezeli tarihi hanlarda geçmiflle yüzleflebilirsiniz. Özellikle dinlenip çay içmek için Koza Han, Pirinç Han ile Balibey Han Emir Han önerilir. Bak rc lar Çarfl s 'ndan geçip Balibey Han 'na girip burada Bursa'n n geleneksel sanatlar n n yap ld esnaflar izleyebilir, Bursa'ya iliflkin hediyelik eflyalar sat n alabilirsiniz. Bursa Evleri Balibey Han 'n n dördüncü kat - n n teras ndaki geleneksel Bursa kahvehanesinde, surlara karfl nargilenizi, çay n z içebilirsiniz. Dinlendikten sonra Saltanat Kap s 'ndan geçip Tophane'yi gezmenizi öneririz. Osmanl Devleti'nin kurucular olan Osman ve Orhan Gazi Türbeleri nin bu mekânda olmalar n n yan s ra, Tophane, Bursa'y kuflbak fl görebilece iniz bir aland r. Böylece, kenti kuflbak fl daha iyi alg layabilir; buradan dürbünle gezece iniz noktalar görebilirsiniz. Tophane den ç kt ktan sonra, Bursa n n sivil mimari örneklerini en iyi görebilece iniz Kale Sokak'a girip eski evleri inceleyebilirsiniz. Vaktiniz varsa, labirent gibi sokaklar ndan geçerek P narbafl 'na gitti- inizde, as rlard r Bursa'n n tüm su ihtiyac n n sa land Çarflaf' izleyebilir, Romal lardan günümüze gelen su yollar n görebilirsiniz. Fetih Kap 'y gezdikten sonra, sur dibinden Zindan Kap 'ya gitmeli, oradan da Cilimboz Vadisi ne inilmelidir. Cilimboz'un gizemli vadisinde ilerlerken bir yandan as rlar önce güvenlik amac yla kale gibi düzeltilmifl kayalar, di er yandan ise derin dere yata n izleyebilirsiniz. Cilimboz vadisini izledi inizde yolunuz sizi Muradiye'ye getirir. Muradiye, Bursa'n n en Cumhuriyet Meydan ve Yeni Saat Kulesi. Ft: A. Yedikardefl

GEZ LECEK YERLER 18 I. Murat (Hüdavendigâr) Cami eski ve korunmufl mahallelerinden biridir. Mahalleye ilk girdi inizde sizi, Bursa'n n en eski ve en önemli iki fabrikas karfl lar. Önceleri Madam Brotte'un iflletti- i, sonralar uzun y llar Frans z konsoloslu u yapm fl olan Romangel taraf ndan iflletilen ipek fabrikas ile Fabrika-i Hümayun'u gezerek, Bursa'n n tekstil sanayisinin geçmiflini anlayabilirisiniz. Fabrika-i Hümayun'dan sonra hemen karfl s ndaki Kayabafl Soka na girerseniz, 80 y l önce kenti terk etmek zorunda kalan Rum mahallesine girmifl olursunuz. Çok say da tarihi ev ve sokaklar izleyerek Muradiye Meydan na ulafl rs n z. Askerlik fiubesi nin bahçesinde, çat s y k lm fl Rum Kilisesi ni uzaktan görebilirsiniz. Ard ndan Muradiye Camii ni ve gizemli Muradiye Türbeleri ni gezmenizi öneririz. Özellikle de Sultan Murat ile Sultan Cem'in türbelerini... Bu arada Külliye nin hemen karfl s nda bulunan, ülkemizin alan nda tek müzesi olan Yeflil Türbe Uluumay Halk K - yafetleri ve Tak - lar Müzesi ni, 17. yüzy l Osmanl Evi'ni ve Hüsnü Züber in Yaflayan Müzesi ni görmenizi öneririz. Yorulup ac kt ysan z, külliyenin imaretinde faaliyet gösteren Darüzziyafe'de Osmanl yemeklerinden yiyebilirsiniz. Ö leden sonra ise, gezilecek iki yol önerilir. Bir araçla Çekirge istikametinde bir gezi yap labilir. Böylece yol üzerinde bulunan Atatürk Müzesi, Orman Müzesi ve Karagöz Müzesi görülebilir. Çekirge'de benzeri olmayan I. Murat Camii-Medresesi ve türbesini de gezdikten sonra, külliyenin bahçesinde dinlenebilirsiniz. Ya da Bursa'yla özlefltirilen kapl calardan birinde banyo yaparak yorgunlu unuzu unutabilirsiniz. Daha sonra araçla önce Y ld r m Külliyesi, ard ndan Emir Sultan Külliyesi ve Yeflil Külliyesi nin gezilmesi önerilir. Yeflil Kahvehaneleri nde çayın tadına doyum olmaz. Uluumay Müzesinde Sergilenen Bir Osmanl K yafeti

19 GEZ LECEK YERLER II. ALTERNAT F GEZ Do udan Bat ya Yeflil den Bir Sokak. Ft: A. Yedikardefl Bursa'da iki günlük flehir gezisi için önerimiz, Y ld r m Külliyesi'nden bafllanılmas d r. Kent merkezinde, h zland r lm fl turistik gezi dura m z n bafllang ç noktas olarak flehrin en do usunda yer alan Y ld r m Külliyesi'ni seçtik. Dünyan n ilk modern hastanesi olan külliyenin do usunda kalan Darrüflifa'y görmeniz tavsiye edilir. Bu külliye ziyaretinin ard ndan Börekçi fievket'in yerinde kahvalt yapabilirsiniz. kinci adresiniz padiflahlara k l ç kufland ran, Sultan Y ld - r m' n damad, evliyalardan Emir Sultan Külliyesi olacak. stanbul'daki Eyüp Sultan Türbesi'nden sonra en çok ziyaret edilen mekânlardan olan Emir Sultan Külliyesi'nden sonraki dura n z, Bursa'n n sembollerinden olan Yeflil Türbe'nin yer ald Yeflil Külliye olabilir. Sultan Mehmet Çelebi taraf ndan yapt r lan Yeflil Külliye nin etraf ndaki antikac lardaki turistik eflyalar n ilginizi çekece ini umuyoruz. Yeflil Kahvehanesi'nde Türk kahvesi içerek dinlenebilirsiniz. Türk slam Eserleri Müzesi Y ld r m Külliye Girifli Yeflil'den hareket etmeden önce Külliye'nin bir parças olan medresedeki Türk- slam Eserleri Irgand Köprüsü Atatürk An t Müzesi'ni gezmeyi unutmay n. Yeflil'den Heykel'e yani kent merkezine do ru yürüdü ünüzde 500 metre ilerde tarihi Setbafl Köprüsü ve onun öncesinde solda tarihi Mahfel Kahvehanesi'ni görürsünüz. Arzu ederseniz Toplanma Yeri anlam na gelen Mahfel'de simit eflli inde çay içerek soluklanabilir ya da köprüye girmeden hemen sa daki yola girerek Gökdere üzerinde konuflland r lm fl olan Irgand Çarfl l Köprüsü'ne giderek, köprü üzerindeki sanatkârlar n çal flmalar eflli inde çay n z yudumlayabilirsiniz. Unutmay n, üzerinde dükkanlar n yer ald bu tarzdaki köprüden dünyada sadece 4 adet

GEZ LECEK YERLER 20 olursunuz. Kent Müzesi'nden sonra solda Ulucami ile tarihi hanlar n yer ald Atatürk Caddesi'ne do ru yönelebilir ya da Kent Müzesi var. Irgand 'dan sa a do ru giderseniz asl na uygun restore edilen Gökdere Medresesi'ne ulafl rs n z. Bu arada vaktiniz bolsa Umurbey Mahallesi ndeki Tofafl Araba Müzesi ni de görebilirsiniz. Setbafl Köprüsü'nü geçti inizde ilerde solda Atatürk Heykeli'ni göreceksiniz. Heykelin arka taraf nda küçük bir meydanda karfl l kl iki bina bulunur. Sa daki bina Bursa Kent Müzesi'dir. 3 katl müzeyi gezdi inizde kent hakk nda hemen hemen her fleyi görmüfl ve ö renmifl Ulu Cami sa tarafta otopark n arka taraf - na geçerek, müze binas sa n zda kalacak flekilde Bursa Kale surlar n n yer ald Hisar Bölgesi ne do ru ilerleyebilirsiniz.

21 GEZ LECEK YERLER Tercihiniz e er ikinci güzergâh ise taksi duraklar n n karfl s ndaki Hac lar Camii nin yan ndaki Güllü soka takip ederek brahim Pafla Caddesi ne ulafl rs n z. Biraz yukar do ru ilerledi inizde brahimpafla veya Mahkeme Hamam 'n göreceksiniz. Hamam n alt taraf nda Musluhittin Soka na (veya K z Okulu Caddesi ne), buradan da Akb y k Caddesi üzerinden s ras yla Maksem Caddesi, buradan da nebey Sokak üzerinden tarihi Tahtakale Çarfl s na ulaflm fl olursunuz. Çarfl dan sonra s rayla Ya c lar Sokak, Çak r Sokak ve Çak r Caddesi ni izleyerek Çak r Hamam 'na ve Osmangazi Caddesi ne ulaflabilirsiniz. Bursa Kalesi ve Saltanat Kap ve Surlar surlar n n yer ald Tarihi Hisar Bölgesi caddenin sol taraf nda kal r. Ayr ca bu bölgede Haraçç - o lu Medresesi, Üftade Camii ve Türbesi, Yerkap Camii, Kavakl Camii, Veled-i Yaniç Mescidi, Lala fiahin Pafla Medresesi, daha yukar larda Molla Fenari Camii, Alaaddin Pafla Camii, Alacah rka Camii ve restore edilen Kale Sokak gibi tarihi mekânlar yer al r. Osmangazi Caddesi nin Kâz m Baykal Caddesi ile birleflti i girifl noktas nda sa da Tophane Park 'n n afla taraf nda Gazi Timurtafl Pafla Türbesi ile Okçu Baba Türbesi ni görebilirsiniz. Cadde den biraz ilerledi inizde Osmanl mparatorlu- u'nun kurucusu Osman Gazi Türbesi ile Bursa'y fetheden o lu Orhan Gazi nin Türbesi ne gelmifl olursunuz. Türbelerden ç kt n zda park içinde yer alan, Tarihi Saat Kulesi ve fiehitler Abidesi önünde hat ra foto raf çektirebilirsiniz. Bu arada ö le vakti olmuflsa, karn - m z ac kt diyorsan z parktan ç kt - n zda sol tarafta kalan kebapç da gönül rahatl ile Bursa'ya özgü yemeklerin tad na bakabilirsiniz. Tophane Saat Kulesi

GEZ LECEK YERLER 22 fiehitler An t ve Osman Gazi Türbesi Tophane'den sonraki yolculu unuz, Hasta Yurdu Caddesi üzerinden Kapl ca Caddesi ni takip ederek fiehzade türbelerinin bulundu u Muradiye Külliyesi olabilir. Yol üzerinde fiehadet, Fenari, Alâaddin Pafla Camileri ile Büyükflehir Belediyesi taraf ndan gençlik kültür merkezi olarak hizmet vermek üzere asl - na uygun restorasyon çal flmalar sürdürülen Fabrika-y Hümayun Binas n, Üç Han m K zlar Türbesi ni ziyaret edebilirsiniz. Kapl ca Caddesi nin bitiminde Hamzabey Caddesi ile kesiflti- i noktada sa tarafta afla da 2. Murat Caddesi üzerinde yer alan Fatih Sultan' n babas Sultan II. Murad n yapt rd Muradiye Külliyesi; ölümle yaflam n, rüya ile hakikatin ve hüzün ile huzurun bir arada tad ld kutsal ve mistik mekânlardan biridir. Külliye ziyaretinden sonra, Muradiye Camii nin önündeki meydana ç kt n zda, 17. yüzy ldan kalma, Sultan II. Murad' n ikâmet etti i söylenen ve bugün müze haline getirilen Muradiye Kona olarak bilinen Osmanl Evi ile yak n nda yer alan fiair Ahmet Pafla Medresesi binas nda bulunan Uluumay Osmanl Halk K yafetleri ve Tak lar Müzesi ni ziyaret edebilirsiniz. Bu arada e er akflam vakti Muradiye ye tekrar gelmek isterseniz Külliye ye ait olan 2. Murad mareti içinde faaliyet gösteren Darüzziyafe Restoran 'nda fas l eflli- inde kendinize ya da dostlar n - za ziyafet verebilirsiniz. Külliye ve çevresindeki ziyaretiniz sonras II. Murat ve Beflikçiler caddelerini takip ederek Çekirge Orhan Park, Ulu Cami, Koza Han

23 GEZ LECEK YERLER Kent Merkezi Caddesi ne ç kabilirsiniz. Ya da külliyenin bat taraf nda kalan Hamzabey Caddesi ne ç k p Atatürk Müzesi Hamzabey ve Kara Mustafapafla Türbeleri ni ziyaret ederek Çelikpalas Oteli nin yan ndan Çekirge Caddesi ne ç kabilir ve müze haline getirilen Atatürk Köflkü'ne girebilirsiniz. Buradan biraz ilerideki Türkiye nin tek Ormanc l k Müzesi ne u rayabilirsiniz. Daha sonra yol üzerinde Hacivat-Karagöz an t ile Süleyman Çelebi An t Mezar n göreceksiniz. Karagöz An - t n n karfl s nda yer alan ve Büyükflehir Belediyesi taraf ndan Süleyman Çelebi An t Mezar Ft: Alper Keskin yeniden düzenlenerek hizmete aç lan Karagöz Müzesi ni ziyaret ettikten sonra kentin en bat - s nda yer alan Çekirge semtindeki üçüncü Osmanl padiflah I. Murad Hüdavendigâr Külliyesi ni gezebilirsiniz. Türbenin yan ndaki çay bahçesinde flehri seyrederek çay eflli inde yorgunlu unuzu att ktan sonra bir taksiyle Çekirge Caddesi nden tekrar geriye dönüp Çelik Palas karfl s nda Kültürpark n kap s ndan içeri girerek Roma ve Bizans dönemi eserlerinin sergilendi i Arkeoloji Müzesi ni mutlaka görmelisiniz. Müze ziyaretinden sonra bir taksiyle tarihi Büyükflehir Binas ile Tayyare Kültür Merkezi'nin bulundu u flehir merkezine inerek; tarihi Belediye binas n n arkas ndaki Orhan Gazi Camii ve Ulucami yi ziyaret ettikten sonra art k gönlünüzce gezebilir, al flveriflinizi yapabilirsiniz. sterseniz Koza Han'a, Emir Han'a, Pirinç Han'a ya da eski Orhan Hamam olan Aynal Çarfl 'ya gidebilirsiniz. sterseniz kuyumcular n, gümüflçülerin, mobilyac lar n, yorganc lar n, Arkeoloji Müzesinde bir büst.

GEZ LECEK YERLER 24 Ulu Cami Ziyaretçileri çeyizcilerin, havlucular n, iplikçilerin bulundu u Bedesten ve Uzun Çarfl 'ya gidip ihtiyac n z karfl layabilirsiniz. Ac kt ysanız ve can n z zgara çektiyse Çiçek Izgara'ya, skender istiyorsan z Tayyare Kültür Merkezi'nin yan ndaki skender Kebapç s 'na, fast food türü yiyecek isterseniz Zafer Plaza'ya, can n z köfte çektiyse ve orijinal yerinden yemek istiyorsan z vaz Pafla Kap s 'n n hemen giriflinde yer alan Üç Köfte Lokantas na gidebilirsiniz. Gösteriflsiz bir yer ama tavsiye ederiz. Köftenin d fl nda mutlaka sütlü Kemalpafla tatl s nı yemeyi ihmal etmeyiniz. Bak rc - lar Çarfl s 'na girdikten sonra sa tarafta kalan Akay Lokantas 'nda Tatar usulü orijinal mant ve çi börek ya da Gürsulu dris, Küçüksaray veya Hac o lu'nda Kayhan Usulü Pideli Köfte yiyebilirsiniz. Yemek sonras eski tarihi Belediye binas n n sa taraf nda bulunan Köylü Pazar 'n n köflesindeki Âflıklar Kahvesi'nde nefis bir çay içerek mola verebilirsiniz. Çay içerken birkaç âfl ktan ba lama eflli inde türkü dinleyebilirsiniz veya Atatürk Caddesi ne ç karak Zafer Plaza taraf nda yolun karfl s ras ndaki Büyükflehir Belediyesi'nin restore etti i tarihi Balibey Han' nda yorgunluk kahvesi içerek gezinize nokta koyabilirsiniz. E er gece e lenmek istiyorsan z Çekirge, Alt parmak caddeleri üzerinde, Kültürpark içinde yer alan Kapal Çarfl ya Giden Yol e lence mekânlar na u rayabilirsiniz. Akflam fas l müzi i dinleyerek veya müzi e bizzat efllik ederek e lenmek, bal k yemek istiyorsan z flüphesiz en güzel mekân Arap fiükrü Soka 'ndaki restoranlar olacakt r. Orhan Cami Arap fiükrü de E lence Ft: B. Güleç

25 GEZ LECEK YERLER III. ALTERNAT F GEZ Cumal k z k Saitabat fielalesi Kültür - Botanik ve Zoopark Yaflayan Osmanl Köyü: CUMALIKIZIK Bursa n n do usunda Ankara yolu üzerinde Bursa ya 10 km. mesafede, Uluda n yamaçlar nda befl k z kl köyden biridir ve Osmanl dönemi konut dokusunu günümüze kadar koruyan nadir köylerden olan 700 y ll k tarihi Cumal k z k Köyü, Osmanl dönemi k rsal mimarisinin önemli örneklerinden biri olarak, halen geleneksel yaflam biçimini korur. Köyde bulunan evlerin birer odasının restore edilerek ev pansiyonuna çevrilmesi çal flmalar devam etmektedir. Cumal k z k evleri, Osmanl Türk mimarisinin özelliklerini tafl r. Genellikle iki ya da üç katl olan evlere sokaktan iki kanatl ahflap kap yla avludan geçilerek girilir. Avlunun zemini toprak veya tafltan yap lıd r. Alçak tavanl ara kat evin k fll k bölümünü oluflturur. Evlerin zemin katlar na ahflap hat ll geleneksel tafl malzeme, üst katlar na ise ahflap çatk aras nda kerpiç malzeme, çat da ise alaturka kiremit kapl k rma çat l ahflap malzeme hâkimdir. Duvarlar genellikle sar, mavi, beyaz, mor ve yeflil renktedir. Bursa'ya Cumal k z k ta Do al Ürünler. Ft: A. Yedikardefl 20 dakika mesafedeki 700 y ll k Osmanl köyü olan Cumal k - z k'ta kahvalt yapman z tavsiye ederiz. Bol bol foto rafl k malzeme ile dönece iniz Cumal k z k'a otobüs veya minibüsle gidebilirsiniz. Cumal k z k ta her y l haziran ay n n 3. haftas Ahududu fienlikleri düzenlenmektedir. Cumal k z k ta konaklamak isteyenler, Bulanlar Konak 0224. 372 48 69 Mavi Boncuk Pansiyon 0224. 373 09 55 da kalabilirler. Cumal k z k Köy Meydan

GEZ LECEK YERLER 26 SA TABAT fielales Bursa'dan 12 km. uzakl kta yer alan Saitabat, yemyeflil çimenler ve ç nar a açlar yla çevrili bir alandır. Uluda eteklerindeki flelalenin akt kanyon, do a sporlar ile u raflanlar n buluflma noktas dır. Odun ateflinde, kiremitte tereya ile piflirilen alabal klar yla meflhur olan flelalenin çevresinde piknik alanlar bulunur. Do anc Baraj 'ndan sonra görece iniz Orhaneli-Bursa Yolu üzerinde eski bir Rum Köyü olan, üzümü ve flarab ile ünlü Misi köyü, Uluda ' n güneyindeki da l k ve ormanl k bölgede yer alan tarihi bir köydür. Tarihi çok eskilere dayanan Gümüfltepe (Misi) köyünün ilk ad n n Mysia oldu u san l yor. Bursa'n n merkezinden 12 kilometre uzakl kta, do all ndan hiçbir fley kaybetmemifl baflka bir güzellikle sizi a rlayacak olan Misi Köyü, asma yapra, misket üzümü ve flarab ile çok ünlüdür. Bugün Gümüfltepe Mahallesi ad yla Nilüfer Belediyesi ne ba lanan Misi Köyü çok eski bir yerleflim yeri oldu u gibi, H ristiyanlar için de önemli bir bölgedir. M.S.183 y - l nda Alex adl bir keflifl, seksen befl kiflilik maiyetiyle H ristiyanlar n öncüleri olarak nkaya ve Misi köylerine yerlefltikleri, konsül ün toplanarak ncil tart flmas yap ld tarihi kay tlarda mevcuttur; bugün kal nt lar na rastlan lan manast r civar nda ncil in bir nüshas n n gömülü oldu una inan l r. Bursa Yeflilinin Minyatürü: BOTAN K PARKI Saitabat fielalesi Safl n ve Yeflilli in Adresi: M S KÖYÜ (GÜMÜfiTEPE) Misi Köyü nün Tarihi Evleri Botanik Park Bursa da yeflil kuflak kapsam nda, kente bol oksijen, yeni dinlenme ve sa l kl spor alanlar kazand rmak amac yla 1998 y - l nda hizmete aç lan So anl Botanik Park ; 400.000 m2 lik alan nda, 150 türden 8000 a aç, 76 türden 100.000 çal, 20 türden 50.000 yer örtücü ve 27 türden 6000 gül ile Bursa Ovas 'n korumakla birlikte, bitkisel araflt rma ve bilimsel çal flmalara da aç k bir parkt r. Ziyaretçilerine sa l kl yaflam için spor yapma imkân da sunulan parkta 12 kilometrelik do al yürüyüfl yollar, do al koflu yolu, 1 kilometrelik so uk asfalt kaplamal bisiklet yolu ve göletler bulunur. Botanik Park 'nda 17. 18. ve 19. yüzy llara ait bazı ünlü eski Bursa evlerinin benzerleri de infla edilmifltir.