Osman ATALAY Ankara İnfaz Cumhuriyet Savcısı ÇOCUK HÜKÜMLÜLERE AİT MÜDDETNAME DÜZENLENMESİ: 1-GENEL İLKELER İnfaz yasalarında yapılan değişiklikler ile Çocuk Müddetnamelerinin hesaplanmasında uygulamada yanlışlıklar yapıldığı görüldüğünden, Çocukların müddetnamelerinin hesaplanması ile ilgili olarak, faydalı olması ümidiyle bu yazı kaleme alınmıştır. 5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanunun 01.06.2005 tarihinde yürürlüğe girmesi ile birlikte, bu kanunun 107/5 maddesi ile 18 yaşından küçük hükümlülerin Ceza İnfaz Kurumunda geçirdikleri 1 günün 2 gün sayılmasına karar verilmiştir. 19.12.2006 tarihinde yürürlüğe giren, 5560 Sayılı Kanun ile de 18 yaş sınırı, 15 yaşına indirilmiştir. - Bu durumlar dikkate alındığında çocuklarla ilgili müddetname nasıl yapılacaktır? Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki, Müddetname düzenlenirken Suç tarihi dikkate alınmalıdır. Suç tarihi dikkate alınarak, sonradan yürürlüğe giren infaz yasaları da gözönüne alınarak, infaz yasaları ayrı ayrı ve bir bütün olarak uygulanarak müddetname yapılmalıdır. Karma uygulama yapılmamalıdır. Sonuçta bu yapılan müddetnameler karşılaştırılmalı hangisi hükümlünün lehine ise, o müddetname hükümlü için uygulanmalıdır. Bu durumun yasal dayanağı, 5237 Sayılı Yasanın 7/3. maddesi ve 5252 Sayılı Yasanın 9/3.maddesi ve Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 25.05.1999 tarih 133/142 sayılı kararıdır. Buna göre Önceki kanun ile sonradan yürürlüğe giren kanunlar ayrı ayrı ve bir bütün olarak uygulanmalı, hangisi hükümlünün lehine ise o yasa uygulanmalıdır. Müddetname hesaplanması açısından da durum aynıdır. 5275 Sayılı Yasanın 7/3 maddesinde İnfaz rejimine ilişkin hükümler derhal uygulanır demektedir. 29.06.2005 tarihli 5377 Sayılı Yasanın 2.maddesi ile bu maddeye Hapis cezasının ertelenmesi, koşullu salıverilme ve tekerrürle ilgili olanlar hariç cümlesi eklenmiştir. Bu durumda şartla tahliye (koşullu salıverilme) hariç, infaz rejimine ilişkin hükümler derhal uygulanır prensibi gelmiştir. Müddetname hesaplamalarında, derhal uygulanma prensibi değil, lehe kanun prensibi dikkate alınacaktır. Yani suç tarihi dikkate alınarak, önceki kanun ile sonradan yürürlüğe giren kanun, ayrı ayrı ve bir bütün olarak uygulanıp, yapılan müddetnamelerden hangisinin şartla tahliyesi hükümlünün lehine ise, onun uygulanması gerekmektedir. Yukarıda yapılan genel açıklamadan sonra, Çocuk müddetnameleri yapılırken şu hususlar dikkate alınmalıdır: 1-Suç tarihi 01.06.2005 den (5275 Sayılı Yasanın yürürlüğe girmesinden) önce ise, Bu durumda 3 tür müddetname yapılacaktır. a) 647 Sayılı Yasa 19.md göre 1/2, ayda 6 gün indirim üzerinden b) 5275 Sayılı Yasanın 107/5. md.göre(1/3 indirim), 18 yaş dikkate alınarak, c) 5560 Sayılı Yasanın 28. md.göre (1/3 indirim), 15 yaş dikkate alınarak, Bu müddetnamelerden hangisi hükümlünün lehine ise, o müddetname uygulanacak, kesinlikle karma uygulama yapılmayacaktır.
2- Suç tarihi (01.06.2005 ten sonra, 19.12.2006 tarihinden önce ise), yani 5275 Sayılı Yasanın yürürlüğe girmesinden sonra, 5560 Sayılı Yasanın yürürlüğe girmesinden önce ise, Bu durumda 2 tür müddetname yapılacaktır. a) 5275 Sayılı Yasanın 107/5. md.göre(1/3 indirim), 18 yaş dikkate alınarak, b) 5560 Sayılı Yasanın 28. md.göre (1/3 indirim), 15 yaş dikkate alınarak, Bu müddetnamelerden hangisi hükümlünün lehine ise, o müddetname uygulanacak, kesinlikle 19.12.2006 tarihine kadar 18 yaş, bu tarihten sonra 15 yaş dikkate alınarak karma uygulama yapılmayacaktır. Kanun bir bütün olarak uygulanacaktır. 3- Suç tarihi 19.12.2006 tarihinden sonra, yani 5560 Sayılı Yasanın yürürlüğe girmesinden sonra ise, bu durumda tek müddetname yapılacaktır. 5560 Sayılı Yasanın 28. maddesi gereği, 15 yaş dikkate alınarak müddetname yapılacak ve şartla tahliye tarihi bulunarak bu müddetname çocuk hükümlü hakkında uygulanacaktır. II-UYGULAMA ÖRNEKLERİ: SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ 1- ÖRNEK: Hükümlünün ceza süresi: 1 yıl hapis, suç tarihi: 01.05.2005 tir. (01.05.2005-02.05.2005) tarihleri arasında 1 gün nezarette, (02.05.2005-18.05.2005) tarihleri arasında 16 gün tutuklu kalmıştır. Doğum tarihi: 01.07.1990 dır. Cezaevine 05.06.2007 tarihinde girerse, hangi tarihte şartla tahliye olur? Suç tarihi 01.06.2005 tarihinden önce olduğu için 3 tür müddetname yapılacaktır. Hükümlünün 18 yaşını doldurduğu tarih: 01.07.2008 Hükümlünün 15 yaşını doldurduğu tarih: 01.07.2005 a) Suç tarihi 01.06.2005 ten önce olduğu için, 647 Sayılı Yasaya göre 1/2, ayda 6 gün indirim üzerinden müddetnamede; 1 yıl = 365 gün, 365 gün 2 = 183, 183 30 = 6, 6 x 6 = 36 İstifadesi 183 (ceza miktarının 1/2 si) -Temmuz dan 31 gün 36 (ceza miktarının yarısının ayda 6 günü) -Ağustos tan 31 gün 16 (tutukta kaldığı süre) -Eylül den 30 gün 1 (nezaret) -Ekim den 12 gün 236 gün istifadesi. 129 gün 365 236 =129 gün yatar. Şartla Tahliye Tarihi: 12 Ekim 2007 b) 5275 Sayılı Yasanın 107/5. maddesine göre, 18 yaş dikkate alınarak yapılan müddetnamede; 18 yaşından küçüklerin müddetnamesi yapılırken kural: 1-Ceza süresi 1 yıl hapis olup, bu cezanın 1/3 ünü aldığımızda 121 günü buluruz. 121 gün boyunca 18 yaşından küçük olduğundan, yani cezaevinde kalacağı süre boyunca, hep 18 yaşından küçük olacağından müddetname (2/3 indirim) üzerinden yapılacak, önceden tutukta ve nezarette kaldığı süre varsa yatacağı süreden bir kere mahsup edilecektir.
2 -Eğer cezaevinde kalacağı süre boyunca, hep 18 yaşından küçük değilse müddetname (1/3 indirim) üzerinden yapılacak, önceden tutukta ve nezarette kaldığı süre varsa 2 ile çarpılıp mahsup edilecek, cezaevine girdiği tarih ile 18 yaşını doldurduğu tarih gün olarak hesaplanıp bir kere mahsup edilecektir. -Cezaevine girdiği tarih : 05.06.2007 dir. -18 yaşını doldurduğu tarih: DT: 01.07.1990 18 Yaş = 01.07.2008 dir. -Cezaevine girdiği tarih ile, 18 yaşını doldurduğu tarih arasındaki süre: 391 Gün 1 yıl = 365 gün, 365 gün 3 = 121,6 121 gün (Lehine olarak) 121 gün - 17 gün (tutukluluk ve nezaret) = 104 gün yatar. -Temmuz dan 31 gün Şartla Tahliye Tarihi: 17 Eylül 2007 -Ağustos tan 31 gün -Eylül den 17 gün 104 gün c) 5560 Sayılı Yasanın 28. maddesine göre, 15 yaş dikkate alınarak yapılan müddetnamede; 1 yıl = 365 gün, 365 gün 3 = 121,6 122 gün (Lehine olarak) 17 gün (tutukluluk ve nezaret) Hükümlünün 15 yaşını doldurduğu tarih olan 01.07.2005 tarihinden önce cezaevinde kaldığı 1 gün 2 gün sayılacağından, tutukta ve nezarette kaldığı, 17 gün x 2 = 34 gün olarak cezasından mahsup edilecektir. İstifadesi 122 (ceza miktarının 1/3 ü) -Temmuz dan 31 gün 34 (tutukluluk ve nezaret) -Ağustos tan 31 gün -Eylül den 30 gün 156 gün istifadesi. -Ekim den 31 gün -Kasım dan 30 gün 365 156 = 209 gün yatar. -Aralık tan 31 gün Şartla Tahliye Tarihi: 31 Aralık 2007 209 gün SONUÇ: Yapılan her 3 müddetnameden hükümlünün lehine olan, 5275 Sayılı Yasanın 107/5. maddesi ve 18 yaş dikkate alınarak yapılan müddetnamedir. Buna göre hükümlü hakkında şartla tahliye tarihi 17 Eylül 2007 olan müddetname uygulanacaktır. 2- ÖRNEK: Ceza süresi: 3 yıl hapis, Suç tarihi: 05.03.2006 dır. 05.03.2006-06.03.2006 tarihleri arasında 1 gün nezarette, 06.03.2006-26.03.2006 tarihleri arasında 20 gün tutuklu kalmış, Doğum tarihi: 20.07.1991 dir. Cezaevine 10.06.2007 tarihinde girerse, hangi tarihte şartla tahliye olur?
Suç tarihi 01.06.2005 tarihinden sonra, 19.12.2006 tarihinden önce, yani 5275 Sayılı Yasadan sonra, 5560 Sayılı Yasadan önce olduğu için bu durumda 2 tür müddetname yapılacaktır. a) 5275 Sayılı Yasanın 107/5. maddesine göre, 18 yaş dikkate alınarak yapılan müddetnamede; -Cezaevine girdiği tarih : 10.06.2007 dir. -18 yaşını doldurduğu tarih: DT: 20.07.1991 18 Yaş = 20.07.2009 dir. -Cezaevine girdiği tarih ile, 18 yaşını doldurduğu tarih arasındaki süre: 770 Gün -Cezaevinde kalacağı süre boyunca, hep 18 yaşından küçük olacağından müddetname (2/3) üzerinden yapılacaktır. 3 yıl Hapis: 3 x 365 gün = 1095 gün, 1095 günün (2/3) ü = 365 gündür. 365 ten 21 gün tevkif ve nezaret çıkarılır. (Müddetname 2/3 üzerinden yapılacağından 21 gün sadece bir kez çıkarılacaktır) 365 21 = 344 gün cezaevinde yatar. -Haziran dan 20 gün -Aralık tan 31 gün -Temmuz dan 31 gün -Ocak tan 31 gün -Ağustos tan 31 gün -Şubat tan 29 gün (2008 olduğu için) -Eylül den 30 gün -Mart tan 31 gün -Ekim den 31 gün -Nisan dan 30 gün -Kasım dan 30 gün -Mayıs tan 19 gün Şartla Tahliye Tarihi: 19 Mayıs 2008 344 gün b- 5560 Sayılı Yasanın 28. maddesi ve 15 yaş dikkate alınarak yapılan müddetnamede; -Müddetname (1/3) ten yapılacaktır. Müddetname hesaplanırken önceden tutukta ve nezarette kalınan süre 2 ile çarpılıp mahsup edilecektir. - 3 yıl Hapis : 3 x 365 gün = 1095 gündür. -1095 Gün 3 = 365 gün, -21 gün tutukluluk ve nezaret x 2 = 42 gün, - istifadesi: 365 (ceza miktarının 1/3 ü) 42 ( tutukluluk ve nezaret) 407 gün ( toplam istifadesi ) 1095(toplam ceza süresi) 407(istifade süresi) = 688 gün (Cezaevinde yatacağı süre). (Aleyhinedir) SONUÇ: Yapılan her 2 müddetnameden hükümlünün lehine olan, 5275 Sayılı Yasanın 107/5. maddesi ve 18 yaş dikkate alınarak yapılan müddetnamedir. Buna göre hükümlü hakkında şartla tahliye tarihi 19 Mayıs 2008 olan müddetname uygulanacaktır
3- ÖRNEK: Ceza süresi: 2 yıl hapis, Suç tarihi: 25.12.2006 dır. 25.12.2006-26.12.2006 tarihleri arasında 1 gün nezarette, 26.12.2006-10.01.2007 tarihleri arasında 15 gün tutuklu kalmış, Doğum tarihi: 15.08.1992 dir. Cezaevine 10.05.2007 tarihinde girerse, hangi tarihte şartla tahliye olur? Suç tarihi 5560 Sayılı Yasanın yürürlüğe girdiği 19.12.2006 tarihinden sonra işlenen suçlarda, tek müddetname yapılacak, (1/3) indirim ve 15 yaş dikkate alınarak müddetname düzenlenecektir. -Cezaevine girdiği tarih : 10.05.2007 dir. -15 yaşını doldurduğu tarih: DT: 15.08.1992 15 Yaş = 15.08.2007 dir. -Cezaevine girdiği tarih ile, 15 yaşını doldurduğu tarih arasındaki süre: 97 Gün -Hükümlünün Cezaevinde kalacağı süre boyunca, hep 15 yaşından küçük olmayacağından müddetname (1/3) üzerinden yapılacaktır. -2 yıl = 730 gün, 730 gün 3 = 243,3 244 gün (Lehine olarak) -16 gün (tutukluluk ve nezaret) -Hükümlünün 15 yaşından önce tutukta ve nezarette kaldığı 1 gün, 2 gün sayılacağından, 16 gün x 2 = 32 gün olarak cezasından mahsup edilecektir. -Hükümlünün Cezaevine girdiği tarih ile, 15 yaşını doldurduğu tarih arasındaki 97 Günlük süre ise 1 defa istifade ettiği süreye eklenecektir. İstifadesi -Mayıs dan 21 gün 244 (ceza miktarının 1/3 ü) -Haziran dan 30 gün 97 (15 yaşında cezaevinde kalınan süre -Temmuz dan 31 gün 32 (tutukluluk ve nezaret) -Ağustos tan 31 gün -Eylül den 30 gün 373 gün istifadesi. -Ekim den 31 gün -Kasım dan 30 gün 730 373 = 357 gün yatar. -Aralık tan 31 gün -Ocak tan 31 gün -Şubat tan 29gün (2008yılı) -Mart dan 31gün -Nisan dan 30gün -Mayıs dan 1gün Şartla Tahliye Tarihi: 01.Mayıs.2008 357 gün Sonuç olarak, Türk Ceza Yasalarında olduğu gibi, şartla tahliyeye ilişkin infaz yasaları da ayrı ayrı ve bir bütün olarak uygulanıp şartla tahliye tarihleri bulunacak, hangisi hükümlünün lehine ise o uygulanacak, kesinlikle karma uygulama yapılmayacaktır.