ve Haşhaş Yağı Biyodizel Yakıt Karışımlarının Motor Performansı ve Egzoz Emisyonları Üzerindeki Etkilerinin Deneysel İncelenmesi Fatih AKSOY 1, İbrahim MUTLU 1, Ahmet İNAL 1, Ahmet UYUMAZ 2, Hamit SOLMAZ 3, Emre YILMAZ 3, Bilal AYDOĞAN 2, Alper CALAM 4 1 Afyon Kocatepe Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Otomotiv Mühendisliği Bölümü 13200, Afyon/TÜRKIYE 2 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu, 15100, Burdur/TÜRKİYE 3 Gazi Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Otomotiv Mühendisliği Bölümü 06500, Ankara/TÜRKİYE 4 Gazi Üniversitesi, Tusaş Kazan Meslek Yüksekokulu, 06980, Ankara/TÜRKİYE faksoy@aku.edu.tr, ibrahimmutlu@aku.edu.tr, ahmetinal42@hotmail.com auyumaz@mehmetakif.edu.tr hsolmaz@gazi.edu.tr, emreylmz@gazi.edu.tr, baydogan@mehmetakif.edu.tr, acalam@gazi.edu.tr Özet Bu çalışmada sıkıştırma oranı 18:1, doğal emişli, tek silindirli, dört zamanlı, direkt enjeksiyonlu bir dizel motoru dizel (D100) ve haşhaş yağı biyodizeli-dizel yakıt karışımları () ile tam yükte 1750, 2000, 2200, 2500, 2750 ve 3000 d/d motor devirlerinde çalıştırılarak motor performansı ve egzoz emisyonları üzerindeki etkileri incelenmiştir. Biyodizel yakıt karışımları kullanıldığında motor torkunun ve gücünün dizele göre azaldığı görülmüştür. Bununla birlikte minimum özgül yakıt tüketimi motorun maksimum tork devri olan 2200 d/d da dizel yakıtı ile edilmiştir. Maksimum ısıl verim 2200 d/d da dizel ve H10 yakıtları ile sırasıyla %26.11 ve %24.69 olarak belirlenmiştir. Biyodizel yakıt karışımı kullanıldığında CO ve is emisyonları azalırken NO x emisyonlarının arttığı görülmüştür. 2200 d/d da NO x H10 test yakıtı ile dizele göre %2.9 artmıştır. Sonuçta haşhaş yağı biyodizelinin dizel motorda dizele yakın performans gösterdiği ve motorda detaylı bir değişiklik yapılmadan kullanılabileceği görülmüştür. Keywords Haşhaş Yağı, Biyodizel, Motor Performansı, Egzoz Emisyonları I. GIRIŞ Dünyadaki motorlu taşıt sayısının hızla artması, çevreye salınan zararlı egzoz gazlarının ve petrol kökenli yakıtlara olan bağımlılığın azaltılması amacıyla araştırmacılar alternatif enerji kaynakları üzerindeki çalışmalarını yoğunlaştırmaktadırlar. motorlar buji ile ateşlemeli motorlara göre yüksek sıkıştırma oranı ve termik verimleri nedeniyle ulaştırma ve ağır sanayide yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak dizel motorlardan kaynaklanan özellikle NO ve is emisyonları atmosferi, çevreyi ve insan sağlığını ciddi bir şekilde tehdit etmektedir. Bu zararlı emisyonların azaltılması için her ne kadar partikül filtre, EGR ve seçici katalitik indirgeme (SCR) gibi egzoz emisyonlarını azaltıcı sistemler kullanılsa da bu sistemlerin maliyeti ve verim kayıpları yenilenebilir, çevreye duyarlı enerji kaynaklarına olan ihtiyacı azaltmamaktadır [1-7]. Bitkisel tabanlı biyodizel yakıtların kullanılması dizel motorlarda karşılaşılan bu problemlerin önüne geçilmesinde büyük potansiyele sahiptir. Biyodizel yakıtlar genelde dizel yakıtına göre yüksek setan sayısına sahiptir. Yüksek setan sayısı ile sıkıştırma ile ateşlemeli motorlarda tutuşma gecikmesi süresinin kısaltılmasını sağlayarak yanmanın kalitesi arttırılabilmektedir [8-10]. Bununla birlikte düşük kükürt içeriği ve kimyasal yapısındaki oksijen egzoz emisyonlarının azaltılmasında önemli rol oynamaktadır [10-13]. Fakat biyodizel yakıtların yüksek oksijen muhteviyatı ısıl enerjilerinin azalmasına neden olmaktadır. Aynı zamanda yüksek viskozite ve yoğunluk değerlerinden dolayı dizel motorlarda enjeksiyon sisteminde ve enjektörlerde problemlere neden olmaktadır. Özellikle soğuk çalışma şartlarında yakıt enjeksiyon sisteminde tıkanma, bozulma gibi sorunlar ortaya çıkabilmektedir. Biyodizelin yüksek viskozite ve yoğunluk değerlerinden dolayı yakıtın atomizasyon özellikleri kötüleşmektedir. Bunun sonucunda yanma odasında yeterli derecede gerçekleşemeyen buharlaşma yanmanın kalitesini azaltmaktadır. Çanakçı [4] yaptığı çalışmada soya yağı biyodizelini (0) ve biyodizel-dizel yakıt karışımını (B20) dört zamanlı direkt enjeksiyonlu bir dizel motorunda test etmiştir. 1400 1/min ve tam yükte yapılan deneyler sonucunda 0 yakıtı ile özgül yakıt tüketiminin dizele göre % 13,8 arttığını görmüştür. Bununla birlikte CO emisyonlarının dizele göre azaldığını tespit etmiştir. Labeckas ve Slavinskas [14] kanola yağı biyodizeli ve dizel yakıt karışımlarının motor performansı ve egzoz emisyonları üzerindeki etkilerini incelemişlerdir. Biyodizelin düşük ısıl enerjisinden dolayı özgül yakıt tüketiminin %18,7-23,2 oranlarında arttığını göstermişlerdir. yakıtı ile karşılaştırıldığında kanola yağı biyodizeli ile daha fazla NO emisyonunun açığa çıktığını görmüşlerdir. Usta ve arkadaşları [15] dört zamanlı, dört silindirli, indirekt enjeksiyonlu bir dizel motorunu fındık yağı ve atık ayçiçek yağı biyodizeli karışımları ile çalıştırarak motor performansı ve egzoz emisyonları üzerindeki etkilerini incelemişlerdir. Biyodizel yakıt karışımlarının hiçbir modifikasyona gidilmeden ve ön ısıtma yapmadan dizel motorda kullanılabileceğini göstermişlerdir. Xue [16] atık yenilebilir yağlardan elde edilen biyodizelin yanma, motor performansı ve emisyonlar üzerindeki etkilerini araştırmıştır. Biyodizel kullanımı ile 207
dizele göre tutuşma gecikmesi, basınç artış oranı, maksimum basınç ve ısı dağılımı gibi yanma karakteristiklerinde küçük farklılıkların olduğunu belirtmiştir. Aksoy [17] haşhaş yağından elde edilen biyodizelin hacimce % 50 oranında dizel yakıt ile karışımının motor performans ve emisyonlar üzerindeki etkilerini incelemiş ve dizel yakıt ile karşılaştırmıştır. Deney sonuçlarında motor tork ve güç değerlerinin dizel yakıta göre sırasıyla % 4 ve % 5,73 oranında azaldığını tespit etmiştir. % 50 haşhaş yağı biyodizel-% 50 dizel yakıt karışımının CO ve NO emisyonlarında da azalmaya neden olduğunu belirtmiştir. Altın ve arkadaşları [18] haşhaş yağı ve farklı yağların ve biyodizel yakıtlarının motor performans değerlerini inceleyerek dizel yakıt ile karşılaştırmasını yapmışlardır. Haşhaş yağı biyodizel yakıtın dizel yakıta göre motor tork ve güç değerlerinde azalma, özgül yakıt tüketiminde artış tespit etmişlerdir. Bununla birlikte CO ve NO emisyonlarında haşhaş yağı biyodizel yakıt kullanımıyla azalma olduğunu rapor etmişlerdir. Bu çalışmada tek silindirli, dört zamanlı, direkt enjeksiyonlu dizel bir motorda dizel ve haşhaş yağı biyodizeldizel yakıt karışımları ile tam yükte 1750, 2000, 2200, 2500, 2750 ve 3000 d/d motor devirlerinde 15 Nm motor yükünde çalıştırılarak motor performansı ve egzoz emisyonları üzerindeki etkileri inceenmiştir. Haşhaş yağı biyodizel-dizel yakıt karışımının motor torku, motor gücü, özgül yakıt tüketimi, ısıl verim ve NOx, is CO ve CO2 emisyon değişimleri incelenmiş ve dizel yakıtı ile karşılaştırılmıştır. II. MATERYAL VE METOT Deneyler 1750, 2000, 2200, 2500, 2750 ve 3000 d/d motor devirlerinde ve 15 Nm motor yükünde dizel ve test yakıtları ile gerçekleştirilmiştir. Deneyler esnasında stabil şartları elde etmek için deney motoru çalışma sıcaklığına ulaştırılmış ve ölçümler gerçekleştirilmiştir. Deneylerde kullanılan tek silindirli dizel motorun teknik özellikleri Tablo 1.de görülmektedir. Deney düzeneğinin şematik görünümü Şekil 1 de görülmektedir. Model Motor tipi TABLO I DENEY MOTORUNUN TEKNİK ÖZELLİKLERİ Silindir sayısı 1 Silindir çapı x Kurs [mm] 86 x 68 Silindir hacmi[cm3] 395 Sıkıştırma oranı 18:1 Maksimum güç [kw] Maksimum tork [Nm] Enjektör açılma basıncı (bar) Püskürtme avansı [oka] Antor/6LD400 Direkt enjeksiyonlu, doğal emişli 5.4 @ 3000 1/min 19.6 @ 2200 1/min 180 24 ÜON dan önce Each affiliation must include the name of the organization and the country where the author is based. 1) Kontak anahtarı, 2) Kuvvet göstergesi, 3) Devir göstergesi, 4) Sıcaklık göstergesi, 5) Güç lambası, 6) Hız ayar düğmesi, 7) Acil stop şalteri, 8) Kaplin, 9) Egzoz borusu, 10) Yakıt ölçme kabı, 11) Hassas terazi, 12) Egzoz gazı sıcaklığı ölçüm termokuplı, 13) Motor yağı sıcaklık ölçüm termokuplı, 14) Egzoz gaz analiz hortumu, 15) Yakıt hortumu, 16) Data kablosu, 17) Egzoz gaz analizörü, 18) Bilgisayar Şekil 1. Deney düzeneğinin şematik görünümü Test motoru Cussons P8601 marka 4000 1/min da 10 kw güç absorbe edebilen DC dinamometreye bağlanmıştır. Dinamometre kontrol panelinden motor devri ve motor gücü kontrol edilebilmektedir. Tablo 2 de kullanılan test yakıtları ve karışım oranları görülmektedir. D100 TABLO 2 TEST YAKITLARI % 100 dizel %10 Haşhaş yağı biyodizeli+%90 dizel Deneylerde kullanılan test yakıtlarının bazı özellikleri Tablo 3 de görülmektedir. Tablo 3 incelendiğinde haşhaş yağı biyodizelinin ısıl enerjisinin dizele göre düşük viskozite ve yoğunluk değerlerinin yüksek olduğu görülmektedir. TABLO 3 TEST YAKITLARININ BAZI ÖZELLİKLERİ [19] Haşhaş yağı biyodizeli Viskozite 3,96 4,63 [mm2/sn@ 40 C] Yoğunluk [g/cm3] 0,830 0,893 Isıl enerjisi [kj/kg] 44500 42085 Biyodizelin emisyonlar üzerindeki etkilerini incelemek için Testo marka egzoz gaz analiz cihazı ve AVL Di-Smoke 4000 marka is emisyon ölçer cihazları kullanılmıştır. Egzoz gaz analizörünün ve is ölçerin teknik özellikleri sırasıyla Tablo 4 ve Tablo 5 de görülmektedir. 208
17 TABLO 4 TESTO EGZOZ GAZ ANALİZ CİHAZININ TEKNİK ÖZELLİKLERİ Yanma ürünleri Çalışma aralığı Doğruluk O 2 [vol.%] 0 25 ±2 mv CO [ppm] 0 10000 5 ppm (0 99 ppm) CO 2 [vol.%] 0 50 ±0.3 vol.% +1 mv.% (0 25) vol.%) (0 25 vol.%) HC [%] 0.01 4 <400 ppm (100 4000 ppm) NO x [ppm] 0 3000 5 ppm (0 99 ppm) Tork (Nm) 16 15 14 13 12 1500 2000 2500 3000 3500 Şekil 2 Motor torku değişimi TABLO 5 AVL Dİ-SMOKE 4000 MARKA İS ÖLÇERİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ Analiz cihazı AVL DiSmoke 4000 Ölçüm prensibi Kısmi akışlı opsite ±K değeri Doğruluk Ölçüm aralığı 0-100 % 0.1% Doğruluk [m-1] 0-99,99 0,01 III. DENEYSEL ÇALIŞMALAR Şekil 2 de dizel ve haşhaş yağı biyodizel yakıt karışımlarının motor torku üzerindeki etkilerini göstermektedir. Motor devri arttıkça motor torkunun önce artmakta daha sonra azalma eğilimine girmektedir. Deney motoru her iki test yakıtı ile maksimum torku 2200 d/d da vermektedir. Bu devirde bir çevrimde silindire maksimum karışım kütlesi alınmaktadır. Motor devri arttıkça silindirde gaz kaçakları ve ısı kayıpları artış göstermektedir. Bunun sonucunda motor torku azalmaktadır. Biyodizelin ısıl enerjisinin dizele göre düşük olması sonucu karışım yakıtlar ile elde edilen torkun azalmasına neden olmaktadır. Bu nedenle karışım yakıtlardaki haşhaş biyodizeli ile motor torku azalmaktadır. Şekil 2 incelendiğinde dizel yakıt kullanımı ile da ortalama % 2,38 tork değerinin azaldığı görülmüştür. En yüksek motor tork değerine bağlı olarak motor gücü değişimleri dizel ve yakıtları için verilmiştir. Tork değerleri dizele göre düşük çıkması viskozitenin yüksek, alt ısıl değerinin dizele göre düşük olmasından kaynaklanmaktadır. Biyodizelin enerji içeriğinin dizele göre düşük olması elde edilen motor torkunun azalmasına neden olmaktadır. Şekil 3 de motor devrine bağlı test yakıtları ile motor gücü değişimleri görülmektedir. Tüm test yakıtları için devir arttıkça motor gücü artmaktadır. Motor devrinin artması ile birim zamanda silindire alınan hava miktarı artmakta oksidasyon reaksiyonları iyileşmektedir. Sonuçta motor gücü artış göstermektedir. Ancak çok yüksek motor devirlerinde akış ve sürtünme kayıplarından dolayı motor gücü azalma eğilimine girmektedir. Yüksek devirlerde silindire yeterli miktarda oksijen hava alınamamakta ve yanma odasında oksijen konsantrasyonu azalmaktadır. Bununla birlikte yakıt molekülleri yanmasını tamamlayamamakta ve güç azalmaya başlamaktadır. Motor torkuna benzer şekilde biyodizel miktarı arttıkça motor gücü azalmıştır. Haşhaş yağı biyodizelinin ısıl enerjisinin düşük olması ve yoğunluğunun yüksek olması sonucu dizele göre motorun aynı gücü verebilmesi olumsuz yönde etkilenmektedir. Maksimum motor güçleri tüm yakıtlar için 2750 dev/dk motor devrinde elde edilmiştir. yakıtı kullanımı ile motor güçlerinde dizel yakıtına göre ortalama olarak % 2,45 düşüş gözlemlenmiştir. Biyodizel kullanımı ile motor gücündeki azalma literatürdeki çalışmalar ile benzerlik göstermektedir. Güç (kw) 5 4 3 2 1 0 Şekil 3 Motor gücü değişimi 209
Özgül yakıt tüketimi birim zamanda birim motor gücünü üretmek için harcanan yakıt miktarını ifade edem motor performans parametresidir. Şekil 4 motor devrine göre özgül yakıt tüketiminin değişimini göstermektedir. Minimum özgül yakıt tüketimi motorun maksimum tork devri olan 2200 d/d da dizel yakıtı ile hesaplanmıştır. Biyodizelin ısıl enerjisi dizele göre düşüktür. Aynı zamanda viskozitesi ve yoğunluğu dizele göre yüksektir. yakıtı ile karşılaştırıldığında motorun aynı gücü üretebilmesi için daha fazla biyodizel yakıt miktarına ihtiyaç duyulmaktadır. Sonuçta birim zamanda tüketilen yakıt miktarı biyodizel yakıt karışımları ile artmaktadır. Motor devrinin artması ile özgül yakıt tüketimleri belirli bir değere kadar azalmakta ve sonra artış göstermektedir. Tüm yakıtlar için minimum özgül yakıt tüketimi 2200 dev/dk motor devrinde elde edilmiştir. Bu motor devrinde yakıtı kullanımı ile özgül yakıt tüketiminde dizel yakıtına göre % 8,53 artış elde edilmiştir. Özgül yakıt tük.(g/kwh) 600 550 500 450 400 350 300 250 Şekil 4 Özgül yakıt tüketimi değişimi Isıl verim, silindire alınan yakıtın yanma enerjisinin ne kadarının piston üzerine etkiyen efektif basınca dönüştüğünün bir ifadesidir.. Şekil 5 de 15 Nm motor yükünde devire göre ısıl verimlerin değişimleri görülmektedir. Maksimum ısıl verim 2200 d/d motor devrinde D100 ve yakıtları ile sırasıyla %26.11 ve %24.69 olarak belirlenmiştir. Motor devri arttıkça kurs başına gaz kaçakları ve ısı kayıpları azalmakta ısıl verim artış göstermektedir. Düşük motor devirlerinde silindirden transfer edilen ısı için gerekli zaman bulunmakta ve ısı kayıpları artmaktadır. Motor devri arttıkça ısı transferi için gerekli zaman bulunmakta ve ısıl verim azalmaktadır. Biyodizelin ısıl enerjisi düşük olduğundan elde edilen ısıl verim azalmaktadır. Karışım yakıtlardaki biyodizel miktarı arttıkça ısıl verimin azaldığı görülmektedir. 28 26 24 22 20 18 Şekil 5 Isıl verim motorlardan kaynaklanan en zararlı egzoz emisyonları arasında azot oksitler bulunmaktadır. Yüksek silindir içi gaz sıcaklıklarında oksijen ile nitrojen reaksiyona girerek NO x oluşumunu hızlandırmaktadırlar. Şekil 6 da motor devrine bağlı NO x emisyonlarının değişimi görülmektedir. Biyodizelin oksijen içeriğinin fazla olması açığa çıkan ısı enerjisinin artmasına ve silindir içi gaz sıcaklığının yükselmesine neden olmaktadır. Şekil 7 incelendiğinde haşhaş yağı biyodizel miktarı arttıkça NO x emisyonlarının arttığı görülmektedir. Çok yüksek motor devirlerinde silindirlere yeterli miktarda havanın alınması için gerekli zaman kısalmakta ve NO x oluşumu yavaşlamaktadır. 2200 d/d motor devrinde dizele göre NO x H10 ve H20 yakıtları ile sırasıyla yaklaşık %2.9 ve %5.9 arttığı görülmektedir. NO x emisyonunun dizel yakıtına göre yakıtı ile ortalama % 6,62 azaldığı görülmüştür. NOx (ppm) Isıl Verim (%) 550 500 450 400 350 300 250 200 Şekil 6 NO x emisyonları Sıkıştırma ile ateşlemeli motorlarda yakıt enjeksiyon sisteminde yaşanan arızalara ve aşırı zengin karışım is emisyonlarının oluşmasına neden olmaktadır. Püskürtme sonrası enjektörün içinde kalan ve yanma odasına atomize olmadan bırakılan yakıt molekülleri is emisyonlarının oluşmasına sebep olabilmektedir. Şekil 7 is emisyonlarının motor devrine bağlı değişimini göstermektedir. Açık bir şekilde görülmektedir ki motor devri arttıkça is emisyonları azalmaktadır. Motor devrinin artması sonucu yanma odasında homojen karışım daha iyi gerçekleştirilebilmekte ve yanma 210
reaksiyonları iyileşmektedir. Sonuçta is emisyonları azalmaktadır. Aynı zamanda karışım yakıtlardaki haşhaş yağı biyodizel miktarı arttıkça is emisyonlarının azaldığı görülmektedir. İs (k/m -1 ) 14 12 10 8 6 4 2 0 Şekil 7. İs emisyonları Biyodizelin daha fazla oksijen içermesi oksidasyon reaksiyonlarını iyileştirmekte is oluşumunu engellemektedir. Yüksek motor devirlerinde is emisyonu maksimumdur. Motor devrinin artması ile is emisyonu motor devrine bağlı olarak artmaktadır. Minimum is emisyonları dizel ve için 1750 dev/dk motor devrinde elde edilmiştir. Bu motor devrinde yakıtı kullanımı ile is emisyonunda tüketiminde dizel yakıtına göre % 9,18 azalma görülmüştür. IV. SONUÇLAR Bu çalışmada haşhaş yağı biyodizeli ve dizel yakıt karışımlarının motor performansı ve egzoz emisyonları üzerindeki etkileri deneysel olarak araştırılmıştır. Bu amaçla deney motoru tam yükte dizel ve yakıtları ile 1750, 2000, 2200, 2500, 2750 ve 3000d/d motor devirlerinde çalıştırılarak tam yük hız karakteristikleri elde edilmiş, dizel yakıtı ile karşılaştırılmıştır. Karışım yakıt ile dizele göre motor torkunun ve gücünün azaldığı görülmüştür. Biyodizelin ısıl enerjisinin dizele göre az olması ve yoğunluğunun yüksek olması elde edilen ısıl verimin azalmasına neden olmaktadır. Haşhaş yağı biyodizelinin emisyonlar üzerindeki en olumlu etkisi is emisyonları üzerinde belirlenmiştir. Biyodizelin oksijen içeriğinin yüksek olması yanma reaksiyonlarını iyileştirmiş, eksik yanma ürünü olan CO ve is emisyonlarının azalmasına katkıda bulunmaktadır. Sonuçta haşhaş yağı biyodizelinin dizel motorda herhangi bir değişikliğe gidilmeden rahatlıkla kullanılabileceği görülmüş, dizele yakın performans verdiği belirlenmiştir. TEŞEKKÜR Bu çalışma Afyon Kocatepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri kapsamında 16.FEN.BİL.07 numaralı proje ile desteklenmiştir. Yazarlar Afyon Kocatepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri birimine teşekkür eder. KAYNAKLAR [1] Usta N., Öztürk E., Can Ö., Conkur E. S., Nas S., Çon A. H., Can A. Ç. and Topcu M. 2005, Combustion of Biodiesel Fuel Produced From Hazelnut Soapstock/Waste Sunflower Oil Mixture in A Diesel Engine, Energy Conversion&Management, 46: 741-755. [2] Aydoğan, B., 2008, Biyodizel Kullanılan Motorlarda NOx Emisyonlarının ve NOx Emisyonları Azaltma Yöntemlerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, 1-7. [3] Altın, R., Çetinkaya, S. and Yücesu, H. S. 2000, The Potential Of Using Vegetable Oil Fuels As Fuel for Diesel Engines, Energy Conversion and Management, 42, 529-538. [4] Çanakçı, M., 2007, Combustion Characteristics of A Turbocharged DI Compression Ignition Engine Fueled With Petroleum Diesel Fuels and Biodiesel, Bioresource Technology, 98, 1167 1175. [5] Çanakçı, M., Erdil, A. and Arcaklioglu, E. 2006, Performance and Exhaust Emissions of A Biodiesel Engine, Applied Energy, 83: 594 605. [6] Gürü, M., Koca, A., Can, Ö., Çınar, C., Şahin, F., 2010, Biodiesel production from waste chicken fat based sources and evaluation with Mg based additive in a diesel engine, Renewable Energy, 35, 637 643. [7] Usta, N., 2005"An experimental study on performance and exhaust emissions of a diesel engine fuelled with tobacco seed oil methyl ester", Energy Conversion and Management, 46, 15-16, 2373-2386. [8] Heywood, J.B., 1988, Internal Combustion Engines Fundamentals, McGraw-Hill, USA. [9] Stone, R., 1999, Introduction to Internal Combustion Engines, Macmillan Press Ltd, ISBN 0-333-74013-0,Tesseraux, I.; Toxicoll, Lett., 2004, 149, 295-300. [10] Yucesu, H.S., Altın, R., Çetinkaya, S., 2001, Experimental investigation of vegetable oil usage as alternative fuel in diesel engines, Turk J Eng Environ Sci, 25: 39-49. [11] Ulusoy, Y., Tekin, Y., Çetinkaya, M. and Karaosmanoğlu, F., 2004, The Engine Tests of Biodiesel from Used Frying Oil, Energy Sources, 26, 927 932. [12] Zheng M., Mulenga M. C., Reader G. T., Wang M., Tink D. S. K. and Tjong J., 2008, Biodiesel Engine Performance and Emissions in Low Temperature Combustion, Fuel, 87, 714-722. [13] Wu Y. G., Lin y. and Chang C., 2007, Combustion Characteristics of Fatty Acid Methyl Esters Derived From Recycled Cooking Oil, Fuel, 86, 2810-2816. [14] Labeckas, G. and Slavinskas, S.,2006, The Effect of Rapeseed Oil Methyl Ester on Direct Injection Diesel Engine Performance and Exhaust Emissions. Energy Conversion&Management, 47, 1954 1967. [15] Usta N., E. Öztürk, Ö. Can, E.S. Conkur, S. Nas, A.H. Çon, A.Ç. Can ve M. Topcu, 2005, "Combustion of biodiesel fuel produced from hazelnut soapstock/waste sunflower oil mixture in a diesel engine", Energy Conversion and Management, 46, 741-755. [16] Xue, J., 2013, Combustion characteristics, engine performances and emissions of waste edible oil biodiesel in diesel engine, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 23, 350-365. [17] Aksoy, F., 2011, The Effect of Opium Oil diesel fuel mixture on engine performance and emissions, International Journal of Environmental Science and Technology, 8, 57-62. [18] Altın, R., Çetinkaya, S., ve Yücesu, H. S., 2001, The potential of using vegetable oil fuels as fuel for diesel engines, Energy Conversion and Management, 42, 529-538. [19] Aksoy, L., 2011, Opium poppy (Papaver somniferum L.) oil for preparation of biodiesel:optimization of conditions, Applied Energy 88, 2011, 4713-4718. 211