Yeni Dış Ticaret Teorileri Leontief Paradoksu Güçlü teorik temellere dayanan faktör donatımı teorisinin test edilmesine dayanır. Girdi-Çıktı tablosu denilen teknik geliştirilmiştir. Amerika nın tüm dış dünya ile olan ticareti, bir milyon dolar değerinde temsili mal balyaları şeklinde ele alınmıştır. Beklenti Amerika, sermaye-yoğun mallar ihraç eden; emek yoğun mallar ithal eden bir ülke olmalıdır. Leontief Paradoksu İhraç Malları (1 Milyon Dolar) (1) İthalata Rakip Mallar (1 Milyon Dolar) (2) (2)/(1) Sermaye (dolar, 1947 yılı) 2.550.780 3.091.339 1,2 Emek (çalışma yılı) 182.213 170.004 0,9 Sermaye / emek yılı 14.010 18.180 1,3 Sonuç Amerika emek-yoğun mallar ihraç edip, sermayeyoğun mallar ithal eden bir ülkedir. Neden Amerikan işçileri, dünyanın diğer ülkelerindeki işçilere göre 3 kat daha üstün niteliktedir. Aynı sermaye araçları ile çalışmış olsalar bile verimlilikleri yüksektir. 1
Nitelikli İşgücü Teoremi Nitelikli işgücü bakımından zengin ülkeler, sanayi ürünü üretiminde üstünlüğe sahiptir. Nitelikli işgücü yoğun mallar, aynı zamanda sermaye yoğun mallardır. Niteliksiz işgücü bakımından zengin ülkeler ise tarım ürünleri ihraç etmektedir. Teknoloji Açığı Teoremi Sanayileşmiş ülkelerin yaptığı ticaret, yeni mal ve üretim süreçlerine dayalıdır. Yenilikçi firmalar tarafından geliştirilir. Yenilikler, patent ve fikri mülkiyet hakları yasaları ile korunur. Yeniliği ilk kez bulan firma onun monopolcüsü olur. Not: Faktör donatımı teorisi, bütün ülkelerin aynı üretim teknolojilerine sahip olduğunu; erişme ve kullanmada herhangi bir engel olmadığı varsayımına dayanır. Teknoloji Açığı Teoremi Sanayileşmiş ülkeler, yeni malların ilk ihracatçılarıdır. Teknoloji, zamanla serbest bir mal durumuna gelerek diğer ülkelerin eline geçer Emeğin ucuzluğu veya doğal kaynak üstünlükleri bulunan ülkeler, yenilikçi ülkeden daha ucuza üretir. Ürün, gelişmekte olan ülkeler tarafından ihraç olunmaya başlar. Yenilikçi ülkeler, bu ülkelerle rekabet edemedikleri için ithalatçı konumuna gelir. 2
Ürün Dönemleri Teoremi Teknoloji açığı hipotezinin genelleştirilmiş ve geliştirilmiş şeklidir. Teknolojik yenilikler, ileri sanayileşmiş ülkelerde ortaya çıkar. Yüksek nitelikli işgücü ve AR-GE yatırımlarının bir sonucudur. O Miktar Aşama I Aşama II Aşama III Aşama IV Aşama V Tüketim İhracat İthalat Yenilikçi Üretim Ülke İthalat Üretim İhracat Zaman Tüketim Taklitçi Ülke I. Aşama Ürün geliştirme sürecidir. Sadece iç piyasa talebi karşılanır. II. Aşama Olgunlaştırma aşamasıdır. İhracat ikinci plandadır. III. Aşama Üretim teknolojisi standartlaşır. Üretim lisansları verilir. Aynı zamanda üretime devam edilir. IV. Aşama Lisans alan GOÜ lerin üretimi artar. Yenilikçi ülkenin ihracat payı azalır. V. Aşama Yenilikçi ülkenin yurtiçi talebi giderek daha fazla ithalatla karşılanır. Tercihlerde Benzerlik Teoremi Homojen olmayan sanayi ürünleri ticaretini konu alır. Üretim maliyetlerinden çok ülkeler arasındaki zevk ve tercihlerin benzerliğine yani talep koşullarına bağlıdır. Zevk ve tercihleri belirleyen temel etken de göreceli gelir düzeyleridir. Ölçek Ekonomileri Teoremi İçsel ve dışsal ölçek ekonomilerine sahip endüstrilerde uzmanlaşmayı önerir. Ölçek ekonomileri maliyetleri düşürür. Ülkeler, iç piyasa için çok sayıda mal üretmek yerine, ölçek ekonomilerine sahip birkaç endüstri üzerinde uzmanlaşmalıdır. Yurtiçi talebi, ithalat ile karşılar. Üretim ve tüketici tercihleri benzer olsa da ülkeler karlı dış ticaret yapabilir. 3
Monopolcü rekabet Faktör donatımı teoremi, tam rekabet koşulunun devamı olarak malların homojen olduğunu kabul eder. Günümüzde ticaret, homojen olmayan farklılaştırılmış malların alım satımını kapsar. Dünya ticareti, endüstriler arasında değil genellikle endüstri içi ticaret şeklindedir. Monopolcü rekabet hipotezinde, endüstri içi ticaret mal farklılaştırması ve ölçek ekonomileri ile açıklanmaktadır. Bir ürünün farklılaştırılmış şekillerini üreten ölçek ekonomilerinden yararlanan birçok firma rekabet halindedir. Bir ülke bir ürünün ihracatçısı iken bir benzerinin ithalatçısı konumunda olabilir. Endüstri içi Ticaretin Ölçülmesi! = 1 % & % + & % = (h*+,+- & = (-h+.+- Bir ülke ürünü yalnız ihraç ya da ithal ediyorsa T=0 olur. Aynı malın ihraç ve ithal miktarı birbirine eşit ise T=1 olur. Monopolcü Rekabet Teoremi Faktör donatımı teorisi ya da karşılaştırmalı üstünlüklerin daha çok sanayileşmiş ülkelerle az gelişmiş ülkeler arasındaki ticareti açıklamaktadır. Monopolcü rekabet hipotezi ise aynı faktör donatımına sahip sanayileşmiş ülkelerin kendi aralarında yoğun olarak gerçekleştirdikleri iki yönlü ticareti açıklamaktadır. 4
Taşıma Giderleri ve Dış Ticaret Teorisi Dış ticaretin yapılabilmesi için iki ülke arasındaki fiyat farkının taşıma masraflarından büyük olması gerekir. Bu kritere uyan mallara ticari mallar denir. Taşıma masrafları ticaretin hacmini etkiler Kuruluş yerlerinin seçiminde etkili olur Kaynağa yönelimli Piyasaya yönelimli Sınır ticaretinin nedeni de taşıma masraflarıdır. 5