Sayı: 1 petroturkcom montelforeks İçindekiler Piyasalar....................... 1 Arz-Talep Genel Bakış............ 4 Piyasa Haberleri................. 6 Arıza & Bakım................... 8 Ekonomik Takvim................ 9 Gündemden Başlık lar > Aralık ayında Piyasa Takas Fiyatı ortalaması 219,04 TRY/MWh oldu. > Aralık ayında Sistem Marjinal Fiyatı ortalaması 225,9 TRY/MWh oldu. > Türkiye genelinde Aralık ayı elektrik talebi 25.160.137 MWh oldu. > Sıcaklık endeksinin 2,9 derece seviyelerinde gerçekleşmesi bekleniyor. > Montel-Foreks Online'dan anlık TFS, ICAP ve GFI verilerine ulaşabilirsiniz* > Montel-Foreks Online üzerinden Energetika.Net haberlerine ücretsiz ulaşabilirsiniz. 2016 yılında spot elektrik fiyatları %1,9 arttı 31 Aralık 2016 için Gün Öncesi Piyasasında Piyasa Takas Fiyatının belirlenmesi ile birlikte 2016 yılının Piyasa Takas Fiyatı ortalaması 140,59 TRY/MWh olarak belirlendi. PİYASALAR GÜN ÖNCESİ PİYASASI Spot elektrik fiyatları geçen yıla göre %1,9 artış kaydederken, 2015 yılında saatlik Piyasa Takas Fiyatının ortalaması 138,00 TRY/MWh seviyesindeydi. 2015'te spot fiyatlar 2014'e göre 26 lira düşüş kaydederek, Türkiye Elektrik Piyasasının liberalleşme süreci boyunca elektrik fiyatlarının düştüğü ilk sene olarak kayda geçmişti. Spot elektrik fiyatları 2015 yılına kadar ortalama %8 büyürken, 2015 ile birlikte büyüme ortalaması %3,2'ye gerilemişti. 2016 yılında spot fiyatlar düşüşe devam etmedi. 2015 yılına göre 2,6 TRY artış kaydederek 140,59 TRY/MWh seviyesine yükseldi. Spot elektrik fiyatlarının 2016 yılına kadar büyüme ortalaması ise %3,0 olarak hesaplandı. Montel-Foreks' e görüşlerini bildiren uzmanlar, 2016 için fiyat tahminlerinin 138-139 TRY/MWh bandında olduğunu belirtiyorlar. DENGELEME PİYASASI Kasım ayında Sistem Marjinal Fiyatı (SMF) ortalaması 141,1 TRY/MWh seviyesinde belirlenirken, aynı rakam Aralık ayında 225,9 TRY/MWh seviyesine yükseldi. SMF ortalaması, 26 Aralık-1 Ocak haftasında 156,4 TRY/MWh bandında belirlenirken, aynı haftada en yüksek SMF 233,4 TRY/MWh ile 28 Aralık Çarşamba günü, en düşük SMF ise 71,6 TRY/MWh ile 30 Aralık Cuma günü gerçekleşti.
KARŞILANABİLİR GÜÇ / PUANT Kasım ayında karşılanabilir güç seviyesinin günlük ortalaması 49.262 MW olarak belirlenirken, ani puant ortalaması 36.252 MW seviyesinde belirlenmişti. Aralık ayında ise ani puant ortalaması 39.272 MW olarak kaydedilirken, ay boyunca en yüksek ani puant 42.361 MW ile 21 Aralık Çarşamba günü, en düşük ani puant ise 24.687 MW ile 12 Aralık Pazartesi günü gerçekleşti. TEZGAHÜSTÜ PİYASALAR Tezgahüstü piyasada Ocak ayı (BOM) baz yük ürün hafta başında 180 TRY/MWh'ten alıcı tarafında belirlenirken, üründe satıcı olmaması dikkat çekti. Şubat ayı üründe de 160 TRY/MWh seviyesinden alıcılar olurken yine bu üründe de satıcı olmaması dikkat çekti. Tezgah üstü elektrik piyasalarında Mart ayı baz yük ürün ise 126-128 TRY/MWh seviyesinde alıcı ve satıcı tarafında belirlendi. Aynı ürün geçtiğimiz hafta oldukça açık bir spread ile 123,5-135 TRY/MWh bandındaydı. Tezgah üstünde 2017 ilk çeyrek baz yük ürünü (Q12017) 151-153,5 TRY/MWh seviyesinde belirlenirken, 2017 ikinci çeyrek ürünü (Q22017) 124,5-125 TRY/MWh aralığında gerçekleşti. Ürünün işlemi 124,5 TRY/MWh'ten gerçekleşti. 2017 üçüncü çeyrek ürünü (Q32017) 144,5-149,5 TRY/MWh, dördüncü çeyrek ürünü (Q42017) ise hafta başında 139-142 TRY/MWh seviyesinde belirlendi. 2017 birinci yarı kontratı (H12017) 139-140 TRY/MWh seviyesinde belirlenirken, ürün 138,5 TRY/MWh'ten işlem gördü. 2017 ikinci yarı baz yük kontratı (H22017) alıcı ve satıcı tarafında 144-145 TRY/MWh seviyesinde belirlendi. Ürün alıcı ve satıcı tarafında 142 TRY/MWh seviyesinden finansal işlem gördü. Hafta başında 2017 yıllık kontratı (CAL17) geçen hafta başındaki 140-142TRY/MWh bandında belirlendi. SINIR ÖTESİ TİCARET Türkiye Elektrik İletim A.Ş (TEİAŞ) tarafından Aralık ayı için yapılan Bulgaristan-Türkiye yönündeki kapasite ihalesinde 166 MW kapasite kullanıma açıldı. İhale sonuçlarına göre; 166 MW kapasitenin tamamı 9 firma tarafından paylaşılırken, ihalede takas fiyatı 0,72 /MWh olarak belirlendi. Bulgaristan İletim Sistem Operatörü (ESO) tarafından Aralık ayı için yapılan, Bulgaristan-Türkiye yönündeki sınır ötesi kapasite ihalesinde ise 166 MW kapasitenin tamamı 7 firma tarafından paylaşıldı. İhalede takas fiyatı 0,76 /MWh olarak belirlendi. Coordinated Auction Office in South East Europe (SEE-CAO) tarafından Ekim ayı için yapılan Yunanistan-Türkiye yönlü sınır ötesi aylık kapasite ihalesinde toplamda 166 MW kapasite ihaleye açılırken, kullanıma açılan kapasitenin tamamı 17 firma tarafından paylaşıldı. İhalede takas fiyatı 1,22 olarak belirlendi. 3
ARZ-TALEP KAYNAKLARA GÖRE ÜRETİM TEİAŞ'tan alınan verilere göre; TEİAŞ'tan alınan verilere göre; Aralık ayındatoplam elektrik üretimi 24.584.144 MWh olarak belirlendi. 2015 yılının aynı döneminde rakam 23.421.204 MWh seviyesindeydi. Aralık boyunca termik kaynaklardan elektrik üretimi 16.552.169 MWh olarak kaydedilirken, termik üretimin 9.011.076 MWh'i kömür kaynaklarından, 7.212.898 MWh'i ise doğal gaz kaynaklarından gerçekleştirildi. Aralık ayı boyunca hidroelektrik kaynaklarından elektrik üretimi 5.998.410 MWh olarak belirlenirken, rüzgar kaynaklarından elektrik üretim ortalaması 1.614.148 MWh seviyesinde belirlendi. KURULUŞLARA GÖRE ÜRETİM Kasım ayında lisanslara göre üretime bakıldığında serbest üreticilerin elektrik üretimi toplamı 14.325.297 MWh, EÜAŞ'ın ise 3.120.206 MWh seviyesinde olduğu tespit edildi. Yap-İşlet santralleri ise ay boyunca 3.601.701 MWh elektrik üretti. Aralık ayında ise serbest üreticilerin elektrik üretimi toplamı 15.321.069 MWh, EÜAŞ santrallerinin elektrik üretimi ise 5.704.886 MWh olarak belirlendi. Yap-İşlet santralleri ise Aralık ayı boyunca 2.137.376 MWh seviyesinde elektrik üretti. 4
BARAJLARA GELEN SU Aralık ayında barajlara gelen su 3.383.663 milyon m3 olarak belirlenirken, 2015 yılının aynı döneminde rakam 3.147.350 milyon m3 seviyesindeydi. 2016 yılında barajlara gelen toplam su miktarı ise 64.308.351 milyon m3 olurken, 2015 yılının aynı döneminde rakam 71.230.093 milyon m3 seviyesindeydi. RÜZGÂR ENERJİSİNDEN ÜRETİM Rüzgar kaynaklarından toplam elektrik üretimi Kasım ayında 1.3 TWh olurken, geçtiğimiz yılın aynı döneminde rakam 0,99 TWh seviyesindeydi. Böylece rüzgar kaynaklarından elektrik üretimi 2015 yılına göre %35 artış göstermiş oldu. Aralık ayında ise rüzgardan elektrik üretimi 1.61 TWh seviyesinde belirlendi. Geçtiğimiz yılın aynı döneminde rakam 1,05 TWh seviyesindeydi. 22 Aralık 2016 Perşembe günü rüzgar kaynaklarından elektrik üretimi 105.410 MWh ile şimdiye kadar kaydedilen en yüksek rakam olarak tarihi rekorunu kırarken, rüzgâr tahmini yapan kuruluşlar, bugün için 370 MW, yarın için ise 450 MW civarında elektrik üretimi bekliyorlar. ELEKTRİK TÜKETİMİ TEİAŞ tarafından yayınlanan verilerden derlenen bilgilere göre; Kasım ayında Türkiye'nin toplam elektrik talebi 2015 yılının Kasım ayına göre %6,5 artarak 22,68 TWh seviyesine yükselmişti. Aralık ayında ise elektrik talebi 25.160.137 MWh olarak belirlendi. 2015 yılında aynı rakam 23.952.766 MWh seviyesindeydi. Montel-Foreks'in hava durumu kaynaklarına göre, önümüzdeki hafta Türkiye genelinde sıcaklık endeksinin -0,8 derece seviyelerinde belirlenmesi sonrasında ise 2,9 derece seviyelerine yükselmesi bekleniyor. 5
PİYASA HABERLERİ EPİAŞ 2016-2020 STRATEJİK PLANI YAYINLANDI EPİAŞ tarafından dün yayınlanan stratejik plana göre, 2018 yılında kömür piyasalarına ilişkin fizibilite çalışmalarının yapılması, 2019 yılında ise kömür piyasası kurmak üzere mevzuat ve teknoloji altyapı çalışmalarının geliştirilmesi planlanıyor. Bu sürecin ardından 2020 yılında kömür piyasalarının işleme açılması hedefleniyor. EPİAŞ, 2017 ve 2018 yıllarında fizibilite çalışması yapılarak, mevzuat ve teknoloji altyapı çalışmalarının ardından 2019'da petrol piyasalarının da işleme açılması hedefi koydu. EPİAŞ, Doğal Gaz Spot Piyasasını 2017'de işleme açmayı, Doğal Gaz fiziksel teslimatlı vadeli ürünlerin tasarımını ve taslak mevzuat çalışmalarını tamamlayarak EPDK'ya sunmayı hedefliyor. Böylece 2018 yılında da Doğal Gaz fiziksel teslimatlı vadeli ürünlerinin işleme açılması sağlanmak isteniyor. SEDAŞ: ELEKTRİK KESİNTİLERİNİN NEDENİ BUZ YÜKÜ TÜRKİYE Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) ve Sakarya Elektrik Dağıtım A.Ş. (SEDAŞ) Kocaeli'de yaşanan elektrik kesintilerini gidermek için çalışmalarını sürdürüyor. SEDAŞ, eksi 4 derecenin altında yağan sulu karın elektrik hatlarının etrafını sardığını buz yükünün yüzlerce kiloya ulaştığını ve hatların kopmasına, izolatörlerin kırılmasına, direklerin yıkılmasına neden olduğunu açıkladı. SEDAŞ, Kocaeli'de karın elektrik şebekesinde oluşturduğu hasarın kaldırılması için zorlu kış ve doğa koşulları altında çalışmalarını sürdürüyor. Tüketicilerin mağduriyetinin önlenmesine yönelik yapılan yenileme ve onarım çalışmaları devam ederken, kar fırtınası ile birleşen, buz yükünün şebekeye verdiği hasarların giderilmesi ve enerjinin sürekliliğini sağlamak için İzmit'in çevre köylerinde gece gündüz çalışma yapılıyor. SEDAŞ, 105 ekip ve 212 personelle çalışmalarını sürdürürken, buz yükünün elektrik hatlarında yarattığı hasar da fotoğraflanarak belgelendi. SEDAŞ'tan yapılan açıklamada, eksi 4 derecenin altındaki soğuklukta yağan sulu karın iletkenlere yapışması sonucu buz oluştuğu, buz yükünün yarattığı ağırlığın iletim hatlarına zarar verdiği belirtildi. İki direk arasında yüzlerce kilo ağırlığa ulaşan buz yükünün direkler arasındaki iletkenleri koparttığı, i izolatörleri kırdığı, izolatörlerin bağlı olduğu traversleri ve direğ yıktığı kaydedildi. Kocaeli Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi'nden yapılan açıklamada ise Perşembe günü başlayan kar yağışı sonrası ortaya çıkan sorunların ara vermeksizin giderilmeye çalışıldığı, TEİAŞ'ın İstanbul'u ve Gebze OSB'leri besleyen 7 yüksek gerilim hattının birinin devreye alındığı, ikinci hattaki arızanın giderildiği, üçüncü hattın da devreye alınmasıyla enerji aktarımında önemli bir aşamanın kaydedilmiş olacağı ifade edildi. TEİAŞ'ın çeşitli illerden Kocaeli'ne sevk ettiği 200'e yakın personele Kocaeli Valiliği Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi'nce destek verildiği, dün yaşanan bir kazada ise TEİAŞ'ın 3 çalışanının yaralandığı, Gebze Fatih Devlet Hastanesi'ne kaldırılan yaralılardan birinin taburcu edildiği, 2 işçinin t e d a v i l e r i n i n d e v a m e t t i ğ i b e l i r t i l d i. GEBZE VE DİLOVASI OSB'LERİNDE KESİNTİLER DEVAM EDİYOR Gebze ve Dilovası ilçelerinde bulunan organize sanayi bölgelerinde elektrik kesintisi devam ediyor. Gebze ve Dilovası'nda perşembe günü başlayan elektrik kesintileri bugün de sanayi kuruluşlarını etkilemeye devam ediyor. Elektrik kesintisi birçok organize sanayi bölgesinde üretimin durmasına neden oldu. Bu sabah elektrik olmaması nedeniyle fabrikalarda çalışanlar evlerine gönderildi. Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Başkanı Sedat Silahtaroğlu enerji olmamasının çok ciddi üretim kaybına neden olduğunu belirterek, 'Elektrik kesintisi perşembe gecesi başladı. Cuma günü OSB'lerimiz tamamen enerjisizdi. Bakanlık ve valilik ile yaptığımız girişimler sonucu Cuma gecesi ve Cumartesi günü kısmen giderildi. Ancak bu sabah elektrik olmadığını gördük. Bölgemizdeki tüm fabrikalar yedek enerji imkanı olmayan fabrikalar, fabrikalar çalışamaz durumda. Dört gözle enerjinin gelmesini bekliyoruz. En pahalı enerji olmayan enerjidir. Enerjisizlik çok ciddi bir üretim kaybına sebep oluyor. Bu üretim kaybının daha sonra önümüze çok büyük mali sorunlar çıkartacağını bekliyoruz' dedi. Bölgelerinde kritik tesisler bulunduğunu söyleyen Silahtaroğlu konuşmasını şöyle sürdürdü: 'Bölgemizde pota ve fırınları bulunan kritik tesisler var. Bunların ihtiyaçlarının giderilmemesi durumunda potalar ve fırınların durması durumunda, önümüzdeki en az 2 ay sürede bunların yenilenmesi ve bakımı için daha büyük paralar harcanacak ve üretim kaybı katlanarak devam edecek. Yetkililerin acilen çözüm getirmesini bekliyoruz. Sadece bizim Makine İhtisas OSB günlük kaybımız aşağı yukarı günde 30 milyon dolar. Bu bölgeyi, üretim kaybını ayakta tutamamanın neticesini memleket olarak sıkıntısını yaşayacağız. Ben kendi fabrikamda işçileri evlerine gönderdim ve bir çok firma da aynı durum var. Her tesis kendi çaresini üretme arayışında.' 6
lisansı ihalesi sonucunda dağıtım lisansı sahibi olan tüzel kişilerin dağıtım bölgesinde uygulanacak serbest tüketici olma sınırına ilişkin olarak, lisans yürürlük tarihinden başlamak üzere ilk 5 yıllık sürenin dolmasından sonra, bu Kararın 1 inci ve 2 nci maddesi hükümleri geçerlidir. Madde 4 - Tüketim miktarına bakılmaksızın, elektrik ve ısı enerjisi üreten kojenerasyon tesisi sahibi kişiler ve kullanıcı birlikleri serbest tüketici statüsündedir. TUNCELİ DOĞAL GAZ DAĞITIM İHALESİNİ AKMERCAN GRUBU KAZANDI Bugün EPDK tarafından TL cinsi olarak gerçekleştirilen Tunceli doğal gaz dağıtım ihalesini Akmercan grubu sıfır dağıtım bedeli teklifiyle kazandı. EPDK'dan yapılan açıklamada şöyle denildi: "8 yıl boyunca tüketicilere gazı aldığı fiyattan satacak olan şirket, 8 yıl sonra EPDK tarafından hesaplanacak tarifelerini uygulamaya başlayacak. Ülkemiz açısından güven ve istikrarın yansıması olan bu sonuç Tunceli halkının ekonomik fiyattan gaza erişimini sağlayacak. Geçmiş dönemde de bazı ihalelerde sıfır fiyat çıkmıştı. Bu ihale EPDK'nın yaptığı 64. Doğal gaz dağıtım ihalesi oldu." KURTULMUŞ: YAZ SAATİ İLE İLGİLİ BİR UYGULAMA OLMAYACAK Başbakan Yardımcısı ve Hükümet Sözcüsü Numan Kurtulmuş, Bakanlar Kurulu toplantısının ardından yaptığı açıklamada "Yaz saati ile ilgili bir uygulama olmayacak" dedi. Numan Kurtulmuş, Bakanlar Kurulu toplantısının ardından "Yaz saati ile ilgili bir uygulama olmayacak, geriye alma gibi bir durum söz konusu değil" dedi. Kurtulmuş, "Böyle bir çalışmamız yok. Yaz saati ile ilgili bir uygulama olmayacak. Geriye alma gibi bir durum söz konusu değil" dedi. DOĞAL GAZDA SERBEST TÜKETİCİ OLMA SINIRI SABİT KALDI Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu(EPDK), serbest tüketici olma sınırına ilişkin olarak 2015 yılı boyunca uygulanmak üzere alınan 18/12/2014 tarihli ve 5362 sayılı Kararı, 2017 yılı boyunca aynen uygulanmaya devam edecek. EPDK'nın konu ile ilgili kararı Resmi Gazete'de yayımlandı. EPDK'nın 5362 sayılı kararı şu şekilde: "Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun 15/12/2014 tarihli toplantısında, 2015 yılı boyunca Doğal Gaz Piyasasındaki tüketicilere uygulanmak üzere, serbest tüketici olma sınırına ilişkin olarak aşağıdaki Karar alınmıştır: Madde 1 - Konut tüketicileri (evsel tüketiciler) hariç olmak üzere, tüm tüketiciler serbest tüketici statüsündedir. Madde 2 - Konut tüketicileri (evsel tüketiciler) için, serbest tüketici olma sınırı 75.000 m3'tür. Serbest tüketici için tek sayaçtan ölçülen tüketim miktarı dikkate alınacaktır. Madde 3 - Şehir içi doğal gaz dağıtım lisansı ihalesi sonucunda dağıtım lisansı sahibi olan tüzel kişilerin E P İ A Ş S E R B E S T T Ü K E T İ C İ P O R TA L I YAY I N DA Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. (EPİAŞ) tarafından 30 Aralık günü yayınlanan duyuru ile Serbest Tüketici portalı hayata geçti. Duyuruda "Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinin 30/C Maddesi uyarınca Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. (EPİAŞ) tarafından geliştirilen SERBEST TÜKETİCİ PORTALİ EPİAŞ sisteminde kayıtlı olan serbest tüketicilerin kullanımına açılmıştır. Serbest tüketicilerin bu hizmeti kullanarak, EPİAŞ sisteminde kayıtlı olan serbest tüketici niteliğindeki tüketim noktalarına ilişkin abonelik, endeks, tedarik ve talep bilgilerini görüntüleyebileceği Portale https://tys-portal.epias.com.tr adresinden ulaşılabilir." denildi. BARAJ HAVZALARINDA KAR KALINLIĞI, BAZI YERLERDE 70 SANTİMETREYE KADAR ULAŞTI Sonbahar mevsiminin oldukça kurak geçmesinin ardından Aralık ayının son günlerinde etkili olan kar yağışları, barajların yüzünü güldürüyor. Baraj havzalarında kar kalınlığı, bazı yerlerde 70 santimetreye kadar ulaştı. ASKİ Genel Müdürü Necmettin Tahiroğlu, baraj havzalarında kar yağışlarının etkisini göstermesinin çok önemli olduğunu belirterek, Kar yağdığında her zaman baraj havzalarında etkili olmayabiliyor. Ancak bu kez yağan karlar, havzalarda etkisini gösterdi. Bu da oldukça sevindirici dedi. Tahiroğlu, Ankara'nın içme suyu ihtiyacının karşılandığı baraj havzalarındaki kar kalınlığının, kıyılarda 20-25 santimetre, çevrelerinde ise 40-70 santimetre arasında değiştiğini kaydederek, şunları söyledi: Kar, barajlara çok büyük katkı sağlıyor. Barajları besleyen en önemli kaynağın kar suları olması nedeniyle, yağışların bu alanlarda etkili olması çok önemli. Meteoroloji'den aldığımız bilgilere ve kendi tespitlerimize göre şunu söyleyebilirim ki Ankara en kurak yıllarından birini geçiriyor. Ama son günlerde baraj havzalarındaki yağışlar endişelerimizi bir ölçüde de olsa giderdi. Genel Müdür Tahiroğlu, Başkent'in su ihtiyacını karşılayan Kurtboğazı, Eğrekkaya, Akyar, Kavşakkaya, Çubuk-2, Çamlıdere ve Elmadağ barajlarında şu anda mevcut rezervin 430 milyon metreküp olduğunu, baraj havzalarına düşen karın, daha sonra üstüne yağmur yağarak barajlara sel şeklinde akmasını dilediklerini belirterek şöyle devam etti: "Yağışların yeterli düzeyde olmaması ve su tüketiminin artmasına rağmen halen barajlarımızdaki suyumuz yeterli. Ancak böyle olsa da tasarrufu hiçbir zaman elden bırakmamak gerekir. Tasarruf bir yaşam biçimidir. Suyumuzun sadece bugün için değil, gelecek yıllarda da ihtiyacımıza cevap verebilmesi için lütfen israf etmeden, tasarruflu kullanalım. 7
BAKIM & ARIZA BİLDİRİMLERİ Dönem: 27.12.2016 02.01.2017 8
EKONOMİK TAKVİM Dönem: 03.01.2017 09.01.2017 9