HABER BÜLTENĐ 24 Kasım 2005 Haber Özetleri Irak Irak Devlet Başkanı Celal Talabani, Đran'a yaptığı üç günlük resmi ziyareti tamamlayarak Tahran'dan ayrıldı. Talabani Đran dan ayrılmadan önce düzenlediği basın toplantısında, yapılan müzakereler doğrultusunda Đran'ın Irak'a 10 milyon dolar hibe, 1 milyar dolar da uzun vadeli kredi vereceğini ve Basra ve Hurremşehr arasında demiryolu yapılmasının kararlaştırıldığını açıkladı. Celal Talabani, bu demiryolu projesinin hayata geçmesi durumunda, Đran, Orta Asya ülkeleri ve Çin ile daha kolay bağlantı kuracaklarını belirtti. Görüşmelerde petrol ve doğal gaz konularının yanı sıra, Đran halkının Irak taki kutsal mekanları ziyaretinin de ele alındığı bildirildi. (AA) Irak ta bir Araştırma Merkezi, Kerkük Kürdistan bölgesine dahil olsun mu? sorusu hakkında kamuoyu yoklaması düzenledi. Sonuçlara göre, Irak ın %71.9 u bu durumu kabul etmezken, %24.6 sı kabul etti. Kerkük halkının ise %25.3 soruya EVET cevabını verirken, %38.7 si HAYIR cevabını vermiştir. (www.bizturkmeniz.com) Sadr Örgütü Genel Sekreteri Hadi El-Amiri basın toplantısı düzenleyerek, örgüt ile Müslüman Bilginler Heyeti arasında anlaşma sağlandığını, bu anlaşmanın Kahire deki Uzlaşma Konferansı nın hazırlık toplantısı sırasında gerçekleştiğini açıkladı. Anlaşmaya göre taraflar siyasi atmosferi sakinleştirerek, gerginliğe meydan vermeyeceklerdir. Ayrıca, Irak ve Arap medyasına, Iraklı gruplar arasında asılsız kavga ve sorun yaratmamaları konusunda çağrıda bulunulmuştur. El-Amiri, Heyet Başkanı Haris El-Dari yi yakında ziyaret edeceğini de açıkladı. (www.nahrain.com) Irak Komünist Partisi Başkanı Hamid Mecid Musa, Kürdistan Parlamento Başkanı Adnan Müfti ile bugün Erbil de görüşecek. Musa nın, 58. maddenin uygulanması konusunda Kürdistan Parlamentosunda kurulan komisyon ile görüşmelerde bulunacağı bildirildi. (www.pukmedia.com) ABD, Irak'ın batısında nüfusun çoğunluğunu Sünnilerin oluşturduğu Ramadi kentinde direnişçilere karşı Irak güçleriyle birlikte bir operasyon başlattığını bildirdi. Amerikan askeri açıklamasında, ''Aslan'' olarak adlandırılan operasyonun, direnişçilerin 15 Aralık'ta yapılması planlanan seçimleri 1
engellemelerini önlemek için düzenlendiği ifade edildi. Bazı Sünni grupların, 15 Aralık seçimlerini boykot edeceğini açıkladığı ve işgal altında yapılan seçimlere katılmayı tercih eden siyasileri tehdit ettiği kaydediliyor. (AA)(AP)(www.iraq-ina.com) Washington Post gazetesinde yayınlanan bir haberde ABD nin, Irak ta bulunan 18 tugaydan 3 ünü çekme planı olduğu yazıldı. Bu tugaylardan birisinin Kuveyt te bulunacağı, 2006 senesinin sonuna kadar ise Irak ta sadece 10 tugayın kalacağı bildirildi. ABD Dışişleri Bakanı ise yaptığı açıklamada, ABD ordusunda yetkili bazı kişilerin görevlerini teslim etmeleri için, Çok Uluslu Güçler Komutanı ve ABD Büyükelçisi arasındaki görüşmelerin devam ettiğini söyledi. (EL-SABAH GAZETESĐ) (EL-ŞARK EL-AVSAT GAZETESĐ) Irak ta yayın yapan El-Raşid radyosu, Hangi listeyi destekliyorsun konulu kamuoyu yoklaması yaptı. Canlı yayında yapılan bu kamuoyu yoklamasında Đyad Allavi listesi %85 oy alarak ilk sırada yer aldı. (www.irakna.com) Irak Yolsuzlukla Mücadele Komisyonu, eski hükümete mensup olan ve soruşturması süren kişilerin, 15 Aralık ta yapılacak olan seçimlere katılamayacağına dair karar aldı. Fakat Irak Bağımsız Yüksek Seçim Kurulu ve Irak Meclisi bu kararı kabul etmedi. Gerekçe olarak da bu kişiler hakkında mahkeme kararının henüz çıkmamış olması gösterildi. Seçim Kurulu üyesi Hüseyin El-Hindavi yaptığı açıklamada, bu kişiler hakkında seçime katıldıkları zaman, yolsuzluk yaptıklarına dair karar çıkarsa, bu kişilerin meclis üyelikleri dondurulacaktır dedi. (EL-HAYAT GAZETESĐ) Şiilerin çoğunlukta olduğu Sadr semtinde dün Komünist Parti'nin bürosuna giden yolun, partinin seçim kampanyasının başlattığını duyurmasının hemen ardından bir grup silahlı kişi tarafından kapatıldığı bildirildi. Parti binasına giren kimliği belirlenemeyen kişilerin bürodaki iki partiliyi öldürdüğü kaydedildi. Komünist Parti tarafından yapılan açıklamada, saldırıyla siyasi sürecin hedef alındığı ifade edildi ve hükümete, seçimler için güvenli ortamın sağlanması amacıyla gerekli korumayı sağlamanın sorumluluğunu üstlenmesi çağrısında bulunuldu. (AA)(AP) Mukteda El-Sadr ın yardımcısı Mustafa El-Yakubi yaptığı açıklamada, Mukteda El-Sadr yanlılarının gelecek seçimlere katılmalarını istedi. (EL-HAYAT GAZETESĐ) Đngiliz Independent gazetesi Irak'ın yeni anayasasının Amerikan ve Đngiliz şirketlerinin Irak petrolünden önemli ölçüde pay almasını sağlayacak boşluklara sahip olduğunu yazdı. 'War on Want' ve 'New Economic Foundation' (NEF) kurumları tarafından hazırlanan rapora dayandırılan haberde şu ifade yer alıyor: Yabancı şirketlerin Irak'a gelmesi durumunda, ülke 194 milyar dolar zarar edecek. Yabancı şirketlerin petrol kaynaklarından hisse alması durumunda ülke ABD ve Đngiltere sömürgesi haline gelecek... Independent gazetesinde yayımlanan bir başka yorum yazısında ise pratikte Amerikan ve Đngiliz yetkilileri tarafından yazılan Irak Anayasası'nda yabancı şirketlerin rezerv hisselerinden pay almasının önceden planlandığı belirtildi. Raporu hazırlayan kuruluşlardan biri olan War On Want Genel Sekreteri Louise Richards "Đnsanlar Irak savaşının petrol ile ilgili olduğunu anladı. Irak'a 2
gelen yabancı şirketler gelecekte yüzde 162'ye varan karlar elde edecek" dedi. (SABAH GAZETESĐ) Irak Meclisi Vatandaşlık Kanununu onayladı. Bu kanun ile Irak hükümetinde görev alacak kişiler, çifte vatandaşlıktan vazgeçmek zorunda kalacak ve bu kişilerin sadece Irak vatandaşlığı geçerli olacak. Ayrıca eski rejim zamanında Irak vatandaşlığından çıkarılanlara yeniden Irak vatandaşlığı verilecek. (www.kerkuk.net) ABD ve Irak askerlerinin, Irak'ın batısında Eylül ayından bu yana düzenlenen operasyonlarda 700'den fazla militanı öldürdüğü bildirildi. Irak'taki Amerikan ordusunun sözcüsü Tümgeneral Rick Lynch, Bağdat'ta yaptığı açıklamada, öldürülen 700'den fazla militanın yanı sıra 1500 militanın tutuklandığını ve 200'den fazla gizli silah deposunun ele geçirildiğini kaydetti. Lynch, 28 Eylül'den bu yana Anbar bölgesinde düzenlenen operasyonları, ''çok başarılı'' olarak nitelendirdi. Aynı dönemde ABD ordusunun da Irak'ta 170'den fazla kayıp verdiği belirtildi. (AA)(REU) Cumhurbaşkanı Yardımcısı Adil Abdulmehdi, Irak ın ticari borçlarının %90 ının silindiğini ve yıl sonuna kadar Irak ın borç miktarının 20 milyar dolara kadar düşeceğini açıkladı. (www.nahrain.com) Rusya'nın başkenti Moskova'daki temaslarından sonra Tokyo'ya giden Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari, Japonya Dışişleri Bakanı Taro Aso ile görüştü. Japonya Dışişleri Bakanlığı'ndan bir yetkili, iki bakanın görüşmesinde, Japonya'nın, Bağdat yönetiminin 7,6 milyar dolarlık borcunun 6,1 milyar dolarından vazgeçmeyi kabul ettiğini bildirdi. Irak'ın, kalan borcunu 23 yıl içinde ödemesine karar verildiği kaydedildi. Dünyanın önde gelen kredi veren ülkelerinden oluşan Paris Kulübü üyeleri de Irak'ın borçlarının yüzde 80'ini silmeyi kararlaştırmıştı. Irak'ın, özellikle Suudi Arabistan ve Kuveyt başta olmak üzere bazı Arap ülkelerine toplam 80 milyar dolar borcu daha bulunuyor. (AA) Başbakanlık görevini üstlendikten bir gün sonra Brüksel'deki NATO karargahını ziyaret eden Almanya Başbakanı Merkel, yeni hükümetin de eski hükümet gibi Irak içinde ordu eğitim çalışmalarına katılmayacağını, ancak Irak ordusunun bölgedeki diğer ülkelerde eğitilmesine destek vermeye devam edeceğini ifade etti. Irak savaşı sırasında bozulan ABD-Almanya ilişkilerine de değinen Merkel, ''ABD'yle Almanya arasındaki ilişkilerin daha fazla geliştirilebileceğini düşünüyorum'' dedi. (AA)(REU-AP) Orta Doğu Đran Dışişleri Bakanı Manuçehr Mütteki, AB ülkeleriyle Ağustos ayında kesilen nükleer müzakerelere, bugün Viyana da gerçekleştirilecek Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun (UAEK) toplantısından sonra başlanabileceğini söyledi. Üç Avrupa ülkesi; Almanya, Đngiltere ve Fransa'nın, müzakerelerin başlaması için 6 Aralık tarihini önerdiğini anımsatan Mütteki, Ulusal Yüksek Güvenlik Konseyi (UYGK) Genel Sekreteri Ali Laricani'nin üç Avrupa ülkesine gönderdiği ve müzakerelerin yeniden başlamasını istediklerini belirttiği 3
mektubun, bu ülkeler tarafından olumlu karşılandığını, ancak henüz resmi bir yanıt gelmediğini kaydetti. Mütteki ayrıca, ''Nükleer teknolojiyi kendi sınırları içinde üretmekte ısrarlı olduklarını, Đsfahan'daki nükleer faaliyetlerin devam ettiğini ve bu faaliyetlerin askıya alınmasının söz konusu olmadığını'' belirtti. Batılı ülkeler Đran ı nükleer silah geliştirmekle suçlarken, Đran bu iddiaları reddediyor ve uranyum zenginleştirmeye devam ediyor. Amerikalı ve Avrupalı diplomatlar, Tahran ın uranyum zenginleştirme işini Rusya da yapması durumunda Đran a yaptıkları baskıyı hafifletmeyi tartışıyor. (AA)(VOANEWS) Almanya'nın Dışişleri yeni Bakanı Frank-Walter Steinmeier, yeni hükümetin, Đran'ın nükleer enerjiyi kesinlikle sivil amaçlı kullanım için geliştireceği garantisi almak için bu ülkeye baskı yapmayı sürdüreceğini söyledi. Brüksel'de AB yetkilileriyle görüşen Steinmeier yaptığı açıklamada, ülkesinin, Đran'ın nükleer programı konusunda ABD ve AB'nin tavrına bağlı kalmayı sürdüreceğini, Başbakan Angela Merkel hükümetinin, önceki hükümetin Đran konusunda takındığı tutumu değiştirmeyeceğini belirtti. (AA)(AP) Đslam Birliği Genel Sekreter Yardımcısı Şeyh Muhammed Bin Nasr El-Abudi, ''Đslam ve Müslümanların dünya kamuoyu önünde kötü olarak anılmalarına yol açan terörizm konusunda Türkiye ve Suudi Arabistan karşılıklı işbirliği anlaşmaları ile en ileri seviyede teröre karşı beraberce mücadele için kararlar almışlardır'' dedi. (AA) Kafkasya ve Orta Asya Özbekistan NATO nun Avrupalı üyelerine, komşu Afganistan ile ilgili barış koruma operasyonları için bundan böyle kendi topraklarını, ya da hava sahasını kullanmalarına izin vermeyeceğini bildirdi. Bir NATO yetkilisine göre, Özbekistan'ın yasağı 1 Ocak 2006'dan itibaren yürürlüğe girecek. Bu karardan özellikle Almanya etkilenecek. Çünkü, Almanya Afganistan'daki birliklerine lojistik destek sağlamak amacıyla Özbekistan'ın güneyindeki bir üssü kullanıyor. Fakat NATO sözcüsü James Appathurai, NATO nun Afganistan'daki barışı koruma operasyonunun bu karardan etkilenmeyeceğini ve gerekirse başka seçeneklerin bulunacağını söyledi. (BBC) Kırgızistan'ın Oş Eyaleti Emniyet Müdürlüğü, ''bölgede Hizbul Tahrir örgütü güçleniyor'' uyarısında bulundu. Haberde, örgütün çalışmalarının ülkenin sosyal ve siyasi durumunu yakından etkilediği belirtildi. Örgüt üyelerinin, insan kaçakçılığı, sınırı yasadışı geçme, mal ve uyuşturucu kaçakçılığı gibi olaylara karıştıkları da kaydedildi. (AA) 12 Kasım 2005 tarihinde Kazakistan muhalefet grubunun lideri Zamanbek Nurkadilov evinde ölü olarak bulundu. Muhalefet liderlerinden Gulzhan Yergaliyeva, Nurkadilov'un Devlet Başkanı Nazarbeyev karşıtlığı yüzünden öldürüldüğünü söyledi. (www.regnum.ru) (SABAH GAZETESĐ) Gürcistan da Kadife Devrim in ikinci yıldönümünü kutlamaları dahilinde, Avrupa nın Özgürlüğe Kavuşmasının Yeni Dalgası: Demokrasi ve Transformasyon adıyla düzenlenen uluslararası forumda Gürcistan parlamentosunun sözcüsü Nino Burcanadze Gürcistan, AB ve NATO üyesi 4
olacak ilk Güney Kafkasya ülkesi olmalı diye konuşma yaptı. Konuşmasının devamında Güney Kafkasya ülkeleri arasında Gürcistan Avrupa Konseyi ne ilk olarak girdi ve arkasından Ermenistan ile Azerbaycan kabul edildi. Gürcistan, NATO ve AB ye tam üyelik konusunda da öncülüğünü devam ettirmeli diye açıklamada bulundu. Öte yandan Uluslararası Af Örgütü (UAÖ) Gürcistan'daki iktidar değişikliğinin ikinci yıldönümü nedeniyle yayımladığı raporda, ''Gül Devrimi'nden iki yıl sonra işkence ve kötü muameleyle ilgili kaygıların hala devam ettiğini'' bildirdi. Raporda, Güney Osetya ve Abhazya gibi uluslararası alanda tanınmamış bölgelerle ilgili birçok konunun da hala çözümlenememiş olduğuna dikkat çekildi. (www.regnum.ru) (AA) Resmi bir ziyaret için Azerbaycan da bulunan NATO Genel Sekreteri Kafkasya ve Orta Asya Özel Temsilcisi Robert Simmons, NATO nun Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattının güvenliğinden sorumlu olmadığını, fakat bu konuda üzerine düşen her türlü desteği sağlamaya hazır olduğunu söyledi. (www.regnum.ru) Avrupa Birliği Devlet Bakanı ve Başmüzakereci Ali Babacan, Türkiye'nin güneydoğu bölgesindeki sorunlara önem verdiğini söyleyen AB'nin, bu sorunların çözümüne destek amacıyla terörizme karşı mücadeleye katılması gerektiğini söyledi. Avrupa Parlamentosu ile TBMM arasında tek diyalog organı olan Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu'nun (KPK) Brüksel'de yapılan 55.toplantısında, Olli Rehn, Türkiye'nin katılım müzakerelerinin başlaması ile AB'nin yükümlülüklerini yerine getirmiş olduğunu savundu ve yükümlülükleri yerine getirme sırasının Türkiye'ye geldiğini söyledi. AB'nin Türkiye'den ''öncelikli beklentilerini'' sıralayan Rehn, Ankara Antlaşması Ek Protokolü'nün onaylanması ve uygulanması, Türk limanlarının Rum gemilerine açılması, Kıbrıs Rum kesimi ile ilişkilerin normalleştirilmesi gibi unsurlar üzerinde durdu. Güneydoğu'da son haftalarda yaşananların dikkatlerini çektiğini söyleyen Rehn, Kürtçe eğitimde gecikme ve sorunlar olduğunu, korucu sisteminin sürdüğünü ifade ederek ''olumsuz durumda PKK'nın rolünün ve sorumluluğunun da altını çizmek gerektiğini, terörizmi kınadıklarını, her türlü şiddete son verilmesinden yana olduklarını'' anlattı. Babacan ise, PKK'nın AB ve ABD tarafından terör örgütü olarak tanındığını, Türkiye'nin terörizme karşı mücadelede AB'den daha çok ve daha ciddi destek istediğini ve beklediğini, aksi takdirde güneydoğuya istikrar ve güvenlik taşınamayacağını belirttikten sonra, Avrupa ülkelerinden yayın yapan ve terörizme destek veren bazı televizyon kanallarının temsilcilerinin Avrupa Parlamentosu koridorlarında görüldüklerine dikkat çekti. (AA) Dünya Basını Avrupa basınında ABD'nin Irak'tan çekilme takvimi, Merkel'in Avrupa turu, Đran'ın nükleer programı hakkındaki görüşmeler öne çıkıyor. Amerika Birleşik Devletleri'nin gelecek yıl Irak'tan askerlerini çekmeye başlayacağı yönünde de bazı haberler yer alıyor bugün gazetelerde. Financial Times'ın haberi şöyle: "Amerikan yönetimi bu hafta, Irak'tan gelecek yıl 5
çekilmeye başlayacakları yönünde en kuvvetli mesajlarını göndermeye başladı. CNN televizyonuna konuşan Dışişleri Bakanı Rice, Irak'ta Amerikan askerlerine halen ihtiyaç olduğunu, ancak koalisyon güçlerinin sayısının azalacağını söyledi. Washington Post gazetesi, Amerika'nın Irak'taki 18 tugayından birini gelecek yılın başlarında geri çekebileceğini ve Pentagon'un Irak'taki yaklaşık 160 bin Amerikan askeri sayısını, 2006 yılının sonuna kadar 100 binin altına düşürecek bir senaryo üzerinde çalıştıklarını yazmıştı." Almanya'nın çiçeği burnunda Başbakanı Angela Merkel'in Avrupa turu da bugün gazetelerde geniş yer bulan bir konu. Fransa'da yayımlanan Le Nouvel Observateur, Merkel'in Paris ziyaretiyle ilgili olarak şöyle yazıyor: "Fransa ve Almanya birbirlerine sadece oy toplamak için muhalefet ederek, Avrupa'nın inşa sürecini yavaşlattı. Şimdi Fransa ve Almanya'nın misyonu, bunu yeniden tesis etmek. Angela Merkel'in Avrupa hakkındaki siyasi fikirlerini Fransız meslektaşlarıyla karşılaştırmaya çalışmak anlamsız olacaktır. Fransa iç karışıklıkları nedeniyle, 2007 yılındaki cumhurbaşkanlığı seçimlerine dek felç durumda kalmaya devam edecek ve bu nedenle Avrupa'nın itici gücü olma rolünü Almanya üstlenmek zorunda kalacaktır. Fransa-Almanya işbirliği Avrupa'nın siyasi inşası demektir." Almanya'da yayımlanan Die Welt ise, Merkel'in Fransız-Alman ekseni tabiri yerine, dostluk ifadesini kullanmasını Alman dış politikasındaki tavır değişikliğinin bir işareti olarak değerlendiriyor. Berliner gazetesi de, şu yorumlarda bulunuyor: "Başka hiçbir ülke yokmuş gibi, sadece Moskova ile Paris eksenlerinde sıkışıp kalan bu ülke için böyle bir değişime acil ihtiyaç vardı. Almanya ve Fransa, Avrupa'da liderlik rollerini yeniden üstlenmelidir. Ancak diğer devletleri gözardı eder ya da kendi isteklerini onlara zorla kabul ettirmeye çalışırlarsa, Avrupa başarılı olamayacaktır." Uluslar arası Atom Enerjisi Kurumu, Đran'ın nükleer programı hakkında bugün bir toplantı yapmaya hazırlanıyor. Guardian gazetesi yazarı Timothy Garton Ash, Amerika ve Avrupa'nın Đran konusunda ortak bir tutum izlemesi gerektiğini yazıyor: "Eğer Avrupa ve Amerika, Irak'ta olduğu gibi Đran üzerinde de anlaşmazlığa düşerlerse, öngörülen hedeflere ulaşma şansı çok düşük olur. Amerika'nın değil, Avrupa'nın Đran'la ticari ilişkileri var ve bu nedenle Avrupa ekonomik ambargolar gibi sopa gösterme taktiğini kullanmaya hazır olmalı. Buna karşın, Amerika da havuç göstermeye, yani Đran'la ilişkilerin tamamen normalleşmesi vaadinde bulunmaya kendini hazırlamalı. Ancak sadece batı yeterli değil. Rusya ve Çin'in de işbirliği olmaksızın, Đran konusunda çok az şey başarılabilir." 6