ELEMENTLER KİMYASI Evrende ve Dünyada Elementler: Bilim insanlarının evrenin oluşumu ile ilgili öne sürdükleri teoriye Büyük Patlama Teorisi denir. Evrende madde ve enerjinin büyük patlama öncesinde tek bir nokta halinde toplandığına ait bulgular; *Gök adaların sürekli uzaklaşması *Merkezden daha uzak gök adaların uzaklaşma hızlarının daha yüksek olması *Uzayın görünürde boş bölgelerinden mikrodalga ışınlarının yayılıyor olması *Uzayın her doğrultusunda birim hacim içine düşen kütle yoğunluğunun yaklaşık aynı kalması şeklindedir. Evrendeki atomların büyük kısmı büyük patlamanın kısa bir süre sonrasında,bir kısmı ise yıldızlarda oluşmuştur. Teoriye göre ortamda bulunan temel parçacıklar ( kuarklar, leptonlar, gluonlar ) birbirleriyle çarpışarak ya da parçalanarak diğer tanecikleri oluşturmaktadır. Kuarklardan oluşan proton ve nötronlar ile fotonların çarpışması ile oluşan elektronlar bir araya gelerek atomları oluşturdular. Büyük patlama teorisine göre evrenin ilk hızlı genişleme ve soğuma dakikalarındaki nükleer süreçlerde hafif elementler (H, He, Li ) oluşmuştur. İlk yıldızlar hidrojenden oluşmuştur. Daha sonra yıldızların içine doğru çökmesi ve gerçekleşen süpernova patlamaları ile ağır çekirdekler, nötron bombardımanına ve beta bozunmasına uğrayarak daha ağır çekirdekleri oluştururlar. Böylece yer küre ve 92 element oluşmuştur. Evren: Atom altı parçacıklardan başlayarak elementleri, gezegenleri, galaksileri içinde bulunduran alandır. Uzay: Gök cisimleri arasında yer alan madde ve enerji bakımından seyreltik bölgedir. Uzam: Sınırları belli uzay parçasıdır. Boşluk: Hiçbir maddenin ve enerjinin bulunmadığı, içinde evrenin genişlediği sonsuz varsayımsal mekandır.!!! Yer kabuğunda bolluk oranı en fazla olan elementler ; Si O Al Fe Ca Na Mg K Dünyada en bol bulunan elementler ; O(%47) Si(%27.7) Al(%8.1) Elementler Nasıl Elde Edilir? Bir veya birden çok element içeren minerale cevher ya da filiz denir. Cevherler genellikle kum, kil, granit gibi istenmeyen maddeler içerir. Bu maddelere gang denir. Metallerin doğal kaynaklardan elde edilmesi ve kullanım amacına uygun biçimde hazırlanmasına metalürji denir. Cevherlerden metal elde etme sürecindeki işlem basamakları şunlardır ; 1) Kırma Öğütme: Cevher birkaç kez öğütülür.son öğütme yeni oluşan yüzeylerin oksitlenmesini önlemek için genellikle su altında yapılır. 2) Zenginleştirme : Mineralin özelliğine göre yüzdürme( flotasyon ), yoğunlukla ayırma, manyetik ayırma gibi işlemler uygulanır.
3) Kavurma : Sülfürlerin veya karbonatların bol hava ile ısıtılarak oksidine dönüştürülmesi işlemine denir. Örneğin ; 2 ZnS +3O 2 2ZnO +2SO 2 4) İndirgeme : *Metal oksitler yüksek sıcaklıkta termal bozunmaya (piroliz) uğrayarak metallere indirgenir. 2FeO (k) 2Fe (k) + O 2(g) *Teorik olarak bütün metal oksitleri karbon ile indirgenebilir. Cr 2O 3(k) + 3C (k) 2Cr (k) + 3CO (g) *Molibden, Volfram(Tungsten), oksitlerinin hidrojen ile indirgenmesinden elde edilir. MoO 3(k) + 3H 2(g) Mo (k) + 3H 2O *Aktif metal ile indirgeme yapılır. TiCl 4 + 2Mg Ti + 2MgCl 2 *Elektroliz ile indirgeme yapılır. ALAŞIMLAR İki veya daha fazla metalin, bazen bir metal ile bir ametalin veya bir metal ile yarı metalin eritilip karıştırılması ile oluşan yapıdır. Alaşımlar kendilerini meydana getiren elementlerden daha sert, dayanıklı, daha az iletken ve reaksiyon istekleri daha azdır. Alaşımların oluşum şekilleri ; Yer değiştirme ile: Bir metalin atomlarının başka bir metalin atomları ile yer değiştirmesi sonucu oluşan alaşımlardır. %40 Zn ile %60 Cu dan oluşan pirinç gibi Örgü boşluğu oluşturma ile : Çözücü metalin atomları çok büyük olduğunda kristal yapıdan atom çıkmadan boşluklara %60 daha küçük çözünen atomlarının girmesi ile oluşan alaşımlardır. Çelik oluşumunda Fe-C örgüsü örnektir. Metaller arası bileşik oluşturma ile : Alaşımı oluşturan metaller arasında elektronegatiflik farkı çok yüksek ise metaller arasında bileşik oluşur. NaTl örnektir. HİDROJEN Evrende en çok bulunan, dünyada bulunma bolluğu az olan elementtir. Renksiz, kokusuz, tatsız, yanıcı bir gazdır. Hidrojen, Döteryum, Trityum olmak üzere üç izotopu vardır. Moleküler halde bulunurlar. Trityum izotopu radyoaktiftir. Dünyadaki hidrojenin büyük bir kısmı suda bulunur. Döteryumun oluşturduğu su ağır su olarak isimlendirilir. Hidrojeni bulan İngiliz kimyacı Henry Cavendish dir. Su yapıcı madde adını koyan Lavoisier dir. Laboratuvarda hidrojen üretimi: Aktif metallerin asitler ile tepkimeleri - Aktif metallerin su ile tepkimeleri - Metal hidrürlerin su ile tepkimeleri - Amfoter metallerin kuvvetli bazlarla tepkimeleri sonucunda elde edilir. Endüstride hidrojen üretimi: Suyun elektrolizi ile - Kızgın demirin su buharı ile etkileşimi - Kömürün su buharı ile etkileşimi - Doğalgaz ve hidrokarbonların su buharı ile etkileşimi - NaCl (aq) nin elektrolizi ile elde edilir. Hidrojenin kullanım alanları : Metalürjide, otojen kaynak (hamlaç) olarak, uzay mekiklerinde enerji kaynağı olarak, amonyak ve metanol eldesinde, margarin üretiminde, ağır su nükleer santrallerde, trityum kendi kendine ışık veren maddelerin yapımında (trityum saatleri) kullanılır.
ALKALİ VE TOPRAK ALKALİ METALLER 1A : Tüm bileşikleri iyoniktir ve suda iyi çözünürler. Tümü soğuk su ile H 2 gazı oluştururlar. Hava ile etkileşince yanarlar. Oksit, peroksit ya da süper oksit oluştururlar. Alevi renklendirirler. (Li kırmızı, Na sarı, K mor,..) Asitlerle etkileşerek H 2 gazı oluştururlar. 2A : Be, Mg dışındakiler iyoniktir. (Be ve Mg nin bileşikleri molekülerdir) Bileşikleri suda iyi çözünmez. Be soğuk ve sıcak sudan etkilenmez, Mg az etkilenir, diğerleri sıcak su ile H 2 gazı oluştururlar. Hava ile etkileşince yanarlar ve oksitlerini oluştururlar. Be ve Mg hariç alevi renklendirirler. (Ca tuğla kırmızısı, Sr koyu kırmızı, Ba yeşil, Ra kırmızı) Asitlerle etkileşip H 2 gazı oluştururlar. Be bileşikleri zehirlidir. Be(OH) 2 bileşiği amfoter özelliktedir. Kullanım alanları ve Elde Edilişleri; Li ; Pil yapımında,havai fişeklerde, uzay ve uçak sanayisinde Na ; Buharlı lambalarda, nükleer santrallerde soğutucu olarak Be ; Alaşımlarda, röntgen borularında, çekirdek reaktörlerinde Mg ; Hafif alaşımlarda, fotoğrafçılıkta Ba ; Röntgende kullanılır. Li ve Na ; erimiş tuzlarının elektrolizinden K; sıvı KCl nin Na ile tepkimesinden(850 0 C) Be ; BeCl 2(s) nin elektrolizinden Mg ; yer altı sularından elde edilir. Bileşikleri ve Kullanım Alanları; Li 2CO 3 ; tıpta kullanılır. Na 2CO 3 Soda külü ; sabun deterjan cam yapımında ve su arıtımında kullanılır. NaHCO 3 Soda (Kabartma Tozu) ; gıda endüstrisinde kullanılır. NaOH Sud kostik ; sabun üretiminde ve birçok bileşik sentezinde kullanılır. NaCl Sofra Tuzu ; gıda endüstrisinde kullanılır. Na 2SO 4.10H 2O Glauber Tuzu ; tekstil endüstrisinde kullanılır. KNO 3 Güherçile ; gübre endüstrisinde,kibrit barut yapımında kullanılır. KCl ; ilaç endüstrisinde, fotoğrafçılıkta kullanılır. KOH Potas kostik ; Sabun üretiminde elektrolit olarak kullanılır. BeO ; Seramik eşya, cam, floresan tüp yapımında kullanılır. MgO Magnezya (sinter) ; ateşe dayanıklı tuğla yapımında ve ilaç endüstrisinde kullanılır. MgCO 3 Magnezit ; izolasyon, lastik, mürekkep, cam endüstrisinde kullanılır. CaCO 3 Kireç taşı ; inşaat sektöründe kullanılır. CaO Sönmemiş kireç ; çimento yapımında, metalürjide, suyu yumuşatmada kullanılır. Ca(OH) 2 Sönmüş kireç ; harç yapımında kullanılır. CaSO 4.2H 2O Alçı taşı (gypsum) ; dişçilikte kalıp olarak, hazır duvar üretiminde kullanılır.
TOPRAK GRUBU ELEMENTLERİ B ; ametaldir, grubun diğer üyeleri birçok özellikleri bakımından metaldir. B ve Al kovalent bağ yaparken grubun diğer üyeleri iyonik bağ yapar. B hariç asitler ile tepkime verirler. B(OH) 3 ve B 2O 3 asidik ; Al(OH) 3, Ga(OH) 3, Al 2O 3, Ga 2O 3 amfoter özellik taşır. BOR Bileşikleri kristal yapılıdır. Saf bor ; elmas kadar sert ve dayanıklı kristaller yapabilir. Kristal bor tepkimelere ilgisizken, amorf bor aktiftir. Havada kararlıdır, ısıtıldıklarında oksitleri oluşur. Sıcak su ile etkileşir (H 2(g) oluşturur) Kullanım alanları ; Nükleer santrallerde kontrol çubuğu olarak, dayanıklı çelik yapımında, uzay endüstrisinde, deterjan üretiminde, deri - gübre - kozmetik - cam sanayisinde, fotoğrafçılıkta, tekstil boyalarında kullanılır. Mineralleri ; Kolemanit ( Ca 2B 4O 8.5H 2O ), Pandermit ( Ca 4B 10O 19.7H 2O ), Kernit ( Na 2B 4O 7.4H 2O ) Na 2B 4O 7.10H 2O Boraks ; bazik özellik gösterir. Isıya dayanıklı cam ve porselen yapımında, sabun ve deterjanlardaki bakteri öldürücü madde olarak kullanılır. NaBH 4 Sodyum borohidrür ; füze roket jet yakıtlarında hidrojen elde etmek için kullanılır. B 2H 6 B 4H 10 - Boranlar ; uzay araçları ve füzelerde yakıt olarak kullanılır. B 2O 3 Boroksit ; cam seramik yapımında, tıpta antiseptik göz damlalarında ve pomatlarda kullanılır. ALÜMİNYUM Toz haldeki Al (k) havada kolayca yanar. ( Alüminotermi ) Alüminyum boksit (Al 2O 3.xH 2O) mineralinden elde edilir. Mutfak eşyalarında ve hafif alaşımlarda kullanılır. Alaşımları ; Duralümin, Magnoks, Silümin, Titanal dır. Al 2O 3 Alümina(Korundum) ; renk giderir, yakut ve safir minerallerinde bulunur ve serttir. Al(OH) 3 ; tekstil sanayisinde kullanılır. K 2O.Al 2O 3.6SiO 2 Feldspat ; seramik, porselen için ham maddedir. Al 2O 3.2SO 2.2H 2O Kil ; seramik endüstrisinde ham maddedir. Al 2(SO 4) 3 ; kağıt sanayisinde,tekstil sanayisinde, içme suyu arıtmada kullanılır. KAl(SO 4) 2.12H 2O Şap ; tekstil, gübre, kağıt, boya, deri sanayisinde ve ateşe dayanıklı elbise yapımında, fotoğrafçılıkta kullanılır. GALYUM Dişçilikte dolgu alaşımında ve yüksek sıcaklık termometrelerinde kullanılır. İNDİYUM Dişçilikte ve kuyumculukta matlaşmayı önlemek için kullanılır. TALYUM Zehirlidir.!!! Ga, In, Tl ; led ve lcd lerde kullanılır.
4A GRUBU ELEMENTLERİ C ve Si ametal, Ge yarı metal ; Sn ve Pb metaldir. C ve Si düzgün dörtyüzlü geometriye sahip moleküler bileşikler yaparlar. KARBON Doğada serbest ve bileşikleri halinde bulunur. Doğada çok az, canlı organizmalarda O 2 den sonra en çok bulunan elementtir. Allotropları ; Elmas, Grafit, Fulleren dir. Elmas ; iletken değil, ısıyı dağıtma özelliğine sahip, aşındırıcı özellikteki bir maddedir. Grafit ; iletken ve katı yağlayıcı (kurşun kalem ) olup raket ve hafif uçaklarda kullanılır. Fulleren ; C 60 olarak bilinir.(nanotüp) Çelik kadar sert, plastik kadar esnektir. Çok iyi iletkendir. Grafitin çok yüksek sıcaklıklara ısıtılması ile elde edilir. CO ; Renksiz, kokusuz ve zehirli bir gazdır. Kömürün oksijeni az olan ortamda yanmasıyla oluşur. Kanın hemoglobini ile bileşik yapar. (zehirlenme olayları) İndirgen madde olarak kullanılır. CO 2 ; Renksiz, kokusuz, zehirsizdir. Küresel ısınmaya neden olur. Yangın söndürücülerde, soğutucularda, kauçuk ve plastik köpüklerinde kullanılır. H 2CO 3 ; CO 2 nin suda çözünmesi ile elde edilir. Zayıf bir asittir. SİLİSYUM Bileşikleri halinde bulunur. Camın ana maddesi olan kum; SiO 2 den oluşur. Yarı iletkendir. ( transistör, güneş pili yapımında kullanılır) Doplama özelliğine sahiptir.(yarı iletken maddelerin katkı maddeleri ile iletken hale gelmesi) Cam, seramik yapımında ve Mikroçip yapımında kullanılır. GERMANYUM İletken değildir.(sıcaklık arttıkça iletkenlik kazanır) Alaşım, radar, redresörlerde kullanılır. KALAY Ağır metaldir. Korozyon direnci yüksektir. Kaplamacılıkta ; cam, seramik, konserve, süper iletken mıknatıslarda kullanılır. KURŞUN Ağır metaldir. Oldukça zehirlidir. Cam, seramik, yağlı boya ve akülerde kullanılır. En önemli alaşımı Lehim dir. Radyoaktif ışımalarda koruyucudur. Mineralleri ; Galen (PbS), Serüsit (PbCO 3), Anglesit (PbSO 4)
5A GRUBU ELEMENTLERİ N ve P ametal, As ve Sb yarı metal, Bi metal dir. AZOT Doğada serbest ve bileşikleri halinde bulunur. İnert bir gazdır. Tıpta virüslerin saklanması için kullanılır.(soğutucudur) Laboratuvarda NH 4NO 2 nin ısıtılması ile, Endüstride sıvı havanın damıtılması ile elde edilir. NH 4NO 2(K) + ısı N 2(g) + 2H 2O (s) NH 3 (Amonyak ) ; Bazik özellik gösterir. N 2 nin H 2 ile tepkimesinden elde edilir. Endüstride Haber Bosch yöntemi ile elde edilir. Üre elde etmede kullanılır. (Üre, gübre yapımında kullanılır N 2H 4 (Hidrazin) ; Roket yakıtlarında kullanılır. N 2O ; Sinir gazı, bayıltıcı olarak dişçilikte kullanılır. NO ; Kan basıncının düzenlenmesi, hafızanın uzun süre korunması, yabancı organizmaların öldürülmesinde kullanılır. NO 2 ; Nitrik asit yapımında kullanılır. (NH 4) 2SO 4 ; Gübre yapımında kullanılır. HNO 2 ; Boya yapımında kullanılır. HNO 3 ; Patlayıcılarda (TNT, TNG), plastik - boya ilaç gübre sanayisinde kullanılır. FOSFOR Mineralleri ; fosfat kayası Ca 3(PO 4) 2 ve apatit Ca 5(PO 4) 3F dir. En önemli allotropları ; Beyaz, kırmızı, siyah fosfor dur. Boya, kağıt, deterjan, havai fişek, gübre, meşrubat, peynir, ATP... kullanım alanlarıdır. Fosforun oksit ve oksi asitleri ; Basit formülleri P 2O 3 P 2O 5 dir. Molekül formülleri P 4O 6 - P 4O 10 dur. Fosfor oksitleri ; su ile oksi asitlerini oluştururlar. P 4O 6 + 6H 2O 4H 3PO 3 ( fosforöz asiti ) P 4O 10 + 6H 2O 4H 3PO 4 ( orto fosforik asit ) Fosforik asit, kondenzasyon polimerleşmesi ile poli fosforik asitleri oluşturur.!!! Gübreleme; göl, akarsu ve denizlerde yosunların aşırı büyümesine neden olur. Suyun oksijen derişimi azalır. Bu olaya ötrofikasyon denir. ARSENİK Bileşikleri zehirlidir. (As 2O 3) Alaşımlarda kullanılır. ANTİMON Alaşımlarda kullanılır. Su gibi donarken genleşir. BİZMUT Bizmutit [ (BiO) 2CO 3 ] mineralinde bulunur. Elektrik sigortası, alarm zillerinde kullanılır. Kolay erir.
KALKOJENLER (Mineral oluşturabilen) O ve S ametal, Se ve Te yarı metal, Po metal dir. OKSİJEN Yakıcıdır. Allotropları O 2 ve O 3 dür. Sanayide ; havanın sıkıştırılması ile elde edilir. Laboratuvarda ; Metal oksit ve peroksitlerinin ısıtılması ile ; KClO 3 ün ısıtılması ile ; Na 2O 2(k) Na 2O (k) + 1/2 O 2(g) KClO 3(k) KCl (k) + 3/2 O 2(g) Süper oksitlerin CO 2 ile tepkimesinden ; 4 KO 2 + 2CO 2 2K 2CO 3 + 3O 2(g) elde edilir. Suyun temizlenmesi, tıbbi olaylarda, metalurjide, rafineride, demir çelik sanayisinde, roket yakıtlarında kullanılır.!!! Ozon; O 2 den daha kararsızdır, stratosferde bulunur. İçme sularının temizlenmesinde kullanılır. Güneşten gelen UV ışınları soğurur. Böylece atmosferin ısı dengesinin korunmasını sağlar.!!! Asidik Oksitler (CO 2, SO 3, ), Bazik Oksitler ( Na 2O, MgO, FeO, Fe 2O 3 ), Amfoter Oksitler ( ZnO, Cr 2O 3, ), Peroksitler ( H 2O 2, Na 2O, ), Süperoksitler ( KO 2 ) KÜKÜRT Doğada ; element, sülfür, sülfat şekillerinde, Doğalgazda H 2S şeklinde bulunur. Mineralleri ; PbS (Galen), FeS 2 ( Pirit ), HgS ( Sinebar ), CaSO 4.1H 2O (Jipsum ) dur. Allotropları ; Rombik Kükürt, Monoklin Kükürt tür. Tarımsal ve normal ilaçlarda, boya, deterjan, araba lastiği yapımında kullanılır. Petrol ve doğalgazdan elde edilir. 2H 2S + SO 2 3S + 2H 2O H 2S ; Zehirlidir. Baş ağrısı, halsizlik, felç ve ölüme neden olur. SO 2 ; Asit yağmurlarına neden olur. Kayısı, üzüm, incir gibi meyveleri ağartıcı ve koruyucu olarak, H 2SO 4 eldesinde, kağıt endüstrisinde kullanılır. H 2SO 4 ; Metalürjide, gübrede, akülerde ve sıvı yağların saflaştırılmasında kullanılır. SELENYUM - TELLÜR Yarı iletkendirler. Alaşımlarda, kamera ve fotokopi makinelerinde fotoiletken olarak kullanılırlar. Cama renk verirler. POLONYUM Radyoaktiftir.
HALOJENLER (Tuz Oluşturabilen ) Grubun bütün üyeleri ametaldir. Moleküler haldedirler. Elektronegatiflikleri yüksektir. -1 ile +7 arasındaki değerlikleri alırlar. (Flor sadece -1 değerlik alır) Bulunduğumuz koşullarda F 2 ve Cl 2 gaz, Br 2 sıvı, I 2 katı haldedir. I 2(k) süblimleşir. Flor açık sarı, klor sarı yeşil, brom kırmızı kahverengi, iyot mor menekşe renktedir. FLOR HF ve KF çözeltilerinin elektrolizinden elde edilir. CaF 2 (florospor), Na 3AlF 6 (kriyolit) doğal bileşikleridir. (C 2F 4) n teflon ; yanmaz özelliktedir. Freon ; soğutma sistemlerinde, deodorantlarda kullanılır. CFC kloro floro karbon ; ozon tabakasını deler, soğutucu akışkandır. HCFC hidro floro kloro karbon ; ozona etki etmez, soğutucu akışkandır. SnF 2 ; diş macunlarında kullanılır. KLOR Doğal bileşikleri NaCl, KCl dir. NaCl sıvısı ve sulu çözeltisinin elektrolizi ile elde edilir. Su dezenfeksiyonunda ve PVC yapımında kullanılır. HClO ve NaClO ; renk ağartıcı ve mikrop öldürücü maddelerdir. Tekstil ve deterjan endüstrisinde kullanılır. PVC ; plastik endüstrisinde kullanılır. BROM Deniz suyunda ve yer altı tuz yataklarında bileşikleri halinde bulunur. Yangın söndürücü olarak, böcek ilacı üretiminde, boya ve ilaç sanayisinde, fotoğrafçılıkta kullanılır. İYOT Tıpta ve fotoğrafçılıkta, katalizör olarak tepkimelerde kullanılır. KI, NaI ; tıpta kullanılır. ASTATİN Radyoaktiftir.
GEÇİŞ ELEMENTLERİ d ve f bloğunda yer alırlar. Erime ve kaynama noktaları yüksektir. İyi iletkendirler. Hem iyonik hem de kovalent bileşikler yapabilirler. Birden çok pozitif değerlik alabilirler. Kompleks bileşik yapabilirler. Kendilerine has renklere sahiptirler. Manyetik özellik gösterirler. (yarı dolu d orbitalleri paramanyetik özellik kazandırır. Demir, Nikel, Kobalt sürekli mıknatıslık özelliği gösterirler) DEMİR Yüksek fırında demir üretiminde karbon ve ısıya ihtiyaç vardır. Kok kömürünü yakmak için alt kısımdan 600-850 0 C de hava gönderilir. Böylece koktan CO oluşur. İndirgenme işlemi esnasında oluşan CO 2 gazı kızgın kok ile karşılaşır ve tekrar CO ya dönüşür. Fırın içinde bu olay sürekli tekrarlanır. En önemli demir mineralleri ; Manyetit (Fe 3O 4), Hematit (Fe 2O 3), Limonit [ FeO(OH) ] dir.!!! Çelik üretimi için ; Bessemer yöntemi kullanılır. Asidik Bessemer yönteminde ham demirdeki karbon oranı düşürülerek silisyum gibi safsızlıklar uzaklaştırılır. Bu yöntem sadece fosfor ve kükürt miktarı düşük olan ham demire uygulanır. Çelik temelde bir demir karbon alaşımıdır. Çeliğe krom katılırsa korozyon direncini artırır,sağlamlık kazandırılır. Çeliğe mangan katılırsa darbe direnci artırılır. Çeliğe bor katılırsa kopma direnci artırılır. Çeliğe titan katılırsa çatlamayı en aza indirerek alaşımın ömrünü uzatır. Çeliğe nikel katılırsa esnekliğini, sertliğini ve şok direncini artırır. TİTAN Yüksek performanslı askeri uçaklarda kullanılır. KROM Çelik üretiminde ve koruyucu kaplamalarda kullanılır. NİKEL Hidrojenasyonda katalizör olarak, akümülatör yapımında ve alaşımlarda kullanılır. BAKIR Elektrik endüstrisinde, alaşımlarda kullanılır. ÇİNKO Kaplamacılıkta, elektrot ve alaşım yapımında kullanılır. GÜMÜŞ Süs eşyası, çatal kaşık ve ayna yapımında, kaplamacılıkta, gıda ve ilaç endüstrisinde kullanılır. KALAY Teneke yapımında, alaşımlarda, tel yapımında kullanılır. PLATİN Laboratuvar araçları ve elektrot yapımında, alaşımlarda, dişçilikte, kuyumculukta kullanılır. KURŞUN Boru ve elektrik kablolarının kaplanmasında, boya, lehim ve alaşım yapımında, akümülatörlerde kullanılır. CIVA İlaç, kimyasal ve patlayıcı maddelerde kullanılır.