ÖABT SOSYAL KPSS 2016 Pegem Akademi Sınav Komisyonu; 2015 KPSS ye Pegem Yayınları ile hazırlanan adayların, 40'ın zerinde soruyu kolaylıkla çözebildiğini açıkladı. BİLGİLER TARİH Eğitimde 29. yıl
Coşkun Çebitrk ÖABT Sosyal Bilgiler 1. Kitap (Tarih) Konu Anlatımlı ISBN 978-605-318-205-4 Kitapta yer alan bölmlerin tm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tm ya da bölmleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kltr Bakanlığı bandrol ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrol olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsz yayınları satın almamasını diliyoruz. 5. Baskı: 2015, Ankara Proje-Yayın: Neslihan Grsoy Dizgi-Grafik Tasarım: Kezban Öztrk Kapak Tasarımı: Grsel Avcı Baskı: Korza Yay. Basım San. Tic. A.Ş. Yenice Mah. No: 3 Esenboğa-Ankara 0312 342 22 08 Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 30233 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50-430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24-434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet: www.pegem.net E-ileti: pegem@pegem.net
ÖN SÖZ Merhaba Sevgili Sosyal Bilgiler Öğretmeni Arkadaşlarım, ÖABT sınavı, dört yıllık lisans eğitim hayatınızda kazandığınız yeterlilikleri ölçmek amacıyla yapılmaktadır. Sahip olduğu soru sayısı az ise de soruların atanma puanındaki etki oranı hayli yksektir. Tarihin önemli açmazlarından birisi bir konu hakkındaki bilginin kaynaklara göre farklılıklar göstermesidir. Öyle ki ÖSYM sorularının dahi geçmişteki bazı sorularda verdiği bilgilerle çeliştiğini bilmekteyiz. Tarihin belge ve bulguları değiştikçe bilgileri de değişebilmektedir. Kitabımızda bu sakıncalı durumu aşmak için şöyle bir yöntemi izledik: Yazım srecinde kuşkusuz ki ilk kılavuzumuz ÖSYM olmuştur. ÖSYM'nin gnmze kadar sorduğu soruların tmn inceleyerek kitabın altyapısını oluşturduk. Kitabımızı, ÖSYM sorularının bilgi ve yorumları eşliğinde yapılandırdık. Kitabımızın şekillenmesinde etkili olan bir diğer veri Millî Eğitim Bakanlığı ders kitaplarıdır. Öyle ya, Millî Eğitim Bakanlığına personel almak için yapılan sınav sorularında, Bakanlığın okullarda okuttuğu ders kitaplarından da faydalanmak mantıken gereklidir. Nitekim 2014 ve 2015 Sosyal Bilgiler/Tarih sorularını incelediğimizde, MEB ders kitaplarına gönderme yapan soru örneklerini çokça görmek mmkndr. Bunun dışında akademik camiada genel geçerliği olan İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Enver Ziya Karal, Şerafettin Turan, Rifat Uçarol, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakltesi Yayınları gibi çoğaltılabilecek bazı köşe taşı yazarlar ve eserler de kitabımız için temel dayanak olmuştur. Kitamızda hassasiyet gösterdiğimiz, cevabını bulmaya çalıştığımız sorulardan birisi şu oldu: "Sosyal Bilgiler Öğretmeni Adayı" arkadaşlarımızın sorumlu olduğu alanlardan birisi de "Tarih"dir. ÖSYM tarafından ayrıntılı tanımlanmayan "tarih" dersinin kapsamı ne olmalıdır. Tarih ÖABT ile Sosyal Bilgiler ÖABT arasındaki fark nedir? Bu soruların cevabını 2014-2015 ÖABT sorularını inceleyerek bulmaya çalıştık. Şunu gördk ki: Sosyal Bilgiler ÖABT sorularının kapsamı, Tarih ÖABT'den farklı değildir. Sosyal Bilgiler ÖABT'nin kapsamı son derece geniş, akademik derinliği hayli yksektir. Bu gerekçe ile Pegem Ailesi olarak akademik bir risk almamanız için ÖABT Tarih kitabını Sosyal Bilgiler Setinin içine olduğu için koymayı uygun gördk. 2015 Sosyal Bilgiler ÖABT Sınavıda, bu tutumun doğruluğunu bizlere göstermiştir. 2015 ÖABT sınavının ardından kitabımızı gncelleyerek kapsamını daha da genişlettik. Malum olduğu zere ÖSYM, 2015 ÖABT sınav sorularının sınırlı bir kısmını ilan etti. Pegem ailesi olarak ilan edilmeyen ÖABT Sosyal Bilgiler sorularını, sınava giren öğretmen adayı arkadaşlarımızdan temin ederek soruları yeniden yapılandırdıktan sonra kitabımıza koyduk. 2015 ÖABT Sosyal Bilgiler soruları bizlere bir kez daha göstermiştir ki: "Tarih bir dipsiz kuyu. Ve bizler iğneyle kuyu kazan sabır işçileriyiz. Bir kuyumcu hassasiyetiyle altını işlemeliyiz, konularımıza çalışmalıyız. Hiçbir bilgiyi işe yaramaz diye ötelememeliyiz. Öğretmen olma yolunda emin adımlarla yryen sizlerin yanında olmak ve eksiklerinizi tamamlamak adına bu yayını hazırladık. İnandığımız ve umut ettiğimiz de gireceğiniz sınav için iyi bir başvuru kaynağı olduğu yönndedir. Ön sözmz de "başarılar dileyerek" ve kçkken annelerimizin, byklerimizin okula gönderirken söylediği için, "Allah zihin açıklığı versin." diyerek bitiriyoruz. Başarılar... Coşkun Çebitrk
SOSYAL BİLGİLER ÖABT İLE İLGİLİ ÖNEMLİ BİLGİLER ÖABT SOSYAL BİLGİLER, 50 sorudan oluşmakta ve Sosyal Bilgiler Öğretmeni Adaylarının Alan Bilgisi (Tarih, Coğrafya, Siyaset Bilimi, Diğer Sosyal Bilim Alanları -Sosyal Bilgilerin Temelleri, Sosyal Psikoloji, Arkeoloji, Antropoloji, Sosyoloji, Felsefe, Ekonomi, Bilim Teknoloji ve Sosyal Değişme, Sanat ve Estetik, İnsan İlişkileri ve İletişim, Gnmz Dnya Sorunları, Sosyal Proje Geliştirme- ile Alan Eğitimi alanlarındaki bilgi ve becerilerini ölçmeyi hedeflemektedir. Öğretmenlik Alan Bilgisi Testinde çıkan sorular, Sosyal Bilgiler Öğretmenlik Lisans Programlarında verilen akademik disiplinlere paralel olarak hazırlanmaktadır. Sınavdaki Alan-Soru dağılımı aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. Genel Yzde Yaklaşık Yzde Soru Sayısı Alan Bilgisi Testi % 80 1-40 a. Tarih b. Coğrafya c. Siyaset Bilimi d. Diğer Sosyal Bilim Alanları (Sosyal Bilgilerin Temelleri, Sosyal Psikoloji, Arkeoloji, Antropoloji, Sosyoloji, Felsefe, Ekonomi, Bilim Teknoloji ve Sosyal Değişme, Sanat ve Estetik, İnsan İlişkileri ve İletişim, Gnmz Dnya Sorunları, Sosyal Proje Geliştirme) % 28 % 20 % 8 % 24 1-14 15-24 25-28 29-40 Alan Eğitimi Testi % 20 41-50 Genel Kltr, Genel Yetenek ve Eğitim Bilimleri Sınavlarınıza ek olarak gireceğiniz Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi ile ilgili verilen bu bilgiler 2015 SOSYAL BİLGİLER ÖABT sınavı çerçevesinde hazırlanmıştır. Sınav içeriğinde yapılabilecek olası değişiklikleri ÖSYM'nin web sitesinden takip edebilirsiniz.
İÇİNDEKİLER ALAN BİLGİSİ 1. BÖLÜM: TARİH BİLİMİ A. TARİH BİLİMİNE GİRİŞ...5 Tarih Biliminin Özellikleri...5 B. TARİH YAZICILIĞI...10 Tarih Yazım Trleri...10 Tarih Yazıcılığının Gelişimi... 11 Trklerde Tarih Yazıcılığı... 11 C. TARİHİN FAYDALANDIĞI BİLİM DALLARI... 11 Boşluk Doldurma...15 Bulmaca...16 Çözml Test...17 Çözmler...20 3. BÖLÜM: İLK TÜRK DEVLETLERİ A. TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞI VE İLK TÜRK DEVLETLERİ...53 Trk Kelimesinin Anlamı...53 Ana Yurtta Kurulan İlk Uygarlıklar...53 Trklerin İlk Ana Yurdu...54 Orta Asya Trk Göçlerinin Sebepleri ve Sonuçları...54 İskitler (Sakalar)...54 B. İLK TÜRK DEVLETLERİ...55 Asya Hun Devleti...55 Avrupa Hun Devleti (375-469)...57 Göktrkler (552-630)...58 Kutluk Devleti (İkinci Göktrk Devleti ) (680-745)...59 Uygur Devleti (744-840)...60 2. BÖLÜM: UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK UYGARLIKLAR A. TARİH ÖNCESİ DEVİRLER...25 Anadolu'nun Tarih Öncesi...27 B. TARİHİN ÇAĞLARA AYRILMASI...28 İlk Çağ'ın Genel Özellikleri (MÖ 3500-375)... 28 Orta Çağ'ın Genel Özellikleri (375-1453)...28 Yeni Çağ'ın Genel Özellikleri (1453-1789)... 28 Yakın Çağ'ın Genel Özellikleri (1789-?)...29 C. İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI...29 Anadolu da Kurulan Medeniyetler...29 Mezopotamya Uygarlıkları...32 Doğu Akdeniz Uygarlığı...36 Ege Uygarlıkları...38 Boşluk Doldurma...44 Bulmaca...45 Çözml Test...46 Çözmler...49 Hazarlar (576-1006)...61 Kırgızlar (840-1207)...62 Trgişler (659-766)...62 C. DİĞER TÜRK DEVLETLERİ...62 Avarlar (560-805)...62 Bulgarlar (480-550)...62 Macarlar (896-1526)...63 Kumanlar (Kıpçaklar)...63 Peçenekler (860-1091)...63 Oğuzlar (Uzlar)...64 Akhunlar (Eftalit) (350-564)...64 Sabarlar (Sabirler) 515-576...64 Tabgaçlar (386-556)...64 Karluklar (665-1221)...64 Başkurtlar...64 Kimekler...64 D. İLK TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK...64 Devlet Yönetimi...64 Ordu (S)...67
vi Sosyal Yaşam...68 Hukuk...68 Ekonomi...69 Din ve İnanış...70 Yazı, Dil ve Edebiyat...71 Sanat...73 Bilim...74 Boşluk Doldurma...75 Bulmaca...76 Çözml Test...77 Çözmler...79 5. BÖLÜM: TÜRK İSLAM DEVLETLERİ (X.-XIII. YÜZYILLAR) A. TÜRKLERİN İSLAMİYET İ KABULÜ... 113 Talas Savaşı (751)... 113 B. İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ... 114 Tolunoğulları (868-905)... 114 İhşidler (Akşitler) (925-969)... 114 Karahanlılar (840-1212)... 115 Gazneliler (963-1187)... 117 Byk Selçuklu Devleti (1040-1157)... 118 C. DİĞER TÜRK İSLAM DEVLETLERİ...124 Harzemşahlar...124 Eyyubiler...124 4. BÖLÜM: İSLAM TARİHİ A. İSLAM TARİHİ VE UYGARLIĞI...83 İslamiyet Öncesi Dnyanın Genel Durumu... 83 İslamiyet in Doğuşu ve Yayılışı...85 Dört Halife Devri (632-750)...88 Emevi Devleti (661-750)...92 Endls Emevi Devleti (756-1031)...95 Ben-i Ahmer Devleti...95 Abbasi Devleti (750-1250)...96 Diğer Devletler...98 B. İSLAM KÜLTÜR VE UYGARLIĞI...98 Devlet Yönetimi...98 Sosyal Hayat...99 İktisadi Hayat...100 Ordu Teşkilatı...100 Yazı, Dil ve Edebiyat...100 Eğitim ve Bilim Hayatı...100 Sanat...102 Boşluk Doldurma...104 Bulmaca...105 Çözml Test...106 Çözmler...109 Memluklar...124 D. TÜRKİYE TARİHİ (11. - 13. YÜZYILLAR)... 125 Anadolu ya İlk Trk Akınları...125 Anadolu da Kurulan İlk Trk Beylikleri...125 Trkiye Selçuklu Devleti (1072-1308) (Anadolu Selçuklu Devleti)...127 Uçlarda Hayat ve Beylikler...134 Anadolu Beylikleri nin Genel Özellikleri...137 E. TÜRK İSLAM DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK...139 Devlet Yönetimi...139 Hukuk Sistemi...142 Toprak Sistemi...142 Askerî Teşkilat...144 Sosyal Hayat...146 Din ve İnanış...147 Dil, Edebiyat ve Yazı...147 Eğitim ve Bilim...148 Sanat...151 Mimari...152 Boşluk Doldurma...157 Bulmaca...159 Çözml Test...160 Çözmler...163
vii 6. BÖLÜM: TÜRK DÜNYASI (XIII. - XIX. YÜZYIL) TÜRK DÜNYASI (13. - 19. YÜZYIL)...167 Moğollar...167 Timur Devleti (1369-1507)...169 Trkistan daki Gelişmeler...170 Hindistan da Trk Sultanlıkları ve Babrller...171 Hanlıklar Hakkında Genel Bilgiler...173 Boşluk Doldurma...174 Bulmaca...175 Çözml Test...176 Çözmler...179 7. BÖLÜM: OSMANLI TARİHİ A. BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)...183 XIV. Yzyıl Başlarında Yakın Doğu ve Avrupa...184 Anadolu...184 Memluklar (1250-1517)...184 İlhanlı Devleti (1256-1335)...184 Balkanlar ve Avrupa...184 Altınorda Devleti (1227-1502)...184 Kayıların Anadolu ya Gelişi ve Yerleşmesi... 184 Osmanlı Devleti nin Kısa Srede Gelişimini Sağlayan Nedenler...184 Osman Gazi Dönemi (1299-1326)...185 Orhan Gazi Dönemi (1326-1362)...185 I. Murat Dönemi (1362-1389)...186 Yıldırım Bayezıt Dönemi (1389-1402)...188 Fetret Devri (1402-1413)...190 Çelebi Mehmet Dönemi (1413-1421)...190 II. Murat Dönemi (1421-1451)...190 Boşluk Doldurma...192 Bulmaca...193 Çözml Test...194 Çözmler...197 B. DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLETİ (1453-1600)...199 Fatih Sultan Mehmet Dönemi (1451-1481)... 199 II. Bayezıt Dönemi (1481-1512)...203 Yavuz Sultan Selim Dönemi (1512-1520)... 204 Kanuni Sultan Sleyman Dönemi (1520-1566)...206 II. Selim Dönemi (1566-1574)...212 III. Murat Dönemi (1574-1595)...213 III. Mehmet Dönemi (1595-1603)...213 Boşluk Doldurma...214 Bulmaca...215 Çözml Test...216 Çözmler...219 OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE UYGARLIK TARİHİ...221 Devlet Yönetimi...221 Osmanlılarda Ekonomik Hayat...333 Osmanlı Toplumu...242 Osmanlı Devleti nde Hukuk...245 Osmanlı Devleti nde Eğitim...245 Osmanlı Devleti nde Bilim...246 Osmanlı Devleti nde Dil, Yazı ve Edebiyat... 249 Osmanlı Devleti nde Sanat...250 Osmanlı Devleti'nde Mimari...251 Boşluk Doldurma...255 Bulmaca...257 Çözml Test...258 Çözmler...261 C. ARAYIŞ YILLARI (XVII. YÜZYIL)...263 Arayış Yıllarında Osmanlı Devleti Avusturya İlişkileri...263 XVII.yy.da Osmanlı Devleti İran İlişkileri... 263 XVII.yy.da Osmanlı Devleti - Lehistan İlişkileri...264 XVII.Yzyılda Osmanlı Devleti- Venedik İlişkileri...265 Osmanlı - Rusya İlişkileri...265
viii II. Viyana Kuşatması ve Kutsal İttifak Savaşı. 265 İç İsyanlar...267 XVII. Yzyıl İsyanlarının Özellikleri...269 Avrupa nın Gelişimine Seyirci Kalan Osmanlı...269 XVII. Yzyıl Islahat Hareketleri...269 Boşluk Doldurma...272 Bulmaca...273 Çözml Test...274 Çözmler...277 D. XVIII. YÜZYILDA DEĞİŞİM VE DİPLOMASİ... 279 III. Ahmet Dönemi (1703-1730)...279 I. Mahmut Dönemi (1730-1754)...280 III. Mustafa Dönemi (1757-1774)...281 I. Abdlhamit Dönemi (1774-1789)...282 III. Selim Dönemi (1789-1807)...283 XVIII.yy.da Osmanlı Devleti nin Islahatları... 285 Boşluk Doldurma...289 Bulmaca...290 Çözml Test...291 Çözmler...294 8. BÖLÜM: EN UZUN YÜZYIL (1800-1922) XIX. YÜZYIL SİYASİ TARİH...297 II. Mahmut Dönemi (1808-1839)...298 Abdlmecit Dönemi (1839-1861)...301 Abdlaziz Dönemi (1861-1876)...304 V. Murat Dönemi (1876)...306 II. Abdlhamit (1876-1909)...306 XIX.YÜZYILDA REFORM HAREKETLERİ...310 II. Mahmut Dönemi Yenilik Hareketleri... 311 Sultan Abdlmecit Dönemi Yenilik Hareketleri...312 Sultan Abdlaziz Dönemi Yenilik Hareketleri 313 II. Abdlhamit Dönemi Yenilik Hareketleri... 314 Osmanlı Devleti nde Basın Yayın Hareketleri. 316 Bulmaca...320 Çözml Test...321 Çözmler...324 OSMANLI DEVLETİ NDE DEMOKRATİKLEŞME HAREKETLERİ...326 Sened-i İttifak...326 Tanzimat Fermanı...327 Islahat Fermanı (1856)...329 Kanunuesasi nin İlan Edilmesi ve I. Meşrutiyet in İlanı...330 İstibdad (Mutlakıyet) Dönemi (1878-1908)... 332 II. Meşrutiyet in İlan Edilmesi...332 1909 Anayasa Değişiklikleri...333 Boşluk Doldurma...337 Bulmaca...338 Çözml Test...339 Çözmler...341 9. BÖLÜM: XX. YY. BAŞLARINDA OSMANLI DEVLETİ XX. YÜZYIL BAŞLARINDA OSMANLI DEVLETİ NDE DAĞILMAYI ÖNLEME ÇABALARI...345 1. Osmanlıcılık...345 2. İslamcılık...346 3. Trkçlk (Turancılık)...346 4. Batıcılık...347 5. Teşebbs- Şahsi ve Adem-i Merkeziyetçilik...347 6. Sosyalizm...347 Dnyanın Genel Görnm...347 31 Mart Vakası...349 Trablusgarp Savaşı (1911)...349 Balkan Savaşları...350 I. Dnya Savaşı...353 Boşluk Doldurma...365 Bulmaca...366 Çözml Test...367 Çözmler...370 Boşluk Doldurma...318
ix 10. BÖLÜM: MİLLÎ MÜCADELE DÖNEMİ I - MİLLÎ MÜCADELENİN HAZIRLIK DÖNEMİ...375 A. MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI...375 İzmir in İşgali (15 Mayıs 1919)...377 Kuvayımiliye Ruhu...378 B. CEMİYETLER...379 Millî Varlığa Yararlı Cemiyetler...379 Zararlı Cemiyetleri...382 C. MİLLÎ MÜCADELENİN HAZIRLIK DÖNEMİ.. 384 Mustafa Kemal in Samsun a Çıkması (19 Mayıs 1919)...384 Osmanlı Hkûmeti nin Millî Mcadele ve Mustafa Kemal e Karşı Tutumu...392 D. MİLLÎ MÜCADELE DÖNEMİ NDE BASIN HAYATI...400 Kurtuluş Savaşı nın Mali ve Askerî Kaynakları...402 TBMM ye ve Millî Mcadeleye Karşı Çıkan İsyanlar...402 E. SEVR ANTLAŞMASI (10 Ağustos 1920)... 406 Sevr Antlaşması nın Özellikleri...408 Bilecik Görşmeleri (5 Aralık 1920)...408 Boşluk Doldurma...409 Bulmaca... 411 Çözml Test...412 Çözmler...415 II - KURTULUŞ SAVAŞI DÖNEMİ...417 A. DOĞU VE GÜNEY CEPHELERİ...417 Doğu Cephesi...417 Gney Cephesi...418 B. BATI CEPHESİ...419 Dzenli Orduların Kurulması...420 Gediz Savaşı...420 I. İnön Savaşı (10 Ocak 1921)...420 II. İnön Savaşı (23 Mart-1 Nisan 1921)...424 Ktahya - Eskişehir Savaşları (10-24 Temmuz 1921)...425 Sakarya Savaşı (23 Ağustos-13 Eyll 1921)...426 Byk Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Savaşı (26 Ağustos-9 Eyll 1922)...428 C. MİLLÎ MÜCADELENİN SANAT VE EDEBİYATA YANSIMALARI...430 Boşluk Doldurma...432 Bulmaca...433 Çözml Test...434 Çözmler...437 11. BÖLÜM: ATATÜRK DÖNEMİ I - TÜRK DIŞ POLİTİKASI...441 LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI...441 Saltanatın Kaldırılması...441 Lozan Barış Konferansı na Katılan Devletler.. 442 Lozan a Katılacak Trk Delegeleri...442 Lozan da Görşlen Konular...443 Lozan Konferansı nda Karşılaşılan Gçlkler. 443 Lozan Antlaşması nın Önemli Özellikleri... 446 II - ATATÜRK DÖNEMİ DIŞ POLİTİKASI...447 A. 1923-1932 YILLARI ARASINDA TÜRK DIŞ POLİTİKASI...447 Trk - Yunan İlişkileri Nfus Mbadelesi...447 Fener Rum Patrikhanesi Sorunu...448 Trkiye - İngiltere İlişkileri Musun Sorunu (Irak Sınırı)...448 Trk - Fransız İlişkileri...449 Trkiye - İtalya İlişkileri...451 Trk - Sovyet İlişkileri...451 B. 1932-1938 YILLARI ARASINDA TÜRK DIŞ POLİTİKASI...451 Trkiye nin Milletler Cemiyetine Üye Olması (1932)...452 Trkiye ve Balkan Antantı (9 Şubat 1934)... 452 Trkiye ve Akdeniz Paktı (Ocak 1936)...453 Montrö Boğazlar Sözleşmesi (20 Temmuz 1936)...453
x Sadabat Paktı ve Trkiye (8 Temmuz 1937)... 454 Nyon Konferansı ve Trkiye...455 Hatay ın Ana Vatan'a Katılması (Sancak Sorunu)...455 Boşluk Doldurma...458 Bulmaca...459 Çözml Test...460 Çözmler...463 III - ATATÜRK DÖNEMİ İÇ OLAYLAR...465 A. II.TBMM NİN AÇILMASI (11 Ağustos 1923). 465 B. ANKARA NIN BAŞKENT OLMASI (13 Ekim 1923)...465 C. CUMHURİYET'İN İLAN EDİLMESİ (29 Ekim 1923)...465 D. 1924 ANAYASASI NIN KABUL EDİLMESİ (20 Nisan 1924)...468 E. HALİFELİĞİN KALDIRILMASI (3 Mart 1924) 469 F. ŞERİYE VE EVKAF VEKALETİNİN KALDIRILMASI...470 G. ORDUNUN SİYASETTEN AYRILMASI...471 H. TEVHİDİ TEDRİSAT KANUNU NUN KABUL EDİLMESİ...471 I. ATATÜRK DÖNEMİ NDE SİYASİ PARTİLER VE ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ ÇABALARI... 471 Cumhuriyet Halk Fırkası (9 Eyll 1923)...472 Terakkiverver Cumhuriyet Fırkası (17 Kasım 1924)...473 Serbest Cumhuriyet Fırkası (12 Ağustos 1930)...476 İ. MUSTAFA KEMAL İN HAYATI...479 Boşluk Doldurma...482 Bulmaca...483 Çözml Test...484 Çözmler...487 IV - ATATÜRK İLKE VE İNKILAPLARI...489 A. İNKILAP KELİMESİNİN ANLAMI VE ÖZELLİKLERİ...489 B. HUKUK ALANINDA YAPILAN İNKILAPLAR 489 Hukuk Alanında Yapılan İnkılaplar...489 Medeni Kanun un Kabul Edilmesi (17 Şubat 1926)...490 C. EĞİTİM ALANINDA YAPILAN İNKILAPLAR 491 Tevhid-i Tedrisat Kanunu nun Kabul Edilmesi (3 Mart 1924)...492 Medreselerin Kapatılması (11 Mart 1924)... 493 Azınlık Okulları ve Yabancı Okullar Hakkında Yapılan Dzenlemeler...494 Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun un Kabul Edilmesi (2 Mart 1926)...494 Yeni Trk Harflerinin Kabul Edilmesi (1 Kasım 1928)...495 Millet Mekteplerinin Açılması (11 Kasım 1928)...496 Atatrk Dönemi Tarih Anlayışı ve Trk Tarih Kurumunun Kurulması...496 Atatrk Dönemi Dil Çalışmaları ve Trk Dil Kurumunun Açılması (1932)...497 Üniversite Reformu (1933)...498 Halk Eğitimi Alanındaki Faaliyetler...498 D. KÜLTÜR VE SANAT ALANINDA GELİŞMELER...498 E. SOSYAL YAPIDA ve SAĞLIK ALANINDA YAPILAN İNKILAPLAR...500 Şapka İnkılabı nın Yapılması (25 Kasım 1925)...500 Kılık, Kıyafet İnkılabı (3 Aralık 1934)...500 Tekke, Zaviye, Trbelerin Kapatılması Hakkında Kanun'un Kabul (30 Kasım 1925)...501 Miladi Takvim ve Uluslararası Saat Uygulamasının Kabul, Ölç ve Hafta Sonu Tatilinin Değiştirilmesi...501 Soyadı Kanunu'nun Kabul (21 Haziran 1934)...502 Unvan ve Lakapların Kullanılmasının Yasaklanması (26 Kasım 1934)...503 Sağlık ve Sosyal Yardım Alanında İnkılaplar.. 503
xi F. EKONOMİ ALANINDA YAPILAN İNKILAPLAR.. 503 İzmir İktisat Kongresi (17 Şubat 1923)...504 Tarım Alanında Gelişmeler...505 Aşar Vergisinin Kaldırılması...505 G. TİCARET ALANINDAKİ GELİŞMELER...505 Kabotaj Kanunu nun Kabul Edilmesi (1 Temmuz 1926)...506 Gmrk Koruma Kanunu nun Kabul Edilmesi (1929)...506 H. SANAYİ ALANINDAKİ GELİŞMELER...506 Teşvik-i Sanayi Kanunu nun Kabul Edilmesi... 506 Devletçi Ekonomi Modelinin Kabul...507 Beş Yıllık Sanayi Planlarının Hazırlanması... 507 I. MADENCİLİK ALANINDAKİ GELİŞMELER... 508 İ. ULAŞIM ALANINDAKİ GELİŞMELER...508 J. BANKACILIK ALANINDAKİ GELİŞMELER.. 508 İş Bankası (26 Ağustos 1924)...509 Sanayi ve Maden Bankası (19 Nisan 1925)...509 Emlak ve Eytam Bankası (22 Mayıs 1926)... 509 Trkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (11 Haziran 1930)...509 Smerbank (1933)...509 1929 Dnya Ekonomi Bunalımı nın Trkiye Ekonomisi Üzerine Etkileri...509 Ekonomi Alanındaki Diğer Gelişmeler...510 V - ATATÜRK İLKELERİ... 511 ATATÜRKÇÜLÜK... 511 CUMHURİYETÇİLİK İLKESİ... 511 MİLLİYETÇİLİK İLKESİ...512 LAİKLİK İLKESİ...514 HALKÇILIK İLKESİ...514 DEVLETÇİLİK İLKESİ...515 İNKILAPÇILIK İLKESİ...516 VI - ATATÜRK İLKELERİ VE ANAHTAR KELİMELER...517 İNKILAPLAR VE İKİLİKLERİN KALDIRILMASI...519 VII - ATATÜRK E GÖRE MİLLÎ GÜÇ UNSURLARI.. 519 Boşluk Doldurma...521 Bulmaca...522 Çözml Test...523 Çözmler...527 12. BÖLÜM: GENEL DÜNYA TARİHİ A. ORTA ÇAĞ TARİHİ...531 Feodalite Sistemi...531 Orta Çağ Avrupasında Sosyal Sınıflar...531 Orta Çağ'da Kilise ve Siyaset İlişkisi...532 Rönesans Hareketleri (Yeniden Doğuş)...537 Avrupa da Reform Hareketleri...539 XVII. ve XVIII. Yzyıllarda Avrupa...541 B. YAKIN ÇAĞ DA AVRUPA...550 Fransız İhtilali (1789)...550 Avrupa Dışı Dnya: Batı Karşıtı İlk Hareketler 559 Sanayi İnkılabı...560 Boşluk Doldurma...564 Bulmaca...565 Çözml Test...566 Çözmler...569 13. BÖLÜM: ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA...573 A. I. DÜNYA SAVAŞI...573 Paris Barış Konferansı...573 I. Dnya Savaşı Sonrasında Yapılan Barış Antlaşmaları...574 B. SOVYET SOSYALİST CUMHURİYETLER BİRLİĞİ (SSCB), ORTA ASYA DAKİ TÜRK DEVLET VE TOPLULUKLARI...574 Çarlık Rusyası nın Yıkılışı ve Bolşevik İhtilali. 574 Rusya nın Orta Asya yı İstilası...575 SSCB Yönetimindeki Trk Topluluğunun Durumu...575 Basmacı Hareketi...576
xii C. ORTA DOĞU'DA MANDA YÖNETİMLERİNİN KURULMASI...577 İngiltere ve Orta Doğu...578 Fransa ve Orta Doğu...579 D. UZAK DOĞUDA YENİ GÜÇ: JAPONYA... 579 E. 1929 DÜNYA EKONOMİ KRİZİ...579 Ekonomik Kriz Öncesi Dnya...579 Ekonomik Krizin Ortaya Çıkışı (Kara Perşembe)...580 İki Savaş Arası Dönemde Avrupa...580 Avrupa da Sosyal ve Ekonomik Hayat...581 İki Savaş Arası Dönemde Dnya...583 Atatrk Dönemi Dış Politika...584 F. II. DÜNYA SAVAŞI...584 Savaş Öncesinde Gelişmeler...584 Avrupa da Savaş...587 Kuzey Afrika da Savaş...589 Asya ve Pasifik te Savaş...589 Barışa Doğru...590 Savaşın Etkileri...594 Savaş Yıllarında Trkiye...596 G. SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ...599 Doğu Bloku'nun Kuruluşu...600 Batı Bloku nun Kurulması...602 Paylaşılamayan Orta Doğu...604 Uzak Doğu da Çatışma...605 Asya ve Afrika nın Kurtuluşu Orta Doğu...606 Soğuk Savaş Dönemi nde Trkiye...607 Trkiye de Hayat...608 Soğuk Savaş Dönemi nde Dnya... 611 I. KÜRESELLEŞEN DÜNYA...627 SSCB de Politika Değişiklikleri ve Nedenleri.. 628 Trk Cumhuriyetlerinin Bağımsız Olması... 629 TİKA (Trk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı)...631 Doğu Bloku'ndan Sonra Avrupa da Yeni Arayışlar...631 NATO nun Avrupa da Genişlemesi...632 Avrupa Birliği ve Dnya...632 Yeni Oluşum Srecinde Balkanlar...634 Orta Doğu, Afganistan ve Arap Baharı...636 Değişen Dnya ve Trk Dış Politikasının Genel Özellikleri...638 İ. DÜNYADAKİ GELİŞMELER...641 Bilimsel ve Teknolojik Gelişmelerin Etkileri... 641 Kreselleşme ve Etkileri...641 1980 Sonrası Trkiye...641 Boşluk Doldurma...646 Bulmaca...650 Çözml Test...651 Çözmler...655 KRONOLOJİ...657 BOŞLUK DOLDURMA VE BULMACA CEVAPLARI...705 KAYNAKLAR...719 H. YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI... 611 Uluslararası İlişkilerde Değişim Sreci... 611 Yumuşama Dönemi Politikaları...612 Yumuşama Dönemi Çatışmaları ve Anlaşmazlıkları...613 Barış İçinde Bir Arada Yaşama...615 Arap İsrail Savaşları...616 Uluslararası Politikada Petroln Yeri...619 Irak - İran Savaşları (1980-1988)...620 Yumuşama Dönemi Dnya...621 Trk Dış Politikası...622 Yumuşama Dönemi nde Trkiye nin ABD VE SSCB İle Olan İlişkileri...623 Trkiye de Bunalımlı Yıllar (1960-1983)...625
ALAN BİLGİSİ
1. BÖLÜM TARİH BİLİMİ
5 A. TARİH BİLİMİNE GİRİŞ Tarih Biliminin Özellikleri Tarih, insanların geçmişte yaşadıkları olayları ve gelişmeleri yer ve zaman göstererek sebep ve sonuç ilişkilerini araştırıp inceleyen bilim dalına denir. Arapça ve Farsça kökenlerinde "Tarih": "Zaman", "Ay" anlamlarını taşır. Tarihin tanımı, zaman içerisinde bilim insanları tarafından farklı şekillerde yapılmıştır. Bilim insanlarının tarihin tanımına ilişkin bazı görşleri şu şekildedir: Tarihin Tanımı Hakkında Bilim Adamlarının Görşleri Tarihçi ile olaylar arasında devamlı bir etkileşim ameliyesi, geçmişle gnmz arasında E.H.Carr bitmeyen bir diyalog. Zaman içinde insanların ilmi. Bir mşahade Marc Bloch ilmi. Fernand Braudel Turner Zeki Velidi Togan Léon- Ernest Halkin Ernest Bernheim Mbahat Ktkoğlu Voltaire Btn tarihlerin toplamı, geçmiş ve gelecekteki mesleki kabiliyet ve bakış açılarının bir araya gelmesi. Geçmişten bize uzanan, gnmzde ortaya çıkan tenkitçi ve yorumcu bir anlayışla incelenen kalıntılar. Çağdaş hayatın, geçmiş hayatın bir tekaml olarak anlatılması. Tarihin bilinmesi, geleceği dşnmek açısından zorunluluktur. Tarih, insanın evrimlerinin ve bunların yaptıklarının anlatılmasıdır. Tarih, insanlarda ahlakın ve manevi değerlerin gelişmesini sağlar. Bir nesilden öbr nesle intikal eden hikayeler. İnsanlığın ortak mirası olup ana konusu insanlığın geçmişidir. İnsanlığın hafızası olup geçmiş ve gelecek arasında bir köprdr. Tarihte gözlem ve deney yoktur. Bu yönyle pozitif bilimlerden ayrılır. Tekrarlanamaz. Geçmişte yaşanılan olaylardan ders çıkartılması gereklidir. Tarihin laboratuvarı arşivlerdir. Tarihin belgelere dayalı, tarafsız olarak aktarılması tarihe olan gveni artırır. Tarihte yeni belgeler ortaya çıktıkça bilgiler de değişir. Örnek: İlk Trk parasının Trgişler tarafından kullanıldığı bilgisi değişmiştir. Yeni araştırmalarda Göktrkler Dönemi ne ait paralar ortaya çıkmıştır. Tarihî olaylar arasında sebep sonuç ilişkisi vardır. Yer zaman ilişkisi gözetilmelidir. Olayın geçtiği dönemin koşularını ve zamanı bilmek olayın daha iyi değerlendirilmesini sağlar. Olayın geçtiği zamanın bilinmesi, olaylar arasında sebep sonuç ilişkisinin de kurulmasını sağlar. Tarihî olaylara tarafsız (objektif, nesnel) bir gözle yaklaşılmalıdır. Subjektif (taraflı, öznel) olunmamalıdır. Tarihin konusu insandır. İnsanların siyasi, sosyal, kltrel, ekonomik vb. faaliyetleri tarihin konusu içindedir; deprem, tufan, salgın hastalıklar, kuraklık vb. gelişmelerin insan yaşantısı zerindeki etkileri de tarihin konusu kapsamındadır. Dinamik ve evrenseldir. Annales Okulu Fransa da iki byk savaş arası dönemde, 1920-1933 yıllarında ortaya çıkan tarih anlayışıdır. İsmini Fransız dergisi Annales d histoire économique et sociale den almıştır. Önemli temsilcileri arasında: Lucien Febvre, Fernand Braudel, Marc Bloch, Georges Duby, Jacques Le Goff ve Emmanuel Le Roy Ladurie bulunur. Annales ekolnn önemli fikirleri şunlardır: İlk olarak, olaylardan oluşan geleneksel tarihçilik anlayışının yerini, sorun odaklı bir tarih anlayışı alır. İkinci olarak, siyasete odaklanan bir tarih anlayışı yerine, insan faaliyetlerinin tamamına eğilen bir tarih anlayışı hâkim olur. Üçnc olarak, diğer disiplinlerle etkileşim haline geçip, birinci ve ikinci fikirleri gerçekleştirmeye çaba gösterir. Annales Okulu'nun Trkiye'deki başlıca temsilcileri arasında: Halil İnalcık, Ömer Ltfi Barkan, Fuat Köprl, Mustafa Akdağ bulunur. Akademik Bakış Olay: Hayat içerisinde tek tek meydana gelen değişmelere verilen isimdir. Olgu: Aynı trden olayların ortak sonucu olarak ortaya çıkan gelişmelerdir. Olgular, olaya göre daha soyut ve geneldir. Olgular belli bir yer ve zaman içinde gerçekleşmez. Olgular, genellik ve sreklilik gösterir. Olgular, olayların neticesinde ortaya çıkar. Örnek Malazgirt Savaşı ve Miryakefalon Savaşı olay iken Anadolu nun Trkleşmesi olgu dur. Olay - Yer ve zaman vardır. Olgu - Yer ve zaman yoktur. - Somut ve özeldir. - Anlık değişim vardır. - Soyut ve geneldir. - Sreklilik vardır.
6 1. Tarih Biliminin Yöntemi Sosyal bilimler de diğer pozitif bilimler gibi araştırma yöntemlerine sahiptir. Ancak tarih biliminde, pozitif bilimlerden farklı olarak kanun yoktur, tekrarlanamaz, deney ve gözlem bulunmaz. Tarih yazım aşamasına gelmeden önce araştırmacının yapması gereken bazı işlemler vardır. Bu işlem basamakları şunlardır: 1. Tarama Tarih Yazımının Basamakları 2. Tasnif Birinci Elden Kaynaklar Yazılı Kaynaklar Sözl Kaynaklar Kalıntılar Çizili, Sesli ve Görntl Kaynaklar 3. Tahlil 4. Tenkit Hikâye Efsane Mitos Destan Menkıbe Ders kitapları 5. Terkip İkinci Elden Kaynaklar Akademik araştırmalar Tarih yazımında, öncelikle konu saptanır. Konu saptanmasından sonra konu hakkında kaynak taraması yapılır. Trkiye'de, ktphanelerde yaygın olarak "Dewey Onlu Sınıflama Sistemi"yle kitap tasnifi yapılmıştır. Jonn Dewey, "Tarih" alanında kod olarak 900-999 sayı aralığını kullanırken "Yakın Doğu ve Trk Tarihi" için kod numarası olarak 956'yı kullanmıştır. a) Tarama: Araştırma konusuyla ilgili kaynakların toplanması aşamasıdır. Olayın geçtiği döneme ait ve olayla ilgili her trl bulgu, Birinci Elden Kaynak tır (Ana Kaynak). Ferman, emirname, anlaşma metni, olay anısına dikilen taş yapıt vb. belge ve bulgular "Birinci Elden Kaynak" değeri taşır. Olayın geçtiği dönemle doğrudan ilgili olmayan veriler ve araştırma eserleri ise İkinci Elden Kaynak tır (hikâye, efsane, mitos, destan, menkıbe). Kaynaklar, trne göre de kendi içinde sınıflandırılır. Yazılı Kaynaklar: Para, mhr, ferman, berat, hkm, muahedename, kanunname, nizamname, adaletname, takvim, yıllık, seyahatname vekayiname (kronikler), minyatrler, gravrler, biyografi, otobiyografi, gazete, kitap, kitabe, nfus czdanı, arşiv, tapu, sicil kayıtları. Vekayinamelerin en eski örneği Kayseri piskoposu Eusebios'ca 323'de yazılmıştır. Transkript: Bir metni yazıldığı alfabeden başka bir alfabeye çevirme işidir. Eksik harflerin yerine özel işaretler kullanılır. Transliterasyon da denilen yazım çevrimi "tercme" değildir. Zira dil değil, alfabe çevrilir. Tarihin ilk sreli yayınları Roma'da bilgilendirme amaçlı yazılan Acta Diurna veya Acta Publica adlı duvar gazeteleridir. Salnameler (Yıllıklar), devlet kurumları ve görevlileri hakkında bilgiler verir. Sözl Kaynaklar: Menkıbe (aziz, evliya, şeyh gibi din byklerine ait kerametleri anlatır eser), destan, mani, efsane, (mytoslar-çok tanrılı din dönemi efsaneleri), fıkra, hikâye (kaynağını gerçek hayattan alan tarihi söylence), tarihi şiir, atasöz. Kalıntılar: Kazılar sonrasında elde edilen her trl arkeolojik buluntular; lahit, balbal, çanak, madalya, hududtaşları arma, mhr. Çizili, Sesli, Görntl Kaynaklar: Fotoğraf, mağara resimleri, harita, bant ses kayıtları, video, CD, DVD görntleri. - Tarih araştırmalarında bulunan önemli ktphane malzemeleri şunlardır: Şecereler, takvimler ve yıllıklar, vekayinameler, biyografiler (Tercme-i hâl), otobiyografiler, hatıralar, seyahatnamaler, sreli yayınlar. - Tarih araştırmalarında bulunan önemli mzelik malzemeler şunlardır: Abide, heykel, zafer takıları, lahid, mezar taşları, hudud taşları, madalyalar, para, arma, mhr. ÖABT Çıkmış Soru Akademik Bakış Tarihi bir olayın geçtiği döneme ait olay hakkındaki her trl belge ve bulgular "Birinci Elden Kaynak" değeri taşır. Bu bilgiye dayanarak aşağıdakilerden hangisinin I.Elden Kaynak değeri taşıdığı söylenemez? A) Kitabe B) Ders kitapları C) İstiklal Madalyası D) Anlaşma metni E) Glhane-i Hattı-ı Hmayunu Çözm Ders kitapları, bir olayın geçtiği döneme ait belge ve bulgu değeri taşımaz. Bu sebeple I. Elden Kaynak değildir. Cevap B b) Tasnif (Sınıflandırma): Belge ve kaynak eserler zaman ya da konu alanlarına uygun olarak kendi içerisinde sınıflandırılır. Bu safhada eserin yazım planı yapılır.
7 c) Tahlil (Çözmleme): Toplanan verilerin kaynak değeri açısından yeterliliği incelenir. Verilerin tarafsızlığı, gvenilirliği ele alınarak yazıma hazır hâle getirilir. Kaynak yetersizliği tespit edilir ise eksiklikler giderilir. d) Tenkit (Eleştiri): Yapılan kaynak incelemesinden sonra kitaplarda, konu hakkında farklı görş ve önerilerinin bulunduğu görlebilir. Bu farklılıklar tarih yazımında doğru bilgiye ulaşılmasını zorlaştırır. Doğru bilgiye ulaşmak için toplanan kaynaklar eleştirel szgeçten geçirilir. İç Tenkit Yazarın kişisel görşlerinin, yazdığı kitap zerine etkileri incelenir. Bilgiler, başka kaynaklardaki veriler ile karşılaştırılır. Tenkit Dış Tenkit Eserin adı, yazarı, basıldığı yer ve basım yılı belirlenir. Eserin "mstensihi" (el yazması çoğaltma) ve "istinsah tarihi" tespit edilir. Eserin orjinalliğinin tespiti yapılır. Ne tr kaynaklara dayanarak araştırma yapıldığı belirlenir. Belgelerin gerçekliği, yazıldığı tarih, ait olduğu bro, tamamlanıp tamamlanmadığı, tahrip edilip edilmediği incelenir. Dış tenkit safhasında bir eserin adı ve yazarı, eserin yazılış tarihi ve eserin yazıldığı yer belirlenir. Eserin yazıldığı tarih, genelde yazma eserlerin sonunda "ferağ kaydı"nda (kolofon) bulunur. El yazması eserler, mstensihler tarafından çoğaltılır. Eserin, en gvenilir olanı yazar tarafından kaleme alınanıdır. Orjinalin bulunamaması halinde ona en yakın olanına ulaşmak gerekir. Ana nshaya en yakın çoğaltma metni bulmak için "tenkitli metin" uygulaması gerçekleştirilir, karşılaştırmalar yapılır. Tenkitli metin "İç tenkit" safhasında uygulanır. e) Terkip (Sentez): Elde edilen tm bilgiler gözden geçirilir. Toplanan verilerin nerelerde kullanılacağı tespit edilir. Eksik ve fazla bilgilerin incelemesi yapılır. Yazım safhasında dikkat edilmesi gereken özellikler şunlardır: Tarafsızlık ilkesi esas alınır. Tarihî olay, olayın geçtiği dönemin koşulları dikkate alınarak yazılır. Dipnot Yazım safhasında, kullanılan bilgilerin bulunduğu kaynakların yazarı, adı, basım yeri, Yılı ve sayfa numarası ile ilgili bilgiler sayfa, bölm ya da kitap sonunda verilir. Bu uygulamaya dipnot denilir. Dipnot, araştırmacılara daha detaylı inceleme yapmaları için yol gösterir. Yazılmakta olan kitabın bilimsel dayanaklarını ortaya koyar. Eserin bilimsel niteliğini geliştirir. - Eserin hazırlık safhasında: Konu tespit edilerek, sınırları tespit edilir. Bibliyografya, arşiv malzemesi, maddi ve sözl malzemeler tespit edilerek toplanır. - Eserin kaleme alınma safhasında: Toplanan notlar tasnif edilir. Dipnotların koyulacağı yerler tespit edilir ve yazıma geçilir. - Bir kitabın bölmleri: "Ön söz, İçindekiler, Konu, Sonuç, Ekler, Bibliyografya, İndeks (Dizin) şeklindedir. Kitabın en son kaleme alınan bölm ön söz dr. Zira, Ön söz de kitap yazım srecinde karşılaşılan zorluklardan söz edilir ve okuyucu bilgilendirilir, yardım ve katkılarından dolayı teşekkr edilir. Kitabın yazım sreci tamamlanmadan, sreçte karşılaşılan zorluklardan söz edilemeyeceği için ön söz n yazımı en sona bırakılmıştır. -"Bibliyografya"da faydalanılan kaynaklara, "Ekler" de ise sözlk, belge, şecere, tablo, grafik, resim, harita ve plana yer verilir. ÖABT Çıkmış Soru Akademik Bakış Tarih yazımında dipnot kullanılmasının sebepleri arasında aşağıdakilerden hangisi bulunmaz? A) İncelemenin konuya olan katkılarını belirtmek B) Araştırma sonuçlarının bilimsel dayanaklarını ortaya koymak C) Çalışmanın bilimsel niteliğini artırmak D) Bilginin doğruluğu, geçerliliği hakkında denetim imkanı sağlamak E) Yeni araştırmalar için kaynakça göstermek Çözm Dipnot kullanma gerekçeleri arasında incelemenin araştırma konusuna olan katkılarını belirtmek yoktur. Bu konu hakkındaki açıklama kısaca Ön söz de yapılır. Dipnot şu amaçlarla kullanılır: - Bilginin alındığı kaynakları belirtmek, - Bilgi ve terimleri açıklamak, - Kaynaklar arası bilgi farklılıklarını göstermek, - Bilginin doğruluğunu araştırmak ya da daha fazla bilgi almak isteyen okuyucuyu yönlendirmek Cevap A Olaylar arasında sebep-sonuç ilişkisi kurulur, yer ve zaman vurgusu yapılır.