Doç. Dr. Alp Limoncuoğlu 6.05.2018 Ekrem Saltuk Baysal VERGİ VE BAZI ALACAKLARIN YAPILANDIRILMASINA İLİŞKİN YASA TASARISI NELER GETİRİYOR? Vergi Affı İmar Affı İmar Barışı adları ile gündeme gelen seçim vaadine ilişkin yasal düzenleme tasarı olarak Meclise sunuldu. Son dönemde yapılan düzenlemeler göz önüne alındığında, yasa tasarısının çok az belki de hiç değişiklik ile kabul edileceğini düşünmekteyiz. Yapılması planlanan düzenlemenin ilgi YENİDEN YAPILANDIRMA VERGİ VE MATRAH ARTIRIMI KASA KAYITLARININ DÜZELTİLMESİ SGK BORÇLARININ YAPILANDIRILMASI İMAR BARIŞI alanınız itibarı ile önemli görülen amaçları satır başları ile aşağıda verilmiştir. Kamuya olan borçların yapılandırılarak ödenmesi Mevcut ve muhtemel ihtilafların sulh yoluyla çözülmesi Matrah ve vergi artırımı yoluyla geçmiş vergilendirme dönemleri ile ilgili olası risklerin ortadan kaldırılması İşletme kayıtlarının fiili duruma uygun hale getirilerek kayıtlı ekonomiye geçişin teşvik edilmesi Yapılmış kaçak yapıların Yapı Kayıt Belgesi ile kayıt altına alınması Tasarı, bu amaçlarla ilgili olarak, özetle, şu düzenlemeleri içermektedir 1. YENİDEN YAPILANDIRMA Maliye Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu, il özel idareleri, belediyeler, Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı nın yetkilerinden kaynaklı, vergiler ve vergi cezaları, ecrimisil ile öğrenim ve katkı kredisi gibi bazı kamu alacakları, gümrük vergileri ve bu vergilere ilişkin idari para cezaları, sigorta primleri, topluluk sigortası primleri, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi ile bu alacaklara ilişkin her türlü Yİ-ÜFE NEDİR Türkiye İstatistik Kurumu tarafından belirlenen: 31.12.2004 tarihine kadar toptan eşya fiyat endeksi (TEFE) kapsamında aylık olarak belirlenen oranı, 01.01.2005 tarihinden başlamak üzere üretici fiyat endeksi (ÜFE) kapsamında aylık olarak belirlenen oranı, 01.01.2014 tarihinden başlamak üzere yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) kapsamında aylık olarak belirlenen oranı, 01.11.2016 tarihinden başlamak üzere aylık 0,35 oranını ifade etmektedir. 1
faiz, zam, gecikme faizi, gecikme zammı, cezai faiz, gecikme cezası gibi fer i alacakları kapsar. Yapılandırmaya konu alacaklar 31.03.2018 tarihinden önceki dönemden kaynaklı alacaklardır. Yukardakilerden farklı nitelikte olmakla birlikte, işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan emtia, makine, teçhizat, demirbaşlar ile kayıtlarda yer aldığı halde işletmede bulunmayan emtia, kasa mevcudu ve ortaklardan alacakların beyanı da kapsama alınmış ve yapılandırmaya girmiştir. 2. KESİNLEŞMİŞ ALACAKLARIN YENİDEN YAPILANDIRMASI VERGİ BORCU YAPILANDIRMASINDA ANA PARA Yİ-ÜFE a) Maliye Bakanlığı, il özel idareleri ve belediyelerin tahsil daireleri tarafından takip edilen alacaklar bakımından, kanunun yayım tarihi itibarı ile vadesi geldiği halde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş vergi asıllarının ödenmemiş kısmının tamamının ödenmesi; Vergi aslına bağlı gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer i alacaklar yerine, kanunun yayım tarihine kadar işletilecek Yİ-ÜFE aylık değişim oranları tespit edilerek hesaplanacak tutarın ödenmesi şartıyla, Vergi aslına bağlı feri alacaklar ve vergi aslına bağlı olarak daha önceden kesilmiş bulunan hatta ödenmiş olan - vergi cezaları ve gecikme zamlarının tamamının tahsilinden vazgeçilecektir. VERGİ CEZASI YAPILANDIRMASINDA ANA PARANIN % 50 si Yİ-ÜFE b) Aynı kurumların tahsil daireleri tarafından takip edilen ancak, bir vergi aslına bağlı olmaksızın kesilen vergi cezalarının ise % 50 sinin ödenmesi; Gecikme cezası yerine kanunun yayım tarihine kadar işletilecek Yİ-ÜFE aylık değişim oranları tespit edilerek hesaplanacak tutarın ödenmesi şartıyla, Vergi cezasının kalan % 50 lik kısmının ve gecikme zamlarının tamamının tahsilinden vaz geçilecektir. TRAFİK CEZALARI YAPILANDIRMASINDA ANA PARA Yİ-ÜFE c) Vadesi geldiği halde ödenmemiş ya da ödeme süresi geçmemiş bir takım idari para cezaları - ki Karayolları Trafik Kanunu ile Karayolları Taşıma Kanunu ndan doğanlar buraya dahildir ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı na bağlı tahsil daireleri tarafından takip edilen alacaklar bakımından da paralel düzenleme getirilmiştir. GÜMRÜK BAKANLIĞI İDARİ PARA CEZALARI YAPILANDIRMASINDA ANA PARANIN % 30 u Yİ-ÜFE Ancak, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı nca eşyanın gümrük değerine bağlı olarak kesilmiş idari para cezalarının % 30 u ve varsa vergi aslının tamamının ödenmesi; Buna bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer i alacakların yerine kanunun yayım tarihine kadar işletilecek Yİ-ÜFE aylık değişim oranları tespit edilerek hesaplanacak tutarın ödenmesi şartıyla, İdari para cezasının kalan % 70 inin tahsilinden ve alacak asıllarına bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer i alacakların tamamının tahsilinden vaz geçilecektir. d) Geçmiş yıllardan gelen motorlu taşıtlar vergisi borcu (MTV) ve bundan doğan gecikme faizi ve zammı var ise paralel uygulama yapılacaktır. 2
e) Kanun dönemi itibarı ile kesinleşen bir mahkeme kararı bulunmasına rağmen mükellefe ödemeye yönelik bir tebligatın yapılmadığı alacaklar, mükellefçe kanunun yayımını izleyen ikinci ayın sonuna kadar başvuruda bulunulması halinde, yapılandırmaya alınacaktır. f) Su, atık su, katı atık bedelleri de yapılandırmaya tabidir. 3. KESİNLEŞMEMİŞ VE DAVA SAFHASINDA BULUNAN ALACAKLARIN YENİDEN YAPILANDIRMASI a) Kanun yayım tarihi itibarı ile yerel mahkemelerde davası süren veya dava açılmamış olmakla birlikte dava açma süresi henüz bulunan vergilere ilişkin tahakkuklarda, verginin/gümrük vergilerinin % 50 sinin ödenmesi; Buna bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer i alacakların yerine kanunun yayım tarihine kadar işletilecek Yİ-ÜFE aylık değişim oranları tespit edilerek hesaplanacak tutarın ödenmesi şartıyla, Verginin/gümrük vergilerinin kalan % 50 lik kısmının ve buna bağlı gecikme zamlarının faizlerinin ve oluşan idari ve vergi cezalarının tamamının tahsilinden vaz geçilecektir. b) İstinaf ve temyiz aşamasında olup da yerel mahkemece verilen; Terkin kararında; ilk tarhiyata/tahakkuka esas alınan vergi/gümrük vergilerinin %20 si ve Yİ- ÜFE aylık değişim oranları tespit edilerek hesaplanacak tutarın ödenmesi şartıyla, Tasdik veya Tadilen tasdik kararında; tasdik edilen vergilerin tamamı ile terkin edilen vergilerin %20 si ve Yİ-ÜFE aylık değişim oranları tespit edilerek hesaplanacak tutarın ödenmesi şartıyla, Terkin edilen vergilerin kalan % 80 lik kısmı ile buna bağlı gecikme zamlarının faizlerinin ve oluşan idari ve vergi cezalarının tamamının tahsilinden vaz geçilecektir. c) Sadece vergi cezaları ve idari para cezalarına karşı açılan davanın bulunması halinde de yapılandırma imkanı mevcuttur. d) Bu çerçevede yapılandırmadan yararlanmak için dava açılmaması, açılan davadan vazgeçilmesi şart tutulmuştur. e) Gelir ve kurumlar vergisi, stopaj, KDV ve ÖTV nin yapılandırmasında, mükellefçe bir takvim yılında, çok zor durumda olmaksızın (!) ikiden fazla vadesinde ödeme yapılmaz ise yapılandırma bozulacaktır. 4. İnceleme ve Tarhiyat Safhasında Bulunan İşlemler a) İnceleme ve tarhiyat safhasında bulunan durumlarda; Vergi ve matrah artımına ilişkin hükümler saklı kalmak kaydı ile işleme devam edilecek ve buna göre tarh edilen vergilerin % 50 sinin buradan kaynaklı fer i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları tespit edilerek hesaplanacak tutarın kanunun yayımı tarihinden dava açma süresinin bitimine göre hesaplanacak gecikme faizinin tamamının ödenmesi; Vergi aslına bağlı olmayan cezalarda cezanın % 25 inin buradan kaynaklı fer i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları tespit edilerek hesaplanacak tutarın kanunun yayımı tarihinden dava açma süresinin bitimine göre hesaplanacak gecikme faizinin tamamının ödenmesi; Ek olarak; İhbarnamenin tebliğinden itibaren 30 gün içinde yazılı olarak başvurmak ve taksitli ödeme koşullarına uymak şartıyla; Vergi aslının %50 si ile vergi aslına bağlı olmayan cezalarda cezanın %75 i ile bunlara bağlı gecikme zamlarının faizlerinin ve oluşan idari ve vergi cezalarının tamamının tahsilinden vaz geçilecektir. b) Devam eden gümrük incelemeleri için de paralel bir düzenleme mevcuttur. 5. Matrah ve Vergi Artırımına İlişkin Esaslar a) Aşağıdaki hallere uygun olarak gelir ve kurumlar vergisi matrahlarını artıran mükellefler, artırımda bulundukları yıllar için vergi incelemesi geçirmeyecekler ve ayrı bir vergi tarhiyatına maruz kalmayacaklardır. 3
b) Yıllık beyannamelerinde vergiye esas alınan matrahlarını, kanunun yayımı tarihinden itibaren iki ay içinde; 2013 yılı için % 35, 2014 yılı için % 30, 2015 yılı için % 25, 2016 yılı için % 20 oranından az olmamak üzere artıranlar; Not: 2017 yılının görüşmeler esnasında verilecek bir önerge ile ekleneceği değerlendirilmektedir. c) Gelir vergisi yönünden, vermiş oldukları beyannamede zarar beyan edenler veya matrah oluşmayanlar veya hiç beyanname vermeyenler için, İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler için vergilendirmeye esas alınacak matrah ile artırılacak matrah: 2013 yılı için 12.279,00-TL, 2014 yılı için 12.783,00-TL, 2015 yılı için 13.558,00-TL, 2016 yılı için 14.424,00-TL den; Bilanço hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ve serbest meslek erbabı için vergilendirmeye esas alınacak matrah ile artırılacak matrah: 2013 yılı için 18.095,00-TL, 2014 yılı için 19.155,00-TL, 2015 yılı için 20.344,00-TL, 2016 yılı için 21.636,00-TL den; Basit usulde mükellefleri için bilanço esasına göre belirlenmiş tutarların %10 undan; Sadece gayrimenkul sermaye iradı geliri olanlar için bilanço esasına göre belirlenmiş tutarların %5 inden; Bunların dışında kalan diğer gelir vergisi mükellefleri için işletme hesabı esasına göre defter tutanlar için belirlenmiş tutardan; az olamayacaktır. d) Kurumlar vergisi yönünden, vermiş oldukları beyannamede zarar beyan edenler veya matrah oluşmayanlar veya hiç beyanname vermeyenler için vergilendirmeye esas alınacak matrah ile bu fıkranın a) bendine göre artırılacak matrah: 2013 yılı için 36.190,00-TL, 2014 yılı için 38.323,00-TL, 2015 yılı için 40.701,00-TL, 2016 yılı için 43.260,00-TL den az olmayacaktır. e) Bu fıkraya göre artırılan matrah ana kural olarak % 20 oranında vergilendirilecektir. Ancak mükelleflerin ilgili yıllarda beyannamelerini süresinde vermiş olmaları, vergilerini süresinde ödemiş olmaları ve bu vergi türleri için yapılandırmadan yararlanmamış olmaları halinde, artırılan matrah % 15 oranında vergilendirilecektir. f) Aynı mantıkta bir düzenleme stopaj vergisi içinde yapılmış; artırım muhtasar beyannamede yer alan ücret ödemlerine ilişkin gayri safi tutarların yıllık toplamı üzerinden oransal olarak 2013 için % 6, 2014 için % 5, 2015 için % 4, 2016 için % 3 ve 2017 için % 2 olarak belirlenmiştir. g) Keza KDV bakımından aynı mantıkta bir düzenlemeye gidilmiş; mükelleflerin her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri beyannamelerdeki hesaplanan KDV nin yıllık toplamı üzerinden 2013 için % 3,5, 2014 için % 3, 2015 için % 2,5, 2016 için % 2 ve 2017 için % 1,5 oranından az olmamak üzere artırımda bulunmaları halinde incelemeye girmeyecekleri düzenlenmiştir. h) Farklı durumdaki (beyanname vermeyen, vergilendirilecek tutar beyan etmeyen vs.) stopaj ve KDV vergisi mükellefleri için de düzenlemeye gidilmiştir. i) Kanunun yayımı tarihi itibarı ile incelemeye girmiş mükellefler ile başlanılmış olan takdir işlemlerinin vergi ve matrah artırımından yararlanılması halinde devam edeceği; ancak, bir ay içinde 2017 YILI SORUNU? Yukarıda da görüleceği üzere vergi ve matrah artırımı yolu ile mükelleflerin olası bir vergi incelemesi ve cezası almaları riskinin bertaraf edilmesine ilişkin düzenleme 2017 yılını kapsamamaktadır. Bu konuda, tasarının T.B.M.M de görüşülmesi sırasında bir önerge ile 2017 yılının da dahil edilebileceği dile getirilmektedir. Bununla birlikte tasarının Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşülmeleri sırasında 2017 yılı tartışması gündeme gelmemiştir. 4
sonuçlandırılmaması halinde işlemlere devam edilmeyeceği belirlenmiştir. 6. İşletme Kayıtlarının Düzeltilmesine İlişkin Esaslar a) Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarda görünmeyen emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedel ile kanunun yayımı tarihini izleyen 3. ayın sonuna kadar vergi dairesine bildirmek suretiyle defterlerine kaydettirebilirler. b) Bu şekilde kaydettirilen genel orana tabi emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların bedeli üzerinden % 10 oranı, indirimli orana tabi olanların ise bedelleri üzerinden tabi oldukları oranın yarısı esas alınarak KDV ödemesi yapılacaktır. c) Özel tüketim vergisine tabi olan mallar bakımından da cezaya tabi olmadan ödeme ile kayıt altına aldırma mümkün olmaktadır. Alış belgesi ibraz edilemeyen özel tüketim vergisine tabi olan mallar bakımından tutar emsal bedel üzerinden belirlenecektir. d) Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, kayıtlarda yer aldığı halde işletmelerinde mevcut olmayan emtialarını, kanunun yayımı tarihini izleyen 3. ayın sonuna kadar, aynı neviden emtialar için tespit edilen gayrisafi kar oranı dikkate alınarak fatura düzenlemek ve vergileri ödenmek suretiyle kayıt ve beyanlarına intikal ettirebileceklerdir. e) Bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, 2017 sonu itibarı ile düzenlenen bilançoda görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ile ortaklardan alacaklı bulundukları tutarları kanunun yayımı tarihini izleyen 3. ayın sonuna kadar, vergi dairesine beyan ederek kayıtlarını düzeltebileceklerdir. Bunlar için beyan edilen tutarlar üzerinde % 3 vergi ödenecektir. SGK BORCU YAPILANDIRMASINDA ANA PARA Yİ-ÜFE 7. Kesinleşmiş SGK Alacaklarına İlişkin Yapılandırma a) 2018 Mart ayı öncesi olup, tahakkuk ettirildiği halde ödenmeyen sigorta primleri asılları ile bu alacaklara ödeme sürelerinin bittiği tarihten kanunun yayımı tarihine kadar işletilecek Yİ-ÜFE aylık değişim oranları tespit edilerek hesaplanacak tutarın ödenmesi şartıyla fer i alacakların tahsilinden vazgeçilir. b) Aynı koşullarda bulunan idari para cezalarının ise % 50 si ile bu tutar üzerinden Yİ-ÜFE aylık değişim oranları tespit edilerek hesaplanacak tutarın ödenmesi şartıyla bakiye asıl ve fer i alacakların tahsilinden vazgeçilir. 8. İmar Barışı Düzenlemesi 31.12.2017 tarihinden önce yapılmış yapılar için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve yetkilendireceği kuruluşlara 31.12.2018 tarihine kadar başvurulması ve yasada gösterilen diğer şartların tamamlaması halinde Yapı Kayıt Belgesi verilebilecektir. Bu konuda yapı sahibinin beyanı esas kabul edilmiştir. İMAR BARIŞI BEDELİ ARSA EMLAK DEĞERİ İLE YAPI YAKLAŞIK MALİYETİ TOPLAM DEĞERİNİN % 3 ü Başvuruyu takiben yapılacak tespit sonucunda arsa emlak değeri ile yapı yaklaşık maliyeti toplam değeri üzerinden % 3 oranında kayıt bedeli ödenecektir. Yapı Kayıt Belgesi yapının kullanım amacına uygun verilecek olup, alınmış yıkım kararı veya tahsil edilmeyen idari para cezası var ise iptal edilecektir. Yapı Kayıt Belgesi, yapının yeniden yapılmasına veya kentsel dönüşüm uygulanmasına kadar geçerli olacaktır. Hazineye ait taşınmaz üzerinde inşa edilen bir yapının olması halinde, bu taşınmaz öncelikle Bakanlığa devredilecek, sonradan bu yapıya ilişkin Yapı Kayıt Belgesi alan kişiye talebine binaen rayiç bedelle doğrudan satılacaktır. 9. Daha Önceki Yapılandırma Kanunlarından Yararlananların Durumu 6552, 6736 ve 7020 sayılı Kanunların ilgili hükümlerine göre yapılandırılan ve bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla anılan Kanunlar kapsamında ödemeleri devam eden mükelleflerin kalan taksitlerinin tamamının, bu Kanuna göre belirtilen süre ve şekilde ödenmesi şartıyla; Kalan taksit toplamı içinde yer alan Yİ-ÜFE tutarlarının %90 ının tahsilinden vazgeçilir. Bu takdirde, anılan Kanunlar kapsamında ödenen taksitler için yapılandırma hükümleri geçerli sayılır ve herhangi bir katsayı düzeltmesi yapılmaz, ödenmemiş taksitlere ilişkin kalan katsayı tutarlarının tahsilinden vazgeçilir. 5
SON SÖZ Sonuç olarak; Kanunun Mayıs ayı içerisinde yasalaşması halinde yapılandırma başvurularının 31.07.2018 tarihine kadar yapılması ve vergi ödemelerinin ilk taksitinin Eylül 2018 de, SGK ödemelerinin ilk taksitinin ise Ağustos 2018 de yapılacağı öngörülmektedir. Ödemeler tek seferde (peşin) yapılabileceği gibi ikişer aylık dönemlerle azami on sekiz eşit taksitte yapılabilecektir. Taksitli ödeme seçeneğinde yasada gösterilen katsayılar oranında artırılmış şekli ile toplam ödeme hesabı yapılacaktır (bir nevi faizli ödeme). Hesaplanan tutarın tamamının ilk taksit ödeme süresi içerisinde peşin olarak ödenmesi halinde katsayı uygulanmaz ve fer i alacaklar yerine hesaplanan Yİ- ÜFE tutarının % 90 ının tahsilinden vazgeçilir, idari para cezalarından % 25 indirim yapılır; yapılandırılan sadece fer i alacak ise indirim % 50 olarak uygulanır. Hesaplanan tutarın tamamının ilk iki taksit dönemi içinde ödenmesi halinde yine katsayı uygulanmaz ve fer i alacaklar yerine hesaplanan Yİ-ÜFE tutarının % 50 sinin tahsilinden vazgeçilecek, idari para cezalarından % 12,5 indirim yapılacak; yapılandırılan sadece fer i alacak ise indirim % 25 olarak uygulanacaktır. Uygulamaya ilişkin usul ve esaslar Bakanlık tarafından belirlenecektir. Doç. Dr. Alp LİMONCUOĞLU Ekrem Saltuk BAYSAL E-mail : alp.limoncuoglu@ieu.edu.tr E-mail : saltuk@alkismalimusavirlik.com Cep : (532) 317 78 00 Cep : (530) 066 64 21 6