SAYI 8 TEMEL B LG LER OF S PROGRAMLARI ÇALIfiMA ORTAMINDAK YEN YARDIMCILARINIZ. MON TÖRLER MON TÖR NED R, NASIL ÇALIfiIR? WINDOWS PANO NASIL KULLANILIR VER AKTARIRKEN PANODAN NASIL FAYDALANILIR? PROJELER D SKETE DOSYA KOPYALAMAK D SKETLERE DOSYA AKTARMANIN KOLAY YOLLARI INTERNET INTERNET TE OTOMOB L OTOMOB L TUTKUNLARI Ç N ÖZEL WEB S TELER E-POSTANIN NCEL KLER E-POSTA KULLANIRKEN D KKAT ED LMES GEREKENLER ICQ: FARKLI B R SOHBET YAZILIMI HIZLI VE KOLAY B R LET fi M YÖNTEM MULTIMEDIA VE E LENCE OYUNLAR CANLANIYOR OYUNLARDA YEN B R BOYUT AÇILIYOR S ZL K I-J IBM-COMPATIBLE, JAVA> B LG SAYAR TER MLER N N SÖZLÜK ANLAMLARI Bilgisayar n zla ilgili her türlü sorun için Herkes çin Bilgisayar Destek Telefonu 0 800 211 61 17 Saatleri: 9.00-11.00, 13.00-14.30 Herhangi bir say y kaç rd n zda, bunu abone bölümümüzden temin etmeniz ve Herkes çin Bilgisayar eksiksiz olarak biriktirmeniz mümkün. En temelden bafllayan bilgi düzeyi ileri düzeylere kadar yükselecek. Böylece Herkes çin Bilgisayar her düzeyden kullan c için eksiksiz bir baflvuru kayna olacak. 9. SAYIDA NELER VAR? TEMEL B LG LER BILGISAYAR ÇALIfiMADI INDA V RÜSLER FARE AYARLARI WINDOWS PROGRAMLARIN OTOMATIK BAfiLATIL- MASI PENCERELER ARASINDA DOLAfiMAK PROJELER FONTLARI KULLANMAK INTERNET ICQ NASIL KULLANILIR? E-POSTA MESAJLARININ DÜZENLENMESI INTERNET ÜZERINDE MÜZIK MULTIMEDIA VE E LENCE MINIDISC YENI KAYIT ORTAMINIZ SÖZLÜK J-L HARFLER 13 Haziran da Bayilerde Kaç rmay n! Genel Yay n Yönetmeni: Gökhun Sungurtekin (Sorumlu), Yaz flleri Müdürü: Mahmut Karsl o lu, Editör: M. Berker Güngör, Grafik Tasar m: Murat Çelik, Reklam Koordinatörü: Gönül Morgül, Müflteri Temsilcisi: Yeliz Koyun, Pazarlama Müdürü: Güler Okumufl, Abone Sorumlusu: Nur Geçili, Da t m: Nebi Danac, Üretim: Turgay Tekatan, Vogel Yay nc l k Ltd. fiti. Genel Müdürü: Hermann W. Paul, Genel Müdür Yard mc s : Beste Özerdem, Vogel Yay nc l k Ltd. fiti. Ad na Sahibi: Gökhun Sungurtekin, Renk Ayr m -Film Ç k fl ve Bask : As r Matbaac l k Ltd. fiti., Da t m B RYAY A.fi., Vogel Ankara Temsilcisi: Dilek Özgen Vogel Yay nc l k Piyalepafla Bul. Zincirlikuyu Cad. Ün fl Merkezi No: 231/3 80380 Kas mpafla- STANBUL Tel: (212) 297 17 24 Faks: (212) 297 17 33 Ankara Büro Menevifl Sokak No: 26/4 06540 A. Ayranc -ANKARA Tel: (312) 467 03 50 Faks: (312) 466 27 66
OF S PROGRAMLARI TEMEL B LG LER OF S PROGRAMLARI Daha önce bilgisayarlar n ofis içinde ne gibi ifllerde kullan ld klar ndan bahsetmifltik. fiimdi de tipik ofis program türlerine ve neler yapabildiklerinde de inece iz. Ofis bilgisayarlar nda en s k rastlanan yaz l m tiplerinden biri metin editörleri, bir di eri ise hesap tablosu programlar d r. Ancak bunlardan genellikle hiçbir zaman tam kapasiteyle yararlan lmaz. MET N ED TÖRLER Daha önce de belirtti imiz gibi bu tür programlardan genellikle çeflitli amaçlara yönelik metin belgelerinin haz rlanmas nda faydalan l r, bunlar ço unlukla mektuplar, çeflitli konularda tutulan notlar ve çal flanlar aras ndaki yaz flmalar gibi dökümanlard r. Ne var ki modern bir metin editörünün kapasitesi genellikle bundan çok daha fazlas n yapabilecek seviyededir. Metin editörlerinin yaz m ve dilbilgisi denetleme gibi baz önemli ifllevlerinden önceden sözetmifltik. Ancak metin editörlerinin yetenekleri bununla s n rl kalmaz, basit metinlerin d fl nda farkl türlerdeki belgeleri de rahatça haz rlaman - za yard mc olacak flekilde donanm fllard r. Diyelim ki bir dizi zarf ya da etiket haz rlaman z gerekiyor, MS Word metin editörü size bu konuda yard mc olabilir. Tüm yapman z gereken program penceresinin üst k sm ndaki "Araçlar" seçene- inden "Zarflar ve Etiketler" fl kk na t klamakt r. Bundan sonra aç lan diyalog penceresinden ne yapmak istedi inizi belirleyip normalde çok uzun sürecek bir ifli gayet k sa bir zaman zarf nda tamamlayabilirsiniz. Ayr ca zarflar n üzerine basmak istedi iniz adresleri kendi oluflturdu unuz bir listeden seçebilece iniz gibi, baflka bir kaynaktan gelen verileri de rahatl kla kullanabilirsiniz. Bundan önceki bölümlerde metin belgeleri olufltururken taslaklardan nas l faydalanabilece inizi anlatm flt k. Metin editörleri genellikle en s k kullan lan belge türleriyle ilgili taslaklara sahiptirler, ancak e er kendiniz belli bir türde belgeyi çok s k oluflturuyorsan z o zaman bunun tasla n haz rlamak uzun vadede iflinizi çok kolaylaflt racakt r. Böyle bir taslak oldukça kolay bir flekilde haz rlan p kaydedilebilir, ayr ca her zaman içeri e dahil etmek zorunda oldu unuz belli resim, metin ya da hesap tablolar önceden yerlefltirilebilir. Bu flekilde çal flma çok daha kolay ve verimli bir hal al r. Ayr ca modern metin editörleri zaman içinde pek çok aç dan geliflmifltir ve haz rlanan belgeleri al ml bir flekilde sunabilmek mümkündür. Metin editörlerinin bir di er güçlü yanlar da bir belge içinde aranan kelimeleri h zla bulup düzeltebilmeleridir. Mesela A firmas na gönderilmek üzere haz rlanm fl bir dizi belgenin oldu unu varsayal m. Ancak son anda firman n ad n n A de il de B oldu unu farkediyorsunuz, haliyle belgede firman n ad geçen her sat r tek tek bulup de ifliklik yapman z gerekecektir. Metin editörü bu sat rlar gayet h zl bir flekilde bulup, gerekli de iflikli i gerçeklefltirmenizi sa layabilir. Bu tarz ara- ma ve düzeltme ifllerinde bilgisayar her zaman h zl ve güvenilir bir biçimde çal fl r. * PUCU> Ofis programlar genellikle çeflitli paketler halinde sat l rlar. Afla da belli program türleri ve en yayg n kullan lanlara örnekler verilmifltir: > Metin editörleri (Word) > Hesap tablosu yaz l mlar (Excel) > Sunum haz rlama programlar (Power- Point) > E-posta uygulamalar (Outlook) HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 39
TEMEL B LG LER OF S PROGRAMLARI Metin editörüyle çal fl rken yeni bir belge oluflturmak için haz r taslaklar kullanabilirsiniz. E er bilgisayar n z mektup yazmak için s kça kullan yorsan z, ancak sonuçlar n göze daha hofl görünmesini istiyorsan z, o zaman belgelerinize renk katmak için resimler ekleyebilirsiniz. Çal flma penceresindeki "Ekle" seçene i size bu konuda yard mc olacakt r, buradan "clip art" ad verilen küçük resimleri, ya da kendi seçti iniz baflka resimleri belgenize ekleyebilirsiniz. Normalde metin editörlerinde belirli say da "clip art" bulunur, ancak e er isterseniz baflka yerlerden bulduklar n z da kullanabilirsiniz. Bu resimleri sayfalara istedi iniz gibi yerlefltirebilir, ayr ca boyutlar n da de ifltirebilirsiniz. Metin editörlerinin en hofl yönlerinden biri de kolayca çeflitli tablolar oluflturabilmenize imkan tan malar d r. Çeflitli grafik etkiler ve gölgeler kullanarak oldukça hofl görünümlü tablolar haz rlayabilirsiniz. Bu insanlar bir konu hakk nda fazla s kmadan bilgilendirmenin en iyi yollar ndan biridir. HESAP TABLOSU YAZILIMLARI Asl nda hesap tablosu yaz l mlar na ofis ifllerinde çok s k ihtiyaç duyulur. Metin editörlerinin aksine, bu programlar çeflitli grafikler ve listelerle çal flmak üzere haz rlan rlar. Bu yaz l mlar genifl kapsaml olarak kullan labilecek pek çok matematik ve istatistiksel iflleve sahiptirler, ancak yeni kullan c lar da bunlarla rahatça çal flabilir ve ifle yarar sonuçlar elde edebilirler. Hesap tablosu yaz l mlar n n en temel ve önemli ifllevlerinden biri grafik tablolar n etkili bir biçimde haz rlanmas n sa lamakt r. Genellikle sunumlar ve raporlar gibi ifller için kullan lan grafik tablolar haz rlarken farkl renkler ya da çizimlerden faydalanabilirsiniz. Bu tablolar n oluflturulmas nda size yard mc olacak rehber uygulamalara program içinde genellikle yer verilir, tüm yapman z gereken gösterilen ad mlar takip etmektir. Ayr ca bu tür bir programla çal - fl rken grafik tabloda belirli bir yer üzerinde düzeltme yapman z gerekirse sadece o k s m üzerine fare ile t klaman z yeterlidir. I INFO> Yeni belgeler olufltururken taslaklardan faydalanmaya gayret edin. Böylece hem ifliniz kolaylaflacak, hem de belgeleriniz belirli bir düzene sahip olacakt r. I INFO> Genellikle ofis yaz l mlar n paket halinde ayn firmadan sat n almakta büyük faydalar vard r. Öncelikle bu durumda tüm pakedin fiyat içindeki programlar ayr ayr sat n ald n zda ödemeniz gerekenden çok daha düflük olacakt r. Ayr ca genellikle arabirim ve çal flma prensipleri de paketteki farkl tiplerdeki yaz l mlar n hepsinde birbirine benzer bir biçimde tasarlanm fl olaca- ndan kullanmay ö renmek nispeten kolaylaflacakt r. Bir di er büyük fayda da paketteki tüm yaz l mlar n birbiriyle uyumlu olabilmesidir, bu sayede farkl uygulamalar aras nda veri aktar m sorunsuz yap labilir. 40 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER
OF S PROGRAMLARI TEMEL B LG LER I INFO> Ofis yaz l mlar n n iflinizi kolaylaflt rmak için haz rlanm fl pek çok yard m ve rehberlik seçene i içerdi ini unutmay n, bunlardan faydalanarak ço u karmafl k görünen ifli kolayca yapabilirsiniz. Word metin editörünün "Bul" ve "De ifltir" ifllevleri belge içinde arad klar n z kolayca bulman z sa lar. Hesap tablosu uygulamalar özellikle bir metin editörüyle düzenlenemeyecek denli çok, ama bir veri taban oluflturma zahmetine katlanmaya deymeyecek kadar az miktarda veriyi düzenlemeye çal flt n z nda iflinize yararlar. Bu uygulamalar sayesinde eldeki verileri belli kriterlere göre s n fland rabilir, onlar s ra ve sütunlara yerlefltirerek toplamlar n ya da ortalamalar n bulabilirsiniz. E er isterseniz oluflturdu unuz dosyada sat r ve sütunlara yerlefltirdi iniz verileri incelerken görülebilecek flekilde aç klamalar da yerlefltirebilirsiniz. Genel olarak ele ald m zda hesap tablosu programlar n n hem yeni bafllayanlara ve hem de profesyonel kullan c lara büyük imkanlar sundu unu görürüz. Biz ilerleyen bölümlerde sizlere bu konuyla ilgili genifl bilgiyi örneklerle verece iz. OF STE B LG SAYAR Geçti imiz y llarda bilgisayarlar hemen her türden uygulamada kullan lmaya bafllanm fl, haliyle özellikle ofis ortamlar nda s kça rastlanan cihazlar haline gelmifllerdir. Gerçektende uygun biçimde haz rlanm fl ve donat lm fl bir bilgisayar hayat n hemen her alan nda insanlara faydal olabilir. Bu durum ofis çal flmalar için de söz konusudur. Genellikle bölümler aras nda iletiflimin h zl ve kolay olmas, ayr ca ayn konuda çal flan elemanlar n birbirleriyle veri al flveriflini do ru ve çabuk biçimde gerçeklefltirmeleri oldukça önemlidir. flte bu gibi du- Excel ile haz rlad n z grafikleri do rudan bir Word belgesine aktarabilirsiniz. rumlarda bilgisayarlar n yetenekleri oldukça ifle yarar, mesela elektronik-posta kullan larak hem veri aktar m nda çabukluk sa lanabilir, hem de ofis içindeki ka t sarfiyat azalt lm fl olur. Bilgisayarlar ayn zamanda yapt n z ifli sunman za da oldukça yard mc olabilirler. Ne kadar çok çal fl rsan z çal fl n, e er çabalar n z n sonuçlar n ilgili insanlara uygun bir biçimde sunam yorsan z çok fley kaybedebilirsiniz. Oysa metin editörleri gibi yaz l mlar belgelerinizi düzenli ve uygun bir biçimde haz rlayabilmenize imkan tan rlar, bu da birlikte çal flt n z insanlar n be enisini kazanman z sa layabilir. Piyasada s rf sunumlar haz rlamak için tasarlanm fl özel yaz - l mlar mevcuttur, bunlar kullanarak oldukça kolay bir biçimde etkileyici sonuçlar alabilece iniz sunumlar haz rlayabilirsiniz. Ayr ca ofis içindeki çal flmalar - n z düzenlemenize yard mc olacak çeflitli yaz l mlar da mevcuttur, bunlar önemli randevular n z ya da görevlerinizi size hat rlat r, telefon numaralar n z ve adreslerinizi düzgün bir biçimde kaydetmenize imkan tan rlar. * PUCU> Özellikle muhasebe konusunda bilgisayar yaz l mlar al rken büyük ve güvenilir firmalar n ürünlerini tercih edin. Ald n z yaz l m n kendini ispatlam fl bir ürün olmas verilerinizin güvenli i aç s ndan çok önemlidir. HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 41
TEMEL B LG LER OF S PROGRAMLARI Word ile yeni bir tablo haz rlarken "Otomatik Biçim" seçene ini kullanarak iflleri kolaylaflt rabilirsiniz. MUHASEBE YAZILIMLARI Hemen herkesin parasal hesaplar yapmas gerekir, ancak kiflisel de il de kurumsal para hesaplar söz konusu oldu- unda ifller biraz de iflir. Özellikle flirketlerin çap geniflledikçe yap lmas gereken muhasebe hesaplar da o denli karmafl klafl r. flte bu gibi durumlarda muhasebe yaz l mlar size oldukça fazla zaman ve para tasarruf ettirebilir. Genellikle her düzeyden kullan c n n ihtiyac na göre muhasebe programlar n piyasada bulmak mümkündür. E er kiflisel hesaplar n z yapmak ya da küçük çapl bir flirketin muhasebe ifllerini görmek istiyorsan z o zaman nispeten basit ve ucuz bir yaz l m iflinizi görecektir. Tabii ki daha karmafl k yap da ve birden fazla kullan c n n ayn anda çal flabilmesine imkan tan yan yap da muhasebe yaz l mlar da mevcuttur. Bunlar daha pahal d r ancak büyük bir flirketin muhasebe hesaplar ve veri taban yla rahatl kla bafla ç kabilirler. * PUCU> Bir elektronik posta mesaj haz rlarken "Konu" k sm n doldurmay unutmay n. Böylece hem siz hem de al c mektubun içeri ini rahatl kla anlayabilir. Muhasebe yaz l mlar n n en büyük faydalar ndan biri de yap lan ifllemlerin sonuçlar n e er istenirse grafikler ve tablolar halinde kullan c ya sunabilmeleridir. Bu sayede veriler do rudan bilgisayar taraf ndan analiz edilebilir ve sonuçlar çok k sa bir sürede kullan c ya bildirilmifl olur, bu da hem zamandan hem de emekten tasarruf edilmesini sa lar. Hemen her muhasebe yaz l m kullan c ya çeflitli yard mlar sunar, ama özellikle çok geliflmifl olanlar kendiliklerinden hatalar bulup kullan c y uyarabilecek flekilde tasarlanabilmektedir. HABERLEfiME Ofis içi haberleflmenin h zl ve düzgün yürütülmesi verimi oldukça art ran bir unsurdur. Masalar ve bölümler aras nda tafl nan yaz flmalar, belgeler, notlar zaman zaman kar fl kl klara yolaçabilir. Sekreterinizin ya da sizin bir notu iletmeyi unutman z sonradan bafl n za büyük dert açabilir. Ne var ki bilgisayarlar bu konuda biz insanlardan biraz daha tertiplidirler ve yap lacak iflleri kolay kolay unutmazlar, bu yüzden ofis içi ve d fl haberleflmede de onlardan faydalanmak ak ll cad r. Internet ba lant s na sahip olan bilgisayarlar aras nda elektronik posta yoluyla haberleflme hem kolay, hem de oldukça h zl d r. Bu yöntemle çeflitli belge ve mesajlar da mektubunuza ekleyerek al - c ya iletebilirsiniz. Ayr ca e-posta yaz - l mlar önceden haz rlad n z mesajlar n tümünü gönderir ve size gelenlerin tümünü al rlar, yani arada bir mektubun kaybolmas ya da unutulmas pek söz konusu de ildir. E-posta d fl nda baflka haberleflme yöntemleri de vard r, özellikle yerel bir a a bafll bulunan bilgisayarlar n kullan c lar ICQ gibi özel mesaj yaz l mlar n kullanarak çok h zl bir biçimde haberleflebilirler. Bu ve benzeri yaz l mlar yerinizden bile kalkmadan baflka bir bölümdeki çal flma arkadafllar n zla haberleflebilmenize ve e-posta ile gönderilemeyecek büyüklükteki dosyalar aktarabilmenize imkan sa larlar. Sonuç olarak hangi yaz l m ve yöntemi kullan rsan z kullan n, belgeler daha h zl ve emin bir biçimde yerlerine ulaflacaklard r. Üstelik elektronik posta ile gelen bir mektubu her zaman için yaz c da bast r p ka da dökebilirsiniz. Sonuç olarak hem ka t, hem de zaman tasarrufu sa lanm fl olacakt r. SUNUMLAR Genellikle flirketler reklam ve pazarlama iflleri için ayr bölümler kurar ya da bu iflleri bu konularda uzman baflka firmalara devrederler. Ancak e er bir grup müflterinize çal flmalar n z hakk nda bilgi vermek ya da küçük ama etkileyici el ilanlar ve tan t m broflürleri haz rlamak istiyorsan z, o zaman bu gibi ifller için haz rlanm fl kullan m kolay baz yaz - l mlardan faydalanabilirsiniz. Bu tür programlar size ses ve hareketli resimlerin kullan ld multimedya a rl kl sunumlar haz rlama imkan tan rlar. Ayr ca e er renkli bir yaz c n z varsa gerçekten çok profesyonel görünen broflürler haz rlaman z da mümkün olacakt r. Belki sonuçlar pahal bir reklam firmas n n çal flmalar yla k yaslanabilecek düzeyde olmaz, ancak maliyet aç s ndan herhangi bir k yaslama söz konusu bile de ildir. Mektup birlefltirme yard mc s size bir hayli zaman kazand rabilir. 42 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER
MON TÖRLER TEMEL B LG LER MON TÖRLER Her ne kadar görünüm olarak birbirlerine çok benzeseler de, televizyonlar ve monitörler aras nda önemli farkl l klar vard r. Bunlardan en belirgini ise görüntü kalitesindeki de iflikliktir. Bilgisayarla çal fl rken monitöre oldukça yak ndan bakmam z gerekmektedir, üstelik ekrandaki en küçük karakteri ya da noktay da görebilmemiz önemlidir, bu yüzden ekran n buna uygun biçimde tasarlanmas lüzumludur. yi bir monitörün ekran nda yeterli say da "nokta" bulunmal d r, buna "çözünürlük" ad verilir ve görüntüler bu küçük noktalar kullan larak yarat ld ndan yeterli miktarda bulunmalar önemlidir. Ayr ca bir monitör uzun süre yak ndan izlendi inde kullan - c n n gözlerini yormayacak flekilde de tasarlanm fl olmal d r. Monitör bir ba lant kablosu arac l ile bilgisayardaki özel bir grafik adaptörüne ba lanarak çal fl r, bu adaptöre genel olarak "ekran kart " ad verilir. Ekran kart n n temel görevi bilgisayardan gelen sinyalleri iflleyerek monitöre iletmektir. Haliyle ekran kart n n yap sal ve yaz l msal tasar m burada ön plana ç kar, kapasitesi çok düflük bir kart sinyalleri gerekti i gibi iflleyemeyebilir, bu durumda da ekrandaki görüntünün kalitesi oldukça düflecektir. Bu yüzden en pahal ve geliflmifl monitörler bile düflük kapasiteli bir ekran kart na ba land klar nda ge- Kontrol m knat slar Elektron kayna Ekran yüzeyi Burada monitörlerde kullan lan katot tüpü tarz ndaki ekranlar n basit bir kesitini görüyorsunuz. Elektron topu Elektron ak m Parlak tabaka HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 43
TEMEL B LG LER MON TÖRLER! D KKAT> Özellikle grafik a rl kl yaz l mlarla çal fl rken genifl ekranl bir monitör kullanmak iflinizi oldukça kolaylaflt racakt r. I INFO> MON TÖR AYARLARI Burada hemen her tip monitörde rastlanan baz temel ayarlar n simgeleri ve anlamlar n bulabilirsiniz: rekti i gibi performans gösteremezler. Bilgisayar monitörleri çok farkl tip ve boyutlarda üretilirler. Bir monitörün ekran boyutu "inç" baz nda ölçülür, bir inç yaklafl k 2,54 santimetreye tekabül etmektedir. Burada monitörün boyutundan kastedilen tam olarak cam ekran yüzeyinin çapraz ölçülmesiyle bulunan de- erdir. Yani 15 inçlik bir monitörden bahsederken anlat lmak istenen ekran alan n n çapraz ölçüldü- ünde 15 inç uzunlu unda oldu udur. Yak n zamana dek ev ve ofis uygulamalar için en çok tercih edilen ekran boyutlar 14 ve 15 inç olmaktayd, ancak geliflen teknolo- YATAY GEN fi- L K AYARI D KEY GEN fi- L K AYARI Ekran boyu çapraz ölçülür Ekran n ölçülen yüzeyi her zaman için gerçekte kullan lan alandan daha büyüktür, mesela 17 inçlik bir monitörün gerçekte 15 inçlik bir görülebilen alan olabilir. Bugün piyasada 21 inç ve hatta daha büyük çapl monitörleri bulmak mümkündür. ji sayesinde maliyetler eskiye nazaran oldukça düflmüfltür. Bu yüzden art k genellikle 15 ve 17 inçlik monitörlere çok yayg n olarak rastlanmaktad r. Ekran boyutunun yüksek olmas, görüntülenebilen nokta say s n n yüksek olmas na imkan tan mas aç s ndan önemlidir, bu sayede daha yüksek kalitede grafikler elde edilebilmektedir. Çözünürlük hesaplan rken ekranda yatay ve dikey olarak bulunan noktalar n say s kullan l r, mesela 1024 x 768 denildi inde ekrandaki yatay her s rada 1024 adet ve dikey her s rada 768 adet noktan n yerald anlafl l r. Ço u 14 inçlik monitör en fazla 1024 x 768 çözünürlü e ç kabilecek kapasitededir, ne var ki görünebilen ekran alan n n oldukça dar olmas bu denli yüksek detayda çal flabilmeyi çok zorlaflt r r, çünkü bu seviyede ekrandaki grafiklerin boyu rahats z edici derecede küçülür. Daha genifl ekranl bir monitörde ise ayn çözünürlü e ç k ld nda görüntü tatminkâr bir seviyede kalacakt r. Bu yüzden yeni bir monitör al rken mümkün oldu unca genifl ekrana ve yüksek çözünürlü e sahip olmas na dikkat etmek gerekir, bu sayede hem yüksek grafik kalitesi elde edilir, hem de gözlerin daha az yorulmas sa lan r. YATAY GÖRÜN- TÜ KAYDIRMA D KEY GÖRÜN- TÜ KAYDIRMA IfiIK AYARI KONTRAST AYARI Monitör ayar tufllar genellikle ön panele yerlefltirilir. GÖRÜNTÜ KONTROLLER Bir bilgisayar monitörü oldukça detayl bir ayar paneline sahiptir, özellikle yeni nesil dijital monitörler görüntü üzerinde oldukça çok say da farkl ayar yapabilmenize imkan tan rlar. Bu kontrollerin tufllar baz modellerde ön panelde yeral r. Baz modellerde ise ön panele az miktarda tufl yerlefltirilir ve ayarlar n ekranda görülen menüler yard m yla yap labilmesi sa lan r. Bu ayarlar n anlamlar n belirten özel semboller kullan - l r, bunlardan baz lar n bu sayfada bulabilirsiniz. 44 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER
PANO NASIL KULLANILIR WINDOWS PANO NASIL KULLANILIR Pano denilen Windows uygulamas veri kaydetmenizi sa lamak için tasarlanm flt r. Ancak sadece verileri kaydetmekle kalmaz, bunlar baflka bir çal flma alan na aktarabilmenize de imkan tan r. Burada bu uygulaman n nas l kullan ld na bakaca z. Akl n za gelebilecek her türlü veriyi pano üzerine kaydedebilirsiniz. Bu herhangi bir seçili nesne olabilir, bir dosya, klasör, bir metinden seçilmifl belli bir k s m, bir resim ya da benzeri nesneleri rahatl kla pano üzerine kaydedebilirsiniz. Normalde pano uygulamas arka planda çal flt ndan ekranda herhangi bir belirli penceresi yoktur, ancak yine de her zaman aktif durumdad r ve komutlar n z bekler. PANOYA NASIL VER KAYDED L R? Pano üzerine veri kaydetmenin farkl yollar vard r, ancak öncelikle kaydedilen verinin ne flekilde ifllenece ine karar vermeniz gereklidir. Seçilen nesnenin bir kopyas n pano üzerine kaydedebilir, ya da nesneyi oldu u gibi panoya aktarabilirsiniz. Ancak oldu u gibi aktar rsan z nesne orijinal konumundan kald r lacak ve do rudan pano üzerine tafl nacakt r. KES Seçilmifl bir nesnenin üzerine sa fare tufluyla t klad n zda bir menü aç lacakt r, buradaki komutlardan baz lar panoyu kullanman z sa lar. Bu komutlardan "Kes" adl olan n bir dosya ya da metin parças üzerinde kullanabilirsiniz. "Kes" komutunu verdi inizde seçili olan nesne bulundu u yerden oldu u gibi pano üzerine tafl nacakt r. Bunun anlam nesnenin art k orijinal konumunda bulunmayaca d r, bu yüzden özellikle dosyalar üzerinde çal fl rken bu komutu dikkatli kullanman z gerekir. Çünkü belirli bir program dosyas n bulunmas gereken yerden tafl mak genellikle ona ba l olarak çal flan baflka programlar flafl rtacakt r. Mesela Windows klasörü içinden bir program dosyas n baflka bir yere tafl rsan z o zaman iflletim sisteminiz bu programa ihtiyaç duydu unda onu olmas gereken yerde bulup çal flt ramayacakt r, sonuçta da karfl n za türlü hata mesajlar ç kacak ve çal flman z aksayacakt r. Bu komutu bir metin belgesinde seçili bir paragraf üzerinde kulland n zda ise o bölüm metinden ç kar lacak ve oldu u gibi panoya aktar lacakt r. Bundan sonra dosyay yeni haliyle kaydederseniz tekrar açt n zda o k sm n olmad n göreceksiniz. Bu flekilde panoya aktar lan bir metin parças n baflka bir belgeye aktarmak mümkündür. * PUCU> TUfiLARIN TANIMLARI: Bu tufl "Kes" komutunu temsil eder ve seçili herhangi bir nesnenin tamamen pano üzerine aktar lmas n sa lar. Bu tufl "Kopyala" komutunu temsil eder ve seçili herhangi bir nesnenin bir kopyas - n n pano üzerine aktar lmas n sa lar. Bu tufl "Yap flt r" komutunu temsil eder ve o an pano üzerinde kay tl bulunan nesnenin fare imlecinin bulundu u noktaya kopyalanmas n sa lar. Pano, bir programdan bir di erine h zl bir flekilde bilgi transfer etmenize yard mc olacakt r. Pano ile h zl bir flekilde çal flmak için afla daki tufl k sayollar da kullan labilir. CTRL+X - seçilen içeri in kesilmesi CTRL+C - panoya içeri i kopyalama CTRL+V - imlecin oldu u yere içeri i yap flt rma HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS 21
WINDOWS PANO NASIL KULLANILIR Pano uygulamas na ait komutlar "Düzen" seçene i alt nda bulabilirsiniz. KOPYALA Yine seçili durumdaki bir nesnenin üzerine sa fare tufluyla t klad n zda aç lan menüden seçebilece iniz bir di er komut da "Kopyala" seçene idir. Bu komutu da herhangi bir dosya, klasör ya da seçili metin parças üzerinde kullanabilirsiniz. "Kes" komutunun aksine, "Kopyala" kullan lmas nispeten güvenli bir komuttur. Bu komutu verdi inizde seçili durumdaki nesnenin tam bir kopyas al narak pano üzerine aktar l r. Ne var ki "Kes" komutunda oldu u gibi nesne orijinal konumundan kald r lmaz, bulundu u yerde aynen kalmaya devam eder. Bu durum özellikle çal flt r - labilir bir program parças n yanl fll kla olmas gerekti i yerden kald rman z önlemifl olacakt r. Bu komutu bir metin parças üzerinde kulland - n zda ise, o parça metindeki yerini aynen korumaya devam eder, ancak art k tam bir kopyas pano üzerinde yeralmaktad r. E er bir metnin düzenini bozmadan baflka bir metne bir k sm n aktarmak istiyorsan z bu komut oldukça iflinize yarayacakt r. fiimdi art k pano üzerinde seçili nesnenin bir kopyas bulunmaktad r, peki bu veri pano üzerinde ne müddetle kalacakt r? Pano üzerine aktar - lan nesne oraya yeni bir nesne gönderilmedi i sürece saklanmaya devam eder, ancak yeni bir nesneyi kopyalad n zda eskisi ile yer de ifltirecektir. Ancak unutmay n, pano üzerine kopyalanan veriler asl nda geçici haf zada saklanmaktad rlar, yani bilgisayar kapatmak ayn zamanda pano içeri inin de silinmesine neden olacakt r. Pano üzerindeki herhangi bir nesneyi s n rs z defa baflka yerlere "yap flt rabilir" yani kopyalayabilirsiniz, bu durum nesnenin pano üzerinden silinmesine sebep olmayacakt r. Pano uygulamas n n içeri ini silmek isterseniz bunu yapabilmek mümkündür, ancak nas l yap labilece ine sonra bakaca z.! D KKAT> E er pano üzerine kaydedilen bir metin parças n baflka bir belge üzerine aktarmak isterseniz o zaman dikkat etmeniz gereken bir husus mevcuttur. E er aktarma ifllemini yapt n z yerde blok halde seçilmifl bir metin parças mevcutsa o zaman yeni aktar - lan k s m bununla yer de ifltirecek, seçili parça ise silinecektir. E er bu flekilde yanl fll kla bir metin parças n silerseniz, o zaman "Düzen" seçene indeki "Geri Al" fl kk n kullanarak hatan z telafi edebilirsiniz. Pano yard m yla ayn zamanda dosyalar da kopyalayabilirsiniz. Bu ifllem yap l fl olarak Windows Gezgini uygulamas yla dosya kopyalamaktan farkl görünse de elde edilecek sonuçlar ayn d r. Bunu yapabilmek için Gezgin ile kopyalamak istedi iniz dosyalar n oldu u yere gidin ve istedi iniz dosyalar seçili hale getirin. Daha sonra üzerlerine sa tuflla t klayarak "Kopyala" komutunu seçin. Bundan sonra dosyalar kopyalamak istedi iniz konuma gidin ve orada seçti iniz noktaya sa tuflla tekrar t klay n, aç lan pencereden de "Yap flt r" komutunu seçin, böylece dosyalar kopyalanmaya bafllayacakt r. 22 HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS
PANO NASIL KULLANILIR WINDOWS YAPIfiTIR Bu komut pano üzerinde kay tl bulunan nesnenin seçti iniz baflka bir yere aktar lmas n sa lar, tüm yapman z gereken nesneyi nereye "yap flt rmak" istedi inize karar vermektir. Bunun için sa fare tufluyla imlecin durdu u yere t klay n, aç lan menüden de "Yap flt r" fl kk n seçin. Bundan sonra pano üzerinde kay tl nesne seçti iniz konuma aktar lacakt r. Bu herhangi bir dosya ya da klasör olabilece i gibi, bir metin parças ya da bir resim de olabilir. Yap flt rma ifllemi esnas nda, özellikle dosya ve klasörlerle çal fl rken dikkat etmeniz gereken bir fley var. E er kopyalanmas n istedi iniz nesneden seçti iniz yerde zaten bir tane varsa ekrana sizi uyaran bir diyalog kutusu gelecektir. Bu durumda ifllemi onaylarsan z panodaki nesne seçilen alandakinin yerine aktar lacakt r. Ancak bu baz sorunlar do urabilir. Mesela isimleri ayn fakat içerikleri farkl olan iki klasörün yer de ifltirmesine onay verirseniz o zaman bunlar n içeriklerinde kay plar olabilir, ya da farkl klasörlere ait olan veri dosyalar biraraya konabilir. O yüzden "Yap flt r" komutunu verirken kopyalama ifllemini nereye yapt n za oldukça özen göstermeniz gerekir. BAZI ÖNEML NOKTALAR fiu ana dek kullan m n gördü ümüz üç komutla çal fl rken, menü seçeneklerinde ilgili simgelerin bazen silik olarak gösterildi ini ve t klamaya tepki vermediklerini göreceksiniz. Bunun çeflitli sebepleri vard r. Öncelikle e er "Kes" ve "Kopyala" komutlar sa tufl menüsünde silik olarak görünüyorsa, bunun anlam pano üzerine aktar lmak üzere herhangi bir nesnenin seçili duruma getirilmedi idir. Bu seçenekler ancak herhangi bir nesne seçili durumdayken üzerine sa fare tufluyla t klan rsa aktif hale geçeceklerdir. Tek bir dosya üzerine do rudan sa fare tufluyla t klad n zda zaten ayn anda dosyay da seçili hale getirdi inizden bir sorun yaflamazs n z, ancak bir metin editörü ya da grafik program yla çal fl yorsan z o zaman belirli bir alan önceden seçmeniz flartt r. Ayn flekilde birden fazla dosyay ayn anda panoya aktarmak istiyorsan z, o zaman istedi iniz dosyalar önceden seçili hale getirmeniz gereklidir. E er menüden "Yap flt r" komutunun aktif durumda olmad n görürseniz o zaman bunun tek bir anlam vard r, o da pano üzerinde herhangi Pano ile çal flmaya güzel bir örnek teflkil etmesi aç s ndan, bir Word belgesinin içine seçilen bir resmin nas l kaydedilece ine bir bakal m. Öncelikle Paint program yla aç lm fl bir resimden istedi iniz k sm seçin ve "Düzen" menüsünden "Kopyala" emrini verin. bir nesnenin bulunmad d r. Bofl bir pano üzerinden herhangi birfleyin kopyalanmas mümkün olmad ndan bu seçenek de aktif durumda bulunmayacakt r. Daha önce ayn isimlerde dosyalar n birbirleri üzerine yaz labilece inden ve olas veri kay plar tehlikesinin bulundu undan bahsetmifltik. Ancak bu durum farkl klasörlerden gelen veriler için geçerlidir, e er bir klasörün içinde bulunan dosyay ayn yere tekrar kopyalamak isterseniz, o zaman Windows bir önlem olarak yeni oluflturulan kopyan n dosya ad - na "Kopya" kelimesini ekleyerek ifllemi gerçeklefltirecektir. Dikkat etmeniz gereken bir baflka konu da ayr panoda bulunan verilerin uygun konuma aktar lmas d r. Diyelim ki bir klasörü içeri iyle birlikte pano üzerine kopyalad n z, ancak daha sonra Word metin editörüyle yeni bir belge oluflturdunuz ve üzerinde çal flmaya bafllad n z. fiimdi, daha önce iki belge aras nda pano yard - m yla metin aktarman n mümkün oldu unu söylemifltik, ancak bu verinin kayna ve hedefi uyumlu oldu u için mümkündür. Oluflturdu unuz metin belgesinin içine bütün bir klasörü kopyalamaya çal - fl rsan z o zaman bir uyumsuzluk söz konusu olaca ndan hatalarla karfl - laflacaks n z. Ancak mesela bir baflka klasörde bulunan küçük bir resmi Word belgenizin içine "yap flt rabilirsiniz", metin editörü zaten belge içine resim yerlefltirebilme yetene ine sahip oldu undan iste inizi yerine getirmekte zorlanmayacakt r. fiimdi de Word ile aç lm fl olan belgede resmi koymak istedi iniz yere imleci yerlefltirin. Sonra yine "Düzen" menüsünden "Yap flt r" komutunu verin. flte seçti iniz resim parças belge içinde istedi iniz yere kopyaland.! D KKAT> Gerçekte pano üzerinde her zaman sadece tek bir nesne için yer vard r. Birden fazla dosya bile seçseniz bunlar panoya tek nesne fleklinde aktar l rlar. Pano içeri ini kaybetmek istemiyorsan z bunu uygun bir zemine "yap flt rman z" gereklidir. HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS 23
WINDOWS PANO NASIL KULLANILIR DÜ MELER: Pano ile çal fl rken çok Word ile çal fl rken metnin belli dikkatli olman z gereklidir, bir k sm n seçmedi iniz sürece çünkü bu uygulama kal c pano kontrol tufllar aktif hale geçmeyecektir. Ayn flekilde "Yap flt r" tuflu da sadece panoda kay tl ve içinde her zaman için tek bir haf zaya sahip de ildir bir nesne varsa çal fl r duruma gelebilir. bir nesneye yer vard r. Bunun anlam iki farkl nesneyi seçerek üst üste iki kez "Kopyala" komutunu verdi inizde, pano üzerinde her zaman için en son seçilen nesnenin kalaca d r. Yani önceki kopyalama iflleminde panoya aktar lan nesne "unutulacakt r" ve sonuç olarak oradaki veri kaybedilecektir. Windows bu gibi durumlarda "Kes" komutuyla panoya aktar lan dosyalar n yanl fll kla kaybedilmesini önlemek için "Yap flt r" komutu verilene dek "kesilen" nesneyi ait oldu u konumda korumay sürdürür. Ne var ki bu önlem özellikle klasör sistemi içinde dosyalarla çal fl rken ifle yarar, e er Word ile çal fl rken bir metinde iki kere üst üste "Kes" komutunu verirseniz o zaman ilk "kesilen" parça panodan silinecektir. Bu durumda hata yapt n z düflünüyorsan z o zaman Word çal flma penceresinin üst k sm nda bulunan menüden "Geri Al" seçene iyle yapt n z ifllemi düzeltebilir ve "kesilen" parçalar tekrar eski yerlerine iade edebilirsiniz. Pano ile çal fl rken bilgisayar n z kapatt n zda pano üzerinde bulunan tüm verinin de silinece ini daha önce de belirtmifltik. Ancak bilgisayar her zaman sizin emrinizle kapanmayabilir. Beklenmedik bir elektrik kesintisi ya da çal flma hatas yüzünden sistemin çökmesi de bilgisayar n kapanmas na sebep olaca ndan yine pano içindeki veriler kaybedilmifl olacakt r. Bu yüzden panoya veri aktard n zda fazla oyalanmadan bu veriyi gereken yere yap flt rman zda fayda vard r. Bazen pano üzerine en son ne kaydetti inizi unutabilirsiniz. Ekranda görülen bir çal flma penceresi olmad na göre panonun içeri inden nas l emin olabilirsiniz? Bunun çok kolay bir yolu bulunmaktad r. Standart olarak Windows iflletim sisteminin bir parças olan "Pano Görüntüleyicisi" adl uygulama size panonun içeri ini görmenizde yard mc olacakt r. Bu uygulamay çal flt rmak için yapman z gereken "Bafllat" tuflundan s ras yla Programlar/Donat lar/sistem Araçlar yolunu izleyerek Pano Görüntüleyicisi seçene ine ulaflmak ve sonra da t klayarak uygulamay çal flt rmakt r. Aç lan çal flma penceresinde panonun içeri ini görmeniz mümkün olacakt r. Panoyu kullanarak sadece sabit disk de il, disket ve di er benzeri kay t ortamlar üzerinde de çal flabilece inizi unutmay n. Bu sayede h zl bir flekilde veriyi ço altabilirsiniz. Mesela ayn dosyay birden fazla disket üzerine kaydetmeniz gerekiyorsa, o zaman dosyay panoya aktarman z ve her defas nda sadece "Yap flt r" komutunu vererek de iflik disketlerin üzerine ard ard na birden fazla kez kopyalaman z mümkündür, bu size oldukça zaman kazand racakt r. Aç lan sa tufl menüsünden ayn zamanda "Sil" emrini de vererek seçili nesneyi silebilirsiniz. PANO GÖRÜTÜLEY C S : Windows iflletim sisteminde bulunan bu uygulama panonun içeri ini ekranda görebilmenize imkan tan r. Ancak e er sisteminizde kurulu de il ise o zaman Windows kurulum CD si üzerinden bu uygulamay kurabilirsiniz. 24 HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS
D SKETE DOSYA KOPYALAMAK PROJELER D SKETE DOSYA KOPYALAMAK Bu bölümde disketlere dosya aktarman n h zl ve kolay I INFO> yöntemlerini inceleyece iz. 1. KOPYALANACAK DOSYALARIN fiaretlenmes Kopyalama ifllemine bafllamadan önce hangi dosyalar n kopyalanaca n belirtmeniz gerekir. Bu dosyalar aç k bir klasörde, masaüstünde ya da bir çal flma penceresinin içinde duruyor olabilirler. Ancak dikkat etmeniz gereken bir konu var, o da seçilecek tüm dosyalar n ayn yerde bulunuyor olmas d r. Daha önce dosyalar n nas l seçili konuma getirilece ini göstermifltik, flimdi tekrar bir hat rlatal m. Birden fazla dosyay seçebilmenin en kolay yolu klavyenizden CTRL (Control) tufluna bas l tutarken istenen dosyalar n üzerine sol fare tufluyla bir defa t klamakt r. 2. D SKET N SÜRÜCÜYE YERLEfiT R LMES Kopyalama ifllemine bafllamadan önce disket sürücü içine daha önce gösterildi i flekilde bir disket yerlefltirmeyi unutmay n. Ayr ca bu disketin üzerinin bofl, yazma korumas n n kapal ve kapasitesinin kopyalama ifllemi için yeterli oldu undan da emin olmay ihmal etmeyin. E er kopyalanacak nesneleri seçerken bir klasörü de iflaretlerseniz, o zaman bu klasör tüm içeri iyle birlikte kopyalanacakt r. Bu flekilde dosyalar tek tek 3. SA TUfi MENÜSÜ fiimdi kopyalama ifllemine bafllamak için öncekilerden farkl bir seçmekten kurtulabilirsiniz. yöntem kullanaca z. Dosyalar n gidece i yer zaten belli oldu undan onlar kendimiz tafl mak yerine bir komutla gitmelerini sa layaca z. Bunun için seçili durumdaki dosyalardan birinin üzerine sa fare tufluyla t klay n, aç - lan menüden de fare yard m yla "Gönder" seçene- inin üzerine gelin. Burada yeni bir alt menü daha aç lacakt r, bu menüden "3,5 Disket A:" fl kk n seçin ve üzerine t klay n. * PUCU> Disket üzerine k sayol simgesini kullanarak kopyalama yapabilmeniz için dikkat etmeniz gereken birkaç detay var. Öncelikle masaüstünde bir disket k sayolu oluflturmufl olmal s n z ve kopyalama ifllemi esnas nda bu k sayol simgesi herhangi bir çal flma penceresi taraf ndan örtülmemeli, yoksa ona eriflemezsiniz. HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER 27
PROJELER D SKETE DOSYA KOPYALAMAK 4. KOPYALAMA Alt menüden gerekli emri verdi iniz anda kopyalama ifllemi bafllayacakt r. Bu esnada ifllemin ne durumda oldu u size bir diyalog kutusuyla gösterilecektir, ifllem tamamland nda bu kutu da kapanacakt r. 4. KOPYALAMA Fare imleci ekranda disket k sayolunun üzerine geldi inde k sayol simgesi maviye dönüflecektir. Bu noktada sol fare tuflunu b rakarak sürüklemekte oldu unuz dosyalar disket k sayolunun üzerine b rak n, kopyalama ifllemi derhal bafllayacakt r. I INFO> Burada anlat lan yöntemlerle kopyalanan dosyalar sadece "kopyalanm fl" olurlar, yani dosyalar n as llar bilgisayar n zdaki yerlerini korurlar, disket üzerine ise sadece birer kopyalar yaz lm fl olur. MASAÜSTÜNDEN KISAYOL KULLANARAK KOPYALAMA E er kopyalamak istedi iniz dosyalar genellikle masaüstünde bulunuyorsa o zaman bu ifllemi daha da kolaylaflt rman n bir yolu mevcuttur. Masaüstüne disket sürücü için bir k sayol yerlefltirerek kopyalama ifllemlerinizi buradan yapabilirsiniz. K sayolu oluflturmak için öncelikle "Bilgisayar m" simgesine t klay n ve aç lan pencerede "3,5 Disket A:" adl simgeyi bulun. Daha sonra bu simgeyi fare ile sürükleyerek masaüstüne tafl y n, bu fleklide h zl bir biçimde bir k sayol oluflturmufl olacaks - n z. Bundan sonra kopyalama ifllemi için izlemeniz gereken ad mlar n ilk ikisi bir önceki yöntemle ayn d r. 3. FAREYLE SÜRÜKLEMEK fiimdi yapman z gereken daha önce seçili duruma getirdi iniz dosyalardan birinin üzerine farenizin sol tufluyla bir kez t klamak. Ancak t klad ktan sonra tuflu b rakmay p bas l tutmaya devam edin, böylece seçili dosyalar "kavram fl" oluyorsunuz. Tufla bas l tutarken fareyi hareket ettirerek dosyalar masaüstünde duran disket k sayoluna do ru "sürükleyin", dosyalar sürüklenirken ekranda gölgeleri belirecektir, bu tafl nmakta olduklar n belirtir. 5. TAfiIMA Bu flekilde sürüklemekte oldu unuz dosyalar diskete kopyalanm fl olacakt r. Ancak e er dosyalar n kopyalanmas n de il de tamamen tafl nmas n istiyorsan z, o zaman tutma ve sürükleme ifllemi esnas nda sol yerine sa fare tuflunu kullanmal s - n z. Sa fare tufluyla sürükledi iniz dosyalar k - sayol üzerine b rakt n zda bir menü aç lacakt r, bu menüden "Buraya Tafl " komutunu seçin ve sol fare tufluyla t klay n. Böylece dosyalar kopyalamak yerine tafl m fl olacaks n z.! D KKAT> Disket üzerine herhangi bir kopyalama yapmadan önce yazma korumas n n devre d fl oldu undan emin olun, yoksa kopyalama ifllemi gerçekleflemeyecektir. Ayr ca disketlerin genellikle 1.44 MB kapasiteye sahip oldu unu da unutmay n, bundan büyük boyutlu dosyalar tek disket üzerine kaydetmeniz mümkün de ildir. 28 HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER
INTERNET TE OTOMOB L INTERNET INTERNET TE OTOMOB L E er ciddi bir otomobil tutkunu iseniz o zaman Internet üzerinde bu konuyla ilgili inan lmaz miktarda veri sizi bekliyor. Internet üzerinde otomobiller hakk nda inan lmaz miktarda kaynak mevcuttur. Bu konuda haz rlanm fl web sitelerinden baz lar firmalar n kendileri taraf ndan oluflturulmufltur, en son modeller ve fiyatlar gibi konularda detayl bilgiler içerirler. Kalanlar ise hem amatör tutkunlar, hem de profesyonel firmalar taraf ndan yay nlan rlar, kiflisel sayfalardan tutun da on-line otomobil pazarlar - na dek her konuda olan web siteleri bulunur. OTOMOB L RES MLER Ço u otomobil tutkunu için de iflik modellerin resimlerini biriktirmek ciddi bir hobidir. E er bol miktarda otomobil resmine ulaflmak istiyorsan z o zaman http://carpictures.com adresine bir gözatman z tavsiye ederiz, burada yaklafl k 200 civar nda farkl firman n ürünü olan otomobillerin resimlerine yer verilmektedir. Hem yeni hem eski modellerin resimlerine yer verilen sitedeki resimlerin en büyük özelli- i ço unun firmalar taraf ndan çekilen profesyonel resimler de il de, araç sahiplerinin çekip gönderdi i amatör çal flmalar olmas, ancak yine de ortalama kalitenin fena olmad söylenebilir. Bu siteye ba land n zda arflivlerdeki resimleri görebilece iniz gibi, e er isterseniz kendi resim arflivinizden de siteye katk da bulunabilir, kendi arac n z n resmini gönderebilirsiniz. AUTOZINE DERG S Bu on-line dergi genellikle otomobiller hakk nda en son ve yeni haberlere yer vermesiyle tan n r. Farkl k talardan gelen otomobil modellerinin teknik özelliklerine de yer verilen sitede genifl bir resim arflivi de yer almaktad r. Kendi içinde kategorilere ayr larak düzenlenmifl resim galerilerinde Vector WX3 ya da Lister Storm gibi egzotik ve pahal otomobillerin resimlerini bile bulabilmek mümkündür. Resim arflivleri ve haberler haricinde ayr ca yeni otomotiv teknolojileri konusuna da genifl yer verilen dergiyi http://home.netvigator.com/~europa/ adresinde bulabilirsiniz. OTOMOB L VE ÇEVRE Baz lar için bir otomobilin ne kadar konforlu oldu u ya da ne kadar sürat yapabildi inden ziyade ne denli ekonomik oldu u önemlidir. Yak t tüketimi sadece ekonomik aç dan de il ayn zamanda çevreye verilen zarar bak m ndan da önemli bir konudur. Bu konuyla yak ndan ilgileniyorsan z o zaman http://www.fueleconomy.gov adresinde ilginizi çekecek veriler bulabilirsiniz. Bu sitede yak t tüketimi ve bunun hesaplanmas gibi temel konularda bol miktarda bilgi oldu u gibi, ayn zamanda farkl araç modellerinin k yaslamal tüketim bilgiler de yer almaktad r. Ayr ca sürücülerin yak t tüketimini düflürmek ve çevreye daha az zarar vermek için alabilecekleri önlemlere de de inilmektedir. HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 43
INTERNET INTERNET TE OTOMOB L Otomobil Bilgi Bankas http://www.otobilgi.com.tr Girifl sayfas ndan çok fazla içeri e sahip olmayan, sade bir site gibi görünse de asl nda sitenin derinliklerinde çok güncel ve zengin say labilecek bir içerik bulunuyor. Otomobil Rehberi bafll alt nda fiyatlar, teknik ve donan m özellikleri, foto galeriler ve model karfl laflt rmalar yer al yor. Bu bölümde arad n z belirli özellikleri içeren ya da markaya göre tüm arabalar güçlü arama motoru ile arat p buldurman z mümkün oluyor. 2.el bafll alt nda ise ayn arama özeliklerini ikinci el arabalar için de kullanabiliyorsunuz. Sitede her zaman bulunan Güncel, Konsept, Foto Galeri, Teknoloji ve Özel bafll klar alt nda da çeflitli yerlerden al nm fl makalelere yer verilmifl. Showroom bölümünden çeflitli markalar ile ilgili bilgi al nmas, haberler bölümünden ise en son otomobil haberlerine ulaflmak mümkün oluyor. Arama motoru iyi olmas na ra men veri taban çok genifl de il. Ancak yine de baflar l bir site. Otomobil Katalo u http://www.otokatalog.com Internet üzerindeki Türkçe içerikli en kapsaml otomobil katalo u olma yolunda h zla ilerleyen sitede tan t m bölümünden otomobil, motosiklet ve arazi araçlar üzerine incelemelere ulaflabildi iniz gibi, Otospor bölümünden de Formula 1 ve Türkiye de ki otomobil sporlar üzerine bilgilere ulaflabiliyorsunuz. Ekran koruyucular ile otomobil resimlerinden oluflan Download, otomobil kredisi, kaskosu, servisleri, müzik sistemleri, lastikler, ikinci el oto al rken dikkat edilmesi gereken konular, bisikletler, trafik iflaretleri, ilk yard m konular n n topland Otobilgi bölümleri de di er ana bafll klar oluflturuyor. Otolink bölümü alt ndan ise di er ilginç Web sitelerine ulaflmak da mümkün oluyor. Model otomobiller ve kullan c lardan gelen otomobil resimleri gibi ilginç konular da Otohobi bafll alt nda toplanm fl. E er otomobil ile ilgili bir ifliniz varsa flu an çok genifl olmayan katalo a isminizi de kaydettirebilirsiniz. Otomobil Al m/sat m http://members.xoom.com/_xmcm/marmarislist/vasita.html http://www.otoilan.com http://www.otobank.com.tr http://www.otoshop.com http://www.otopazar.com E er otomobil almay düflünüyorsan z Internet üzerinden en güncel otomobil fiyatlar n takip ederek kendinize en uygun arabay seçebilirsiniz. Yukar da listelenen sitelerin baz lar güncellikleri baz lar ise içerik zenginlikleri ile dikkati çekmektedir. Hobi Model Siteleri http://www.hobi2001.com http://www.formulamodel.com/ http://members.xoom.com/modelistan/ http://artemis.efes.net/alevbek/ http://www.proses.com/scalextric/race.html Gerçek otomobiller ile de il de onlar n modelleri ile ilgilenenler ise yukar daki ba lant lardan Internet üzerinde yer alan model ve maket sitelerine ulaflabilirler. Araba modellerinin yan nda benzinle çal flan ve gerçekten uçan model uçaklara da mutlaka bir göz at n. 44 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET
E-POSTANIN NCEL KLER INTERNET E-POSTANIN NCEL KLER Bu bölümde Microsoft Outlook Express yaz l m ile posta mesajlar üzerinde çal flman n baz inceliklerine de inece iz. ELEKTRON K POSTA MESAJLARININ ALINMASI Posta kutunuza gelen yeni mesajlar ba land n zda bilgisayar n za indirilir ve Outlook Express in "Gelen Kutusu" adl klasörüne kaydedilir. Outlook çal flma penceresinde bu klasörün üzerine t klad - n zda içeri ini görebilirsiniz. Klasörün içindeki mesajlar ekran n sa taraf ndaki ayr pencerede listelenirler, e er bunlardan birine t klarsan z alt k s mda mesaj görüntüleyebilirsiniz. Mesaj ayr bir pencerede görmek isterseniz o zaman üzerine iki kez t klaman z yeterlidir. Outlook uygulamas yeni mesajlar geldi inde sizi sesli olarak uyarabilir, bunu ayarlamak için yapman z gereken fley öncelikle "Araçlar" menüsünden "Seçenekler" fl kk na t klamakt r. Aç lan diyalog kutusunun "Genel" bafll kl k sm ndan "Yeni iletiler geldi inde sesle uyar" fl kk - n iflaretlerseniz yeni bir mesaj al nd nda uygulama sizi uygun ses sinyaliyle uyaracakt r. E er bir yerel a yoluyla devaml olarak Internet e ba l ysan z ve Outlook Express belli aral klarla otomatik olarak yeni mesajlar denetlemeye ayarlanm flsa bu özellik çok iflinize yarayacakt r. Outlook program n n otomatik olarak yeni mesajlar denetlemesini de yine ayn diyalog kutusundan ayarlayabilirsiniz. Ancak bu özelli in devreye girebilmesi için yaz l m n arka planda çal fl - yor olmas gerekti ini unutmay n, yani en az ndan görev çubu unda simge durumuna küçültülmüfl olarak yer al yor olmas gerekir. Ancak e er Internet ba lant n z bir modem yard m yla sa l yorsan z o zaman ba lant y kurduktan ve program çal flt rd ktan sonra araç çubu undan "Gönder/Al" tufluna basarak veri transferini bafllatman z gerekmektedir. Böylece yeni mesajlar "Gelen Kutusu" klasörüne kaydedilecek, "Giden Kutusu" klasörü içinde gönderilmek üzere bekleyen mesajlar da gönderilecektir. E er Internet erifliminizi bir modem yard m yla sa l yorsan z o zaman ba land n z sürece cebinizden para ç k yor E er isterseniz zamandan tasarruf etmek amac yla Outlook Express program n çal flt r ld nda derhal yeni mesajlar denetleyecek flekilde ayarlayabilirsiniz. Bunun için "Araçlar" menüsünün "Seçenekler" fl kk na t klay n ve ekrana gelen diyalog kutusundan "Bafllang çta iletileri gönder ve al" fl kk n iflaretleyin. Böylece program çal flt r ld nda derhal yeni mesajlar alacak ve gönderecek, böylece size zaman kazand racakt r * PUCU> Internet ba lant s n sa lad ktan sonra ve "Gönder/Al" tufluna basarak mesaj transferini gerçeklefltirdikten sonra e er isterseniz Outlook Express ba lant n z otomatik olarak sona erdirebilir. Böylece mesajlar - n z okurken ve cevap haz rlarken gereksiz yere ba lant masraf etmemifl olursunuz. Bunu ayarlamak için "Araçlar" ve "Seçenekler" fl klar ndan "Ba lant " diyalog kutusuna girmeniz, sonra da oradaki "Posta gönderme ve alma bitti inde ba lant y kes" fl kk - n iflaretlemeniz yeterlidir. demektir, bu durumda baz detaylar hesaba katmak size uzun vadede büyük tasarruf sa layabilir. Mesela yeni mesajlar ald ktan sonra bunlar okurken ve cevap haz rlarken Internet ba lant s n devam ettirmek size lüzumsuz masraf açacakt r, o esnada ba lant n z kesmek daha hesapl olabilir. HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 45
INTERNET E-POSTANIN NCEL KLER sajlar silebilirsiniz, bunu yapmak için araç çubu undan "Sil" seçene ine t klaman z yeterlidir. Ancak bu flekilde silinen mesajlar derhal sistemden kald r lmazlar, sadece "Silinmifl Ö eler" klasörüne tafl n rlar. Bunun amac yanl fll kla silinmifl bir mesaj n kaybedilmesini önlemektir, "Silinmifl Ö eler" klasöründeki herhangi bir mesaj tekrar geriye almak mümkündür. "Silinmifl Ö eler" klasörü t pk masaüstündeki "Geri Dönüflüm Kutusu" gibi çal fl r, yani burada biriken me- YAPILACAK filem KULLANILACAK TUfi KOMB NASYONU Mesaj almak ve göndermek...............................ctrl + M Mesaj açmak........................................ctrl + N Mesaj yaz c da bast rmak...............................ctrl + P Mesaja cevap haz rlamak................................ctrl + R Mesaj baflkas na yönlendirmek...........................ctrl + F Tüm mesajlara cevap haz rlamak...........................ctrl + SHIFT + R Mesaj silmek........................................del ya da CTRL + D "Gönderilmifl Ö eler" klasörüne geçmek......................ctrl + I Önceki mesaja geçmek..................................ctrl + Sonraki mesaja geçmek.................................ctrl + > Mesaj n özelliklerine bakmak.............................alt + ENTER Sonraki okunmam fl mesaja geçmek.........................ctrl + U E-POSTA MESAJLARININ S L NMES "Gelen Kutusu" klasörü içinde afl r y - lmalar önlemek için okudu unuz mesajlar tamamen silinmedikçe sabit disk üzerinde yer kaplamaya devam ederler. Bu yüzden e er isterseniz Outlook Express program kapat l rken bu klasörün de otomatik olarak boflalt lmas n sa layabilirsiniz. Bunu yapabilmek için "Araçlar" menüsündeki "Seçenekler" fl kk ndan "Bak m" diyalog kutusunu aç n. Burada görece iniz seçeneklerden "Ç k flta silinmifl ö eler klasöründeki iletileri sil" fl kk n iflaretleyin, böylece Outlook Express program kapat l rken bu klasör de temizlenecektir. E er Internet ba lant n z modem arac l ile sa l yorsan z ve genellikle e-posta mesajlar n z kontrol etmek için ba lan yorsan z, o zaman küçük bir ayarlama ile bilgisayar n z n bu ifli kendili- inden yapmas n sa layabilirsiniz. Öncelikle Outlook Express program n çal flt r n ve araç çubu- undaki "Araçlar" seçene inden "Seçenekler" fl kk na t klay n. Karfl n za "Genel" adl diyalog kutusu gelecektir, burada birkaç ayarlama yapman z gerekli. Kutuda "Yeni iletileri ** dakikada bir al ve gönder" fl kk n iflaretleyin ve ifllemin tekrar için bir süre belirleyin, mesela 60 dakika. Bundan sonra bu seçene in alt ndaki kutudan "Çevrimd fl çal fl rken bile ba lan" fl kk n seçin, sonra da onay k sm ndan "Uygula" ve "Tamam" tufllar na t klay p onay verin. Böylelikle bilgisayar n z her 60 dakikada bir Internet ba lant s n kendili inden kuracak, yeni mesajlar denetleyecek ve sonra da e er "Ba lant " k sm ndan "Mesaj alma bitti inde ba lant y kes" seçene i iflaretliyse ba lant y kesecektir. 46 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET
ICQ: FARKLI B R SOHBET YAZILIMI INTERNET ICQ: FARKLI B R SOHBET YAZILIMI Bu üç harfi daha önce görüp de ne anlama geldi ini merak ediyorsan z bu bölümde sorular n z n cevab n bulacaks n z. Burada ICQ çal flma penceresi görülüyor, baz kullan c - lar ba l, baz lar de- il. ICQ oldukça faydal bir iletiflim program d r, Internet üzerinde tan d klar n zla h zl ve kolay bir biçimde haberleflebilmenizi sa lar. Bu programla ba land n z zaman listenizdekilerden kimlerin hatta oldu unu görebilir, onlarla sohbet edip veri al flveriflinde bulunabilirsiniz. Bu yaz l m n birden fazla marifeti vard r, biz flimdi genel olarak bunlara bir bakaca z. ICQ kurulmas ve çal flt - r lmas oldukça kolay bir programd r, kuruldu unda sabit disk üzerinde 10 MB gibi küçük bir alan kaplar, iflletim sisteminizin arka plan nda çal fl r ve fazla ifllemci gücü gerektirmez, ayr ca Internet ba lant n z n h z n da fazla etkilemez. Program n çal flmakta oldu u Windows görev çubu- unun sa k sm nda küçük bir çiçek simgesiyle gösterilir, buradan e er isterseniz çal flma penceresini ekrana getirebilirsiniz. ICQ pek çok ba lant durumuna sahiptir, ba lanm fl durumda olsan z bile rahats z edilmek istemedi inizi ya da geçici olarak bilgisayar n z n bafl ndan kalkt n z baflkalar na iletebilme imkan n z mevcuttur. Çal flma esnas nda yeni mesajlar geldi inde ICQ sizi sesli ve görüntülü olarak uyarabilir. Bundan sonra çal flma penceresini aç p gelen mesajlar nas l de erlendirece inize, onlar cevaplamak ya da silmek istedi inize karar verebilirsiniz. Gelen farkl mesaj tipleri için farkl uyar simgeleri kullan l r, bu sayede hangi kullan c n n ne tür bir mesaj gönderdi ini rahatl kla anlayabilirsiniz. Bu yaz l bir mesaj, bir web sayfas, sesli bir mesaj ya da bir dosya transfer istemi olabilir, herbiri farkl flekilde ifllenir. I INFO> ICQ dünyan n hemen her taraf ndan insanlarla tan flmak ve sohbet etmek için kullanabilece iniz bir programd r. Bu programla kullan c lar birbirleriyle karfl l kl yaz flabilir, dosya al flverifli yapabilir ya da on-line oyunlar oynayabilirler. Bu yaz l m dünya çap nda kullan lmaktad r ve kullan c say s milyonlarla ifade edilmektedir. Görev çubu undaki bu yeflil çiçek sembolü ICQ program n n çal flt n ve ba l durumda oldu unu gösteriyor. HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 47
INTERNET ICQ: FARKLI B R SOHBET YAZILIMI ICQ resimde görüldü ü gibi baflka kullan c lara dosya gönderebilmenize imkan tan r. I INFO> ICQ her kullan c ya bir numara vererek çal fl r, bu sayede ba lanan insanlar n kimlikleri kar flmaz. Çal flma sistemi asl nda di er Internet uygulamalar nda pek farkl de ildir, dünya üzerine da lm fl pek çok ICQ sunucusu bilgisayar mesaj trafi i için kavflak görevini üstlenir, yani tüm iletiflim asl nda bu bilgisayarlar üzerinden gerçekleflmektedir. Bu yüzden program ilk defa kurdu unuz ve çal flt rd n z zaman kendinizi kaydettirmeniz ve bir kullan c numaras alman z gereklidir, ancak merak etmeyin, ICQ kullan lmas kesinlikle ücretsiz bir servistir. Kay tl bir kullan c olduktan sonra program yard m n zla bir adres listesi oluflturmaya bafllayacakt r. Bu liste konuflmak istedi iniz di er kullan c larla ba lant kurman z sa - Internet üzerinde ICQ kullan c lar n n mesaj trafi ini yönlendiren çok say da sunucu bilgisayar mevcuttur. layaca ndan önemlidir, tüm haberleflme ifllemleri de bu liste üzerinden yürütülür. Normalde her kimlik bir kiflinin kullan m için ayr lm flt r, ne var ki bir bilgisayara kurulmufl olan ICQ program ndan farkl kullan c profilleri oluflturmak suretiyle birden fazla kifli faydalanabilir. Bu program n en faydal yönlerinden biri kullan c lar aras nda oldukça h zl bir biçimde dosya * PUCU> CHAT (SOHBET) NED R? "Chat" terimi gerçek zamanda karfl l kl yap lan yaz flmay tan mlamak için kullan - l r. Bir sohbet odas nda bulunan herkes di- er kullan c lar n yazd mesajlar an nda görür ve cevap verebilir. Normalde ICQ program karfl l kl k sa mesajlar n gönderilmesi prensibine ba l olarak çal fl r, ancak e er istenirse program n "sohbet" ifllevi de devreye sokulabilir, bunun için en az iki kullan c ya ihtiyaç vard r. al flverifline izin vermesidir. Bu sayede e-posta ile gönderilmesi mümkün olmayan büyüklükteki her türden dosyay bir di er kullan c ya iletme imkan sa lanm fl olur. Ayr ca program n yeni sürümleri sesli mesajlar da gönderebilmeye imkan tan maktad r. Bir mesaj ayn anda birden fazla kullan c - ya gönderebilmek ve daha birçok farkl ifllevden faydalanmak mümkündür. ICQ haberleflme için sunucular kulland ndan o esnada ba l olmayan birine mesaj gönderebilmeniz mümkündür, flah s ba land zaman yoklu- unda gönderilen tüm mesajlar kendisine iletilecektir. Gerçekten de kullan c lara çok miktarda seçenek sunan bir yaz l m olan ICQ program n www.icq.com adresinden bulup bilgisayar n za kurabilirsiniz. Burada ICQ durum simgeleri ve anlamlar n içeren bir tabloya yer veriyoruz: 1. Available/Connect: Ba l ve veri al flverifline aç k durumdas n z. 2. Free For Chat: Sohbet etmek istedi inizi belirtiyor. 3. Away: fiu an bilgisayar bafl nda de ilsiniz. (Bilgisayar 20 dakikadan fazla kullanmad n zda otomatik devreye girer.) 4. N/A (Extended Away): Bir süre bilgisayarla ilgilenemeyece inizi bildirir. (20 dakikakadan çok daha uzun süre sonra devreye girer.) 5. Occupied (Urgent Msgs): Meflgul oldu unuzu ve sadece acil iflaretli mesajlar kabul edece inizi gösterir. 6. DND (Do Not Disturb): Kesinlikle rahats z edilmek istemedi inizi gösterir. 7. Privacy (Invisible): Di er kullan c lar ba l oldu unuzu göremezler ama siz mesaj al p gönderebilirsiniz. 8. Offline/Disconnect: fiu an ba l de ilsiniz, haberleflme gerçekleflemez. 48 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET