Chapter 14. Döviz Kuruları ve Döviz Piyasası: Varlık Yaklaşımı. Slides prepared by Thomas Bishop



Benzer belgeler
Chapter 14. Döviz Kuruları ve Döviz Piyasası: Varlık Yaklaşımı. Slides prepared by Thomas Bishop

Chapter 15. Para, Faiz Oranları ve Döviz Kurları (devam) Slides prepared by Thomas Bishop. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.

Chapter 15. Para, Faiz Oranları ve Döviz Kurları. Slides prepared by Thomas Bishop. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.

Chapter 18. Sabit Döviz Kurları ve Döviz Piyasası Müdahalesi. Slides prepared by Thomas Bishop

Chapter 15. Para, Faiz Oranları ve Döviz Kurları. Slides prepared by Thomas Bishop. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.

Chapter 16. Fiyat Seviyeleri ve Uzun Vadede Döviz Kurları. Slides prepared by Thomas Bishop

Chapter 16. Fiyat Seviyeleri ve Döviz Kuru. Slides prepared by Thomas Bishop. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.

Chapter 18. Sabit Döviz Kurları ve Döviz Piyasası Müdahalesi. Slides prepared by Thomas Bishop

Chapter 9. Ticaret Politikasının Araçları. Slides prepared by Thomas Bishop. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.

Chapter 16. Fiyat Seviyeleri ve Uzun Vadede Döviz Kurları. Slides prepared by Thomas Bishop

Bölüm 8 DÖVİZ PİYASASI. Döviz Nedir? Döviz Piyasası (FOREX)

DÖVİZ PİYASASI DOÇ. DR. DİLEK SEYMEN ASLI SEDA BİLMAN

Ara Sınav, Bahar 2003

Chapter 9. Ticaret Politikasının Araçları. Slides prepared by Thomas Bishop. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.

ÜNİTE 5: DÖVİZ KURLARININ ANLAMI VE BELİRLENMESİ DÖVİZ KURLARININ ANLAMI

Döviz Kurunun Belirlenmesi

Chapter 16. Fiyat Seviyeleri ve Uzun Vadede Döviz Kurları. Slides prepared by Thomas Bishop

YATIRIM Odev 3: Vadeli I slem S ozle smesi (Futures)

ÜNİTE 5: DÖVİZ KURLARININ ANLAMI VE BELİRLENMESİ DÖVİZ KURLARININ ANLAMI

Chapter 9. Ticaret Politikasının Araçları (devam. 2. Kısım) Slides prepared by Thomas Bishop

FİNAL ÖNCESİ ÇÖZÜMLÜ DENEME PARA VE BANKA SORULAR

ÜNİTE 4: FAİZ ORANLARININ YAPISI

Groupama Emeklilik Fonları

31/12/2004 tarihli Bilanço ( YTL) Varlıklar (+) 1,162,813.- Borçlar (-) -2,913.- Gelirler Toplamı 108, Giderler Toplamı -39,305.-.

Standart Ticaret Modeli

Tahvil Yatırımında Risk Anapara ve Faizin Ödenmeme Riski


Chapter 9. Ticaret Politikasının Araçları (devam) Slides prepared by Thomas Bishop. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.

Bankacılık sektörü değerlendirmesi ve 2012 yılı beklentileri

PARA POLİTİKASI AMAÇLARI VE ARAÇLARI TÜRKİYE UYGULAMASI

31/12/2004 tarihli Bilanço (YTL) 31/12/2004 tarihli Gelir Tablosu (YTL) Varlıklar (+) 10,122,098.- Borçlar (-) -20,410.-

8. Finansal Piyasalar. 8.1 Finansal Koşullar ve Para Politikası

Risk Yönetimi Örnekleri Kenan Tata

Döviz Vadeli İşlem Sözleşmeleri

CARİ İŞLEMLER DENGESİ

5) Vadeli işlem ve opsiyon piyasalarında alım satıma konu sözleşmelerde gün sonunda teminatların güncellenmesi

Risk Yönetimi. Ne zaman? Ne için? Vedat Akgiray Boğaziçi Üniversitesi

Sayı: / 10 Ekim 2012 EKONOMİ NOTLARI. Türkiye nin Net Döviz Pozisyonu 1. Doruk Küçüksaraç Özgür Özel Sinem Uçarkaya

2) Global piyasada Alman otomobillerine olan talep artarsa, di er bütün faktörler sabit tutuldu unda euro dolara kar.

Ekonomi II. 23.Uluslararası Finans. Doç.Dr.Tufan BAL. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından

Departman Adı - Tarih

Kamu bütçesi, Millet Meclisi tarafından onaylanıp kanunlaşan ve devletin planlanan gelir ve harcamalarını gösteren yıllık bir programdır.

Bölüm 1 (Devam) Finansal Piyasalar & Kurumlar

Nakit Yönetim Ürünleri

BEH - Groupama Emeklilik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu

BEH - Groupama Emeklilik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu

YAPI KREDİ PORTFÖY PY BORÇLANMA ARAÇLARI (DÖVİZ) ÖZEL FONU 1 OCAK - 31 ARALIK 2017 DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU

TAHVİL DEĞERLEMESİ. Prof. Dr. Aydın Yüksel MAN 504T Yön. için Finansal Analiz & Araçları Ders: Tahvil Değerlemesi

Kur Riski Yönetimi ve VOB Uygulaması. Mert ÖNCÜ

Farklı Bir Borsa Alternatif Yatırım Araçları

KAYNAKLAR. Chance, Don M., and Brooks, Robert., An Introduction to Derivatives and Risk Management, 9th ed, 2013, Thomson South-Western.

Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası nda İşlem Gören Türev Ürünleri ve Hedef Kitlesi. Elif AY

PARA PİYASASI LİKİT KAMU EMEKLİLİK YATIRIM FONU NUN 31 ARALIK 2014 TARİHİ İTİBARİYLE BİTEN HESAP DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU

BEH - Groupama Emeklilik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu

Halka Arz Tarihi 07/11/2008 Portföy Yöneticileri. Fon Toplam Değeri 527, Fonun Yatırım Amacı, Stratejisi ve Riskleri

Muammer ÇAKIR. VİOP Risk Konferansı 4/6/2014

Yatırım Ve Yönetime İlişkin Bilgiler

MAYIS 2012 FON BÜLTENİ

Bölüm 1 Firma, Finans Yöneticisi, Finansal Piyasalar ve Kurumlar

HALK HAYAT VE EMEKLİLİK A.Ş. GELİR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU. Yatırım Ve Yönetime İlişkin Bilgiler

ALLIANZ YAŞAM VE EMEKLİLİK A.Ş. GELİR AMAÇLI İKİNCİ KAMU DIŞ BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU

VADELİ İŞLEM VE OPSİYON PİYASALARI HAKKINDA ANKET SONUCU

Rapor N o : SYMM 116 /

31 Aralık 2012 Tarihinde Sona Eren Hesap Dönemine Ait Finansal Tablolar ve Bağımsız Denetim Raporu

Merkez Bankası 1998 Yılı İlk Üç Aylık Para Programı Gerçekleşmesi ve İkinci Üç Aylık Para Programı Uygulaması

DERS 2 TÜREV ARAÇLARLA İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 2

AVİVASA EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş PARA PİYASASI LİKİT-KAMU EMEKLİLİK YATIRIM FONU YILLIK RAPOR (AE1)

Pay Vadeli İşlemleri Eğitimi Yepyeni bir piyasanın yepyeni yatırımcıları olmaya hoş geldiniz.

Chapter 9. Ticaret Politikasının Araçları (devam. 2. Kısım) Slides prepared by Thomas Bishop

AVİVASA EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU- GRUP YILLIK RAPOR (AEK)

VİRTUS Serbest Yatırım Fonu. Finans Yatırım Bosphorus Capital B Tipi Değişken Fon

ANADOLU HAYAT EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ESNEK EMEKLİLİK YATIRIM FONU YILLIK RAPOR

Varantın günlük hayatta karşılıkları:

AVİVASA EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI HİSSE SENEDİ GRUP EMEKLİLİK YATIRIM FONU YILLIK RAPOR (AEB)

AVİVASA EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU YILLIK RAPOR (AVH)

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA)

FİNANSAL RİSKLER & KORUNMA YÖNTEMLERİ

2015 HAZİRAN ÖZEL SEKTÖRÜN YURT DIŞINDAN SAĞLADIĞI KREDİ BORCU GELİŞMELERİ

GELİR VERGİSİ KANUNU KAPSAMINDA VADELİ İŞLEM VE OPSİYON SÖZLEŞMELERİNDEN ELDE EDİLEN GELİRLERİN VERGİLENDİRİLİMESİ

İÇİNDEKİLER SUNUŞ İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM KALKINMA VE FİNANS

Future Forward Oplsiyon Piyasaları. Doç. Dr. A. Can BAKKALCI 1

01/01/ /12/2004 DÖNEMİNE İLİŞKİN GARANTİ EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. GELİR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU YILLIK RAPORU

Yurtiçi Piyasalar Değişken Getirili Ürünler

DERS NOTU 09 DIŞLAMA ETKİSİ UYUMLU MALİYE VE PARA POLİTİKALARI PARA ARZI TANIMLARI KLASİK PARA VE FAİZ TEORİLERİ

Vahap Tolga KOTAN Murat İNCE Doruk ERGUN Fon Toplam Değeri ,49 Fonun Yatırım Amacı, Stratejisi ve Riskleri

AVİVASA EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. GELİR AMAÇLI ESNEK EMEKLİLİK YATIRIM FONU YILLIK RAPOR (AEG)

BEH - Groupama Emeklilik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu

TÜREV ÜRÜNLER KATALOĞU

AVİVASA EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU YILLIK RAPOR (AEH)

Groupama Emeklilik Fonları

BBH - Groupama Emeklilik Gruplara Yönelik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu

Avivasa Emeklilik ve Hayat A.Ş. Hisse Senedi Grup Emeklilik Yatırım Fonu'NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU. Fon'un Yatırım Amacı

AVİVASA EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş GELİR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU YILLIK RAPOR (AE2)

Vadeli İşlem ve Opsiyon Sözleşmeleri Piyasa Yapıcılık Uygulamaları

AVİVASA EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI KARMA EMEKLİLİK YATIRIM FONU YILLIK RAPOR (AE4)

2015 MAYIS ÖZEL SEKTÖRÜN YURT DIŞINDAN SAĞLADIĞI KREDİ BORCU GELİŞMELERİ

Forex Piyasası Hakkında

2007/3 Reeskont ve Avans İşlemlerinde Uygulanacak Faiz Oranları Hakkında Tebliğ

AVİVASA EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. GELİR AMAÇLI KAMU DIŞ BORÇLANMA ARAÇLARI GRUP EMEKLİLİK YATIRIM FONU YILLIK RAPOR (AVB)

Avivasa Emeklilik ve Hayat A.Ş. OKS Muhafazakar Değişken Emeklilik Yatırım Fonu'NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU. Fon'un Yatırım Amacı

Transkript:

Chapter 14 Döviz Kuruları ve Döviz Piyasası: Varlık Yaklaşımı Slides prepared by Thomas Bishop Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.

Önizleme Döviz kurlarının temelleri Döviz kuru ve ürün fiyatları Döviz piyasası (foreign exchange markets) Para ve diğer varlıklara olan talep Döviz piyasası modeli Faiz oranlarının parasal mevduatlara etkisi Beklentilerin döviz kuruna etkisi Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-3

Döviz Kuru (Exchange Rates) Tanımı Döviz kurları birim yabancı para başına yerli para ya da birim yerli para başına yabancı para olarak kota edilirler. Bir dolar karşılığında ne kadar YTL alınabilir? 1,5 YTL/$1 Bir YTL karşılığında ne kadar dolar alınabilir? $1.5/YTL1 Döviz kurları ürün ve hizmetlerin fiyatlarını aynı para birimi cinsinden ifade etmemize olanak sağlarlar. Bir Honda nın fiyatı nedir? $30,000 Ya da, $30,000 x YTL1.5/ $ = 45,000YTL Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-4

Tablo 14-1: Döviz Kuru Kotasyonları Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-5

Tablo 14-1: Döviz Kuru Kotasyonları 14-6

Değer Kaybı ve Değerlenme (Depreciation and Appreciation) Değer Kaybı (Depreciation) bir paranın diğer bir paraya göre değerinin düşmesidir. Develüe edilmiş bir para daha az değerlidir ve o nedenle daha az yabancı para karşılığında değiştirilebilir (satın alabilir). $1/ 1 $1.20/. Eskiden bir euro almak için 1 dolar gerekiyordu. Artık bir euro almak için $1.20 gerekiyor, yani dolar daha az değerli. Dolar euroya göre develüe oldu: daha az değerli Euro dolara göre revalüe oldu: daha değerli Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-7

Değer Kaybı ve Değerlenme (Depreciation and Appreciation) (devam) Değerlenme (Appreciation) bir paranın diğer bir paraya göre değerinin artmasıdır. Revelüe edilmiş bir para daha çok değerlidir (daha pahalı) ve o nedenle daha çok yabancı para karşılığında değiştirilebilir (satın alabilir). $1/ 1 $0.90/ 1. Eskiden bir euro almak için 1 dolar gerekiyordu. Artık bir euro almak için sadece $0.9 gerekiyor, yani dolar daha değerli. Dolar euroya göre revalüe oldu: daha değerli Euro dolara göre develüe oldu: daha az değerli Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-8

Değer Kaybı ve Değerlenme (Depreciation and Appreciation) (devam) Değeri düşmüş para (depreciated currency) daha az değerlidir, ve o nedenle yabancı para cinsinden satılan daha az yabancı ürün satın alabilir. Bir Honda nın fiyatı nedir? $30,000 $30,000 x YTL1.5/ $ = 45,000YTL iken artık $30,000 x YTL1.8/ $ = 48,000YTL daha pahalı oldu. $30,000 x YTL2.2/ $ = 66,000YTL daha pahalı oldu. Değeri düşmüş para: daha pahalı ithal malları, daha ucuz yerli ürünler ve ihraç malları anlamına gelir Değeri düşmüş para: ihraç malların ithal mallara oranla fiyatını düşürür. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-9

Değer Kaybı ve Değerlenme (Depreciation and Appreciation) (devam) Değeri artmış para (appreciated currency) daha değerlidir, ve o nedenle yabancı para cinsinden satılan daha çok yabancı ürün satın alabilir. Bir Honda nın fiyatı nedir? $30,000 $30,000 x YTL1.5/ $ = 45,000YTL iken $30,000 x YTL1.3/ $ = 39,000YTL daha ucuz olurdu. Değeri artmış para: daha ucuz ithal malları, daha pahalı yerli ürünler ve ihraç malları anlamına gelir Değeri artmış para: ihraç malların ithal mallara oranla fiyatını arttırır. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-10

Tablo 14-2: $/ Döviz Kurları ve Amerikan Kotları ile İngiliz Kotlarının Relatif Fiyatları Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-11

Değer Kaybı ve Değerlenme (Depreciation and Appreciation) (devam) Euronun değer kaybı doların değer kazancıdır. (A depreciation of the euro is an appreciation of the dolar.) Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-12

Döviz Piyasası (Foreign Exchange Markets) Döviz Piyasası: Yabancı para birimlerinin yerli para birimleri ile takas edildiği piyasalar. Kurumlar değişik para birimlerine üzerinden olan mevduatları (deposit) ve diğer varlıkları yatırım amacıyla alıp satarlar. Nisan 2010 yılında döviz işlemlerinin günlük hacmi $4 trilyon. 2004 da $1.9 trilyon, 1989 da ise $500 milyar. Türkiye de $27 milyar (2010 verisi) Döviz piyasasında işlemlerin çoğu ABD doları üzerinden yapılır. (2010 Nisan verisine göre %85 i) Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-13

Döviz Piyasası (Foreign Exchange Markets) Döviz Piyasası Katılımcıları: 1. Ticari bankalar ve diğer mevduat kuruluşları (depository institutions): yatırım amacıyla farklı para birimleri cinsinden mevduat alım satım işlemleri yaparlar. 2. Banka dışı finansal kuruluşlar (yatırım fonları (mutual funds), hedge funds, menkul değer firmaları (securities firms), sigorta şirketleri, emeklilik fonları) yatırım amacıyla yabancı varlık alıp satarlar. 3. Finansal olmayan firmalar ürün, servis ve varlık alımı/satımı amacıyla döviz piyasası işlemleri yaparlar. 4. Merkez bankaları (central banks): resmi uluslararası rezerv işlemleri (international reserve transactions) yaparlar. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-14

Döviz Piyasası (Foreign Exchange Markets) (devam) Döviz piyasasında en çok alım satım işlemleri en çok ticari ve yatırım bankaları tarafından yapılmaktadır. Yabancı mevduatlardaki bankalar arası(inter-bank) işlemler işlem başı $1 milyon ya da daha fazladır. Merkez bankaları bazen müdahale ederler, ancak işlemlerinin direkt etkileri birçok ülkede küçük ve geçicidir. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-15

Döviz Piyasası (Foreign Exchange Markets) (devam) Bilgisayar ve telekomünikasyon teknolojisi bilgiyi hızla ileterek piyasaları entegre etmişlerdir. Piyasaların entegrasyonu piyasalar arasında döviz kuru oranlarında belirgin farklılıklar olmamasını doğurur ( i.e. arbitraj (arbitrage) imkanı yoktur) Arbitraj: kar amacıyla düşük fiyattan alıp yüksek fiyattan satmak. 1 Euro New York ta 1.1 dolara Londra da ise 1.2dolara satılıyor olsaydı, New York tan ucuza dolar satın alıp Londra da kar amacıyla satabilirdik. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-16

Döviz Piyasası (Foreign Exchange Markets) (devam) 1 euro New York ta 1.1 dolara Lonrda da ise 1.2dolara satılıyor olsaydı, New York tan ucuza dolar satın alıp Londra da kar amacıyla satabilirdik. Dolar New York ta Londra dakinden ucuzsa, ne olmasını beklersiniz? Diğer faktörler aynı ise, insanlar New York tan varlık satın alırken Londra dan alımı bırakırlar, böylece New York taki fiyatı artarken Londra daki fiyatı düşer, taa ki iki piyasadaki fiyat eşitlenene kadar. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-17

Spot ve Forward Kurlar Spot kuru mevcut zamanda ( on the spot ) yapılan döviz değişimine ait kur. Forward kuru gelecek bir tarihte (future ( forward ) date) döviz değişimine ait döviz kuru. Forward günleri genel olarak 30, 90, 180, ya da 360 gün sonrası olarak tanımlanır. Kurlar taraflar arasında bugünden pazaralık yapılır ancak işlem gelecekte gerçekleşir. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-18

Şekil 14-1: Dollar/Pound Spot ve Forward Döviz Kurları, 1981 2013 Spot ve forward döviz oranları tam eşit olmasa da birbirine yakın hareket ederler. Source: Datastream. Rates shown are 90-day forward exchange rates and spot exchange rates, at end of month. 14-21

Diğer Döviz İşlemleri Döviz swapları (Foreign exchange swaps): spot satış ile forward geri alımın birleşimi. Swaplar, genellikle daha düşük ücret ve işlem masrafı içerir Swaplar tarafların birbirlerinin ihtiyaçlarını geçici bir süreliğine karşılamasına izin verir ve genellikle iki ayrı işleme göre işlem masrafları daha düşüktür (iki işlemi birleştirdikleri için) Örnek olarak, Toyota Amerika satışlarından 1 milyon dolar kazanıyor, 3 ay sonraki Kaliforniya daki tedarikçilerine ödeme için kullanmayı planlıyor. Ancak bu süre içerisinde parasını euro bondlarda yatırmayı istiyor. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-22

Diğer Döviz İşlemleri Futures kontratları: üçüncü parti tarafından standart bir tarihte standart miktar yabancı para teslimi/ kabulüne göre düzenlenen bir kontrattır. Kontratlar piyasada alınıp satılabilir, ve sadece halihazırdaki sahibi kontratı yerini getirmekle yükümlüdür. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-23

Diğer Döviz İşlemleri Opsiyon kontratları (Option contracts) : üçüncü parti tarafından standart bir tarihte ya da öncesinde standart miktar yabancı para teslimi/ kabulüne göre düzenlenen bir kontrattır Kontratlar piyasada alınıp satılabilir Kontrat sahibine ihtiyaç olduğu takdirde dövizi alıp satma hakkı verir, ama yükümlülük gerektirmez. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-24

Yabancı Mevduat Talebi (The Demand of Currency Deposits) Yerli ve yabancı para cinsinden olan mevduatlara (deposit) olan talep (satın alma isteği) neye bağlıdır? Varlıkların getirisini (return) etkileyen faktörler varlıklara olan talebi belirler. Getiri oranı Risk Likidite Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-25

Yabancı Mevduat Talebi (devam) Getiri oranı (Rate of return): belirli bir zaman içerisinde varlığın fiyatındaki yüzdesel değişim 2% faizli $100 lık yatırım mevduatının yıllık kazancı (getirisi) $100 x 1.02 = $102, yıllık getiri oranı =($102 - $100)/$100 = 2% Reel getiri oranı (Real rate of return): enflasyona göre ayarlanmış getiri oranı, O varlıktan elde edilen kazançla alınabilecek ilave ürün ve hizmet miktarını gösterir. Enflasyon oranı 1.5% ise varlığın reel getiri oranı= 2% 1.5% = 0.5%. Ürün ve hizmet fiyatlarındaki artış dikkate alındıktan sonra, varlık ile bir yılın sonunda 0.5% fazla ürün ve hizmet satın alınabilir. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-26

Yabancı Mevduat Talebi (devam) Fiyatlar sabitse enflasyon oranı 0% dır (nominal) getiri oranı = reel getiri oranı Farklı para üzerinden olan mevduat alım-satım işlemleri günlük bazda geçekleştiği için çoğunlukla fiyatların günlük olarak değişmediğini var sayarız. Kısa vade için yapılabilecek iyi bir varsayım Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-27

Yabancı Mevduat Talebi (devam) Bir varlığın Riski varlık satın alma kararını etkiler. Bir varlığın Likiditesi (Liquidity), ya da varlığın ürün ve hizmet alımında kullanım kolaylığı, da varlık satın alma isteğini etkiler. Biz döviz piyasasındaki mevduatların risk ve likiditesini, para cinsine bakmaksızın, temel olarak eşit kabul ediyoruz. Risk ve likidite döviz alıma ya da satma karalarında sadece ikinci derece önemli İthalatçı ve ihracatçılar risk ve likiditeye önem verebilirler ancak onlar piyasanın küçük bir kısmını oluşturuyor. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-28

Yabancı Mevduat Talebi (devam) O nedenle yatırımcıların temel olarak parasal mevduatlarının (currency deposits) getirisi (rates of return) ile ilgilendiğini kabul ediyoruz. Yatırımcıların kazanmayı bekledikleri getiri aşağıdaki iki faktöre bağlıdır: 1. Varlıkların kazanacağı faiz oranı 2. Mevduatların yatırıldığı paranın değer kazancı/kaybına ait beklentiler Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-29

Yabancı Mevduat Talebi (devam) Bir para üzerinden mevduatın faiz oranı (interest rate) bir kişi ya da kurumun bir birim parayı bir yıllığına borç vererek kazanacağı para miktarıdır. Yerli para cinsinden bir mevduatın getirisi o mevduatın kazanacağı faiz oranına eşittir. Yerli para cinsinden mevduatların getirilerini yabancı para cinsinden olanlarla karşılaştırırken dikkat edilmesi gereken: yabancı para cinsinden mevduatların faiz oranı yabancı paranın yerli paraya göre beklenen değer kaybı/kazancı oranı Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-30

Şekil 14-2: Dolar ve Yen Üzerinden Mevduatların Faiz Oranı, 1978 2013 Dolar ve Yen üzerinden mevduatların faiz oranı farklı para birimi üzerinden ifade edildiği için oldukça farklı hareket edebilirler. Source: Datastream. Three-month interest rates are shown. 14-33

Yabancı Mevduat Talebi (devam) Dolar mevduatların fazi oranı 2%. Euro mevduatların fazi oranı 4%. Euro mevduat daha fazla beklenen getiri mi sağlıyor? Bugünkü döviz kuru $1/ 1, ve bir yıl sonra gelecekte beklenen kur $0.97/ 1. $100 bugün 100 ile takas edilebilir. Bu 100 bir yılın sonunda 104 kazandırır. Bu 104 nın bir yılın sonunda $0.97/ 1 x 104 = $100.88 olması bekleniyor. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-34

Yabancı Mevduat Talebi (devam) Euro mevduatlara yatırım yapmanın dolar cinsinden getiri oranı ($100.88-$100)/$100 = 0.88%. Bu getiri oranını dolar mevduatların getiri oranı ile karşılaştıralım: Dolar mevduatların dolar cinsinden getiri oranı faiz oranına eşit. 1 yılın sonunda $100 ın $102 getirmesi bekleniyor: ($102-$100)/$100 = 2% Euro mevduatların beklenen getiri oranı daha düşük: (0.88% < 2%) O nedenle, tüm yatırımcılar dolar mevduat tutmak ister ve hiçbiri euro mevduat tutmak istemez. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-35

Yabancı Mevduat Talebi (devam) Dikkat: Euronun beklenen değer kazanma oranı ($0.97- $1)/$1 = -0.03 = -3% idi. Bu analizi şu şekilde kolaylaştırıyoruz: Euro mevduatların dolar cinsinden getirisi ortalama olarak Euro mevduatın faiz oranı + euro mevduatların beklenen değer kazanma oranına eşittir. 4% + - 3% = 1% 0.88% R + (E e $/ - E $/ )/E $/ Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-36

Yabancı Mevduat Talebi (devam) Euro mevduatların beklenen getirisinin hesaplanması: (R + (E e $/ E $/ )/E $/ ) = R + (E e $/ E $/ )/E $/ euro mevduatların faiz oranı beklenen döviz kuru Mevcut döviz kuru Euronun beklenen değer kazanma oranı (expected rate of appreciation) euro mevduatların beklenen getiri oranı (expected rate of return on euro deposits) 14-37

Yabancı Mevduat Talebi (devam) Dolar ve euro mevduatların getiri oranları farkı R $ - (R + (E e $/ - E $/ )/E $/ ) = R $ - R - (E e $/ - E $/ )/E $/ beklenen getiri oranı = dolar mevduatların faiz oranı euro mevduatların faiz oranı beklenen döviz kuru mevcut döviz kuru Euronun beklenen değer kazanma oranı (expected rate of appreciation) euro mevduatların beklenen getiri oranı Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-38

Tablo 14-3: Dolar ve Euro Mevduatların Dolar Üzerinden Getiri Oranlarının Karşılaştırması Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-39

Döviz Piyasası Modeli Döviz piyasası modeli kurmak için Dolar üzerinden mevduatların talebini (getiri oranı) ve Yabancı para üzerinden mevduatların talebini (getiri oranı) kullanıyoruz. Tüm para birimleri cinsinden mevduatlar aynı beklenen getri oranını verdiklerinde model dengededir: Faiz Oranı Paritesi (interest parity) ne göre: Her para cinsi mevduat eşit oranda cazip bir varlıktır. Her para cinsi mevduatın getirisi aynı para cinsinden hesaplandığında eşittir. Döviz piyasasında arbitraj mümkün değildir. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-41

Döviz Piyasası Modeli (devam) Faiz oranı paritesi der ki: R $ = R + (E e $/ - E $/ )/E $/ Neden bu durum geçerli olmalıdır? Olmadığını varsayalım. Farz et ki R $ > R + (E e $/ - E $/ )/E $/ O zaman hiç bir yatırımcı euro mevduat tutmak istemez, euronun talebini ve fiyatını düşürür. Tüm yatırımcılar dolar mevduat tutmak ister, bu da dolara olan talebi ve dolayısıyla doların fiyatını arttırır. Dolar değer kazanırken euro değer kaybeder, eşitlik sağlanana kadar sağ taraf artar : R $ > R + (E e $/ - E $/ )/E $/ Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-42

Döviz Piyasası Modeli (devam) Şu anki döviz kuru değişimleri yabancı para cinsinden mevduatların beklenen getiri oranını nasıl etkiler? Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-43

Döviz Piyasası Modeli (devam) Yerli paranın bugün değer kaybetmesi yabancı para cinsinden mevduatların beklenen getiri oranını azaltır. Neden? Yerli para değer kaybederse, yabancı mevduatlara yatırım yapmanın ilk maliyeti artar. Böylece yabancı para cinsinden mevduatların beklenen getiri oranı azalır. Yerli paranın bugün değer kazanması yabancı para cinsinden mevduatların beklenen getiri oranını arttırır. Neden? Yerli para değer kazanırsa, yabancı mevduatlara yatırım yapmanın ilk maliyeti azalır. Böylece yabancı para cinsinden mevduatların beklenen getiri oranı artar. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-44

Tablo 14-4: Bugünkü Dolar/Euro Döviz Kuru ve Euro Mevduatların Dolar Cinsinden Beklenen Getiri Oranı (Beklenen dolar/euro kuru E e $/ = $1.05 / Euro ise) Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-45

Şu Anki Dolar/Euro Döviz Kuru ve Mevduatların Dolar Üzerinden Beklenen Getiri Oranları Arasındaki İlişki Mevcut dolar/euro döviz kuru ile euro mevduatların dolar cinsinden beklenen getiri oranı arasındaki ters bir ilişki vardır. Mevcut dolar/euro döviz kuru arttıkça (dolar değer kaybettikçe) euro mevduatların dolar üzerinden beklenen getirsi azalır. Mevcut dolar/euro döviz kuru düştükçe (dolar değer kazandıkça) euro mevduatların dolar üzerinden beklenen getirsi artar. Dolar mevduatların dolar cinsinden beklenen getiri oranı faiz oranına eşit olduğu için mevcut döviz kurundan etkilenmez. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-46

Döviz Piyasası Modeli (devam) Değişen faiz oranlarının etkisi: Belirli bir para cinsi üzerinden olan mevduatların faiz oranlarının artması o mevduatların getiri oranını arttırır. Bu da o paranın değer kazanmasına yol açar. Dolar üzerinden olan varlıklardaki yüksek faiz oranı doların değer kazanmasına neden olur. Euro üzerinden olan varlıklardaki yüksek faiz oranı euronun değer kazanmasına ve doların değerinin düşmesine neden olur. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-50

Gelecekte Euronun Değer Kazancağı Beklentisinin Etkisi İnsanlar euronun gelecekte değer kazanacağı beklentisine girerlerse, euro bazlı varlıklar daha değerli euro ödeme yapacak demektir, böylece gelecekte o eurolar daha çok dolar ve daha çok dolar bazlı ürün satın alabilir. O nedenle euronun beklenen getiri oranı artar - Beklenen bir değer artışı, gerçekleşen değer artışına neden olur. - Beklenen bir değer kaybı, gerçekleşen değer kaybına neden olur. - Kendi kendini doğrulayan kestirim (self-fulfilling prophecy) Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-53

Örtük Faiz Oranları Paritesi (Covered Interest Parity CIP ) CIP ülkeler arası faiz oranı ile forward döviz kuru ve spot döviz kuru arasındaki değişim oranını ilişkilendirir: R $ = R + (F $/ - E $/ )/E $/ ya da F $/ : forward döviz kuru. Forward premiun on euros against dollars Forward discount on dollars against euros Der ki: Dolar mevduatları ile yabancı para cinsinden covered mevduatların getiri oranları aynıdır. Eğer CIP geçerli olmasaydı döviz kuru piyasasında nasıl risksiz getiri elde edebilirdiniz? Forward oran içeren kapalı pozisyonlar çok az risk içerir. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-55

Özet 1. Döviz kuru bir ülkenin para biriminin (currency) başka bir ülkenin para birimi cinsinden fiyatıdır. Döviz kurları farklı ülkelerin fiyatlarını mukayese edilebilir birimlerden ( aynı para birimi cinsinden) ifade etmemize olanak sağlarlar 14-56

Özet (devam) 2. Bir paradaki değer kaybı (depreciation) o paranın daha az değerli ve o para üzerinden olan ürünlerin daha ucuz olması anlamına gelir: ithal malları daha pahalı, ihraç malları daha ucuz 3. Bir paradaki değer artışı (appreciation) o paranın daha değerli ve o para üzerinden olan ürünlerin daha pahalı olması anlamına gelir: ithal malları daha ucuz, ihraç malları daha pahalı 14-57

Özet (devam) 4. Döviz piyasasında en çok işlem yapanlar farklı para birimleri üzerinden mevduatlara (deposits) yatırım yapan ticari ve yatırım bankaları dır. - Beklenen getiri oranları (expected rates of return) bu mevduatları tutma isteğinde en önemli belirleyicidir. 5. Döviz piyasasındaki döviz mevduatların getiri oranları faiz oranları ve beklenen döviz kurlarından etkilenir. 14-58

Özet (devam) 6. Döviz piyasasında denge yerli ve yabancı para cinsi mevduatların getirisi eşitlenince olur: Faiz oranları paritesi (interest rate parity) 7. Belirli bir para cinsi üzerinden olan mevduatların faiz oranlarının artması o mevduatların beklenen getiri oranının artmasına ve o paranın değer kazanmasına (appreciation) yol açar. 14-59

Özet (devam) 8. Bir para biriminde beklenen bir değer artışı, o para üzerinden beklenen getiri oranının artmasına ve o paranın değer kazanmasına (appreciation) neden olur. 9. Örtük Faiz Oranları Paritesi ne göre (Covered interest parity) yerli mevduatların ile forward döviz kuru ile kapalı yabancı para mevduatların getirileri aynıdır. 14-60