APL & CAREER PLANNING CENTERS IN SOCIAL SERVICES FOR SENTENCED WOMEN TÜRKİYE DE YAYGIN EĞİTİM

2013 APL & CAREER PLANNING CENTERS IN SOCIAL SERVICES FOR SENTENCED WOMEN TÜRKİYE DE YAYGIN EĞİTİM

İ Ç İ N D E K İ L E R Giriş... 3 Türk Milli Eğitim Sisteminin Yapısı... 5 1. Örgün Eğitim... 5 Okul Öncesi Eğitim... 5 İlköğretim Kurumları... 6 Ortaöğretim... 6 Yükseköğretim... 7 2. Yaygın Eğitim... 9 Yaygın Eğitim Nedir?...11 Türkiye de Yaygın Eğitim Sağlayan Kurum Ve Kuruluşlar...13 Milli Eğitim Bakanlığı...13 İŞKUR...19 KOSGEB...20 Mesleki Eğitim Ve Küçük Sanayii Destekleme Vakfı (MEKSA)...21 Belediyeler...23 Diğer Kurum Ve Kuruluslar...25 Yaygın Eğitim İstatistikleri...26 KAYNAKLAR...30

G i r i ş Eğitim, sosyal, siyasal, kültürel, ekonomik ve teknolojik pek çok alanla ilişki içinde olup, yaşam boyu süren ve sadece tek bir tanımlamayla açıklanamayacak karmaşık bir olgudur. Eğitimin amacı, kişileri hem kendi toplumuna hem de yaşadığımız dünyaya uyumlu bir birey haline getirerek, onları çağın gerektirdiği bilgi, beceri ve değerlerle donatmaktır. Eğitim, bireylerde demokrasi ve vatandaşlık bilincinin oluşturulması, bireylere analitik ve yaratıcı düşünme becerilerinin kazandırılması, milli kültürün tanıtılması, benimsetilmesi ve geliştirilmesi gibi konularda önemli görevleri yerine getirmektedir. Bir ülkenin kalkınabilmesi için vatandaşlarını hem nitelik hem de nicelik bakımından yüksek düzeyde bir eğitimle yetiştirmesi gerekir. Böylece ülkenin sahip olduğu sosyal ve ekonomik kaynaklar, yetiştirilen eğitimli bireyler tarafından daha planlı ve verimli bir şekilde kullanılır. Nitelikli insanların ortaya çıkaracağı eserler ve yapacakları görevler, ülkenin zenginleşmesini ve insanların daha mutlu ve müreffeh bir yaşam sürmesini sağlar. Tarihte uzun ömürlü olmuş güçlü devletler, eğitim yoluyla kazanılan bilim ve teknolojide ileri gitmiş toplumlar tarafından kurulmuşlardır (Taşdemirci, 2010). Eğitimin kapsadığı alan olarak sınıflandırılmasında genel kabul görmüş olan; örgün, algın ve yaygın eğitim şeklindeki üçlü sınıflandırma bulunmaktadır. UNESCO nun Yetişkin Eğitimi Terimleri Sözlüğünde bu üç kavram şöyle tanımlanmaktadır: (Titmus, Buttedahl, Ironside, ve Lengrand, 1985). Örgün Eğitim (Formal Education), resmi olarak planlanan ve ardışık biçimde düzenlenen, öğretmen ve öğrencinin üzerine düşen görevlerin açıkça tanımlandığı, öğretmenin eğitim amacıyla öğrenciyi yönetmeye çalıştığı ve sorumluluk aldığı, öğrencilerin yazılma veya alınmasıyla ilgili işlemlerin yerine getirilmesini gerektiren eğitimdir. Yaygın Eğitim (Non - Formal Education), öğrencilerin yazılması veya alınması gibi işlemleri gerektirmeyen eğitim programlarıdır. Algın Eğitim (Informal Education): Her bireye, hayatı boyunca günlük yaşantılardan, eğitimsel etkilerden ve çevre kaynaklarından aileden, komşulardan, işten, oyundan, pazardan, kitaplardan ve kitle iletişim araçlarından tutumlar, değerler, beceri ve bilgi kazandıran süreçtir.

Her ne kadar eğitim kapsadığı alan olarak üçlü şekilde sınıflandırılsa da, eğitim sistemleri, örgün eğitim ve yaygın eğitim olarak iki başlık altında ele alınmaktadır; Türkiye de de eğitim sistemi bu yapıdadır. Örgün eğitim, belirli yaş grubundaki ve aynı seviyedeki bireylere, amaca göre hazırlanmış programlarla, okul çatısı altında düzenli olarak yapılan eğitimdir. Örgün eğitim, okulöncesi eğitim, ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretim kurumlarını kapsar. Yaygın eğitim, örgün eğitim sistemine hiç girmemiş, örgün eğitim sisteminin herhangi bir aşamasında bulunan ya da örgün eğitimini tamamlamış bireyler için örgün eğitimin yanında veya dışında düzenlenen eğitim, öğretim, rehberlik ve uygulama faaliyetlerinden oluşur. Yaygın eğitimde, genel veya mesleki eğitim eksikliklerini gidermek isteyen kişilerin gönüllü katılımı söz konusudur.

T ü r k M i l l i E ğ i t i m S i s t e mi n i n Y a p ı s ı 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu ile belirlenmiş olan Millî Eğitim Sistemi, "Örgün Eğitim" ve "Yaygın Eğitim" olmak üzere iki ana bölümden oluşmaktadır. 1. Ör g ün Eğ i t i m Örgün eğitim; belirli yaş grubundaki ve aynı seviyedeki bireylere, amaca göre hazırlanmış programlarla, okul çatısı altında düzenli olarak yapılan eğitimdir. Örgün eğitim; okul öncesi, ilkokul, ortaokul, ortaöğretim ve yükseköğretim kurumlarını kapsar. Okul Öncesi Eğitim Okul öncesi eğitim; isteğe bağlı olarak zorunlu ilköğretim çağına gelmemiş, 3-5 yaş grubundaki çocukların eğitimini kapsar. Okul öncesi eğitim kurumları bağımsız anaokulları olarak kurulabildikleri gibi, gerekli görülen yerlerde ilköğretim okullarına bağlı ana sınıfları halinde veya ilgili diğer öğretim kurumlarına bağlı uygulama sınıfları olarak da açılmaktadır. Okul öncesi eğitimin amacı; çocukların bedensel, zihinsel, duygusal gelişimini ve iyi alışkanlıklar kazanmasını, onların ilköğretime hazırlanmasını, koşulları elverişsiz çevrelerden gelen çocuklar için ortak bir yetişme ortamı yaratılmasını, Türkçenin doğru ve güzel konuşulmasını sağlamaktır. Okul öncesi eğitim kurumları, bağımsız anaokulları olarak, örgün ve yaygın eğitim kurumları bünyesinde uygun fiziksel kapasiteye göre ana sınıfları ve uygulamalı sınıflar olarak açılmaktadır.

İlköğretim Kurumları Mecburi ilköğretim çağı 6-13 yaş grubundaki çocukları kapsar. Bu çağ çocuğun 5 yaşını bitirdiği yılın eylül ayı sonunda başlar, 13 yaşını bitirip 14 yaşına girdiği yılın öğretim yılı sonunda biter. İlköğretimin amacı; her Türk çocuğunun iyi birer vatandaş olabilmesi için, gerekli temel bilgi, beceri, davranış ve alışkanlık kazanmasını, millî ahlak anlayışına uygun olarak yetişmesini, ilgi, istidat ve kabiliyetleri yönünden hayata ve bir üst öğrenime hazırlanmasını sağlamaktır. İlköğretim kurumları; dört yıl süreli ve zorunlu ilkokullar ile dört yıl süreli zorunlu ve farklı programlar arasında tercihe imkân veren ortaokullar ile imam hatip ortaokullarından oluşur. Ortaokullar ile imam-hatip ortaokullarında lise eğitimini destekleyecek şekilde öğrencilerin yetenek, gelişim ve tercihlerine göre seçimlik dersler oluşturulur. Ortaöğretim Ortaöğretim; ilköğretime dayalı, en az dört yıllık zorunlu, örgün veya yaygın öğrenim veren genel, mesleki ve teknik öğretim kurumlarının tümünü kapsar. Ortaöğretimin amaç ve görevleri; Milli Eğitimin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak, 1. Bütün öğrencilere ortaöğretim seviyesinde asgari ortak bir genel kültür vermek suretiyle onlara kişi ve toplum sorunlarını tanımak, çözüm yolları aramak ve yurdun iktisadi sosyal ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunmak bilincini ve gücünü kazandırmak,

2. Öğrencileri, çeşitli program ve okullarla ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda yüksek öğretime veya hayata ve iş alanlarına hazırlamaktır. Bu görevler yerine getirilirken öğrencilerin istekleri ve kabiliyetleri ile toplum ihtiyaçları arasında denge sağlanır. Genel Ortaöğretim İlköğretime dayalı en az dört yıllık zorunlu eğitimle öğrencilere genel kültür kazandırmanın yanı sıra, ilgi, istek ve yetenekleri doğrultusunda yükseköğretime, hem yükseköğretime veya geleceğe hazırlayan eğitim öğretim sürecidir. Mesleki ve Teknik Ortaöğretim İlköğretime dayalı en az dört yıllık zorunlu eğitimle öğrencilere genel kültür kazandırmanın yanı sıra, ilgi, istek ve yetenekleri doğrultusunda yükseköğretime, hem yükseköğretime hem mesleğe veya geleceğe ve iş alanlarına hazırlayan eğitim öğretim sürecidir. Açık Öğretim Lisesi Yüz yüze eğitim yapan örgün eğitim kurumlarına devam edemeyen, örgün eğitim çağını geçiren ve liseye devam ederken açık öğretim lisesine geçmek isteyen öğrencilere hizmet vermektedir. Açık öğretim lisesinde ders geçme ve kredi sistemi ile öğretim verilmektedir. Sistem gereği şube, öğretmen bulunmamaktadır. Yükseköğretim Yükseköğretim; ortaöğretime dayalı, en az iki yıllık yüksek öğrenim veren eğitim kurumlarının tümünü kapsar. Yükseköğretimin amaç ve görevleri, milli eğitimin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak, 1. Öğrencileri ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda yurdumuzun bilim politikasına ve toplumun yüksek seviyede ve çeşitli kademelerdeki insan gücü ihtiyaçlarına göre yetiştirmek; 2. Çeşitli kademelerde bilimsel öğretim yapmak;

3. Yurdumuzu ilgilendirenler başta olmak üzere, bütün bilimsel, teknik ve kültürel sorunları çözmek için bilimleri genişletip derinleştirecek inceleme ve araştırmalarda bulunmak; 4. Yurdumuzun türlü yönde ilerleme ve gelişmesini ilgilendiren bütün sorunları, Hükümet ve kurumlarla da elbirliği etmek suretiyle öğretim ve araştırma konusu yaparak sonuçlarını toplumun yararlanmasına sunmak ve Hükümetçe istenecek inceleme ve araştırmaları sonuçlandırarak düşüncelerini bildirmek; 5. Araştırma ve incelemelerinin sonuçlarını gösteren, bilim ve tekniğin ilerlemesini sağlayan her türlü yayınları yapmak; 6. Türk toplumunun genel seviyesini yükseltici ve kamuoyunu aydınlatıcı bilimsel verileri sözle, yazı ile halka yaymak ve yaygın eğitim hizmetlerinde bulunmaktır. Yükseköğretim kurumları; Üniversiteler Fakülteler Enstitüler Yüksekokullar Konservatuarlar Meslek yüksek okulları Uygulama ve araştırma merkezleridir.

2. Y ay g ı n Eğ i ti m Yaygın eğitim, örgün eğitim yanında veya dışında düzenlenen eğitim faaliyetlerinin tümünü kapsar. Yaygın eğitimin özel amacı, millî eğitimin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak, örgün eğitim sistemine hiç girmemiş olan veya herhangi bir kademesinde bulunan, ya da bu kademeden çıkmış vatandaşlara örgün eğitimin yanında veya dışında; Okuma-yazma öğretmek, eksik eğitimlerini tamamlamaları için sürekli eğitim olanağı hazırlamak, Bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal ve kültürel gelişmelere uyumlarını kolaylaştırıcı eğitim olanağı sağlamak, Millî kültür değerlerimizi koruyucu, geliştirici, tanıtıcı ve benimsetici nitelikte eğitim yapmak, Toplu yaşama, dayanışma, yardımlaşma, birlikte çalışma ve örgütlenme anlayış ve alışkanlıkları kazandırmak, Ekonominin gelişimi doğrultusunda ve istihdam politikasına uygun meslek edinmelerini sağlayıcı olanaklar hazırlamak, Beslenme ve sağlıklı yaşam tarzını benimsetmek, Çeşitli mesleklerde çalışanlara, gelişmeleri için gerekli bilgi ve becerileri kazandırmak, Boş zamanlarını yararlı bir biçimde değerlendirme ve kullanma alışkanlıkları kazandırmak. Gibi amaçlarla yürütülmektedir.

Türk Milli eğitim Sistemi

Y a y g ı n E ğ i t i m N e d i r? Geçmişten günümüze kadar örgün eğitim dışındaki eğitim faaliyetleri değişik adlar altında süre gelmiştir. Yaygın eğitim, halk eğitimi, yetişkin eğitimi, okul dışı eğitim ve yaşam boyu eğitim gibi kavramlar, bazen aynı bazen de farklı anlamlarda kullanılmış ve tanımlanmıştır (Arslan,1991). Günümüzde yaygın eğitim her ülkenin benimsediği eğitim felsefesini, eğitim anlayışını ve eğitimden beklediği sonuçlara göre planlamakta ve uygulamaktadır. Yaygın eğitim, toplumun ihtiyaçlarını, bireylerin ilgi ve isteklerini ve hizmet anlayışlarına göre onları farklı yönlerden dinamik hale getirmek amacıyla belirli programlar çerçevesinde verilen eğitim faaliyetidir. Bireylerin; toplumsal güvencelerini ve ekonomik verimliliklerini arttırmak, değişen toplumsal ve ekonomik rollerine uyum gösterebilmelerini sağlamak için, onların eğitimine duyulan ihtiyaç insanlık tarihi kadar eskidir. Hemen her toplumda, yaygın eğitim uygulamalarının uzun bir geçmişi vardır. Yaygın eğitim, nüfusun bazı kesimlerine belirli bir eğitsel yaklaşımdan ziyade, toplumdaki her bireyin ihtiyaçları doğrultusunda hayat boyu öğrenimini içerir (Simpson, 1974). Avrupa Birliği Komisyonunun, hazırladığı yaşam boyu öğrenmeye ilişkin kararı Making a European area of lifelong learning a reality, Kasım 2001 de kabul edilmiştir. Okul öncesinden emeklilik sonrasına tüm yaşamı kapsayan öğrenmenin önemini vurgulayan bu karar; yaşam boyu öğrenmenin örgün, yaygın ve formal olmayan eğitim ( formal, nonformal ve informal öğrenme) uygulamalarını tümüyle kapsaması gerektiğini belirtmektedir. Kararda yaşam boyu öğrenme kişisel, sosyal, vatandaşlıkla ve/veya istihdamla ilgili bir perspektifle, bilgi, beceri ve yeterlikleri geliştirme amacıyla, yaşam boyu üstlenilen öğrenme etkinliği olarak tanımlanmaktadır (Schild, 2002). Avrupa Yetişkin Eğitimi Terimleri Sözlüğünde yaygın eğitim; bireylerin, kişisel gelişimlerini arttırmak, sosyal ilişkilerini geliştirmek, bilgi ve bilinç düzeylerini yükseltmek, kendi görüş ve anlayışlarını sosyal bir ortamda başka insanların görüş ve düşünceleri karsısında test etmek, vasıf seviyesini ve kendini ifade edebilme gücünü geliştirmek gibi amaçlarla, herhangi bir zorunluluk olmaksızın isteyerek katıldıkları organize eğitim faaliyetleri olarak tanımlanmaktadır. (EAEA, 1999).

Yaygın eğitim; yasalar, çeşitli ulusal ve uluslararası kuruluşlar, kalkınma planları ve alan uzmanları tarafından değişik şekillerde yorumlanmış ve tanımlanmıştır. Yaygın eğitim kavramı isimlendirilirken de değişik isimler altında tanımlanmıştır. Bunlardan en yaygın olanları; halk eğitimi, yetişkinler eğitimi, okul dışı eğitim, sürekli eğitim, hizmet içi eğitim ve hayat boyu eğitimdir (Kurt, Đ., 2000) Yaygın eğitimin uygulamasında hareket noktasını toplumun ihtiyaç ve istekleri oluşturmaktadır. Bu sebeple yaygın eğitimin, okul dışında bulunan hedef kitlesi; yaşı cinsiyeti, eğitim seviyesi, öğrenme isteği ile birçok özellikleri bir birinden farklı olan insanlardır. Yaygın eğitim, insanları sürekli olarak yenileyerek, toplumsal değişmenin getirdiği yeni durumlara uyum güçlüklerini geliştirmek ve örgün eğitim eksikliklerini tamamlamak açısından önem taşımaktadır. Ayrıca çeşitli nedenlerle örgün eğitim kurumlarına devam edemeyen kişiler de yaygın eğitim faaliyetlerine katılarak bilgi beceri ve tutum eksikliklerini telafi edebilirler. Türkiye deki yaygın eğitim uygulamalarına baktığımızda, etkinlikler kamu kurumları ve gönüllü kuruluşlarca örgün eğitim sisteminin içinde ve dışında gerçekleştirilmektedir. Milli Eğitim Bakanlığı yetişkinlere yönelik okuma yazma kursları, çeşitli sosyal ve kültürel aktiviteler ve çeşitli meslek kurslarını halk eğitimi merkezleri aracılığıyla vatandaşlara sunmaktadır. Ayrıca Milli Eğitim Bakanlığının olgunlaşma enstitüleri, pratik kız sanat okulları ile bakanlığın gözetimi ve denetimi altındaki özel öğretim kurumları (dershaneler, kurslar vb.) eğitim kurumları aracılığıyla yürütülmektedir.

Tü rkiye de Yay gın Eğitim S ağl ayan Kurum Ve Kuruluş lar Yaygın eğitimin faaliyet alanının ve hedef kitlesinin çok geniş olması, yaygın eğitim hizmetlerinin tek bir bakanlık veya kurum tarafından yürütülmesini imkânsız kılmaktadır. Türkiye de önemli sayıda kamu ve özel kurum ve kuruluş yaygın eğitim hizmeti yapmaktadır. 1980 yılından sonra büyük kurum ve kuruluşlar örgüt yapılarında değişikliğe giderek bünyelerinde eğitim birimleri kurmaya başlamışlardır. Bu kuruluşlar arasında koordinasyon ve işbirliği Milli Eğitim Bakanlığınca sağlanmaktadır (Milli Eğitim Temel Kanunu, 1739, Madde 42). Yine bu kurum ve kuruluşların yaygın eğitim hizmetlerinin gözetimi, denetimi ve sorumluluğu Milli Eğitim Bakanlığındadır (Milli Eğitim Temel Kanunu, 1739, Madde 17-56). Milli eğitim Bakanlığının yanı sıra çeşitli bakanlıklar, yerel yönetimler, özerk ve akademik kuruluşlar, bağımsız kamu kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, kamu iktisadi kurum ve kuruluşlar, hizmet içi eğitim kuruluşları yaygın eğitim hizmetlerini değişik eğitim programları ve aktivitelerle yürütmektedir. Türkiye deki yaygın eğitim hizmetlerinin ağırlıklı olarak Milli Eğitim Bakanlığınca karşılandığı, bu kurumu belediyelerin takip ettiği görülmektedir. Mi l l i E ğ i t i m B a k a n l ığ ı Türkiye de yaygın eğitim sağlayan en büyük kuruluş Milli Eğitim Bakanlığı dır. Milli eğitim Bakanlığı bünyesindeki Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ne bağlı kurumlar tarafından yaygın eğitim hizmetleri sürdürülmektedir. Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü Milli Eğitim Bakanlığı Merkez Teşkilat yapısı içerisinde yer alan Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünün temel görevleri; Zorunlu eğitim dışında, eğitim ve öğretimi hayat boyu devam edecek şekilde yaygınlaştırmak amacıyla politikalar oluşturmak, bunları uygulamak, izlemek ve değerlendirmek; Yaygın eğitim ve öğretim ile açık öğretim hizmetlerini yürütmek;

Örgün eğitim sistemine girmemiş, herhangi bir eğitim kademesinden ayrılmış veya bitirmiş vatandaşlara yaygın eğitim yoluyla genel veya meslekî ve teknik öğretim alanlarında eğitim ve öğretim vermek; Yaygın eğitim ve öğretim okul ve kurumlarının eğitim ve öğretim programlarını, ders kitaplarını, eğitim araç-gereçlerini hazırlamak veya hazırlatmak ve Talim ve Terbiye Kuruluna sunmak; Yaygın özel öğretim kurumlarıyla ilgili hizmetleri yürütmek şeklinde belirlenmiştir. Bu Genel Müdürlük çalışmalarını; Halk Eğitim Merkezleri, Mesleki Eğitim Merkezleri, Yaygın Eğitim Enstitüsü, Kız Teknik Öğretim Olgunlaşma Enstitüleri, Pratik Kız sanat Okulları, Turizm eğitim merkezleri ve Açık Öğretim okulları yoluyla yapmaktadır. Halk Eğitim Merkezleri (HEM): Türkiye de örgün eğitim kurumları dışında düzenlenen yaygın eğitim faaliyetleri büyük ölçüde ülke genelindeki HEM lerde yerine getirilmektedir. Bu merkezlerde, her yaş ve eğitim düzeyindekilere yönelik olarak; okuma-yazma kursları, meslek kursları, sosyal kültürel kurslar ve uygulamalar düzenlenmektedir. MEB Yaygın Eğitim Kurumları Yönetmeliği nin 26. Maddesine göre; HEM ler özel ve kamu kurumlarıyla işbirliği içinde de kurslar düzenleyebilir. Ayrıca, Kamu Kurum Kurslar Yönergesi kapsamında, kamu kurumları, belediyeler, vakıflar, dernekler ve meslek kuruluşları MEB denetiminde ücretsiz kurslar düzenleyebilirler. Türkiye de şu anda toplam 969 Halk eğitim merkezi bulunmaktadır. Mesleki Eğitim Merkezleri (MEM): Đlköğretimi bitirip bir üst öğretime gitmeyen veya gidemeyen ya da çeşitli nedenlerle örgün eğitimin dışında kalmış ilköğretim mezunu her yaştaki bireylere çıraklık, kalfalık ve ustalık eğitimi, kısa süreli meslek kurslarının verildiği kurumlardır. Bu kurumlarda yapılan teorik eğitim ile işletmelerde yapılan pratik eğitimin bütünlüğü içerisinde bireyleri bir mesleğe hazırlayan, mesleklerinde gelişmelerine olanak sağlayan ve belge ye götüren eğitimi ile kurslar yoluyla sanayinin ihtiyaç duyduğu nitelikli ara insan gücünü yetiştirme amaçlanmaktadır. Bu kurumlarda verilen eğitimin uygulamalı kısmı 3308 sayılı Mesleki Eğitimi Kanunu nu, Mesleki ve Teknik Eğitim Yönetmeliği,

5362 Sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu na göre kurulmuş meslek kuruluşlarına üye işyerleri, 5174 Sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu'na göre kurulmuş meslekî kuruluşlara üye işyerleri ve işletmelerde yapılmaktadır. Türkiye de şu anda toplam 333 mesleki eğitim merkezi bulunmaktadır. Yaygın Eğitim Enstitüsü: 1979 yılında kurulan Enstitü yaygın eğitim alanında resmi, özel ve gönüllü kuruluşlarla koordinasyon içinde çalışmalar yapan bilimsel bir araştırma kurumudur. Yaygın eğitimle ilgili planlama, program geliştirme ve organizasyon çalışmaları yapan Enstitü yaygın eğitim alanında yayınlar da yapmaktadır. Kız Teknik Öğretim Olgunlaşma Enstitüleri: En az ilköğretim okulu mezunlarının devam ettiği yaygın mesleki ve teknik eğitim programlarının uygulandığı öğretim süresi iki yıl olan kurumlardır. Mesleki ve teknik orta öğretime denk olan programlarının yanı sıra mesleki bilgi ve becerilerini geliştirerek meslek sahibi olmalarına imkan sağlayan, yöresel Türk Giyim ve El Sanatlarını araştıran, geliştiren, değerlendiren ve yaşatılmasını sağlayan döner sermaye ile çalışan kurumlardır. Bu okulların mesleki ve teknik alanlarından bitirme belgesi olan lise mezunlarına bitirdikleri alanda meslek lisesi diploması düzenlendiğinde alanları ile ilgi işyerlerinde çalışabilecekleri gibi, ustalık belgesinin yetki ve sorumluluklarını taşıyan mesleklerinde bağımsız Đşyeri Açma Belgesi de verildiğinden, bağımsız işyeri de açabilirler. Bu koşulları taşıyanlara teknisyen unvanı da verilmektedir. Türkiye de şu anda toplam 15 olgunlaşma enstitüsü bulunmaktadır. Pratik Kız Sanat Okulu: En az ilköğretim okulu mezunu olmak kaydıyla, örgün eğitim kurumlarını tamamlamış, herhangi bir kademesinden ayrılmış veya bu sisteme hiç girmemiş genç kız ve kadınlarımıza değişik süre ve kademelerde düzenlenmiş modüler programlarla meslek eğitimi vermek amacıyla faaliyet gösteren yaygın mesleki ve teknik eğitim kurumlarıdır. Bu okulların mesleki ve teknik alanlarından örgün eğitime denk bitirme alan lise mezunlarına bitirdikleri alanda meslek lisesi diploması düzenlenebildiğinden alanları ile ilgili işyerlerinde çalışabilecekleri gibi, ustalık belgesinin yetki ve sorumluluklarını taşıyan mesleklerinde bağımsız İşyeri Açma Belgesi de verildiğinden, bağımsız

işyeri de açabilirler. Bu koşulları taşıyanlara teknisyen unvanı da verilmektedir. Türkiye de şu anda toplam 10 pratik kız sanat okulu bulunmaktadır. Turizm Eğitim Merkezleri: Turizm sektöründe ihtiyaç duyulan yiyecek içecek ile konaklama ve seyahat alanlarındaki mutfak (aşçı), pastacı, barmen, servis, kat hizmetleri, ön büro vb. alanlarındaki nitelikli insan gücünün yetiştirilmesi için 30 hafta süreli teorik ve uygulamalı Turizm Đşletmelerine Personel Yetiştirme Temel Eğitim Kurs programlarının uygulandığı bir yaygın eğitim kurumudur. Bu program kapsamında öğrenciler ayrıca 4 ay işletmelerde beceri eğitimine gönderilmektedir. Bu merkezlerde, gelecek talepler doğrultusunda belgeye götüren kısa süreli meslek kursları da açılmaktadır. Merkezlerde konaklama ve seyahat hizmetleri ve ön büro alanına kaydolacakların en az lise ve dengi okul mezunu olması ve en az bir yabancı dil bilmesi, diğer alanlara kaydolacakların en az ilköğretim mezunu olmaları koşulu vardır. Türkiye de şu anda toplam 9 turizm eğitim merkezi bulunmaktadır. Açık Öğretim Kurumları Açık İlköğretim Okulu; Daha önce ilkokullardan mezun olan ancak herhangi bir nedenle ortaokula devam edememiş yurt içindeki ve daha sonra da yurt dışındaki vatandaşlara uzaktan eğitim yöntemi ile sekiz yıllık ilköğrenimlerini tamamlama imkânı sağlamak amacıyla kurulmuştur. Çeşitli nedenlerle ilköğretimlerini tamamlayamayan ve zorunlu ilköğretim yaş sınırını aşan yetişkinlere Açık Đlköğretim Okulundan yararlanma hakkı verilir. Tutuklu, hükümlü ve bedensel engelli olduklarını belgelendirenler ile özel eğitim gerektirdiği Özel Eğitim Hizmetleri Kurulundan alınan belge ile belgelendirilenlerde yaş kaydı aranmaz. Açık Öğretim Lisesi, ilköğretimini tamamlayan ancak çeşitli sebeplerle örgün ortaöğretim kurumlarına devam edemeyen; örgün eğitim dışında kalan Açık Öğretim Lisesine geçmek isteyen öğrencilere hizmet vermektedir. Açık Öğretim Lisesinde yas sınırı yoktur. Đlköğretimini tamamlayan herkes Açık Öğretim Lisesine başvurabilir.

Mesleki Açık Öğretim Lisesi, ilköğretimini tamamlayan, ancak orta öğretime devam edemeyenler ile orta öğretimden ayrılanlara farklı alanlarda öğrenim görme fırsatı verip eğitim-öğretim imkânı sağlayarak hizmet vermektedir. Mesleki Açık Öğretim Lisesinde yas sınırı yoktur. Öğrenim süresi sınırsızdır. Mesleki Açık Öğretim Lisesinde endüstri meslek, kız meslek, ticaret meslek ve imam hatip lisesi programları uygulanmaktadır. Mesleki ve Teknik Açık Öğretim Okulu: Bu uygulamanın amacı; ilköğretimini tamamlayan, bir meslek edinmek isteyen veya mesleğinde ilerlemek isteyen bireylere uzaktan öğretim meslek kursları ve sertifika programları açmak, eğitim sonunda sınavlarını yaparak başarılı olanlara belge/sertifika vermektir. Özel yaygın eğitim kurumları: Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezleri: Özel eğitim gerektiren bireylerin konuşma ve dil gelişim güçlüğü, zihinsel, fiziksel, duyusal, görsel, sosyal, duygusal veya davranış problemleri ile temel öz bakım becerilerini, bağımsız yasam becerilerini geliştirmek ve topluma uyumlarını sağlamak amacıyla hizmet veren bu kurumlardır. Öğrenci etüt eğitim merkezi: Öğrencilerin, derslerine çalışmalarına, ödev ve projelerini yapmalarına yardımcı olan, ilgi, istek ve yetenekleri doğrultusunda çeşitli faaliyetlerin yürütüldüğü özel öğretim kurumlarıdır. Çeşitli kurslar: Kişilerin sosyal, kültürel ve meslekî alanlarda bilgi, beceri, yetenek ve deneyimlerini geliştirmek veya isteklerine göre serbest zamanlarını değerlendirmek üzere faaliyet gösteren özel öğretim kurumlarındır. Özel yaygın öğretim kurumları: Eğitim ve uygulama okulu, iş eğitim merkezi, bilim ve sanat merkezi. Özel Dershaneler: Kısa süreli mesleki kurslar sunan kurumlardır. Özel mesleki ve teknik kurslar, öğrenci ve yetişkinlere, belli alanlarda beceri ve meslek kazandıran

kurslardır. (Yabancı dil, bilgisayar, müzik, bale, mankenlik, hosteslik, satranç, muhasebecilik, pilot yetiştirme, fotoğrafçılık, yetiştirme ve benzeri konularda). Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu: 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu nun 123 üncü maddesi ile 5580 sayılı Kanun a dayanılarak hazırlanan yönetmelik kapsamında sürücü eğitimi vermek. Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ne bağlı bu kurumlar aracılığı ile yaklaşık 40.000 yerleşim biriminde 61 alan altındaki 1.860 programda beceri geliştirme, meslek edindirme ve okuma-yazma kursları şeklinde kurslar düzenlenmektedir..

İ Ş KU R Günümüzde modern iş kurumları, ekonomik, teknolojik ve sosyal yapıdaki hızlı gelişmeler karşısında, işe yerleştirme yanında, bireylerin mesleki nitelik kazanmalarını sağlayıcı programlar da üstlenmektedirler. Bu iş bir bakıma işgücü piyasasının işleyişini iyileştirme çabasını da ifade etmektedir. Nitekim iş kurumlarının; iş arayanları kaydetmek, doğru eşleme yaparak işe yerleştirmek, mesleki alanda ve meslek seçiminde yol göstericilik ve danışmanlık yapmak, iş arayanların eğitimi ya da yeniden eğitimiyle işgücü piyasasında aranan niteliklere sahip olmalarına yardımcı olmak fonksiyonları da bulunmaktadır. İŞKUR, devlet kuruluşları arasında yaygın eğitim etkinliklerinin işgücü piyasası politikaları ile uyumlulaştırılmasından sorumludur. İŞKUR görevlerini özel kuruluşlarla ve kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği içinde yerine getirmektedir. 25/06/2003 tarihli Resmi Gazete de yayınlanan 4904 nolu Türkiye İş Kurumu Kanununun Kurumun görevlerini belirten bölümünde ĐŞKUR un görevleri arasında; İş ve meslek analizleri yapmak, yaptırmak, iş ve meslek danışmanlığı hizmetleri vermek, verdirmek, işgücünün istihdam edilebilirliğini artırmaya yönelik işgücü yetiştirme, mesleki eğitim ve işgücü uyum programları geliştirmek ve uygulamak, istihdamdaki işgücüne eğitim seminerleri düzenlemek bulunmaktadır. ĐŞKUR, bu çerçevede, işgücü yetiştirme kursları, kadın işgücü yetiştirme faaliyetleri, hükümlülere ve özürlülere yönelik meslek edindirme kursları, istihdam garantili işgücü yetiştirme kursları, mesleki rehabilitasyon hizmetleri ve sanayide eğitim seminerleri adı altında değişik mesleki eğitim etkinliklerinde bulunmaktadır. İŞKUR tarafından; 2014 yılı Ocak-Eylül ayları arasında 20.772 aktif iş gücü programı düzenlenmiş olup, bu programlara 64.873 erkek, 72.743 kadın olmak üzere toplam 137.616 kişi katılmıştır. 2013 yılı ocak ve Mayıs ayları arasında gerçekleştirilen istihdam garantili kurslara 43016, çalışanların mesleki eğitimine yönelik kurslara 2043, eski hükümlülere yönelik kurslara 73, halen hükümlü bulunanlara yönelik kurslara 1333, özürlülere yönelik kurslara 3356 kursiyer katılmıştır. Bunun yanı sıra farklı gruplara yönelik düzenlenen kurslara katılan toplam kursiyer sayısı ise 141707 dir. 2012 yılında farklı branşlarda açılan toplam 27.351 kursa 276.901 i erkek 187.744 ü kadın olmak üzere toplam 464.645 kursiyer katılmıştır(http://www.iskur.gov.tr/kurumsalbilgi/istatistikler.aspx#dltop).

KO SG EB Ekonomide ve istihdamda önemli bir paya sahip olan küçük ve orta ölçekli sanayi isletmelerinin etkinliğini artırmak, rekabet güçlerini yükseltmek ve sanayide entegrasyonu geliştirmek amacıyla, 1990 yılında kurulan KOSGEB in faaliyetleri arasında; Tek Adımda Bilgilendirme ve Yönlendirme, İşletmeler arası Geliştirme ve Destek Programları Uygulama Bilgi Temini ve Yayımı, Eğitim ihtiyaçları Tespit ve Program Hedeflerine Uyumlu Eğitim Programları başlıkları altında sunulan, işletmelere yönelik hizmet içi eğitim faaliyetleri önemli bir yer tutmaktadır. Eğitim hizmetlerinin yürütülebilmesi amacıyla, birçok ilde eğitim merkezleri kurulmuştur. Eğitim merkezi bulunan illerin dışındaki il ve ilçelerdeki eğitim hizmetleri sanayicinin ayağına götürülmektedir. KOSGEB bu amaçla sınıf ya da laboratuar temelinde kurslarla birlikte teknik, idari, mali ve yönetsel konularda iş başında eğitim vermektedir. Hedefi, işlerini kurmak üzere olan ya da halen kurmuş bulunan kişilerdir. Kuruluşun teknoloji geliştirme merkezleri, katma değeri yüksek ve teknoloji yönelimli KOBĐ leri destekleyip teşvik etmektedir. KOSGEB altı ana konuda eğitim vermektedir. Bu konular; - Ekonomi, işletme, maliye, iletişim, - Girişimcilik, uluslararası ilişkiler, - İleri düzey mesleki yabancı dil eğitimi, bilgisayar ve otomasyon, - Endüstri, elektrik/elektronik, makine, metalürji ve malzeme seçimi, kimya, gıda, tekstil, çevre, orman endüstrisi, - Kalite güvence sistemleri, - Uluslararası teknik mevzuat uygulamalarıdır. KOSGEB tarafından 2010 yılından itibaren düzenlenen 349 girişimcilik kursunda 10385 kursiyere girişimcilik eğitim verilirken 2011 yılında düzenlenen 1454 kursa 45.633 kursiyer katılmıştır. 2012 yılında ise düzenlenen kurs sayısı 1822 ye katılımcı sayısı ise 57.192 kişiye ulaşmıştır. 2013 yılında 79.977 kişi uygulamalı girişimcilik eğitimlerine katılım sağlamıştır. Bu katılımcıların 36.690 kişisi kadın, 43.287 kişisi erkektir. Ayrıca 81 ilde çeşitli kurum ve kuruluşlarla yapılan işbirliği ile 3.041 uygulamalı girişimcilik eğitimi kursu açılmıştır. Son dört yılda KOSGEB tarafından düzenlenen toplam kurs sayısı 6666 olurken bu kurslara katılan kursiyer sayısı ise 193.177 kişi olmuştur.

Me s l e k i E ğ it i m V e K ü ç ük S a n a y i i D e s t e k le me V a k f ı ( ME KS A ) Kamu yararına hizmet vermek üzere, Almanya kaynaklı kalkınma yardımı fonlarından sağladıkları para ve eğitim donanımı ile üç gerçek kişi tarafından 12.04.1985 tarihinde kurulmuş olan MEKSA Vakfı; MEB Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü, TESK, TOBB, ASO, TÜRK-İŞ, TİSK, İŞKUR ve benzeri birçok kurulusun üye olduğu küçük ve orta ölçekli işletmelerin insan kaynaklarını geliştirmelerine destek sağlayan bir vakıftır (Bilir, 2004). MEKSA vakfı, faaliyetlerini meslek eğitimi, istihdam ve girişimciliği tevsik üçgeni içinde yürütmektedir. Meslek eğitimi alanında halen Türkiye nin 13 ilinde 22 eğitim merkezinde çırak, kalfa, usta, kadın ve erkek girişimciye uygulamalı meslek eğitimi verilmek suretiyle, bunlar, meslek sahibi olmaya, meslekte ilerlemeye, istihdama ve girişimciliğe yönlendirilmektedir. Ayrıca, işyerini kurmak isteyen, yatırım ve işletme sermayesini kısmen banka kredileri ile karşılamak isteyen küçük girişimcilerin teminat bulmakta karsılaştıkları sorunları çözmekte yardımcı olmak üzere MEKSA nın kurucu ortaklarından olduğu Kredi Garanti Fonu Đşletme ve Araştırma A.Ş. bu girişimcilere kefalet vermek suretiyle destek olmaktadır. MEKSA nın eğitim Merkezleri 3308 sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu kapsamında hizmet vermektedir. Bu merkezler 1997 yılına kadar 5 yıl, daha sonra 8 yıl süreli olan zorunlu temel eğitimi tamamlayan herkese, daha yüksek basamakta bir eğitim programını bitirenlere veya bitirmeden ayrılanlara açıktır. MEKSA kursları ilke olarak parasızdır. Hatta çıraklık sözleşmesi ile çalışıp MEKSA da eğitime gelenler ayrıca yasal ücret ve sigortadan faydalanmaktadırlar. ĐŞKUR un belli programları çerçevesinde eğitim görenlere bir cep harçlığı da verilmektedir. Đstisnai olarak Gaziantep teki Dış Ticaret Eğitim Programındaki durumu müsait olan kursiyerlerden katkı payı alınmaktadır. Türkiye ekonomisi % 98 oranında küçük işletmelerden oluşmaktadır. Küçük işletmeler pratik çıraklık eğitimi vermede hem donanım hem de eğitici personel olarak yetersiz kalmaktadırlar. Đşte bu eksikliğin giderilmesine yönelik olarak MEKSA Türkiye genelinde kurmuş olduğu işletmeler