RESİMDE NE GÖRMEKTESİNİZ? www.ankaraisguvenligi.com
NEDEN RİSK DEĞERLENDİRMESİ? Çalışma ortamı gözle görünen veya görünmeyen tehlikelerle doludur.
NEDEN RİSK DEĞERLENDİRMESİ? www.ankaraisguvenligi.com Bu tehlikelerden kaynaklanan riskler; Acil kontrol altına alınması gereken yüksek risk midir??
NEDEN RİSK DEĞERLENDİRMESİ? www.ankaraisguvenligi.com Yoksa, alınan bir takım önleyici koruyucu tedbirler ile sadece kontrol önlemlerini gözden geçirmem gereken düşük risk midir?
TEHLİKELERDEN KAYNAKLANAN RİSKLERİ TAHMİN ETMEK ve KABUL EDİLEMEZ OLANLARI ORTADAN KALDIRMAK İÇİN www.ankaraisguvenligi.com RİSK DEĞERLENDİRMESİ
NEDEN RİSK DEĞERLENDİRMESİ? AHLAKİ NEDENLER EKONOMİK NEDENLER KANUNİ NEDENLER
P R A G NEDEN RİSK DEĞERLENDİRMESİ? Ahlaki Nedenler & O S H A
NEDEN RİSK DEĞERLENDİRMESİ? Ekonomik Nedenler; İş kazası ve meslek hastalığı sonucu meydana gelen toplam maliyeti buz dağına benzetirsek, asıl maliyetin suyun üstünde kalan kısımda değil suyun altında kalan kısımda olduğunu görürüz. İşte bu maliyetler olmadan önleyici faaliyet başlatabilmenin bilimsel yolu, Risk Değerlendirmesidir.
NEDEN RİSK DEĞERLENDİRMESİ? YASAL NEDENLER: AB de: 89/391 EEC Sayılı Çerçeve Direktif, Ülkemizde: İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği (09.12.2003 tarih ve 25311 Sayılı R.G.) (Danıştay 10. Dairesinin 15.06.06 tarih ve 2006/3007 sayılı kararı ile iptal) www.ankaraisguvenligi.com 10
YASAL NEDENLER: (30.06.2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazete (29.12.2012 tarih ve 28512 sayılı R.G.)
İŞVERENİN GENEL YÜKÜMLÜLÜĞÜ MADDE 4 (1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede; a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar. b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar. c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır. ç) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır. d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır.
(2) İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz. (3) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez. (4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.
Risklerden korunma ilkeleri MADDE 5 (1) İşverenin yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde aşağıdaki ilkeler göz önünde bulundurulur: a) Risklerden kaçınmak. b) Kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmek. c) Risklerle kaynağında mücadele etmek. ç) İşin kişilere uygun hale getirilmesi için işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı, çalışma şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen göstermek, özellikle tekdüze çalışma ve üretim temposunun sağlık ve güvenliğe olumsuz etkilerini önlemek, önlenemiyor ise en aza indirmek.
Risklerden korunma ilkeleri d) Teknik gelişmelere uyum sağlamak. e) Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek. f) Teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmek. g) Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik vermek. ğ) Çalışanlara uygun talimatlar vermek.
Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve araştırma MADDE 10 (1) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. Risk değerlendirmesi yapılırken aşağıdaki hususlar dikkate alınır: a)belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu. b) Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve müstahzarların seçimi. c) İşyerinin tertip ve düzeni. ç) Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu. www.ankaraisguvenligi.com 17
Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve araştırma www.ankaraisguvenligi.com (2) İşveren, yapılacak risk değerlendirmesi sonucu alınacak iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri ile kullanılması gereken koruyucu donanım veya ekipmanı belirler. (3) İşyerinde uygulanacak iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri, çalışma şekilleri ve üretim yöntemleri; çalışanların sağlık ve güvenlik yönünden korunma düzeyini yükseltecek ve işyerinin idari yapılanmasının her kademesinde uygulanabilir nitelikte olmalıdır. (4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma ortamına ve çalışanların bu ortamda maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlar.
29 Aralık 2012 tarih ve 28512 Sayılı R.G. www.ankaraisguvenligi.com
MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönünden yapılacak risk değerlendirmesinin usul ve esaslarını düzenlemektir. Kapsam MADDE 2 (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamındaki işyerlerini kapsar.
İşveren yükümlülüğü MADDE 5 (1) İşveren; çalışma ortamının ve çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlama, sürdürme ve geliştirme amacı ile iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır. (2) Risk değerlendirmesinin gerçekleştirilmiş olması; işverenin, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. (3) İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişilere risk değerlendirmesi ile ilgili ihtiyaç duydukları her türlü bilgi ve belgeyi temin eder.
Risk değerlendirmesi ekibi Madde:6- (1) Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Risk değerlendirmesi ekibi aşağıdakilerden oluşur. a) İşveren veya işveren vekili. b) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri. c) İşyerindeki çalışan temsilcileri. ç) İşyerindeki destek elemanları. d) İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar.
(2) İşveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere işyeri dışındaki kişi ve kuruluşlardan hizmet alabilir. (3) Risk değerlendirmesi çalışmalarının koordinasyonu işveren veya işveren tarafından ekip içinden görevlendirilen bir kişi tarafından da sağlanabilir. (4) İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişilerin görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar, görevlerini yürütmeleri sebebiyle hak ve yetkilerini kısıtlayamaz. (5) Risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişiler işveren tarafından sağlanan bilgi ve belgeleri korur ve gizli tutar. www.ankaraisguvenligi.com
Risk değerlendirmesi MADDE 7 (1) Risk değerlendirmesi; tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere tehlikeleri tanımlama, riskleri belirleme ve analiz etme, risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması, dokümantasyon, yapılan çalışmaların güncellenmesi ve gerektiğinde yenileme aşamaları izlenerek gerçekleştirilir.. (2) Çalışanların risk değerlendirmesi çalışması yapılırken ihtiyaç duyulan her aşamada sürece katılarak görüşlerinin alınması sağlanır.
RİSK DEĞERLENDİRMESİNİN TEMEL FORMÜLÜ RİSK; Bir tehlikeden kaynaklanan olayın meydana gelme ihtimali ile bu olayın meydana gelmesi halinde sebep olacağı etkinin şiddet arasındaki bağlantıdır. RİSK = OLASILIK X ŞİDDET
RİSK DEĞERLENDİRMESİNİN AMACI www.ankaraisguvenligi.com Tehlikelerin belirlenmesi, Her bir tehlikeden kaynaklanan olayın ortaya çıkma olasılığıyla, olası sonuçların şiddet derecesinin değerlendirilmesi, Mevcut kontrollerin etkinliğinin gözden geçirilmesi, Acil önlem gerektiren yüksek risklerle, Orta vadede önlem alınması gereken risklerin belirlenmesi Bu risklerin kabul edilebilir seviyelere indirilmesi için alınacak önlemlerin belirlenerek uygulanması ve izlenmesidir.
Tehlikelerin tanımlanması MADDE 8 (1) Tehlikeler tanımlanırken çalışma ortamı, çalışanlar ve işyerine ilişkin ilgisine göre asgari olarak aşağıda belirtilen bilgiler toplanır. a) İşyeri bina ve eklentileri. b) İşyerinde yürütülen faaliyetler ile iş ve işlemler. c) Üretim süreç ve teknikleri. ç) İş ekipmanları. d) Kullanılan maddeler. e) Artık ve atıklarla ilgili işlemler. f) Organizasyon ve hiyerarşik yapı, görev, yetki ve sorumluluklar. g) Çalışanların tecrübe ve düşünceleri.
Tehlikelerin tanımlanması ğ) İşe başlamadan önce ilgili mevzuat gereği alınacak çalışma izin belgeleri. h) Çalışanların eğitim, yaş, cinsiyet ve benzeri özellikleri ile sağlık gözetimi kayıtları. ı) Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu. i) İşyerinin teftiş sonuçları. j) Meslek hastalığı kayıtları. k) İş kazası kayıtları. l) İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan olaylara ilişkin kayıtlar.
Tehlikelerin tanımlanması m) Ramak kala olay kayıtları. n) Malzeme güvenlik bilgi formları. o) Ortam ve kişisel maruziyet düzeyi ölçüm sonuçları. ö) Varsa daha önce yapılmış risk değerlendirmesi çalışmaları. p) Acil durum planları. r) Sağlık ve güvenlik planı ve patlamadan korunma dokümanı gibi belirli işyerlerinde hazırlanması gereken dokümanlar.
(2) Tehlikelere ilişkin bilgiler toplanırken aynı üretim, yöntem ve teknikleri ile üretim yapan benzer işyerlerinde meydana gelen iş kazaları ve ortaya çıkan meslek hastalıkları da değerlendirilebilir. (3) Toplanan bilgiler ışığında; iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuatta yer alan hükümler de dikkate alınarak, çalışma ortamında bulunan fiziksel, kimyasal, biyolojik, psikososyal, ergonomik ve benzeri tehlike kaynaklarından oluşan veya bunların etkileşimi sonucu ortaya çıkabilecek tehlikeler belirlenir ve kayda alınır. Bu belirleme yapılırken aşağıdaki hususlar, bu hususlardan etkilenecekler ve ne şekilde etkilenebilecekleri göz önünde bulundurulur. www.ankaraisguvenligi.com
a) İşletmenin yeri nedeniyle ortaya çıkabilecek tehlikeler. b) Seçilen alanda, işyeri bina ve eklentilerinin plana uygun yerleştirilmemesi veya planda olmayan ilavelerin yapılmasından kaynaklanabilecek tehlikeler. c) İşyeri bina ve eklentilerinin yapı ve yapım tarzı ile seçilen yapı malzemelerinden kaynaklanabilecek tehlikeler. ç) Bakım ve onarım işleri de dahil işyerinde yürütülecek her türlü faaliyet esnasında çalışma usulleri, vardiya düzeni, ekip çalışması, organizasyon, nezaret sistemi, hiyerarşik düzen, ziyaretçi veya işyeri çalışanı olmayan diğer kişiler gibi faktörlerden kaynaklanabilecek tehlikeler.
d) İşin yürütümü, üretim teknikleri, kullanılan maddeler, makine ve ekipman, araç ve gereçler ile bunların çalışanların fiziksel özelliklerine uygun tasarlanmaması veya kullanılmamasından kaynaklanabilecek tehlikeler. e) Kuvvetli akım, aydınlatma, paratoner, topraklama gibi elektrik tesisatının bileşenleri ile ısıtma, havalandırma, atmosferik ve çevresel şartlardan korunma, drenaj, arıtma, yangın önleme ve mücadele ekipmanı ile benzeri yardımcı tesisat ve donanımlardan kaynaklanabilecek tehlikeler.
f) İşyerinde yanma, parlama veya patlama ihtimali olan maddelerin işlenmesi, kullanılması, taşınması, depolanması ya da imha edilmesinden kaynaklanabilecek tehlikeler. g) Çalışma ortamına ilişkin hijyen koşulları ile çalışanların kişisel hijyen alışkanlıklarından kaynaklanabilecek tehlikeler. ğ) Çalışanın, işyeri içerisindeki ulaşım yollarının kullanımından kaynaklanabilecek tehlikeler. h) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yeterli eğitim almaması, bilgilendirilmemesi, çalışanlara uygun talimat verilmemesi veya çalışma izni prosedürü gereken durumlarda bu izin olmaksızın çalışılmasından kaynaklanabilecek tehlikeler. www.ankaraisguvenligi.com
(4) Çalışma ortamında bulunan fiziksel, kimyasal, biyolojik, psikososyal, ergonomik ve benzeri tehlike kaynaklarının neden olduğu tehlikeler ile ilgili işyerinde daha önce kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırma çalışması yapılmamış ise risk değerlendirmesi çalışmalarında kullanılmak üzere; bu tehlikelerin, nitelik ve niceliklerini ve çalışanların bunlara maruziyet seviyelerini belirlemek amacıyla gerekli bütün kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmalar yapılır. www.ankaraisguvenligi.com
RİSK DEĞERLENDİRMESİ BEŞ temel adımdan oluşur www.ankaraisguvenligi.com 1.ADIM TEHLİKELERİ TESPİT ET Tanımladığınız tehlikelerle ilgili olarak herhangi bir mevzuat, standart, rehber veya madde güvenlik bilgi formu var mı? Bu konuda e elinizdeki kaynakları takip edin 5.ADIM İZLE VE TEKRAR ET 2.ADIM RİSKLERİ BELİRLE Ve DERECELENDİR 4.ADIM KONTROL TEDBİRLERİNİ TAMAMLA 3.ADIM KONTROL TEDBİRLERİNE KARAR VER
RİSK YÖNETİMİNİN UNSURLARI *Politika *Planlama *Organizasyon *Uygulama *İzleme -kontrol *Gözden geçirme
1. ADIM TEHLİKELERİN TESPİT EDİLMESİ www.ankaraisguvenligi.com a-geçmiş kayıtları inceleyerek b-mevcut durumu inceleyerek c-mevzuat ve literatürü inceleyerek Toplam = İşyeri Tehlikeleri
a. Geçmiş Kayıtların İncelenmesi Ortam ölçüm raporlarının incelenmesi, İş kazası ve ramak kaldı raporlarının incelenmesi, İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekiminin raporlarının incelenmesi, İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu aylık toplantı tutanaklarının incelenmesi, İşyeri Sağlık ve güvenlik Birimi ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu yıllık değerlendirme raporlarının incelenmesi, Kamu ve özel denetim elemanları raporlarının incelenmesi, Teknik periyodik kontrol raporlarının incelenmesi, Benzeri diğer işyerlerinden elde edilen veriler,
b.mevcut durumun incelenmesi Kimyasal, fiziksel ve biyolojik etkenlerin listesi İş ekipmanlarının incelenmesi, Çalışma çevresinin incelenmesi, Ergonomik şartların incelenmesi İş aktivitelerinin gözden geçirilmesi İmalatçı verilerinin değerlendirilmesi Organizasyonun incelenmesi
Şu üç soru tehlikeleri tanımlamamıza olanak tanır; 1. Tehlike Kaynakları nelerdir? 1. Bu tehlikeden kim yada ne zarar görebilir? 2. Zarar nasıl ortaya çıkabilir? RİSK Tehlike Kaynağı Tehlike Tehlike RİSK Tehlike
TİTREŞİM MEKANİK TEHLİKELER BUHARLAR İYONİZAN RADYASYON KİMYEVİ MADDELER ISI ETKİLERİ MAKİNALARDAN KAYNAKLANAN TEHLİKELER GAZLAR LAZER VE NON İYONİZAN IŞINLAR BASINÇLI AKIŞKANLAR DİĞERLERİ ELEKTRİK TEHLİKELERİ GÜRÜLTÜ
c. Mevzuatın İncelenmesi İSG mevzuatının incelenmesi, İlgili diğer mevzuatların incelenmesi, Standartların incelenmesi, (Harmonize diğer) İLO normlarının incelenmesi, Literatür taraması, İmalatçı verilerinin değerlendirilmesi, Uzman yorumlarından yararlanılması,
TEHLİKELERİN GRUPLANDIRILMASI 1. Mevzuat esaslı gruplama, 2. Proses esaslı gruplama, 3. Yerleşim esaslı gruplama, 4. Bilimsel esaslı gruplama, 5. Karma gruplama,
1.Mevzuat Esaslı Tehlike Gruplandırma 1) İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetmeliği (İPTAL EDİLDİ) 2) Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik. 3) İşyeri Bina Ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık Ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik 4) Yapı İşlerinde Sağlık Ve Güvenlik Yönetmeliği 5) İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği 6) Asbestle Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik 7) Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmelikleri: 8) Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği 9) Gürültü Yönetmeliği 10)Titreşim Yönetmeliği 11)Güvenlik Ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği 12)Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik 13)Yeraltı Ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği 14)Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği 15)Kişisel koruyucu donanım yönetmeliği 16)Kişisel koruyucu donanımların kullanılması hakkında yönetmelik
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmelikleri: 17) Kanserojen ve mutajen maddeler hakkında yönetmelik 18) Biyolojik etkenlere maruziyet risklerinin önlenmesi hakkında yönetmelik 19) Geçici veya belirli süreli işlerde iş sağlığı ve güvenliği hakkında yönetmelik, 20) Balıkçı Gemilerinde Yapılan Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik 21) Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmelikleri: 22- İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği, 23- İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik, 24- İşyeri Hekimlerinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında yönetmelik, 25- Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik.
2. Proses Esaslı Gruplama İşyerinde bir yönetim sistemi TS EN ISO 9001 KYS, TS EN ISO 14001 ÇYS, TS 18001 İSGYS, kurulmuş ve Proseslerin belirlenmiş olması halinde bu yaklaşım uygulanabilir.
Dökümhane İmalat www.ankaraisguvenligi.com 3.Yerleşim Esaslı Gruplama İdari Binalar Kazan Dairesi jeneratör. Montaj Sosyal Tesisler Mutfak Yemekhane Soyunma Mahalli
4. BİLİMSEL ESASLI YAKLAŞIM www.ankaraisguvenligi.com TEHLİKELER MEKANİK TEHLİKELER FİZİKSEL TEHLİKELER KİMYASAL TEHLİKELER BİYOLOJİK TEHLİKELER ELEKTRİK TEHLİKELERİ İDARİ TEHLİKELER İNSAN HATALARI ORGANİZASYONEL TEHLİKELER ÇEVRESEL TEHLİKELER
5- KARMA GRUPLAMA En çok kullanılan yöntemdir. İşyerinin girişinden başlayarak yerleşim ve iş akışına göre sıra ile başlanıp, gerekirse her bir bölüm içerisinde bilimsel esaslı gruplandırma veya mevzuat esaslı gruplandırmaların iç içe yapıldığı gruplandırmadır.
2. ADIM: RİSKLERİ BELİRLE ve DERECELENDİR www.ankaraisguvenligi.com MAKİNA TEHLİKELERİ MEKANİK TEHLİKELER RISKLER KIRILMA EZİLME ŞOK BATMA
Risklerin belirlenmesi ve analizi MADDE 9 (1) Tespit edilmiş olan tehlikelerin her biri ayrı ayrı dikkate alınarak bu tehlikelerden kaynaklanabilecek risklerin hangi sıklıkta oluşabileceği ile bu risklerden kimlerin, nelerin, ne şekilde ve hangi şiddette zarar görebileceği belirlenir. Bu belirleme yapılırken mevcut kontrol tedbirlerinin etkisi de göz önünde bulundurulur. (2) Toplanan bilgi ve veriler ışığında belirlenen riskler; işletmenin faaliyetine ilişkin özellikleri, işyerindeki tehlike veya risklerin nitelikleri ve işyerinin kısıtları gibi faktörler ya da ulusal veya uluslararası standartlar esas alınarak seçilen yöntemlerden biri veya birkaçı bir arada kullanılarak analiz edilir. (İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği)
(3) İşyerinde birbirinden farklı işlerin yürütüldüğü bölümlerin bulunması halinde birinci ve ikinci fıkralardaki hususlar her bir bölüm için tekrarlanır. (4) Analizin ayrı ayrı bölümler için yapılması halinde bölümlerin etkileşimleri de dikkate alınarak bir bütün olarak ele alınıp sonuçlandırılır. (5) Analiz edilen riskler, kontrol tedbirlerine karar verilmek üzere etkilerinin büyüklüğüne ve önemlerine göre en yüksek risk seviyesine sahip olandan başlanarak sıralanır ve yazılı hale getirilir.
2. ADIM: RİSKLERİ BELİRLE ve DERECELENDİR www.ankaraisguvenligi.com Risk = O x Ş O: Olabilirlik Ş: Şiddet
2. ADIM: RİSKLERİ BELİRLE ve DERECELENDİR Aşağıdaki faktörler bir kaza ya da olayın meydana gelme ihtimalini etkileyebilir; Riske maruz kalan kişiler, Riske maruz kalmanın tipi, sıklığı ve süresi, Riske maruz kalma ile tesirleri arasındaki ilişki, İnsan faktörleri, Güvenlik fonksiyonlarının güvenilirliği, Güvenlik tedbirlerinin işlemez hale getirilme veya yanıltılma imkanları, Güvenlik tedbirlerinin idame ettirilebilme kabiliyeti
2. ADIM: RİSKLERİ BELİRLE ve DERECELENDİR SONUÇLARA KARAR VERİLMESİ Muhtemel bir olayın meydana gelme olasılığının derecelendirilmesi için aşağıdaki skala kullanılabilir. DERECELENDİRME OLASILIK ----------------------------- ---------------------------- Yılda bir : (1) ÇOK KÜÇÜK OLASILIK 3 Ayda bir : (2) KÜÇÜK OLASILIK Ayda bir : (3) ORTA DERECELİ OLASILIK Haftada bir : (4) YÜKSEK OLASILIK Her Gün : (5) ÇOK YÜKSEK OLASILIK
2. ADIM: RİSKLERİ BELİRLE ve DERECELENDİR SONUÇLARA KARAR VERİLMESİ Muhtemel bir olay sonrası beklenen zararın derecelendirilmesi için aşağıdaki skala kullanılabilir. DERECELENDİRME ŞİDDET ---------------------------------------------------- -------------------- İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektiren İş günü kaybı yok, ilk yardım gerektiren Hafif yaralanma, tedavi gerekir(3 ay rapor) Ölüm, Uzuv kaybı, meslek hastalığı Birden çok ölüm veya sürekli iş göremezlik (1) ÇOK HAFİF (2) HAFİF (3) ORTA (4) CİDDİ (5) ÇOK CİDDİ
RİSK MATRİSİ İ H T İ M A L 5 Çok yüksek 4 yüksek 3 Orta 2 Düşük 1 Çok Düşük 5 10 15 20 25 4 8 12 16 20 3 6 9 12 15 2 4 6 8 10 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 Çok Hafif Hafif ORTA Ciddi Çok Ciddi ŞİDDET www.ankaraisguvenligi.com
3. ADIM KONTROL TEDBİRLERİNE KARAR VER Bu adımda risklerin kabul edilebilir düzeye indirilmesi için gerekli kontrol tedbirlerine karar verilir. 1.Önleyici Tedbirler: İhtimali azaltıcı tedbirler 2. Koruyucu Tedbirler: Şiddeti azaltıcı tedbirler
Risk kontrol adımları MADDE 10 (1) Risklerin kontrolünde şu adımlar uygulanır. a) Planlama: Analiz edilerek etkilerinin büyüklüğüne ve önemine göre sıralı hale getirilen risklerin kontrolü amacıyla bir planlama yapılır. b) Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması: Riskin tamamen bertaraf edilmesi, bu mümkün değil ise riskin kabul edilebilir seviyeye indirilmesi için aşağıdaki adımlar uygulanır.
1) Tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması. 2) Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla değiştirilmesi. 3) Riskler ile kaynağında mücadele edilmesi. c) Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması: Kararlaştırılan tedbirlerin iş ve işlem basamakları, işlemi yapacak kişi ya da işyeri bölümü, sorumlu kişi ya da işyeri bölümü, başlama ve bitiş tarihi ile benzeri bilgileri içeren planlar hazırlanır. Bu planlar işverence uygulamaya konulur. ç) Uygulamaların izlenmesi: Hazırlanan planların uygulama adımları düzenli olarak izlenir, denetlenir ve aksayan yönler tespit edilerek gerekli düzeltici ve önleyici işlemler tamamlanır.
(2) Risk kontrol adımları uygulanırken toplu korunma önlemlerine, kişisel korunma önlemlerine göre öncelik verilmesi ve uygulanacak önlemlerin yeni risklere neden olmaması sağlanır. (3) Belirlenen risk için kontrol tedbirlerinin hayata geçirilmesinden sonra yeniden risk seviyesi tespiti yapılır. Yeni seviye, kabul edilebilir risk seviyesinin üzerinde ise bu maddedeki adımlar tekrarlanır.
RAMAK KALA- KAZA PRAMİDİ ve RİSK DEĞERLENDİRMESİ Ağır yaralanma - ölüm 1 Hafif yaralanma 29 Yaralanmasız 300 TOPLAM 330 Hasarsız kazaların da mutlaka incelenmesi gerekir.
Risk kontrol önlemlerinin hiyerarşik düzeni 1-Tehlikelerin ortadan kaldırılması, (Riskleri kaynağında yok etmeye çalışmak) 2-Tehlikeli olanı daha az tehlikeli olanla değiştirmek, (İkame) 3-Mühendislik önlemlerini uygulamak; Otomasyon, Tecrit,(ayırma) Uzaklaştırma, Havalandırma, Ergonomik yaklaşımlardan yararlanma.
Risk kontrol önlemlerinin hiyerarşik düzeni 4-İdari önlemler. Çalışma süreleri, Bilgilendirme ve Eğitim, İşyeri düzeni, Planlı bakım-onarım, Mental riskler, monotonluk, iletişim, Güvenlik ve sağlık işaretleri, Denetim-Disiplin, 5-Kişisel koruyucu donanımlar; Temin-Kullandırma
4. ADIM KONTROL TEDBİRLERİNİ TAMAMLA www.ankaraisguvenligi.com Bu adımda seçilen kontrol tedbirleri işyerinde uygulanarak tamamlanır Kontrol tedbirlerinin tamamlanması şu hususları içerir; Çalışma yöntemlerinin geliştirilmesi İletişim Eğitim ve öğretimin sağlanması Denetim Bakım
5. ADIM İZLE VE TEKRAR ET www.ankaraisguvenligi.com Son adım tedbirlerin etkinliğinin izlenmesi ve tekrar edilerek gözden geçirilmesidir Bu adımda en azından şu sorular cevaplandırılmalıdır. Seçilen kontrol tedbirleri planlandığı gibi tamamlanmış mı Seçilen kontrol tedbirleri yerinde tedbirler mi? Bu kontrol tedbirleri doğru bir şekilde uygulanmış mı? Seçilen yöntem çalışıyor mu? Kontrol tedbirleri yeni ve ilave riskler çıkarmış mı? Değerlendirilen risklere maruziyet ortadan kaldırılmış veya yeterince azaltılmış mı?
Dokümantasyon MADDE 11 (1) Risk değerlendirmesi asgarî aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde dokümante edilir. a) İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı. b) Gerçekleştiren kişilerin isim ve unvanları ile bunlardan iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi olanların Bakanlıkça verilmiş belge bilgileri. c) Gerçekleştirildiği tarih ve geçerlilik tarihi. ç) Risk değerlendirmesi işyerindeki farklı bölümler için ayrı ayrı yapılmışsa her birinin adı.
d) Belirlenen tehlike kaynakları ile tehlikeler. e) Tespit edilen riskler. f) Risk analizinde kullanılan yöntem veya yöntemler. g) Tespit edilen risklerin önem ve öncelik sırasını da içeren analiz sonuçları. ğ) Düzeltici ve önleyici kontrol tedbirleri, gerçekleştirilme tarihleri ve sonrasında tespit edilen risk seviyesi. (2) Risk değerlendirmesi dokümanının sayfaları numaralandırılarak; gerçekleştiren kişiler tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve işyerinde saklanır. (3) Risk değerlendirmesi dokümanı elektronik ve benzeri ortamlarda hazırlanıp arşivlenebilir.
Risk değerlendirmesinin yenilenmesi MADDE 12 (1) Yapılmış olan risk değerlendirmesi; Çok tehlikeli işyerlerinde en geç iki yılda bir, Tehlikeli işyerlerinde en geç dört yılda bir, Az tehlikeli işyerlerinde en geç altı yılda bir, yenilenir. (2) Aşağıda belirtilen durumlarda ortaya çıkabilecek yeni risklerin, işyerinin tamamını veya bir bölümünü etkiliyor olması göz önünde bulundurularak risk değerlendirmesi tamamen veya kısmen yenilenir.
a) İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması. b) İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda değişiklikler meydana gelmesi. c) Üretim yönteminde değişiklikler olması. ç) İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi. d) Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir mevzuat değişikliği olması. e) Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi. f) İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması.
Birden fazla işveren olması durumunda risk değerlendirmesi çalışmaları MADDE 14 (1) Aynı çalışma alanını birden fazla işverenin paylaşması durumunda, yürütülen işler için diğer işverenlerin yürüttüğü işler de göz önünde bulundurularak ayrı ayrı risk değerlendirmesi gerçekleştirilir. İşverenler, risk değerlendirmesi çalışmalarını, koordinasyon içinde yürütür, birbirlerini ve çalışan temsilcilerini tespit edilen riskler konusunda bilgilendirir.
(2) Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya siteleri gibi yerlerde, işyerlerinde ayrı ayrı gerçekleştirilen risk değerlendirmesi çalışmalarının koordinasyonu yönetim tarafından yürütülür. Yönetim; bu koordinasyonun yürütümünde, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönünden diğer işyerlerini etkileyecek tehlikeler hususunda gerekli tedbirleri almaları için ilgili işverenleri uyarır. Bu uyarılara uymayan işverenleri Bakanlığa bildirir.
Asıl işveren ve alt işveren ilişkisinin bulunduğu işyerlerinde risk değerlendirmesi MADDE 15 (1) Bir işyerinde bir veya daha fazla alt işveren bulunması halinde: a) Her alt işveren yürüttükleri işlerle ilgili olarak, bu Yönetmelik hükümleri uyarınca gerekli risk değerlendirmesi çalışmalarını yapar veya yaptırır. b) Alt işverenlerin risk değerlendirmesi çalışmaları konusunda asıl işverenin sorumluluk alanları ile ilgili ihtiyaç duydukları bilgi ve belgeler asıl işverence sağlanır. c) Asıl işveren, alt işverenlerce yürütülen risk değerlendirmesi çalışmalarını denetler ve bu konudaki çalışmaları koordine eder.
(2) Alt işverenler hazırladıkları risk değerlendirmesinin bir nüshasını asıl işverene verir. Asıl işveren; bu risk değerlendirmesi çalışmalarını kendi çalışmasıyla bütünleştirerek, risk kontrol tedbirlerinin uygulanıp uygulanmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.
Risk değerlendirmesi rehberleri MADDE 17 (1) İşverenlere, risk değerlendirmesi ile ilgili yükümlülükleri bakımından yardımcı olmak veya yol göstermek amacıyla risk değerlendirmesi rehberleri hazırlanabilir. (2) Kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, işçi-işveren ve memur sendikaları ile kamu yararına çalışan sivil toplum kuruluşları faaliyet gösterdikleri sektörde rehber çalışmalarında bulunabilir. Bakanlıkça, bu Yönetmelik hükümlerine uygunluğu yönünden değerlendirilerek onaylanan taslaklar, Bakanlık tarafından sektör, meslek veya yapılan işlere özgü risk değerlendirmesi uygulama rehberleri olarak yayımlanır.
Risk değerlendirmesinin yenilenmesi KİMYASAL MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK: RİSK DEĞERLENDİRMESİ başlıklı 6 Maddesi; c) Risk değerlendirmesi aşağıdaki hallerde yenilenecektir; 1) Risk değerlendirmesinde belirlenen sürelerde, 2) Çalışma koşullarında önemli bir değişiklik olduğunda, 3) Ortam ölçümleri ve sağlık gözetimlerinin sonuçlarına göre gerektiğinde, 4) Kimyasal maddeler nedeni ile herhangi bir kaza olduğunda, 5) En az beş yılda bir defa.